JACEK BORGOSZ
NARZĄD WZROKU
Narząd wzroku składa się z oka oraz narządów dodatkowych (pomocniczych). Oko natomiast obejmuje gałkę oczną oraz nerw wzrokowy- II nerw czaszkowy.
GAŁKA OCZNA
Gałka oczna spoczywa w oczodole na jej ciele tłuszczowym, kształtem zbliżona jest do kuli o promieniu około 12 mm, przy objętości około 7 cm3. Najbardziej ku przodowi wysunięty punkt określa się jako biegun przedni, analogicznie biegun tylny. Oba bieguny łączy oś wzrokowa.
Ściany gałki ocznej stanowią trzy błony:
Błona włóknista - zewnętrzna warstwa ochronna, w postaci łącznotkankowej osłonki ochraniającej miękką część gałki ocznej. Do tej błony przyczepiają się mięśnie kierunkowe gałki ocznej. Z przodu gałki ocznej, przepuszczalna dla światła część błony zewnętrznej określa się jako rogówka, obejmuje ona około 1/6 błony włóknistej. Pozostała część zwana jest twardówką i jest nieprzepuszczalna dla światła, jej część widoczna z przodu to tzw.”białko oka”. Na granicy między rogówką a twardówką biegnie żyła zwana zatoką żylną twardówki.
Błona naczyniowa - warstwa środkowa, pełniąca funkcję odżywczą. Tworzą ją: tęczówka, ciało rzęskowe i naczyniówka. Przednią częścią tej błony jest tęczówka, która jest barwnym krążkiem, w środku którego znajduje się, zmieniająca swoją wielkość, źrenica. Barwnik zawarty w tęczówce decyduje o kolorze oczu. Występuja tu mięśnie gładkie, biorące udział przy odruchach źrenicznych - mięsień zwieracz oraz rozwieracz źrenicy. Ku tyłowi tęczówka przechodzi w ciało rzęskowe, otaczające soczewkę. Ciało rzęskowe oprócz naczyń krwionośnych, zawiera głównie mięsień rzęskowy o przebiegu okrężnym. Z naczyń włosowatych wytwarza tu ciecz wodnistą, która wypełnia komory oka. Mięsień rzęskowy wpływa na stopień wypukłości soczewki w procesie akomodacji. Naczyniówka stanowi tylną część błony naczyniowej i składa się głównie z naczyń krwionośnych oraz włókien sprężystych.
Błona wewnętrzna - siatkówka - składa się z części ślepej, nie wrażliwej na światło oraz części wzrokowej, wrażliwej na światło. Część ślepa występuje z przodu i dzieli się na odcinek rzęskowy i tęczówkowy. Część wzrokowa siatkówki pokrywa całą tylną połowę gałki ocznej i sięga ok. 10 mm przed równik. Część wzrokowa, zwana móżgową, ma zabarwienie czerwone w zwiąku z występującą w komórkach czerwienią wzrokową. Istota budowy siatkówki polega na występowania tu komórek światłoczułych, tzw. pręcików oraz komórek reagujących na barwy czyli czopków. Liczba pręcików szacuje się na około 110-125 milionów, ilość czopków to około 6-7 milinów. Na dnie oka znajduje się niewrażliwa tarcza nerwu wzrokowego, zwana „plamką ślepą”. Największa wrażliwość występuje w miejscu gdzie przechodzi oś wzrokowa, „plamka żółta”
Zawartość gałki ocznej stanowią komory wypełnione cieczą wodnistą, soczewka oraz ciało szkliste. Wyróżnia dwie komory gałki ocznej: przednią i tylną. Komora przednia jest przestrzenią zawartą między rogówką a tęczówką, komora tylna jest ograniczone przez soczewkę, tęczówkę i ciało rzęskowe.
Soczewka leży między tęczówką a ciałem szklistym, jest ona bezbarwna, dwuwypukła, o średnicy około 9 mm, a grubości około 4 mm. Soczewka jest utrzymywana w stałym położeniu przez obwódkę rzęskową zbudowaną z cienkich włókien, które są rozpięte w kształcie pierścienia między soczewką a ciałem rzęskowym. Mięsień rzęskowy wpływając na wypukłość soczewki bierze udział w procesie akomodacji.
Ciało szkliste jest największą częścią gałki ocznej, gdyż stanowi 4/5 jejl objętości. Leży między soczewką a siatkówką, jest otoczone cienką błoną szklistą, wewnątrz ma zrąb utworzony z delikatnych włókienek, między którymi znajduje się ciecz szklista o galaretowatej konsystencji. Ciecz ta w oku żywego człowieka jest na tyle płynna, że przy uszkodzeniu oka wypływa.
Narządy dodatkowe
Do narządów dodatkowych gałki ocznej zalicza się urządzenia kierunkowe oraz urządzenia ochronne.
Urzadzenia kierunkowe to mięśnie stanowiace aparat ruchowy gałki ocznej. Wyróżnia się 4 mięśnie proste: górny, dolny, boczny, przyśrodkowy, dwa mięśnie skośne- dolny i górny oraz mięsień oczodołowy.
Urządzenia ochronne to: powieki, spojówki, brwi, rzęsy, narząd łzowy, ciało tłuszczowe, powięzie oczodołu.
Powieki- to fałdy skórno-śluzowe, otaczające gałkę oczną od przodu.
Spojówka- to błona śluzowa pokrywająca wewnętrzną powierzchnię powiek, a po przejściu w sklepienie spojówek na gałkę oczną, wyściela również przednią część twardówki, aż do brzegu rogówki. Spojówki przy okresowym przymykaniu powiek nawilżają i oczyszczają rogówkę.
Brwi- to skierowane na zewnątrz wały skórne, pokryte gęsto przez włosy.
Rzęsy- są to cienkie włoski ułożone ciasno w kilku rzędach wzdłuż przednich krawędzi powiek.
Narząd łzowy- leży w oczodole i składa się z gruczołu łzowego, kanalików łzowych, woreczka łzowego i przewodu nosowo-łzowego. Produkowana prze gruczoł łzowy ciecz łzowa chroni gałkę oczną, zwłaszcza rogówkę, przed wysychaniem, ma również właściwości bakteriobójcze.
Jacek Borgosz
PRZEPROWADZANIE IMPULSU
STAW ŁOKCIOWY unerwiony jest przez włókna nerwu łokciowego. Nerw ten jest gałęzią długą splotu ramiennego, jego włókna biegną przez pęczek przyśrodkowy tego splotu. Dalej impuls przebiec może dwoma drogami do rdzenia kręgowego. Przez zwoje międzykręgowe pomiędzy siódmym kręgiem szyjnym C7 i pierwszym kręgiem piersiowym T1 oraz poniżej miedzy pierwszym a drugim kręgiem piersiowym, T1-T2.
Tu w komórkach nerwowych rogów tylnych rdzenia kręgowego rozpoczyna się wstępująca droga nerwowa, droga rdzeniowo-wzgórzowa. Włókna z rogów tylnych przechodzą przez spoidło szare przednie na stronę przeciwną i układają się w sznurach bocznych i przednich rdzenia kręgowego. Te włókna, które biegną w sznurach bocznych nazywa się drogą rdzeniowo-wzgórzową boczną(czucie bólu i temperatury), natomiast włókna sznura przedniego to droga rdzeniowo-wzgórzowa przednia(czucie dotyku i ucisku). Włókna obu dróg podążają nieprzerwanie do rdzenia przedłużonego, by dalej ciągnąć się jako wstęga przyśrodkowa, przez most Varola, konary śródmózgowia i osiągają podkorowy ośrodek czucia - wzgórze. Tu kończy się neuron rdzeniowo-wzgórzowy. We wzgórzu rozpoczyna się kolejnych neuron, który biegnąc przez promienistość wzgórkową dochodzi do zakrętu zaśrodkowego płata ciemieniowego. Tu znajduje się korowy ośrodek czucia, pozwalający na uswiadomienie podniety. Ten neuron nazywamy wzgórkowo-korowym.
Reprezentacja czuciowa dla stawu ramiennego znajduje się w górnym odcinku zakrętu zarodkowego. Kora prawej półkuli zawiera reprezentacje dla lewego stawu łokciowego i odwrotnie.