PRODUKCJA KRZEWÓW RÓŻ.

Róże można rozmnażać generatywnie - przez wysiew nasion oraz wegetatywnie - przez okulizację, szczepienia, sadzonkowanie i odkłady.

Róż szlachetnych nie rozmnaża się z nasion. Rozmnażanie z nasion stosowane jest w hodowli nowych odmian, w produkcji podkładek, w rozmnażaniu róż parkowych i gatunków dzikich.

Podkładka decyduje o:

- sile wzrostu krzewu szlachetnego,

- podatności na choroby,

- mrozoodporności,

- liczbie kolców na pędzie,

- intensywności wybarwiania kwiatów.

Nasiona zbieramy, gdy tylko owoce zaczynają się wybarwiać na czerwono, opóźnienie zbioru nasion powoduje silne zdrewnienie łupiny nasion.

Nasiona róż, aby mogły wykiełkować muszą przejść okres spoczynku, poddaje się je stratyfikacji (miesza z wilgotnym piaskiem) i przetrzymuje w temp. 0-5 ^oC przez 3 miesiące (R. multiflora) lub 18 miesięcy (R. canina).

Nasiona po stratyfikacji wysiewa się wczesną wiosną w rzędy, co 15-20cm lub rzutowo na zagonach i przykrywa 1-2cm warstwą gleby. Kiełkowanie trwa do 2 miesięcy. Wschody pojawiają się na przełomie kwietnia i maja. Kiedy siewki mają 1-2 liście pikuje się je co 5-10cm. Przy rzadszym siewie można podcinać siewkom korzenie. Jesienią siewki wykopuje się, sortuje i dołuje lub sadzi do szkółki. Najlepszym terminem sadzenia podkładek jest wiosna. Przed sadzeniem pędy podkładki należy przyciąć ok. 15cm nad szyjką korzeniową a korzenie skrócić ok. 15cm pod szyjką korzeniową.

Rozsada róży wielokwiatowej: 5-8cm, termin sadzenia do gruntu koniec I dekady maja. Sadzimy, co 12-18cm w rzędzie i 80cm rząd od rzędu. Szyjka korzeniowa powinna być tuż nad powierzchnią gleby.

W połowie sierpnia wykonuje się okulizację, metodą tradycyjną - w literę T.

Wczesną wiosną ziemię okrywającą szyjkę korzeniową odgarnia się, a koronę podkładki wycina się ostrym sekatorem, jednym cięciem ok. 1cm nad oczkiem. Ze śpiących pączków podkładki bardzo często wyrastają dzikie pędy - odrosty, które musimy usuwać.

Kiedy wyrastające z oczek pędy osiągną wysokość ok. 15cm i będą miały 4-5 liści uszczykuje się je nad 3 liściem. Uszczykiwanie przeprowadza się 2-3 razy, aby młode róże szlachetne dobrze się rozkrzewiły.

Okulanty można wykopywać czasem już od kończ września, a na pewno od początku października, wykopywanie należy zakończyć zanim temp. zacznie spadać poniżej 0 ^oC. Krzewy wykopuje się z jak największą ilością korzeni, liście należy jak najszybciej usunąć aby ograniczyć transpirację.

Wykopane okulanty przycina się, sortuje i dołuje zakrywając pędy do 2/3 wysokości ziemią. Krzewy można przechowywać również w chłodni. Podczas przewożenia na większą odległość korzenie należy zabezpieczyć przed wyschnięciem.

Produkcja podkładek dla róż piennych trwa 3 lata. Otrzymuje się je z najsilniejszych siewek, wysadzanych od razu na jesieni na zagony w rozstawie 25-30 x 80-90cm. Przez 2 lata krzewy powinny być starannie pielęgnowane. Nie można ich ciąć. Jesienią drugiego roku pozostawia się jeden długi (1,5 - 2m) prosty, silny, wyrastający z szyjki korzeniowej pęd.

Krzewy wykopuje się jesienią, gdy pędy są już dostatecznie zdrewniałe. Po wykopaniu wszystkie pędy się wycina pozostawiając jeden najsilniejszy. Oczyszcza się go z kolców i bocznych gałęzi pozostawiając na wierzchołku jedynie małą koronkę bez liści. Korzenie skraca się do 25cm. Przygotowane w ten sposób krzewy dołuje się a wiosną sadzi na zagonach i latem okulizuje zakładając 2 oczka po przeciwnych stronach pędu.

Szczepienie jest obecnie rzadko stosowane.

SZCZEPEINIE RÓŻ PIENNYCH.

Optymalne wysokości szczepienia (mierzone od miejsca powierzchni gruntu) dla róż krzewiastych:

Holandia	40 - 50cm	60 - 70cm	100 - 120cm
Belgia	60cm	90 - 100cm	100 - 110cm
USA	45cm	60cm	90cm
Niemcy	50 - 70cm	70 - 90cm	90 - 110cm
UE	60cm	90cm	110cm

Wymagania dla podkładek Rosa canina i R. rubiginosa:

Klasa	Grubość szyjki korzeniowej
Ekstra	8 - 12mm
Wybór I	5 - 8mm
Wybór II	3 - 5mm

Sadzonki:

- przez sadzonki można rozmnażać gatunki dzikie, niektóre róże parkowe i pnące, miniaturowe i okrywowe,

- sadzonki róż mogą być zdrewniałe, półzdrewniałe lub zielne,

- konieczne jest użycie ukorzeniacza i podlewanie środkami grzybobójczymi (Kaptan, Rovral),

- przez sadzonki zdrewniałe można rozmnażać wiele odmian róż parkowych, pnących i starszych róż, a także niektóre róże wielko- i wielokwiatowe (mogą przemarzać),

- sadzonki zdrewniałe można ścinać od drugiej połowy października do połowy grudnia (jeśli nie ma mrozu), ścięte sadzonki powinny mieć dł. 10 - 15cm, usuwa się liście i umieszcza się lekko ukośnie w podłożu pozostawiając nad powierzchnią 2 - 3 oczka, wiosną sadzonki doniczkuje się a na jesieni młode krzewy można sadzić na miejsce stałe,

- sadzonki zielne i półzdrewniałe ścina się w okresie intensywnego wzrostu krzewów od V do początku VII,

⌐ sadzonki powinny mieć 2 - 3 pąki a u gatunków i odmian trudno korzeniących się jeszcze tzw. piętkę,

⌐ podłoże do ukorzeniania to torf z piaskiem lub perlitem w stosunku 1:1, sadzonki zagłębia się w podłożu na głębokość 0,5cm,

⌐ miejsce sadzenia to tunele, szklarnie, ciepły inspekt z temp. 20 - 22oC w pierwszym roku muszą zimować w tunelu foliowym,

⌐ jesienią w następnym roku można sadzić na miejsce stałe.

Rozmnażanie przez odkłady - metoda prymitywna, ewentualnie do rozmnażania róż prawdziwych.

Choroby róż:

- mączniak prawdziwy róż,

- czarna plamistość liści,

- rdza róży,

- szara pleśń.

Szkodniki:

- mszyca różano-szczeciowa,

- nimółka różana,

- przędziorek chmielowiec,

- skoczek różany.

UPRAWA RÓŻ NA KWIAT CIĘTY

Roczne zapotrzebowanie na cięte kwiaty róż w Polsce wynosi 230-250mln. Sami produkujemy 15-170mnl, z Holandii sprowadzamy ok. 80mln ciętych róż.

W 2004r na giełdach Holenderskich sprzedano 3437mln ciętych kwiatów róż, w tym 2072mln wielkokwiatowych, 1276mln drobnokwiatowych i 88mln gałązkowych.

Róże uprawia się w Polsce w gospodarstwach średniej wielkości (0,5ha pod osłonami) rezygnując z ogrzewania na okres 2-4 miesięcy. W gospodarstwach tych zbiera się kwiaty od marca, kwietnia lub maja, ostatnie kwitnienie przypada na październik.

W Holandii zbiera się średnio 200 róż z 1m², w Polsce 130.

Odmiany róż: większość uprawianych pod osłonami róż należy do mieszańców herbacianych i bukietowych.

Odmiana	Barwa	Długość pędu	Trwałość (dni)	Roczny plon z m^2
Akito	biała	60 - 70	13 - 15	250
Black Magic	ciemno czerwona	70 - 90	10 - 12	150
Chery Lady	wiśniowa	50 - 60	10 - 12	220
Duett	różowa	50 - 60	12 - 14	220
Grand Prix	czerwona	70 - 90	10 - 12	140
Limbo	zielono-żółta	50 - 70	13 - 15	210
Papillon	ciemno żółta	80 - 90	10 - 12	150
Vendela	kremowa	80 - 90	16 - 20	200

Rozmnażanie róż na kwiat cięty - okulizacja na podkładkach Rosa canina `Inermis', `Pollmer' i `Schmid's Ideal' oraz Rosa multiflora.

Rozmnażanie przez szczepienie wykorzystuje się w produkcji szklarniowej.

Do szczepienia wykorzystuje się podkładki Rosa indica `Major' lub róży Manettiego - Rosa x manetti.

Do nowoczesnej całorocznej uprawy pod szkłem, w pożywkach bezglebowych rozmnaża się róże przez sadzonki.

Róże z sadzonek szybciej kwitną, ale mają słabo rozbudowany system korzeniowy - ich żywotność wynosi 3-4 lata.

Szklarnie do uprawy róż:

- konstrukcja wolnostojąca,

- szerokość 18-24m,

- wysokość 6m pod kalenicą, i 4m z boków,

- powierzchnia wietrzników dachowych powinna wynosić 15% ogólnej powierzchni szklarni, a wietrzników bocznych 10%,

- optymalna wilgotność 70% dzień, 85% w nocy,

- temperatura powietrza zimą nocą 15-20^oC, a w dzień 17-25 ^oC,

- wahania temperatur między dnie a nocą niw wyższe niż 2-6 ^oC,

- temperatura podłoża 16-18 ^oC,

- roczne zapotrzebowanie róż na ciepło wynosi 1 500 000G cal na 1ha szklarni.

Róże są fotoperiodycznie obojętne, ale kwitnienie zależy od intensywności światła. Niedobór zimą światła powoduje tworzenie pędów płonych.

Formowanie się zawiązków kwiatów rozpoczyna się już w pączkach długości 15mm - czyli przed rozwinięciem się pierwszego liścia. Natężenie światła powinno wynosić, co najmniej 2000lx, doświetlanie od listopada do lutego.

Gdy … 2000lx to … rośliny przez 20 godzin na dobę.

Optymalne natężenie światła 9000 lx …

Dokarmianie CO₂:

- zawartość CO₂ w powietrzu atmosferycznym wynosi 0,03% (300µl ^-1),

- poziom optymalny dla róż rosnących w podłożu inertnym 700-900 µl ^-1,

- w szklarni o powierzchni 1000m² 3-4kg ciekłego CO₂ na godzinę,

- w szklarniach słabo uszczelnionych zużycie CO₂ może dochodzić do 10kg.

Podłoże, nawożenie, nawadnianie:

- krzewy mogą rosnąć na każdej glebie o dobrej strukturze,

- poziom wody gruntowej nie powinien przekraczać 1,5-2m,

- podłoże: torf wysoki, kora drzew iglastych, włókno, łuska kokosowa,

- najczęściej w keramzycie,

- optymalna zawartość składników organicznych na 1m³:

N-NH₄ do 50mg Na do 100mg

N-NO₃  200-250mg Cl do 100mg

P 180-220mg S-SO₄ do 200mg

K 240-300mg Fe 50-100mg

Mg 150-200mg

- odczyn podłoża 5,5-6,5

- zasolenie 2,2mS cm^-1,

- analiza podłoża co 6-8 tygodni.

Nawożenie w wełnie mineralnej:

- 3 dni przed sadzeniem nasącza się cieczą EC 1,4mS cm^-1 i pH 5,2, temp. … nie niższa niż 20^oC (ogrzewanie w szklarni wyłącza się 48 godz. przed planowanym sadzeniem róż),

- rośliny stawia się na maty, gdy korzenie zaczynają przebijać kostki wełny,

- w ciągu 24 h do momentu ustawienia roślin na matach należy zapewnić im ciągły dopływ pożywki,

- przez pierwsze 4-5 tygodni system korzeniowy rozwija się w matach,

- fertygacja w tym czasie ogranicza się do 4-5 dawek dziennie EC (jednorazowa dawka pożywki na roślinę 150 ml), pH 5,5,

- po 6-7 tygodniach zwiększyć ilość dostarczanej pożywki stosując jednorazowo ok. 350dm³ na 1m² (przelew powinien wynosić 40-50%),

- jednorazowo dostarcza się 80-150ml pożywki na roślinę.

Metody uprawy:

- w uprawie letniej pod szkłem okres wegetacji trwa od stycznia do końca października, a spoczynek krzewu przypada na listopad i grudzień,

- większość producentów …

- około połowy sierpnia przeprowadza się cięcie wyrównujące - przycina się wszystkie pędy na wysokość 3 liścia od góry,

- usunięcie liści tuż pod miejscem cięcia przyśpiesza wybijanie nowych pędów i zwiększa plon o 15%,

- cięcie wyrównujące ma na celu uzyskanie wysokiego plonu kwiatów w październiku,

- od 1 listopada róże wprowadza się w stan spoczynku - przestaje się podlewać a tepm. obniża do 5 ^oC lub całkowicie wyłącza ogrzewanie,

- zimowy spoczynek przerywa się podwyższając temp. w pierwszym tygodniu stycznia nocą 5 ^oC, w drugim 10 ^oC, w trzecim 15 ^oC w 4 tygodniu temp. ustala się na poziomie 18-20 ^oC,

- w uprawie całorocznej sadzi się krzewy w liczbie 7-8 sztuk na m² w 2 rzędach …

Metody nowoczesne:

- przyginanie pędów,

- pęd pierwotny wyprowadzony z sadzonki, gdy osiągnie długość 50-70cm, przygina się do poziomu kostki,

- z pąków kwiatowych przygiętego pędu wybijają pionowo w górę pędy boczne I rzędu,

- do dalszego rozwoju dopuszcza się tylko te pędy boczne, które wyrastają pionowo z bardzo krótkiego odcinka pędu pierwotnego, liczącego ok. 10cm,

- wszystkie pozostałe pędy boczne należy usunąć, a najlepiej też przygiąć.

Ścięte kwiaty kondycjonuje się w roztworze kwasu cytrynowego 500gg/1l.

Temperatura powietrza w chłodni 0-2 ^oC, wilgotność 80-90%.

Bezpieczny okres przechowywania róż wynosi 10 dni.

PĘDZENIE TULIPANÓW.

Spoczynek bezwzględny - autonomiczny (głęboki), spowodowany wewnętrznymi właściwościami roślin np. nierozpuszczalność łusek łupin nasiennych dla wody i gazów, brak dostępu tlenu do zarodka.

Spoczynek względny- altonomiczny (warunkowy, wymuszony):

- wywołany niesprzyjającymi warunkami klimatycznymi (za wysoka lub za niska temp., niedobór wody, zbyt małe natężenie światła, niewłaściwy fotoperiod),

- pąki pędów podziemnych (kłącza, bulwy, cebule) zapadają w spoczynek jesienią pod wpływem skracania się dnia i ochłodzenia,

- występowanie głębokiego spoczynku tych organów zachodzi najczęściej w wyniku działania niskiej temp. (ok. 5^oC).

Przyśpieszanie kwitnienia:

- polega na tym, że rośliny o odpowiednio wykształconych organach spichrzowych w krótszym niż zazwyczaj czasie pobudza się do wzrostu i doprowadza do wytworzenia kwiatów z pąków, które przed rozpoczęciem przyspieszenia nie zostały jeszcze ostatecznie ukształtowane,

- przykładem mogą być róże uprawiane zimą w szklarni, niektóre byliny (pełniki, piwonie, pierwiosnki).

Pędzenie:

- polega na doprowadzeniu roślin z organami spichrzowymi jak cebule, bulwy, kłącza, zawierającymi całkowicie ukształtowane pąki kwiatowe do kwitnienia kosztem nagromadzonych w tych organach materiałów zapasowych,

- do roślin tych należą: tulipany, narcyzy, hiacynty, krokusy, szafirki, lilie, konwalie,

- pąki kwiatowe u tych roślin wykształcają się w cebulach, bulwach, kłączach w czasie spoczynku letniego,

- ponadto pędzi się liczne krzewy ozdobne kwitnące wczesną wiosną jak: lilaki, hortensje, forsycje, dereń, pigwowiec, które zawierają pąki kwiatowe latem lub wczesną jesienią.

Fazy rozwoju cebul tulipanów:

• faza 1 - kształtowanie się mięsistych łusek zawierających substancje zapasowe, z których składa się cebula,

• faza 2 - kształtowanie się liści (fazy 1 i 2 przebiegają w okresie wegetacji tulipanów w gruncie),

• faza 3 - kształtowanie się kwiatów (po wykopaniu cebul w przechowalni),

• faza 4 - przygotowanie się do wzrostu liści i pędu kwiatowego (cebule suche w przechowalni i w chłodni oraz po wysadzeniu do gruntu lub do różnych pojemników stosowanych w pędzeniu),

• faza 5 - faza rozwoju liści i pędu kwiatowego (zimą w szklarni i na wiosnę w gruncie).

Preparowanie cebul ozdobnych:

• preparowanie cebul na przetrzymywaniu ich po zbiorze w ściśle określonych temp. w zakresach optymalnych dla poszczególnych stadiów rozwojowych w celu jak najwcześniejszego osiągnięcia przez rośliny tak zwanego stadium G - czyli powstania słupka,

• po zbiorze cebul przechowuje się przez 7 dni w temp. 34oC, formują się liście asymilacyjne,

• następnie ok. 3 tygodnie temp. 20oC do czasu wykształcenia się słupka.

Chłodzenie cebul:

- ma na celu przygotowanie tulipanów do okresu intensywnego wzrostu w okresie ich uprawy w szklarni,

- niskie temp. powodują urozmaicenie systemu enzymatycznego, który powoduje spadek zawartości giberelin odpowiedzialnych za wzrost słupka pędu kwiatowego auksyn (odpowiedzialnych za wzrost łodygi kwiatowej), a także cytokinin,

- tuż przed wzejściem liści ponad powierzchnię podłoża, te endogenne substancje wzrostowe przemieszczają się w kierunku bazalnym,

- w łuskach przechłodzonych cebul obserwuje się wzrost zawartości cukrów rozpuszczalnych, a także obniżenie suchej masy łusek niezależnie od temp. chłodzenia i warunków uprawy w danym roku,

- w czasie pierwszych 9 tygodni chłodzenia, spada zawartości skrobi, wzrasta zawartość sacharozy i fruktozanów, a później następuje ich stopniowy spadek,

- poziom węglowodanów i procent suchej masy w łuskach cebul zależy od długości okresu chłodzenia, w miarę jego wydłużania spada procentowa zawartość suchej masy a wzrasta poziom cukrów rozpuszczalnych, z czym skorelowana jest długość kwiatów ciętych,

- cebule chłodzone dłużej wydają dłuższe kwiaty, pędy są sztywniejsze, a liście są proporcjonalnie umieszczone na łodygach.

Metody pędzenia tulipanów:

- standardowa +9^oC w podłożu tradycyjnym,

- standardowa +8^oC w wodzie (metoda hydroponiczna),

- specjalna +5^oC,

- specjalna Ice (tulipany lodowe),

- pędzenie tulipanów w wodzie.

Sprzedaż w Holandii w 2009r:

1- róża, 20 - hiacynt,

2 - chryzantema, 26 - narcyz,

3 - tulipan, 56 - czosnek,

4 - lilia, 112 - szafirek.

Sprzedaż tulipanów:

• wg grup odmian:

- pojedyncze 1,2mld

- pełne

- papuzie

- liliokształtne

• wg koloru:

- czerwony 37% - pomarańczowy 4,5%

- różowy 21% - fioletowy 2%

- żółty 20% - inne.

- biały 10%

Preparowanie:

- 1 tydzień 34^oC,

- 3 - 4 tygodnie 20^oC,

- zawiązki wykształcone pod koniec lipca,

- temp. przejściowa:

⌐ 1 tydzień: `Prominenee', `Monte Carlo',

⌐ 2 tygodnie: `Kees Nels'

⌐ 3 tygodnie: `Aladdin', `Attila'

Wymagania przy pędzeniu tulipanów w skrzynkach:

• długość dnia:

- szklarnie jasne, najnowszych typów,

- optymalne natężenie oświetlenia 500 - 1000lx,

- długość fazy jasnej 8 godzin / dobę,

• temperatura:

- podczas bardzo wczesnego pędzenia 18 - 20^oC,

- w późniejszych terminach 15 - 17^oC,

- niska temp. podczas ukorzeniania cebul,

• podlewanie:

- wymagania zwiększają się w miarę wzrostu roślin,

- początkowo podlewa się co 3 - 4 dni, a potem częściej, rano,

- nie należy moczyć liści,

- zawartość chloru w wodzie do 100g/l

- wilgotność powietrza 75 - 80%.

Termin sadzenia:

• 15.IX - 15. XII,

• zależy od:

- zaplanowanej daty wnoszenia skrzynek do szklarni,

- okresu ukorzeniania cebul,

- temperatury w pomieszczeniu do ukorzeniania.

Wielkość cebul:

- rośliny z największych cebul zakwitają w największym procencie,

- obwód.

Sposób sadzenia (zależy od metody sadzenia):

- warstwa podłoża w skrzynkach przynajmniej 5cm,

- cebule sadzi się ręcznie w pozycji pionowej.

Gęstość sadzenia:

- zależy od wielkości i liczby liści wytworzonych przez rośliny,

- od odmiany i techniki sadzenia.

Warstwa przykrywająca:

- przykrycie warstwą piasku o grubości 1 - 2cm,

- używać piasku gruboziarnistego.

Terminy pędzenia:

- bardzo wczesny: koniec XI - połowa XII,

- wczesny: połowa XII - 20 I,

- późny: koniec I - początek III,

- bardzo późny: III i na początku IV

- w każdym z wymienionych terminów można pędzić tulipany metodą standardową +9^oC lub metodą specjalną +5^oC.

W każdej metodzie:

- właściwe wybranie odmian,

- sadzenie cebul odpowiedniej wielkości (+12cm, 11 - 12cm).

(…)

PEDZENIE TULIPANÓW METODĄ ICE.

Tulipany mogą być pędzone w ciągu całego roku:

- opracowana technologia zamarzania cebul lub używanie cebul reprodukcyjnych na półkuli południowej,

- cebule do czasu sadzenia przechowuje się od poł. IX w temp. 23^oC, od połowy X 20^oC, a następnie 17^oC do czasu sadzenia,

- cebule sadzi się do skrzynek w II połowie października,

- … cebule w skrzynkach poddaje się działaniu temp. 9^oC przez 3 - 4 tygodnie,

- co kilka tygodni obniża się temp. osiągając końcowy poziom - 1,5^oC,

- do szklarni przenosi się rośliny po 8 - 10 miesiącach mrożenia cebul, IX - X,

- kwitnienie jesienne po 2 - 2,5 tygodniach.

Sposób przygotowania cebul tulipanów metodą Ice:

- chłodzenie cebul:

⌐ 9 lub 5^oC 4 tygodnie,

⌐ 1,5^oC 8 - 10 miesięcy,

- uprawa w szklarni 14 - 18dni.

Przyspieszenie kwitnienia pod osłonami bez ogrzewania:

- pozwala na otrzymanie kwiatów od końca marca,

- sadzenie cebul (tunel foliowy, szklarnia) na zagony w końcu października,

- na 1m2 sadzi się 300 - 350 cebul I wyboru i 240 - 380 cebul II wyboru, przykryte warstwą podłoża 1 -2cm,

- zimą okrywa się zagony słomą, gdy liście ukarzą się zdejmuje się,

- podlewanie, wietrzenia, 2 - 3 krotne dokarmianie roztworem saletry wapniowej 0,1 - 0,2 %.

Zbiór i przechowywanie kwiatów:

- faza wybarwionego, zamkniętego pąka,

- zbiór rano,

- kwiaty wyrywa się z cebulami,

- po zbiorze kwiaty umieszcza się w chłodni pionowo, w temp. 20^oC, wilgotności względnej powietrza 90%,

- cebule odcina się i kwiaty wiąże się w pęczki, które są oprawiane w rękawy foliowe,

- kwiaty umieszcza się w wodzie na kilka godzin w temp. 1 - 5^oC,

- przechowywanie na sucho razem z cebulami - kilka dni,

- kwiaty transportowane na sucho, u odbiorcy przycina się i traktuje preparatem Chrystal Ideal lub Flowers,

- zachowują dobry wygląd przez 6 - 8 dni.

Pędzenie tulipanów w wodzie:

- cebule o obwodzie +12cm i 11 - 12cm,

- cebule chłodzone na mokro w temp. 5^oC

- produkcja na specjalnych tacach (np. Flexi - Tray) z wypustkami do … cebul o 96, 108, 117 lub 130 otworkami,

- ręczne sadzenie cebul,

- tace napełnia się wodą, umieszcza w skrzyniach następnie na paletach i transportuje do chłodni,

- ukorzenianie w temp. 5 - 7^oC, 3 - 4 tygodni,

- kontrolowanie poziomu wody,

- przeniesienie skrzynek z tacami do szklarni, gdy rośliny mają 5 - 6cm wysokości,

- temp. w szklarni 20 - 22^oC (XII - I), 17 - 18^oC (do 15 II), a nawet 16 - 17^oC, wilgotność powietrza 60 - 80%,

- pożywka: saletra wapniowa i chlorek wapnia.

Zalety hydroponicznego pędzenia:

- jest to uprawa przyjazna środowisku, zużywa się niewielkie ilości nawozów i zaledwie 5% środków ochrony roślin w porównaniu do tradycyjnego pędzenia,

- kwiaty są całkowicie czyste, można wiec otrzymać za nie wyższą cenę, łatwiej jest też utrzymać czystość pomieszczeń w gospodarstwie,

- w tacach możliwa jest uprawa większej liczby cebul na jednakowej powierzchni szklarni niż w tradycyjnych skrzynkach,

- łatwiejsze jest przemieszczanie pojemników - są lżejsze,

- brak ryzyka porażenia przez niektóre choroby, zwłaszcza szarą pleśń, która rozwija się w warunkach wysokiej wilgotności powietrza wokół cebul uprawnych w wodzie, oraz występowanie chorób doglebowych jak fuzarioza, która nie rozprzestrzenia się placowo, co często ma miejsce w pędzeniu tradycyjnym a zwłaszcza metodą Ice.

- …

Wady hydroponicznego pędzenia:

- system drogi, wymaga dużych nakładów,

- w przypadku bardzo rygorystycznych proekologicznych przepisów, ich przestrzeganie, związanych z nim kar oraz … może być …,

- wypustki nabijane na cebule łatwo obłamują się,

- pracochłonne jest sadzenie cebul,

- konieczne jest częste napełnianie wody, …

- niebezpieczeństwo szybkiego przegrzania się wody i niedostatek tlenu w wodzie, co może prowadzić do zniszczenia upraw,

- łatwe rozprzestrzenianie niektórych infekcji (zwłaszcza w temp. powietrza 20^oC),

- masa roślin pędzonych w wodzie jest zwykle większa od kilku do 10% w zależności od odmiany.

PĘDZENIE NARCYZÓW.

Najpopularniejsze odmiany narcyzów sprzedawane na giełdach:

◦ Carlton 16mln,

◦ Duch Master 10mln,

◦ Dick Wilde 6mln,

◦ Standard Value 4mln,

◦ Gigantic Star 3mln.

Odmiana `Tete a tete' - pędzenie jako roślina doniczkowa.

Ważniejsze odmiany narcyzów pędzone na kwiat cięty:

Odmiany	żółte	dwubarwne	białe
Trąbkowe	Duch Master Golden Harvest	Las Vegas	---
Wielkoprzykoronkowe	Calton Gigantic Star	Flower Rekord Fortissimo	Ice Fallies
Małoprzykoronkowe	---	---	Baronet Browning
Pełne	Yellow Cheeryfulness	Tahiti	Ice King Bridal Crown

Wymagania:

- pełny dostęp światła (jasne szklarnie),

- możliwość pędzenia narcyzów przy sztucznym świetle, wówczas długość fazy jasnej 12 godzin, temp. o 2 - 3^oC niższa niż podczas pędzenia w jasnej szklarni,

- natężenie światła 2000lx,

- temp. powietrza w szklarni 18^oC, a dla odmian z intensywnym zabarwieniem przykoronka 16^oC,

- podczas ukorzeniania temp. 9 - 10^oC,

- wilgotność powietrza podczas pędzenia wysoka 85 - 90%.

Podłoże i nawożenie:

- podłoże przepuszczalne, umiarkowanie wilgotne, średnio zasobne,

- pH ok. 6,0,

- substrat torfowy (80 - 85%) + piasek rzeczny (15 - 20%), ziemia ogrodowa,

- dokarmianie saletrą wapniową,

- uprawiane na zagonach w szklarni wymagają dezynfekcji podłoża,

- uwaga na zasolenie podłoża.

Termin pędzenia:

- bardzo wczesne kwitnienie koniec XI i XII,

- wczesne kwitnienie w styczniu,

- późne kwitnienie w lutym,

- bardzo późne kwitnienie w marcu i kwietniu.

Terminy przyspieszania narcyzów:

Termin kwitnienia	Termin sadzenia	Temperatura do czasu sadzenia	Temperatura podczas ukorzeniania cebul		Temperatura podczas przyspieszania
							do 15 XII	od 15 XII
bardzo wczesne od pocz. XII	koniec IX - 1.X	2 tyg. 34oC 2 tyg. 17oC 12 tyg. 9oC	9oC	-	18oC
wczesny k. XII - pocz. I	1 - 15. X	1 tydz. 34oC 2 - 3 tyg. 17 oC 12 tyg. 9oC	-	-	-

Przygotowanie cebul:

- zależy od terminu, metody pędzenia i odmiany,

- preparowanie na bardzo wczesny termin (zbiór cebul w XI),

- temp. 34^oC przez 7dni,

- 3 tygodnie temp. 20^oC, gdy widoczny jest zawiązek przykoronka przystępuje się do chłodzenia cebul.

Metoda pędzenia narcyzów:

• pędzenie narcyzów w skrzynkach metodą standardową + 9^oC:

- temp. 9^oC przez 13 - 20 tygodni na mokro bądź na sucho (ostatnie 6 tygodni na mokro),

- na 1m² 20 - 24kg cebul (wierzchołki widoczne po posadzeniu przykryte piaskiem, podlewanie cebul obfite),

- gdy liście mają wysokość 8 - 10cm przenosi się do skrzynki w szklarni (17 - 18 ^oC) w lutym obniża się temp. o 2 - 3^oC,

- wilgotność 80 - 90%,

- pędzenie trwa 30 dni, a w III - IV 15 - 17 dni,

• pędzenie metodą standardową na zagonach:

- kwitnienie na luty,

- chłodzenie na sucho 5 - 6 tygodni, sadzenie do połowy XI,

- temp. 9^oC po ukorzenieniu 12 ^oC, a następnie do 14 - 15^oC,

- pędzenie trwa 30 - 35 dni,

• pędzenie narcyzów metodą specjalną +5^oC:

- sadzenie cebul wprost na zagony,

- pędzenie bardzo wczesne, wymaga preparowania cebul, stadium Pc musi być osiągnięte w sierpniu i wrześniu,

- chłodzenie w temp. 5^oC na sucho przez 9 - 12 tygodni,

- ukorzenianie cebul temp. podłoża 9 - 10^oC i po 7 dniach 13 - 14^oC, temp. powietrza o 2 - 3^oC wyższa (15 - 18^oC),

- podlewanie saletra wapniową,

- pędzenie trwa 50 dni, a od połowy I 30 - 35 dni,

- nie wszystkie odmiany nadają się do pędzenia tą metodą,

• pędzenie narcyzów przy sztucznym świetle:

- źródłem światła są lampy jarzeniowe typu LTD o mocy 36W 6 godz./dobę, natężenie oświetlenia 1000lx (2,5 mol/m²), a czasem 2000lx,

- barwa światła dziennego przyspiesza kwitnienie,

- światło czerwone powoduje …

Przyspieszenie kwitnienia pod osłonami bez ogrzewania:

- pozwala na ogrzewanie kwiatów w III i IV o 2 - 3 tygodnie wcześniej niż z gruntu,

- sadzenie cebul w X na zagony 20 - 22 kg/m², wierzchołki cebul przykryte 2 - 3cm,

- na zimę przykrywa się słomą,

- systematyczne wietrzenie,

- nagrzewnice przyspieszają kwitnienie o 2 - 3 tygodnie,

- kwiaty wyrywa się z cebul bez liści.

Zbiór i przechowywanie kwiatów:

- kwiaty wyrywa się z cebul, gdy pąki są zamknięte, ale już widoczna jest barwa pąków,

- po zbiorze umieszcza się na 24 godz. w naczyniu z wodą, gdy narcyzy mają być wykorzystane do wiązanek z innymi kwiatami,

- przechowywanie na sucho lub w wodzie, temperatura 5oC lub 2oC, w celu ograniczenia oddychania,

- temperatura 0,6 - 1oC narcyzy przechowuje się nawet 12 dni, ale ich trwałość jest krótsza a pąki nie otwierają cię całkowicie,

- kwiaty narcyzów przechowywane bez wody pakuje się w arkusze folii i luźno układa w chłodni, aby zapewnić dobry dostęp powietrza.

PĘDZENIE HIACYNTÓW.

Wymagania:

• światło:

- korzystnie reagują na przedłużenie dnia w miesiącach zimowych,

- 12 godzin dnia połowy I do połowy II,

- 16 godzin dni od połowy II,

- można pędzić przy świetle sztucznym, lampy TLD 36W/m²,

- korzystne są lampy o świetle niebieskim,

• temperatura:

- 23 - 25^oC podczas pędzenia bardzo wczesnego XI - XII,

- 20^oC styczeń,

- 18 - 16^oC luty, marzec,

• woda:

- obfite podlewanie po przeniesieniu do szklarni,

- stała wilgotność podłoża,

- unikać moczenia liści i kwiatów,

• podłoże:

- torf wysoki,

- pH 6 - 7,

- w razie konieczności uzupełnienie podłoża w wapń,

• przygotowanie cebul:

- cebule zdrowe,

- do uprawy doniczkowej obwód cebul 17 - 18cm,

- na kwiat cięty cebule o obwodzie 15 - 16cm.

Hiacynty na kwiat cięty:

◦ Minos (niebieski),

◦ China Pink (różowy),

◦ Jan Bos (czerwone),

◦ Gipsy Queen (pomarańczowe).

Pędzenie na kwiat cięty:

- obwód cebul 15cm i większe,

- na 1m³ 300 - 400 cebul,

- podłoże: ziemia ogrodowa + torf (2:1, 3:1),

- okres chłodzenia: 3 - 4 tygodnie, dłużej niż w uprawie doniczkowej,

- temp. w szklarni podczas pędzenia:

wczesne pędzenie 18^oC

od II 16 - 17^oC

ostatnia faza pędzenia 14^oC

- pędzenie w zimie trwa 20 dni, w III - IV 10 dni.

Zbiór i przechowywanie hiacyntów:

• doniczkowe:

- 2 - 3 tygodnie, pąki są zabarwione,

- temp. przechowywania 0,5 - 1^oC,

• uprawiane na kwiat cięty:

- zbiór, gdy zabarwia się dolne płatki w gronie,

- w chłodni temp. 2^oC, pędy wycina się ostrym cylindrem,

- pęczki po 5 kwiatostanów,

- przechowywać w temp. 2 - 5 ^oC na sucho lub w pojemnikach z wodą w chłodni przez 2 - 3 dni.

PĘDZENIE ŚNIEŻNIKA (śnieżnik olbrzymi i lśniący).

Wymagania:

• podłoże:

- ziemia ogrodowa z domieszka torfu (nie z wierzchniej warstwy pola po roślinach cebulowych),

- torf wysoki złe podłoże - za lekki, cebule wypychane są do góry w czasie ukorzeniania,

- pH 6 - 6,5 (7),

- sadzenie 3/3 wysokości, 1/3 wystaje, przysypać piskiem rzecznym,

• przetrzymywanie w chłodni zależy od gatunku,

• przed sadzeniem do doniczek zaprawianie bulw Topsin M70 WP 0,5%, Kaptan 50 WP 1% (mieszanina),

• ukorzenianie cebul w chłodniach przy temp. 9^oC od 20 października do końca października, poł. XI, stopniowo obniżanie do 5oC, ostatnia faza chłodzenia 0 - 2^oC, gdy 2 - 3 cm wysokość liści przenoszenie do szklarni i dalsze pędzenie.

Pędzenie:

• przechowywanie w lipcu - wrześniu 20^oC, październik 17^oC, dobre wietrzenie przechowalni,

• cebule powinny być przysypane trocinami, sadzenie cebul w II połowie października - początek listopada, pH 6 - 7,

• chłodzenie na mokro w czasie ukorzeniania 15 tygodni, w temp. 9^oC do połowy grudnia, 15 grudnia - 15 styczeń 5^oC, koniec stycznia 2^oC, pędzenie w temp. 17 - 20^oC, 3 - 2 tygodnie, kwitnienie luty - marzec,

• przechowywanie u producenta 0 - 2^oC,

• transport i przechowywanie u hurtownika 2 - 5^oC.

PĘDZENIE KROKUSÓW.

Do pędzenia polecany jest krokus wiosenny - Crocus vernus var. neapolitanus.

odmiany	barwa
Flower Record	purpurowa
Jeanne d'Arc	biała
Pickwick	niebieski z białymi smugami

Terminy i zasady pędzenia:

Termin kwitnienia	Postępowanie a bulwami
polowa grudnia	wykopywanie bulw 1 - 10 czerwca, po oczyszczeniu 1 tydzień 34^oC, 2 tygodnie 20^oC, do 10 sierpnia 17^oC do czasu chłodzenia 17^oC
połowa stycznia	wykopywanie bulw 5 - 15 czerwca, po oczyszczeniu do 1 sierpnia 20^oC, do czasu sadzenia ok. 15 października 17^oC
połowa lutego	wykopywanie bulw 5 - 15 czerwca, po oczyszczeniu ok. 15 sierpnia 20^oC, do czasu sadzenia ok. 15 października - 1 listopada 17^oC,
połowa marca	wykopywanie bulw 5 - 15 sierpnia, po oczyszczeniu do końca września 23^oC, do końca X 20^oC od czasu sadzenia koniec listopada 17^oC

Obwód cebuli 9 - 10cm na najwcześniejszy termin.

Termin sadzenia: połowa września do początku XI.

Łączny czas chłodzenia krokusów 14 - 15 tygodni.

Kwitnienie krokusów po 3 - 4 tygodniach, pędzenie w szklarni.

Temp. w szklarni 12 - 18^oC, a w lutym - marcu 10 - 15^oC.

Przy dłuższym okresie chłodzenia - rośliny gorszej jakości, występują papierowe kwiaty.

W dołownikach brak możliwości sprawdzenia temperatury.

PĘDZENIE SZAFIRKÓW (szafirek armeński).

Wymagania;

• przechowywanie do 1 września 23^oC (na wczesne pędzenie), 20^oC do 1 października, i od 1 października 17^oC,

• chłodzenie na sucho 15 tygodni, wilgotność 85%,

• sadzenie 1 XI - 15 II, podłoże pH 6 - 7, na 2 tygodnie przed wystawieniem do szklarni i ukorzenianie w temp. 11^oC,

• pędzenie w temp. 14 - 15^oC (taka temp. polecana dla wszystkich cebulowych), 2 tygodnie,

• przechowywanie u producenta 0 - 2^oC.

PĘDZENIE CZOSNKU (Czosnek karatawski - Allium karataviense):

Wymagania:

• przechowywanie latem w temp. 20^oC,

• sadzenie 15 październik - 15 listopad, pH podłoża 6 - 7, cebule powinny być przykryte 2 - 3cm warstwą podłoża,

• ukorzenianie w temp. 9^oC, 20 - 21 tygodni,

• wykopywanie w czerwcu,

• pędzenie w temp. 15 - 17^oC, około 4 tygodni,

• przechowywanie w temp. 0 - 2^oC

• transport i przechowywanie u producenta 2 - 5^oC.

PĘDZENIE ŚNIEŻYCZKI (śnieżyczka przebiśnieg).

Wymagania:

• przechowywanie: czerwiec - wrzesień 15^oC, chronić przed wysychaniem - przysypane piaskiem,

• sadzenie: połowa września - październik, pH podłoża 6 - 7,

• chłodzenie na mokro w czasie ukorzeniania 15 tygodni, październik - 15 listopad temp. 9^oC, 15 listopad - 15 grudzień 5^oC, koniec grudnia 2^oC,

• pędzenie w temp. 8 - 10^oC, 4 - 8 tygodni,

• przechowywanie u producenta 0 - 2 ^oC, transport 2 - 5^oC.

PĘDZENIE SZACHOWNICY (Szachownica cesarska).

Wymagania:

• cebule po zbiorach przechowywać w skrzynkach przysypane wilgotnymi trocinami w temp. 13^oC z umiarkowanym wietrzeniem,

• chłodzenie od 1 września - połowy października w zależności od terminu kwitnienia przez 13 - 17 tygodni na mokro w czasie ukorzeniania w temp. 5^oC,

• podłoże przepuszczalne, dobrze zatrzymuje wilgotność, pH 6 - 7,

• liczba cebul w doniczce 9cm - 4 sztuki, 10cm - 5 sztuk, 12cm - 7sztuk, cebule przykryte 1cm warstwą podłoża,

• pędzenie w szklarni do końca stycznia w temp. 17 - 20^oC, 2 - 3 tygodnie,

• przechowywanie u producenta 0 - 2^oC, transport 2 - 5^oC.

SAINTPAULIA.

Rodz. Gesneriaceae - osiejowate,

Fiołek afrykański jest jedną z najpopularniejszych roślin kwiatowych:

- pochodzenie: tropikalne lasy górskie Tanzanii,

- kwitnienie wielokrotne w ciągu roku, z wyjątkami,

- znanych jest 6 gatunków, podstawowe znaczenie mają:

⌐ S. ionantha - Sępolia piaskowa, Fiołek afrykański,

⌐ S. lenifusa,

⌐ S. goetzeana,

- typowy gatunek jest rośliną o bardzo krótkim pędzie (1 do 1,5cm), liście rozetowe, czerwonawo zabarwione, blaszki mięsiste, bardzo często paskowane, pokryte licznymi włóknami.

Rozmnażanie wegetatywne:

- sadzonki liściowe (liście z blaszką liściową o śr. 4cm, z ogonkiem 1-2cm,

- in vitro,

- rośliny mateczne: rosną w doniczkach lub na parapetach w temp. 20 - 25^oC latem i 20 - 22^oC zimą,

- po 6 - 10 miesiącach pobieramy liście,

- z 1 rośliny matecznej 3 - 5 liści co 4 tygodnie,

- termin sadzonkowania: cały rok, ale najlepiej I - V,

- liście umieszczamy po nasadę w podłożu,

- podłoże: torf + perlit (1 : 1),

- temp. 22 - 24^oC ,

- ukorzenianie 4 tygodnie 18 - 20^oC przez 8 tygodni, poniżej 18oC - sadzonki gniją,

- miejsce przesadzania: doniczki o średnicy 7 - 8cm,

- po 2 miesiącach doniczki o średnicy 10 - 11cm,

- cykl produkcyjny 16 - 18 tygodni.

Rozmnażanie generatywne:

- wiosną i latem cieniowanie (może nastąpić poparzenie liści),

- w nadmiernym zacienieniu liście wydłużają się i kwitnienie jest słabe,

- podłoże próchnicze, pulchne, wilgotne, dobrze napowietrzone:

⌐ z. liściowa + z. gnojowa + piasek (2:1:1),

⌐ z. liściowa + z. kompostowa + torf + piasek (2:1:3:0,5),

- pH 5,5 - 6,5

- zasobność podłoża: N 70 - 15, P 70 - 130, K 200 - 300, Mg 100 - 150mg/l,

- podlewanie regularne, nie dopuszczając do przesuszenia,

- wilgotność powietrza 70 - 80%,

- rośliny nie potrzebują dużych naczyń.

Pielęgnacja w mieszaniu:

- miejsce jasne, ale osłonięte od bezpośredniego nasłonecznienia,

- temp. 20 - 24^oC,

- podłoże próchnicze (z dodatkiem piasku),

- podlewanie podsiąkowe wodą letnią,

- regularne zasilanie (2 - 3 g/l),

- ukorzeniają się szybko, stad niezbyt głębokie naczynie,

- tolerują suche powietrze.

STREPTOCARPUS

Streptocarpus x hybridus - Skrętnik ogrodowy,

- znanych jest ok. 130 gatunków,

- pochodzenie: Północna Afryka, Madagaskar,

- odmiany w zależności od morfologii dzieliny na:

⌐ bezpędowe wytwarzające rozety lisci (dł. 20cm, szer. 3 - 8cm), bezpośrednio z nasady roślin (S. hybridus),

⌐ pędowe wytwarzające liście na pedzie, kwiaty w kątach liści (S. saxorum),

⌐ formy z 1 liściem, dł. 1m, szer. 50cm, (S. wemdlandi),

- kwitnienie: V - IX.

Rozmnażanie generatywne:

- termin: II - k. VI,

- wysiew: rzutowy (w 1g 40 - 80tys. sztuk), bez przykrycia,

- podłoże: z. liściowa + torf + piasek (3:1:1),

- I pikowanie: 3 x 3cm, z. liściowa + torf + piasek, po 3 - 5 tyg. od wysiewu,

- II pikowanie: 6 x 6cm, z. liściowa + torf + piasek, po dalszych 4 - 6 tygodniach, lub sadzenie do doniczek nr. 8 - 9,

- po 4 - 6 tyg. rośliny sadzimy do doniczek nr. 10 - 11 (z. liściowa, substrat torfowy),

- cykl produkcyjny 7 (przy wysiewie I - II) do 10 miesięcy (przy wysiewie (V - VI).

Rozmnażanie wegetatywne:

- połówki blaszki liściowej,

- przez cały rok,

- w temp. 18^oC, po 4 - 6 tygodniach nowe pędy,

- po 3 - 5 tyg. do skrzynki,

- po urośnięciu się do doniczek 8 - 12,

- po 6 - 9 miesiącach do sadzonkowanie następuje kwitnięcie.

Wymagania:

- nie znosi ostrego słońca, cieniować szklarnie,

- nie znosi parnej atmosfery, wietrzyć,

- roślina ciepłolubna,

⌐ 20 - 22^oC w okresie uprawy siewek z rozsady,

⌐ 18 - 20^oC po wysadzeniu do doniczek,

⌐ 14 - 16^oC w okresie zimy,

- zasilanie nawozami 0,1% (0,2% przy uprawie w doniczkach),

- pH podłoża 5 - 6,5,

- rzadko atakowany przez szkodniki.

Pielęgnacja w mieszkaniu:

- stanowisko jasne,

- roślina ciepłolubna (23 - 25^oC, przy 12 gniją),

- podlewanie obfite tylko przy optymalnej temperaturze,

- przesadzanie wiosną,

- podłoże: z. liściowa + z. kompostowa + torf + glina lub substrat torfowy.

Sinningia x hybrida - syningia, gloksynia okazała

- pochodzenie: Brazylia,

- znanych jest ok. 130 odmian, które podzielono na 4 grupy wg morfologii kwiatów i liści:

⌐ Multiflora - wielkokwiatowe,

⌐ Myltiflora Grandiflora - wielko-wielkokwiatowe,

⌐ Multiflora Grandiflora Gigantea - obficie kwitną, o olbrzymich kwiatach,

⌐ Gassifolia - o ozdobnym ulistnieniu.

Rozmnażanie generatywne:

- termin: p. XII - k. I

- wysiew: rzutowy (w 1g 25 tys. sztuk), bez przykrycia (słaba siła kiełkowania),

- podłoże: lekkie, próchnicze, sterylne (z. liściowa + torf + piasek),

- temp. 25 - 28^oC,

- …

- I pikowanie: 3 x 3cm, (z. liściowa + torf + piasek) po 4 tyg. od wysiewu, siewki doświetlamy,

- II pikowanie: 6 x 6cm (z. liściowa + torf + piasek) po dalszych 4 - 6 tyg.,

- III pikowanie: 8 x 8cm (z. liściowa + torf + piasek) lub sadzenie do doniczek nr. 8,

- przesadzanie do doniczek (11 - 12) po 4 - 6 tyg. (z. liściowa, substrat torfowy),

- cykl produkcyjny 5 - 6 miesięcy.

Rozmnażanie wegetatywne:

- zgrubiałe … bulwy,

- po … liści … w temp. 10 - 15^oC,

- I sadzimy do podłoża, w temp. 10 - 15^oC.

Wymagania:

- roślina ciepłolubna,

- 20 - 22^oC w dzień i 18 ^oC w nocy po wyrastaniu z doniczek,

- 18 - 20^oC w dzień i 16 - 18^oC w nocy - przed zakwitnięciem,

- jest rośliną cieniolubną,

- powietrze wilgotne,

- zasilanie nawozami 0,1 - 0,2% (0.3% - uprawa w …),

- pH podłoża 5 - 6,

- N 125 - 200, P 180 - 200, K 300 - 500mg/l.

- liście i pędy atakuje szara pleśń.

Pielęgnacja w mieszkaniu:

…

Cineraria x hybrida (Pericallis x hybrida), Senecio cruentus- Starzec, popielnik, cyneraria.

f. Asteraceae - astrowate.

Kwitnienie: I - IV, nawet do IX.

Pochodzenie: 1777, Wyspy Kanaryjskie, kwitnie wiosną.

Znanych jest ok. 1300 gatunków.

Odmiany podzielono na grupy:

• Grandiflora Maxima: o średniej wielkości i bardzo dużych kwiatostanach,

• Grandiflora Maxima Nana: o niskim wzroście i bardzo dużych kwiatostanach,

• Multiflora - o niskim wzroście i dużej liczbie kwiatów,

• Plenissima - o pełnych kwiatach,

• Rediata - o poskręcanych kwiatach języczkowych.

W naturze jest to roślina wieloletnia zielna, o wzniesionej łodydze długości 40 - 60cm, pokrytej miękkimi włoskami.

Liście duże, osadzone skrętolegle, sercowate, ostro klapowane, pod spodem owłosione, na długich kanciastych i zwykle oskrzydlonych ogonkach.

Koszyczki kwitowe liczne, zebrane w baldachogrona.

Venezia to pierwsza heterozyjna (F1) grupa cynerarii, wyhodowana została przez firmę Syngenta Seeds i składa się z 9 odmian:

- te mieszańcowe kreacje pozwalają na uprawę cynerarii nie tylko w tradycyjnym terminie, czyli na kwitnienie zimą i wczesną wiosną, ale prawie przez cały rok,

- jest to możliwe, ponieważ nowa grupa nie wymaga jaryzacji, czyli okresu chłodu warunkującego kwitnienie niektórych roślin (nie zależy od nich) gatunek wyjściowy.

Rozmnażanie generatywne:

• termin: VI - X (k. VI - duże rośliny, VII/IX - średniej wielkości rośliny, X - małe rośliny),

• wysiew: rzutowy (w 1g 3 - 4 tys. sztuk), bez przykrycia,

• podłoże: ziemia liściowo-inspektowa + piasek lub torf + piasek,

• temp. 18 - 20^oC,

• czas kiełkowania 8 - 10 dni,

• pikowanie na tace wielokomórkowe (multiplety) - ziemia inspektowa + torf lub z. inspektowa + z, kompostowa,

- po 4 tygodniach od wysiewu,

• przesadzanie roślin z 3 - 4 liśćmi:

- do skrzynek inspektowych (8 x 8cm, z. ogrodowa + z. gnojowa + torf), IX przesadzanie do doniczek nr. 12 i ustawianie w szklarni,

- do doniczek o średnicy 12cm i uprawa w szklarni,

• cykl produkcyjny trwa 8 - 9 miesięcy.

Wymagania:

- roślina dnia krótkiego,

- doświetlanie przyspiesza kwitnienie (nie ponad 12 godzin),

- roślina termoindukcyjna, kwitnienie zależy od określonej temperatury trwającej przez określony czas (wymaga ok. 10^oC przez co najmniej 6 tyg.).

- wymagania:

16 - 18^oC od IX

8 - 12 ^oC w X

3 - 8^oC XI - k. XII

8 - 12^oC k. XII - III (do wybarwienia kwiatów)

15 - 18^oC (bezpośrednio przed zakwitnięciem)

- staranne podlewać (korzenie gniją przy nadmiarze wody),

- intensywnie wietrzyć,

- nie znoszą zagęszczenia (ustawiać luźno),

- pH podłoża 5,7 - 6,8

- N 70 - 150, P 70 - 130, K 200 - 300 mg/l.

Pielęgnacja w mieszkaniu:

- stanowisko jasne, światło rozproszone,

- rośliny do pomieszczeń chłodnych (12 - 15^oC, przy 20^oC szybko przekwitają,

- podlewamy obficie,

- po przekwitnięciu nie mają wartości (wyrzucamy).

Kalceolaria x hybrida (C. herbeohybrida) - Kalceolaria mieszańcowa, Kalceolaria ogrodowa, Pantofelnik ogrodowy

f. Scrophulariaceae - Trędownikowate

Kwitnienie IV - VI (odmiany heterozyjne 2 - 4 tyg. wcześniej):

- bardzo okazałe filigranowe kwiaty usytuowane na szczytach 30cm pędów,

- są pozornie dwuwargowe, a tak naprawdę to trzy płatki zrosły się tworząc przód rozdętego pantofelka, a dwa znacznie mniejsze płatki również zrośnięte tworzą jego tył.

Rośliny wytwarzają niewielkie rozety owalnych, delikatnie owłosionych liści. Liście pantofelka są jajowate, naprzeciwległe, brzegiem karbowane o długości 7cm.

Pochodzenie: góry Ameryki Pd. i Ameryki Średk., głównie Chile, Peru, Meksyk, stąd sprzyja im niska temp. 7 - 15^oC, wysoka wilgotność powietrza i dużo rozproszonego światła.

Znanych jest około 300 gatunków.

Wyodrębniono 4 grupy odmianowe:

• Grandiflora - wys. 30 - 40cm, duże liscie i kwiaty średnicy 4 - 5cm,

• Grandiflora Pumila Compacta - wys. 20 - 25cm, duże liście i kwity średnicy 4 - 5cm,

• Multiflora - wys. 20 - 25cm, mniejsze liście i kwiaty liczniejsze średnicy 3cm,

• Multiflora Nana - wys. 30cm, mniejsze liście i kwiaty średnicy 2 - 3cm.

Rozmnażanie generatywne:

• termin: VII - X (k. VI - duże rośliny, IX - X - małe rośliny),

• wysiew: rzutowy (w 1g 30 tys. sztuk),

• podłoże: z. liściowa + piasek + torf,

• temp. 18^oC,

• czas kiełkowania: 6 - 8 dni, w ciemności,

• I pikowanie na tace wielokomórkowe (multiplety), skrzynki (3 x 2cm) - z. liściowa + piasek + torf, po 3 - 4 tyg. od wysiewu,

• II pikowanie, skrzynki (5 x 5cm) - z. liściowa + piasek + torf, po 6 - 7 tyg. lub przesadzanie roślin do doniczek nr. 8

(z. liściowa + kompostowa + piasek + torf),

• przesadzanie roślin do doniczek nr. 9,

• cykl produkcyjny trwa 7 - 9 miesięcy.

Wymagania:

- roślina dnia długiego, przy maturalnym oświetleniu, przy niskich temp. 6 - 8oC, pąki kwitowe mogą powstać po 15 III,

- doświetlanie przyspiesza kwitnienie,

- doświetlanie (8 godz.) I - poł. II, kwitną pocz. III,

- doświetlanie (6 godz.) w II, kwitną k. III,

- nie doświetlane - kwitną k. IV,

- wymagania termiczne:

6 - 8^oC w okresie zimy,

10^oC po przesadzeniu w I (inicjacja pąków),

12 - 15^oC po uformowaniu się pąków kwiatowych,

- ma małe wymaganie w stosunku do podłoża (z. liściowa + z. inspektowa + z. darniowa + torf + glina do ostatniego przesadzania),

- pH 5,5 - 6,7 (przy pH 7 - chloroza),

- średnio wrażliwa na zasolenie podłoża (N 60 - 120, P 50 - 150, K 150 - 250 mg/l),

- wiosną oprysk środkami przeciw chlorozie liści (żelazo),

- można uprawiać w szklarni i ogrzewanych inspektach.

Pielęgnacja w mieszkaniu:

- stanowisko jasne, światło rozproszone,

- rośliny do pomieszczeń chłodnych,

- nie znosi wahań temperatury,

- nie znosi zraszania liści i kwiatów,

- nie znosi przeciągów,

- po przekwitnięciu rośliny nie mają wartości (wyrzucamy).

PIERWIOSNEK:

Primula - pierwiosnek, Rodz. Primulaceae - pierwiosnkowate:

Pochodzenie: wilgotne łąki w okolicach górskich półkuli północnej, Europa, Bliski Wschód, strefa umiarkowana Ameryki Płn. i Azji.

• kwitnienie: XII - VI

• byliny, rzadziej jednoroczne

• liście odziomkowe,

• kwiaty o koronie lejkowatej lub talerzowatej osadzone pojedynczo lub zebrane w kłosy, grona, baldachy,

• występuje heterostylia - różnosłupkowość, taka budowa kwiatów sprzyja zapyleniu krzyżowemu głównie przez owady w trąbką,

• owady te szukają nektaru wkładając trąbkę do rurki kwiatowej, jeśli kwiat ma pręciki osadzone wysoko to pyłek przyczepia się do nasady trąbki owada.

Pierwiosnek wyniosły - Primula elatior:

- kwiat krótkoszyjkowy,

- szyjka słupka jest krótka, a pręciki są wysoko osadzone w rurce kwiatowej.

Pierwiosnek lekarski - Primula veris:

- kwiat długoszyjkowy w przekroju,

- patrząc a góry na kwiat zobaczymy znamię słupka, ale nie zobaczymy pręcików,

- w tym przypadku słupki mają długą szyjkę, a pręciki są nisko osadzone.

Pierwiosnek ślimakowaty - Primula malacoides:

- rośnie dziko w Azji na wys. 2000 - 3000m oraz jako jednoroczny chwast pól ryżowych,

- roślina roczna (do wyrzucenia po przekwitnięciu), kwitnie zimą i wiosną,

- tworzy wielopiętrowe okółki z drobnych kwiatów o delikatnych odcieniach,

- wystają one na długiej szypułce ponad liście,

- kwiaty podobne do kwiatów pierwiosnka kubkowatego, ale mniej wonne, mniejsze,

- liście owalne, owłosione, bladozielone, mocno ząbkowane.

Pierwiosnek kubkowaty - Primula obconica:

- roślina ozdobna do dekoracji wnętrz, szklarni lub na werandę,

- także do wysadzania na zewnątrz,

- nadaje się do dłuższej uprawy, kwitnie przez cały rok,

- liście owalne lub sercowate, długoogonkowe, bladozielone, owłosione, nieco klapowane, ząbkowane lub całobrzegie,

- kwiaty na krótkich szypułkach, zebrane po 2 - 13 w baldachy na bezlistnych łodygach do 25cm,

- korona kwiatu o średnicy 1cm, nawet do 8cm, purpurowa, liliowa, niebieska lub biała, płatki wcięte,

- cała roślina pokryta włoskami, wywołuje alergie.

Pierwiosnek pospolity, bezłodygowy - Primula vulgaris (P. acaulis):

- wytrzymały na mrozy, powszechnie uprawiany w ogrodach,

- można po kwitnieniu przesadzić do ogródka, gdzie zakwitnie na wiosnę,

- wysokość do 10cm,

- liście podługowate, nieregularnie ząbkowane, spodem miękko owłosione, pomarszczone, mają długość 5 - 20cm, na brzegach mają długie rzęski i są owłosione na nerwach spodniej strony blaszki,

- kwiaty wyrastają na szypułkach o długości do 10cm i zebrane są w odziomkowy baldaszek.

Rozmnażanie generatywne:

• termin: V - IX P. obconica,

VII - VIII P. malacoides,

V - VI P. vulgaris,

• wysiew: rzutowy do skrzynek lub pojedynczo do wielodoniczek, a po 6 - 7 tyg. przesadzanie do doniczek nr. 8 - 9,

• podłoże: z. liściowa + piasek + torf,

• temperatura 12^oC,

• czas kiełkowania: 8 - 10dni, w ciemności,

• po skiełkowaniu 15^oC,

• I pikowanie, skrzynki (3x3cm) z. liściowa + piasek + torf, gdy siewki mają 1 - 2 liści,

• II pikowanie, skrzynki (5x5cm) z. liściowa + piasek + torf, po 4 - 5 tyg.,

• przesadzanie roślin do doniczek nr. 8.

• przesadzanie roślin do doniczek nr. 10 - 12,

• cykl produkcyjny 6 - 10 miesięcy/

Wymagania:

• wymagania termiczne:

P. obconica: 10 - 12oC (12 - 15^oC po pojawieniu się pąków),

P. malacoides: 4 - 8oC (10 - 12 ^oC po pojawieniu się pąków),

P. vulgaris: 4 - 8oC (10 - 11^oC po pojawieniu się pąków),

• wymaga lekkiego, próchniczego podłoża,

• pH P. obconica i P. vulgaris 5,5 - 6,5; P. malacoides 6,5 - 7,0

• wrażliwe na zasolenie podłoża (N 60-120, P 50-150, K 150-250mg/l),

• latem i w okresie wegetacji zasilanie nawozami w stężeniu 0,05%, potem 0,2%,

• szklarnie dobrze wietrzone.

PELARGONIA WIELKOKWIATOWA (angielska) - Pelargoniom domesticum

Znanych jest około 250 gatunków:

• pochodzenie: Afryka Pd.,

• kwitnienie: III - IX (indukcja kwitnienia przy 10 - 14^oC i przy dniu ok. 13 godz.),

• pędy wzniesione, pędy drewniejące prawie w całości,

• liście duże, 5-klapowe, owłosione, piłkowane,

• kwiaty duże, nawet ponad 5cm średnicy,

• kwiaty z plamką u nasady płatków korony.

Rozmnażanie wegetatywne:

• sadzonki z pędów półzdrewniałych - VIII (po przekwitnięciu roślin matecznych),

• podłoże: torf + piasek, w doniczkach 6-8cm, w skrzynkach lub inspektach,

• temp. 18 - 20^oC,

• czas ukorzeniania: 2-3 tygodnie,

• zimują w szklarni w temp. 10 - 12^oC,

• w lutym przesadzanie do doniczek nr. 9: z. liściowa lub kompostowa + torf + piasek lub substrat torfowy,

• II przesadzanie w połowie III do doniczek nr. 12,

• cykl produkcyjny trwa 8 - 9 miesięcy.

Rozmnażanie generatywne:

• siew nasion XII - I,

• temperatura 20 - 22^oC,

• czas kiełkowania 5 - 10 dni,

• pikowanie,

• dalsza uprawa, jak roślin z sadzonek (2-krotne traktowanie retardantami).

Wymagania:

• roślina termoindukcyjna, czyli kwitnienie zależy od określonej temperatury trwającej przez określony czas (wymaga ok. 10 - 15^oC, przez co najmniej 2 tyg.),

• wymagania termiczne:

- 10 - 12 ^oC zimą,

- 15^oC po wiosennym przesadzeniu,

• intensywnie wierzyć,

• wytrzymała na zasolenie,

• zasilamy 1 - 2x zimą (0,1%) i 2 - 3x po przesadzeniu (0,3%),

• N 70-150, P 80-150, K 200-300mg/l,

• kwitnienie przyspiesza oprysk retardantami,

• gdy przekwitną w VI, należy ponownie przechłodzić aby wywołać 2-gie kwitnienie we IX,

• starsze rośliny po przekwitnięciu przycinamy.

Pielęgnacja roślin w mieszkaniu:

- roślina światłolubna,

- toleruje pełną wystawę słoneczną i światło rozproszone,

- zimą optymalna 15 - 18^oC,

- obfite podlewanie w czasie wzrostu,

- zasilanie w czasie wzrostu 0,2 - 0,3%.

BEGONIA, Begoniaceae - ukośnicowate:

• begonie, zwane ukośnicami s bardzo powszechne w uprawie i występują w tysiącach gatunków, form i odmian,

• w stanie dzikim występują w tropikalnych lasach Ameryki, Afryki, Azji, porastając poziom runa leśnego,

• begonie podzielono na sekcje:

- begonie o ozdobnych kwiatach,

- begonie krzewiaste,

- begonie o ozdobnych liściach,

- begonie bulwiaste,

• u begonii kwiaty są rozdzielnopłciowe, kwiat żeński ma wyłącznie słupki,

• wyrastają na nich osobno kwiaty męskie z pręcikami, a osobno kwiaty żeńskie z charakterystyczną trójskrzydłą zalążnią.

Begonia zimowa (wyniosła) - Begonia x elatior (B. hiemalis):

- mieszaniec otrzymany w wyniku skrzyżowania dwóch gatunków begonii: B. socotrana x B. tuberhybrida (begonia bulwiasta),

- pędy grube, mięsiste,

- liście sercowato-lancetowate, okrągłe, czasami karbowane,

- pochodzenie: Ameryka Pd.,

- kwitnienie: IX - XII, roślina dnia krótkiego (13 - 14 godz.),

- swoim wyglądem przypominają małe różyczki,

- roślina często zakwita tak bujnie, ze spod kwiatów nie widać liści,

- kwiaty są rozdzielnopłciowe: męskie są 4- działkowe z licznymi pręcikami, żeńskie są 5-dziłkowe z 1 słupkiem,

- mogą być w pełnej gamie barw: w kolorze białym, żółtym, różowym, pomarańczowym i czerwonym, pojedyncze lub pełne.

Begonia hybrida typu x Gloire de Lorraina - begonia mieszańcowa:

- uzyskana w 1891 roku,

- krzaczasty pokrój,

- liście niewielkie, szerokojajowate, do okrągłych,

- kwiaty zebrane w gęste wiechy, przeważnie męskie, czteropłatkowe,

- kwitnienie: XI - II, roślina dnia krótkiego.

Rozmnażanie wegetatywne:

• sadzonki pędowe wierzchołkowe (liście mają ograniczoną zdolność regeneracji) IV - VII (B. elatior),

• liściowe (XI - I) i sadzonki pędowe (II - VIII) - B. hybrida x Gloire de Lorraine,

• podłoże: torf + piasek,

• temperatura 22 - 24^oC,

• czas ukorzeniania: 4 - 6 tygodnie,

• przesadzanie do doniczek nr 6 - 8: z. liściowa + torf lub z. kompostowa + torf,

• II przesadzanie do doniczek nr 9 - 12: z. liściowa + torf lub z. kompostowa + torf + 2g/l nawozu lub substrat torfowy,

• cykl produkcyjny 7 - 9 miesięcy (B. elatior),

• 11 - 12 miesięcy (B. x Gloire de Lorraine) - nie traktowane krótkim dniem.

Wymagania:

• rośliny dnia krótkiego:

- B. elatior - wymaga dnia poniżej 14 godz.,

- B. Gloire de Lorraine wymaga 10 - 12 dni krótkich (8 - 10 godzin),

• zaciemnianie przyspiesza kwitnienie: B. x Gloire do Lorraine

- zaciemnianie (20 dni) od 15 VII - kwitną 10 IX,

- zaciemnienie (20 dni) od 15 VIII - kwitną 23 IX,

• wymaganie termiczne:

- 20^oC po przesadzeniu do doniczek,

- 15 - 18^oC po rozpoczęciu kwitnienia,

- 12 ^oC przed sprzedażą,

• podłoże (z. liściowa + torf + piasek lub substrat torfowy),

• pH 4,5 - 5,5

• zalecany poziom składników ( N 60-120, P 50-150, K 120-250 mg/l),

• w okresie wegetacji oprysk 0,2 - 0,3% roztworem nawozów mineralnych,

- uszczykiwanie pędów (1-sze, gdy pędy 15cm długości, ostatnie do poł. VII).

Pielęgnacja w mieszkaniu:

- stanowisko jasne, światło rozproszone,

- rośliny do pomieszczeń ciepłych 18 - 20^oC,

- nie znoszą wahań temperatury,

- nie znoszą zalewania korzeni,

• wymagają ostrożnego zasilania.

ZNACZENIE ROŚLIN OZDOBNYCH W ŻYCIU CZLOWIEKA.

1.

Zieleń miejska - to przede wszystkim obiekty przyrodnicze o formach:

• naturalnych (pomniki przyrody, rezerwaty),

• półnaturalnych (lasy rekreacyjne, zadrzewienia podmiejskie, parki leśne - wykorzystywane bez zmian adaptacyjnych),

• samodzielnych - twórczo kształtowanych przy dominującym udziale składników przyrodniczych (obejmujące rozmaite założenia ogrodowe i systemy terenów zieleni miejskiej),

• przetworzonych (twórczo kształtowane z bogatym udziałem składników technicznych, np. osiedla i zabudowa luźna z przynależnymi im przestrzeniami ogrodowymi),

• oraz rozmaite założenia ogrodowe istniejące samoistnie lub towarzyszące budowlom.

Tereny zieleni miejskiej pełnią funkcje rekreacyjne, ekologiczne i zdrowotne - wpływają na złagodzenie lub eliminację uciążliwości życia w miastach, kształtowaniu układów urbanistycznych i indywidualny charakter miastu.

Zieleń miejska oddziaływuje tez na człowieka poprzez możliwość kontaktu z naturą, wyciszenia się, znalezienia wytchnienia i odpoczynku z dala od zgiełku miasta. Jednakże, aby zieleń oprócz spełniania funkcji estetycznej pełniła również inne zadania, musi być różnorodna pod względem biologicznym, bo tylko wtedy zapewnia miejsce różnym gatunkom roślin i zwierząt oraz zapobiega erozji gleb.

Tereny zieleni miejskiej spełniają 5 podstawowych funkcji:

- biologiczna i zdrowotna,

- estetyczna i plastyczna,

- wypoczynkowa,

- edukacyjno-społeczna,

- gospodarcza.

Funkcja biologiczna i zdrowotna:

- ochronna przed kurzem, dymem, wyziewami,

- osłona od wiatrów,

- tłumienie hałasu,

- oczyszczanie powietrza z dwutlenku węgla i wydzielanie tlenu,

- regulowanie wilgotności gleby i powietrza,

- tworzenie korzystnego mikroklimatu,

- poprawa jakości gleby i wody (poprzez fotoremediację).

Przeciętnie jedno drzewo produkuje w ciągu doby tlen, który wystarcza dla kilku osób. Jedno duże drzewo potrafi przetworzyć tyle samo dwutlenku węgla ile emitują dwa domy jednorodzinne.

Rocznie średniej wielkości drzewo usuwa ok. 13kg CO2 i wydziela ok. 60kg tlenu, co wystarcza dla 4 osobowej rodziny. 20 średniej wielkości drzew konsumuje CO2 wydzielany przez jeden samochód w ciągu roku.

Duże drzewa w mieście obniżają do 22% koszty ogrzewania budynków poprzez hamowanie siły wiatru. W krajach ciepłych obniżają do 50% koszty chłodzenia budynków przez ocienianie.

2.Fitoremediacja - proces usuwania lub detoksykacji szkodliwych substancji przy użyciu roślin.

Fitoekstrakcja - pobieranie przez korzenie np. metali ciężkich i przemieszczanie do części nadziemnych roślin, które się usuwa.

Rizofiltracja - pobieranie i zatrzymywanie szkodliwych substancji przez korzenie.

Fitostabilizacja - unieruchamianie szkodliwych substancji w glebie.

Sposobem pozbycia się szkodliwych substancji organicznych jest też pobieranie ich przez korzenie i zamiana na nieszkodliwe związki (lotne wydzielane są do atmosfery).

Rośliny oczyszczają powietrze ze szkodliwych gazów organicznych i nieorganicznych: NO2, SO2, O3, Cl2. Tlenek azotu pochłaniają skutecznie: Carthamus, Chrysanthemum, Cosmos, Mathiola incana, Impatens, Petunia, Magnolia kobus, Populus nigra, Robinia pseudoaccacia, Cytisus scoporus, Hydrangea macrophylla.

Formaldehyd pobiera Nerium indcum - drzewo często sadzone w miastach japońskich. Duża przyczepność ziarn pyłku do liści powoduje że stężenie zapylenia po przejściu przez teren zadrzewiony maleje o 10%.

Fitoncydy wydzielane przez drzewa i krzewy są toksyczne dla drobnoustrojów i niektórych owadów (sosna, jałowiec).

Pasy wysokiej zieleni osłabiają siłę wiatru o 20-80 w zależności od odległości badanego miejsca od pasa zieleni. Pasy zieleni powodują równomierne rozłożenie się pokrywy śnieżnej. Pasy zieleni powodują zmniejszenie wahania temp. dobowej.

Funkcja estetyczna i plastyczna:

- wprowadzenie urozmaicenia i koloru,

- łagodzenie i rozluźnianie sztywnej zabudowy miast,

- tworzenie ciekawych wnętrz,

- podkreślenie cech plastycznych obiektów architektonicznych (tło),

- kształtowanie estetycznego krajobrazu miasta,

- stanowienie osłony maskującej nieestetyczne obiekty w mieście.

Funkcja wypoczynkowa:

- wypoczynek bierny (parki, bulwary, itp.),

- wypoczynek czynny (tereny sportowe, itp.),

- obniżanie poziomu stresu, relaksacja,

- zmniejszenie agresywności.

Funkcja edukacyjno-społeczna:

- uczenie mieszkańców ładu i porządku,

- rozwijanie zainteresowań dzieci i młodzieży (ogrody botaniczne, zoologiczne, ogrody dla dzieci), rozwijanie wyobraźni, kreatywności i zdyscyplinowania,

- funkcja dydaktyczna poprzez możliwość studiów historycznych w zabytkowych założeniach ogrodowych,

- hortiterapia (resocjalizacja, rekonwalescencja, rehabilitacja).

Funkcja gospodarcza:

- tworzenie miejsc pracy,

- korzyści wynikające z uprawy ogrodów działkowych, terenów ogrodniczych i sadowniczych,

- zwiększenie wydajności pracy.

Parki i ogrody:

- stanowią najstarszą świadomą formę zieleni miejskiej,

- są to w dużej mierze twory sztuczne, projektowane przez człowieka,

- pełnią przede wszystkim funkcje estetyczne i rekreacyjno-wypoczynkowe, edukacyjne, sportowe,

- istnieją też parki i ogrody o znaczeniu specjalnym tj. dydaktyczne ogrody zoologiczne i botaniczne, gdzie prowadzone są prace naukowo-badawcze, ale są one również otwarte dla zwiedzających,

- specjalną grupą parków i ogrodów są ogrody i parki zdrojowe, w miastach - uzdrowiskach, które charakteryzują się przede wszystkim specyficznymi właściwościami tj. wody lecznicze, borowiny, mikroklimat.

Ogródki działkowe:

- są to przede wszystkim ogrody zamknięte, dostępne tylko dla ich właścicieli,

- zwykle są niewielkie i znajdują się na obrzeżach miast,

- służą głównie produkcji ogrodniczej (wartość plonów z 1ha ogrodów działkowych jest 10 razy większa niż z normalnych upraw),

- pełnią także role społeczne poprzez umożliwianie rekreacji i wypoczynku dla ludzi pracujących w mieście, dając im doświadczyć bliskiego kontaktu z naturą.

Cmentarze:

- są charakterystyczną formą zieleni miejskiej,

- w miastach zabytkowych znajdują się często w centrum, co związane jest z tradycją katolicką,

- nowe cmentarze znajdują się na obrzeżach miast,

- najczęściej spotykane mają nieregularną szatę roślinna, choć zdarzają się również cmentarze wkomponowane w las, gdzie drzewa stają się ich wystrojem.

Tereny sportowe:

- są to tereny otwarte, projektowane zgodnie z planem zieleni miejskiej,

- służą przede wszystkim do uprawiania sportu i rekreacji, gdzie istotne jest ich oddalenie od zakładów przemysłowych, nasłonecznienia i ochrona od wiatrów.

Żywopłoty:

- pełnią przede wszystkim funkcje ozdobne i izolacyjne, zwielokrotniają wykorzystanie przestrzeni, powinne być stosowane zamiast trawników przyulicznych, tam gdzie jest to możliwe,

- ograniczają rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń z rur wydechowych samochodów i zmniejszają do 80% zanieczyszczenie gleb płynące z pojazdów samochodowych.

Pnącza:

- są niedocenianym elementem zieleni miejskiej, a mogą stanowić jej doskonałe uzupełnienie i tym samym poprawiać wizerunek miasta poprzez zasłonięcie starych, brzydkich ścian,

- spełniają także rolę termoizolatora budynków - w lecie ochładzają, a w zimie ocieplają je,

- poprawiają mikroklimat i oczyszczają powietrze,

- są też doskonałym schronieniem dla drobnych ptaków.

Widok roślin:

- łagodzi stres,

- zmniejsza odczuwalność bólu,

- przyspiesza rekonwalescencję.

Drzewa o powierzchni 1000m2 usuwają ok. 3,2ton kurzu w ciągu roku. Drzewa i krzewy tłumią hałas w mieście nawet o 50%. Do tłumienia hałasu w pomieszczeniach polecane są: Ficus Benjamina, Kentia, Dracena fragrans, Dracena marginata, Schefflera arboricola, Spathiphyllum.

Rośliny:

- oczyszczają powietrze,

- zwiększają zawartość tlenu,

- nawilżają powietrze.

Źródła emisji formaldehydu: dywany, wykładziny podłogowe, płytki podłogowe, płyty wiórowe, farby, kleje, lakiery, dym papierosowy.

Źródła emisji ksylemu i toluenu: sprzęt biurowy (komputery, fotokopiarki), telewizory, farby, kleje, lakiery, substancje uszczelniające.

Źródła emisji amoniaku i alkoholu: wydzieliny biologiczne.

4.Obszary geograficzno-roślinne pochodzenia roślin ozdobnych:

- tropikalne lasy równikowe,

- sawanny,

- roślinność lasów laurolistnych,

- roślinność lasów tropikalnych,

- stepy i prerie,

- roślinność lasów liściastych,

- roślinność lasów iglastych,

- półpustynie i pustynie.

Tropikalne lasy równikowe:

- roczne sumy opadów 6000mm,

- średnia temp. niespadająca poniżej 20 oC,

- temp. przez cały rok 25-27 oC, dobowe amplitudy sięgają 10 oC, natomiast wahania roczne nie przekraczają 6 oC,

- występowanie: Afryka równikowa, Pobrzeże Gwinejskie, Ameryka Południowa w Brazylii i na obszarze Amazonii i w Gujanie,

- roślinność: storczyki, anturium, figowce, liczne gatunki paproci i rośliny ciepłolubne uprawiane u nas w szklarniach.

Sawanna:

- roczna suma opadów 900-1500mm,

- klimat ciepły,

- wyraźnie zaznaczona pora sucha, zima,

- temperatura: 14-20 oC podczas suszy, 20-24 oC w porze deszczowej,

- obszar ten porastają głównie trawy, grupy drzew i palm lub kserofitycznych krzewów,

- występowanie: strefa podrównikowa, głównie Afryka, Ameryka Południowa, Australia, niewielkie obszary w Meksyku,

- roślinność: kaktusy, dalie, mieczyki, wilczomlecz piękny, cantedeskia etiopska, krasnokwiat, szparag, nachyłek, kosmos, aksamitka, heliotrop, cynia, wilec, powój.

Lasy laurolistne:

- występują tam, gdzie przez cały rok temp. jest dość wysoka, amplitudy są niewielkie, a ilość opadów jest równomiernie rozłożona w ciągu roku,

- występowanie: Japonia, Półwysep Koreański, Wyspy Kanaryjskie, Floryda, Chile, Nowa Zelandia, skupienie roślinności laurolistnej występuje w górach Azji Mniejszej oraz na Kaukazie,

- niskie wieczne zielone krzewy i drzewa o liściach skórzastych, zawsze ustawione prostopadle do promieni słonecznych,

- roślinność: laur szlachetny, mirt pospolity, niektóre gatunki różaneczników i magnolii, hortensja pnąca, bukietowa, pierwiosnki, peperomia, aukuba, zaślaz, liczne gatunki kordylin, liczne trawy i turzyce, powój, powojnik, bluszcz, a z drzew iglastych: araukaria, z palm howea.

Lasy twardolistne:

- tworzą zarośla wiecznie zielonych krzewów (makia),

- temp. podczas lata 22-28 oC (lipiec), lato suche i upalne, opady 20mm, susza trwa 4-6 miesiące,

- zima łagodna, 5-12 oC, opady 500-700mm,

- roślinność: palma karłatka niska, tulipan, narcyz biały, kocanki, nagietki, szałwia, lawenda, macierzanka, powojnik, chmiel, szafirek, czarnuszka.

Stepy i prerie:

- klimat kontynentalny, wyraźnie zaznaczone dwa okresy spoczynku: okres suchego upalnego lata, okres mroźnej zimy,

- roczna suma opadów 350-500mm, maksimum wiosną, minimum latem,

- występowanie: centrum Eurazji, np. stepy ukraińskie, Syberia Zachodnia, Północno-wschodnia Mongolia, północno-wschodnia część Chin,

- roślinność: tulipany, kosaćce, szachownica, zawilec, goździk, aster nowobelgijski i nowoangielski, nawłoć, cyklamen perski, lilie, bylica, traganki, trawy, słoneczniki, dzielżan, goryczka, pierwiosnek, niezapominajka, piwonia, różaneczniki, wrzośce i wrzosy.

Lasy liściaste:

- tworzą rośliny drzewiaste zrzucające liście na zimę,

- klimat umiarkowany pod wpływem klimatu morskiego,

- występowanie: Polska ze swoją roślinnością i klimatem sytuuje się w tym obszarze geograficzno-roślinnym,

- zimą odwilże, latem ochłodzenie przynosi wilgotne powietrze znad Oceanu Atlantyckiego,

- suche powietrze znad kontynentu przynosi pogodę słoneczną i zimną, mroźną, latem upały,

- najwyższe średnie roczne temp. powietrza (na Nizinie śląskiej) od 8,5 do 8 oC, najniższe (północno-wschodnia Polska) 6,5 oC,

- dni mroźne (max temp. 0 oC) od października do marca, najwięcej 65 dni na Pojezierzu Suwalskim,

- liczba dni z przymrozkami 90-130,

- długość okresu wegetacji 180dni (w górach), 230dni (zachód),

- opady atmosferyczne 600mm, średnia roczna opadów jest najniższa w Wielkopolsce i na Kujawach,

- pora kwitnienia drzew większości roślin - wiosna,

- okresowe odwilże w ciągu zimy zakłócają spoczynek roślin drzewiastych i cebulowych rosnących w gruncie,

- roślinność: bluszcz pospolity, wiciokrzew pomorski, suchodrzew zwyczajny, kalina koralowa, wawrzynek wilczełyko, barwinek pospolity, rośliny zielne: konwalia majowa, kokoryczka właściwa, marzanka wonna, kokorycz pstra, fiołki, zawilec (gajowy, żółty, wielkokwiatowy), także magnolie, dęby, klony, robinie, surnie, tulipanowiec amerykański, wielu przedstawicieli z rodziny wrzosowatych.

Lasy iglaste:

- rozciągają się w strefach północnych: Europa Północna, Syberia Zachodnia i Północna Kanada oraz wyższe partie górskie,

- lasy iglaste występują w Polsce, w dominującej części zostały założone przez człowieka,

- roślinność tych obszarów jak i poszycie runa lasów jest ubogie,

- roślinność: wrzos pospolity, szczodrzeniec rozesłany, jałowiec barwierski, pajęcznica gałęziste, dzwonek okrągłolistny, paprocie (paprotka zwyczajna), narecznica samcza, nawłoć pospolita, macierzanka piaskowa, choiny kanadyjskie, sekwoja, dendrony.

Pustynie i półpustynie:

- charakteryzują się niskimi opadami 250mm rocznie,

- odznaczają się ubogą roślinnością, pustynie zajmują 1/5 lądów Ziemi, prawie 10mln km2 stanowi prawdziwa pustynia (opady 20mm, wysokie ciśnienie atmosferyczne),

- Sahara - największa pustynia świata,

- pustynie gorące - grupuje się w dwóch pasach przebiegających ukośnie wzdłuż obydwu zwrotników,

- pustynie zimne ( lodowe) - najwyższe wyżyny ziemi (Tybet) i najwyższe grzbiety i szczyty gór,

- roślinność półpustyń i pustyń wykształciły specyficzne przystosowania: kseromorficzna budowa, maksymalna redukcja powierzchni transpiracyjnej, silnie rozwinięta tkanka wodonośna (u sukulentów), bardzo głęboki lub bardzo rozgałęziony system korzeniowy,

- pustynnienie obszarów - to zjawisko wyróżniające się ujemnym bilansem wodnym, przewagą transpiracji roślin i parowaniem gleby nad opadami,

- roślinność: kaktusy, gruboszowate wilczomlecze, szczególnie duże bogactwo kaktusów występuje na pustyni w Meksyku, na pustyniach Ameryki, zwłaszcza Arizonie, rosną liczne gatunki agaw, w tym agawa amerykańska.

10.Byliny ogrodowe - wieloletnie rośliny zielne o dużych walorach zdobniczych, zimujące w gruncie, należą do nich także gatunki zimozielone, nietracące swych części nadziemnych (Arabis caucastica, Phlox sobulata), niektóre krzewinki lub podkrzewy o niskim płożącym pokroju (Iberis super…)

Podział bylin:

• wysokość: wysokie, średnie, niskie, …

• wymagania siedliskowe: stanowiska suche, bagienne, wodne, miejsc słonecznych, rosnące w cieniu,

• według zastosowania: ogrodowe, parkowe, skalne, rabatowe,

• według terminu kwitnienia: kwitnące wiosna, latem lub jesienią.

Introdukcja - wprowadzenie do produkcji nowych gatunków pochodzących z …

Kryteria wartości bylin ogrodowych:

• długowieczność: najdłużej żyją gatunki o głębokim systemie korzeniowym (Acomitum, Hemerocallis, Peonia) oraz posiadające kłącza lub cebule (Iberis siberica, Fritillaria imperialis),

• wytrzymałość na niesprzyjające warunki - dla większości bylin niegroźne są zimy mroźne i śnieżne o temp. poniżej 20oC, najgroźniejsze są nagłe zmiany temp, połączone z zamarzaniem i odmarzaniem powierzchni gleby,

• odporność na choroby,

• trwałość efektu zdobniczego - długość okresu kwitnienia wynosi przeciętnie 2 - 3 tygodnie, gatunki takie jak (?), Saxifraga, (?) przez cały okres wegetacji utrzymują dekoracyjne liście,

• trwałość …

Pokrój - fragment przestrzeni zajmowanej przez daną roślinę.

Cechy plastyczne bylin:

• wysokość - może wynosić od 10cm (Sedum acve?) do 250cm (Heracleum lanatum?),

• pokrój:

- krzewiasty (Peonia lanciflora, Phlox paniculata, Monarda didyma, Solidago hybryda, Heliopsis scaora),

- półkulisty (Geranium plathypetalum, Hemorocallis hybryda, Epimedium alpinum),

- poduszkowy (Saponaria ocymoides, Alyssum saxatile, Iberis sempervirena),

- dywanowy (Phlox subulata, Cerasium tomentosum),

• rodzaj powierzchni (faktura roślin):

- fakturalne (Phlox subulata, Veronica avmena, Aster dumosus, Aubrietta cultorum),

- strukturalne (Phlox paniculata, Monada didyma, Physostapia virginiana),

- fakturalno-strukturalne (Henchera brioides, Armeria morfina),

• barwa kwiatów i liści.

PRODUKCJA KRZEWÓW RÓŻ.

Róże można rozmnażać generatywnie - przez wysiew nasion oraz wegetatywnie - przez okulizację, szczepienia, sadzonkowanie i odkłady.

Róż szlachetnych nie rozmnaża się z nasion. Rozmnażanie z nasion stosowane jest w hodowli nowych odmian, w produkcji podkładek, w rozmnażaniu róż parkowych i gatunków dzikich.

Podkładka decyduje o:

- sile wzrostu krzewu szlachetnego,

- podatności na choroby,

- mrozoodporności,

- liczbie kolców na pędzie,

- intensywności wybarwiania kwiatów.

Nasiona zbieramy, gdy tylko owoce zaczynają się wybarwiać na czerwono, opóźnienie zbioru nasion powoduje silne zdrewnienie łupiny nasion.

Nasiona róż, aby mogły wykiełkować muszą przejść okres spoczynku, poddaje się je stratyfikacji (miesza z wilgotnym piaskiem) i przetrzymuje w temp. 0-5 oC przez 3 miesiące (R. multiflora) lub 18 miesięcy (R. canina).

Nasiona po stratyfikacji wysiewa się wczesną wiosną w rzędy, co 15-20cm lub rzutowo na zagonach i przykrywa 1-2cm warstwą gleby. Kiełkowanie trwa do 2 miesięcy. Wschody pojawiają się na przełomie kwietnia i maja. Kiedy siewki mają 1-2 liście pikuje się je co 5-10cm. Przy rzadszym siewie można podcinać siewkom korzenie. Jesienią siewki wykopuje się, sortuje i dołuje lub sadzi do szkółki. Najlepszym terminem sadzenia podkładek jest wiosna. Przed sadzeniem pędy podkładki należy przyciąć ok. 15cm nad szyjką korzeniową a korzenie skrócić ok. 15cm pod szyjką korzeniową.

Rozsada róży wielokwiatowej: 5-8cm, termin sadzenia do gruntu koniec I dekady maja. Sadzimy, co 12-18cm w rzędzie i 80cm rząd od rzędu. Szyjka korzeniowa powinna być tuż nad powierzchnią gleby.

W połowie sierpnia wykonuje się okulizację, metodą tradycyjną - w literę T.

Wczesną wiosną ziemię okrywającą szyjkę korzeniową odgarnia się, a koronę podkładki wycina się ostrym sekatorem, jednym cięciem ok. 1cm nad oczkiem. Ze śpiących pączków podkładki bardzo często wyrastają dzikie pędy - odrosty, które musimy usuwać.

Kiedy wyrastające z oczek pędy osiągną wysokość ok. 15cm i będą miały 4-5 liści uszczykuje się je nad 3 liściem. Uszczykiwanie przeprowadza się 2-3 razy, aby młode róże szlachetne dobrze się rozkrzewiły.

Okulanty można wykopywać czasem już od kończ września, a na pewno od początku października, wykopywanie należy zakończyć zanim temp. zacznie spadać poniżej 0 oC. Krzewy wykopuje się z jak największą ilością korzeni, liście należy jak najszybciej usunąć aby ograniczyć transpirację.

Wykopane okulanty przycina się, sortuje i dołuje zakrywając pędy do 2/3 wysokości ziemią. Krzewy można przechowywać również w chłodni. Podczas przewożenia na większą odległość korzenie należy zabezpieczyć przed wyschnięciem.

Produkcja podkładek dla róż piennych trwa 3 lata. Otrzymuje się je z najsilniejszych siewek, wysadzanych od razu na jesieni na zagony w rozstawie 25-30 x 80-90cm. Przez 2 lata krzewy powinny być starannie pielęgnowane. Nie można ich ciąć. Jesienią drugiego roku pozostawia się jeden długi (1,5 - 2m) prosty, silny, wyrastający z szyjki korzeniowej pęd.

Krzewy wykopuje się jesienią, gdy pędy są już dostatecznie zdrewniałe. Po wykopaniu wszystkie pędy się wycina pozostawiając jeden najsilniejszy. Oczyszcza się go z kolców i bocznych gałęzi pozostawiając na wierzchołku jedynie małą koronkę bez liści. Korzenie skraca się do 25cm. Przygotowane w ten sposób krzewy dołuje się a wiosną sadzi na zagonach i latem okulizuje zakładając 2 oczka po przeciwnych stronach pędu.

Szczepienie jest obecnie rzadko stosowane.

PĘDZENIE TULIPANÓW.

Spoczynek bezwzględny - autonomiczny (głęboki), spowodowany wewnętrznymi właściwościami roślin np. nierozpuszczalność łusek łupin nasiennych dla wody i gazów, brak dostępu tlenu do zarodka.

Spoczynek względny- altonomiczny (warunkowy, wymuszony):

- wywołany niesprzyjającymi warunkami klimatycznymi (za wysoka lub za niska temp., niedobór wody, zbyt małe natężenie światła, niewłaściwy fotoperiod),

- pąki pędów podziemnych (kłącza, bulwy, cebule) zapadają w spoczynek jesienią pod wpływem skracania się dnia i ochłodzenia,

- występowanie głębokiego spoczynku tych organów zachodzi najczęściej w wyniku działania niskiej temp. (ok. 5oC).

Przyśpieszanie kwitnienia:

- polega na tym, że rośliny o odpowiednio wykształconych organach spichrzowych w krótszym niż zazwyczaj czasie pobudza się do wzrostu i doprowadza do wytworzenia kwiatów z pąków, które przed rozpoczęciem przyspieszenia nie zostały jeszcze ostatecznie ukształtowane,

- przykładem mogą być róże uprawiane zimą w szklarni, niektóre byliny (pełniki, piwonie, pierwiosnki).

Pędzenie:

- polega na doprowadzeniu roślin z organami spichrzowymi jak cebule, bulwy, kłącza, zawierającymi całkowicie ukształtowane pąki kwiatowe do kwitnienia kosztem nagromadzonych w tych organach materiałów zapasowych,

- do roślin tych należą: tulipany, narcyzy, hiacynty, krokusy, szafirki, lilie, konwalie,

- pąki kwiatowe u tych roślin wykształcają się w cebulach, bulwach, kłączach w czasie spoczynku letniego,

- ponadto pędzi się liczne krzewy ozdobne kwitnące wczesną wiosną jak: lilaki, hortensje, forsycje, dereń, pigwowiec, które zawierają pąki kwiatowe latem lub wczesną jesienią.

Fazy rozwoju cebul tulipanów:

• faza 1 - kształtowanie się mięsistych łusek zawierających substancje zapasowe, z których składa się cebula,

• faza 2 - kształtowanie się liści (fazy 1 i 2 przebiegają w okresie wegetacji tulipanów w gruncie),

• faza 3 - kształtowanie się kwiatów (po wykopaniu cebul w przechowalni),

• faza 4 - przygotowanie się do wzrostu liści i pędu kwiatowego (cebule suche w przechowalni i w chłodni oraz po wysadzeniu do gruntu lub do różnych pojemników stosowanych w pędzeniu),

• faza 5 - faza rozwoju liści i pędu kwiatowego (zimą w szklarni i na wiosnę w gruncie).

Preparowanie cebul ozdobnych:

• preparowanie cebul na przetrzymywaniu ich po zbiorze w ściśle określonych temp. w zakresach optymalnych dla poszczególnych stadiów rozwojowych w celu jak najwcześniejszego osiągnięcia przez rośliny tak zwanego stadium G - czyli powstania słupka,

• po zbiorze cebul przechowuje się przez 7 dni w temp. 34oC, formują się liście asymilacyjne,

• następnie ok. 3 tygodnie temp. 20oC do czasu wykształcenia się słupka.

Chłodzenie cebul:

- ma na celu przygotowanie tulipanów do okresu intensywnego wzrostu w okresie ich uprawy w szklarni,

- niskie temp. powodują urozmaicenie systemu enzymatycznego, który powoduje spadek zawartości giberelin odpowiedzialnych za wzrost słupka pędu kwiatowego auksyn (odpowiedzialnych za wzrost łodygi kwiatowej), a także cytokinin,

- tuż przed wzejściem liści ponad powierzchnię podłoża, te endogenne substancje wzrostowe przemieszczają się w kierunku bazalnym,

- w łuskach przechłodzonych cebul obserwuje się wzrost zawartości cukrów rozpuszczalnych, a także obniżenie suchej masy łusek niezależnie od temp. chłodzenia i warunków uprawy w danym roku,

- w czasie pierwszych 9 tygodni chłodzenia, spada zawartości skrobi, wzrasta zawartość sacharozy i fruktozanów, a później następuje ich stopniowy spadek,

- poziom węglowodanów i procent suchej masy w łuskach cebul zależy od długości okresu chłodzenia, w miarę jego wydłużania spada procentowa zawartość suchej masy a wzrasta poziom cukrów rozpuszczalnych, z czym skorelowana jest długość kwiatów ciętych,

- cebule chłodzone dłużej wydają dłuższe kwiaty, pędy są sztywniejsze, a liście są proporcjonalnie umieszczone na łodygach.

Metody pędzenia tulipanów:

- standardowa +9oC w podłożu tradycyjnym,

- standardowa +8oC w wodzie (metoda hydroponiczna),

- specjalna +5oC,

- specjalna Ice (tulipany lodowe),

- pędzenie tulipanów w wodzie.

Sprzedaż w Holandii w 2009r:

1- róża, 20 - hiacynt,

2 - chryzantema, 26 - narcyz,

3 - tulipan, 56 - czosnek,

4 - lilia, 112 - szafirek.

Sprzedaż tulipanów:

• wg grup odmian:

- pojedyncze 1,2mld

- pełne

- papuzie

- liliokształtne

• wg koloru:

- czerwony 37% - pomarańczowy 4,5%

- różowy 21% - fioletowy 2%

- żółty 20% - inne.

- biały 10%

Preparowanie:

- 1 tydzień 34oC,

- 3 - 4 tygodnie 20oC,

- zawiązki wykształcone pod koniec lipca,

- temp. przejściowa:

⌐ 1 tydzień: `Prominenee', `Monte Carlo',

⌐ 2 tygodnie: `Kees Nels'

⌐ 3 tygodnie: `Aladdin', `Attila'

Wymagania przy pędzeniu tulipanów w skrzynkach:

• długość dnia:

- szklarnie jasne, najnowszych typów,

- optymalne natężenie oświetlenia 500 - 1000lx,

- długość fazy jasnej 8 godzin / dobę,

• temperatura:

- podczas bardzo wczesnego pędzenia 18 - 20oC,

- w późniejszych terminach 15 - 17oC,

- niska temp. podczas ukorzeniania cebul,

• podlewanie:

- wymagania zwiększają się w miarę wzrostu roślin,

- początkowo podlewa się co 3 - 4 dni, a potem częściej, rano,

- nie należy moczyć liści,

- zawartość chloru w wodzie do 100g/l

- wilgotność powietrza 75 - 80%.

Termin sadzenia:

• 15.IX - 15. XII,

• zależy od:

- zaplanowanej daty wnoszenia skrzynek do szklarni,

- okresu ukorzeniania cebul,

- temperatury w pomieszczeniu do ukorzeniania.

Wielkość cebul:

- rośliny z największych cebul zakwitają w największym procencie,

- obwód.

Sposób sadzenia (zależy od metody sadzenia):

- warstwa podłoża w skrzynkach przynajmniej 5cm,

- cebule sadzi się ręcznie w pozycji pionowej.

Gęstość sadzenia:

- zależy od wielkości i liczby liści wytworzonych przez rośliny,

- od odmiany i techniki sadzenia.

Warstwa przykrywająca:

- przykrycie warstwą piasku o grubości 1 - 2cm,

- używać piasku gruboziarnistego.

Terminy pędzenia:

- bardzo wczesny: koniec XI - połowa XII,

- wczesny: połowa XII - 20 I,

- późny: koniec I - początek III,

- bardzo późny: III i na początku IV

- w każdym z wymienionych terminów można pędzić tulipany metodą standardową +9oC lub metodą specjalną +5oC.

W każdej metodzie:

- właściwe wybranie odmian,

- sadzenie cebul odpowiedniej wielkości (+12cm, 11 - 12cm).

(…)

PEDZENIE TULIPANÓW METODĄ ICE.

Tulipany mogą być pędzone w ciągu całego roku:

- opracowana technologia zamarzania cebul lub używanie cebul reprodukcyjnych na półkuli południowej,

- cebule do czasu sadzenia przechowuje się od poł. IX w temp. 23oC, od połowy X 20oC, a następnie 17oC do czasu sadzenia,

- cebule sadzi się do skrzynek w II połowie października,

- … cebule w skrzynkach poddaje się działaniu temp. 9oC przez 3 - 4 tygodnie,

- co kilka tygodni obniża się temp. osiągając końcowy poziom - 1,5oC,

- do szklarni przenosi się rośliny po 8 - 10 miesiącach mrożenia cebul, IX - X,

- kwitnienie jesienne po 2 - 2,5 tygodniach.

Sposób przygotowania cebul tulipanów metodą Ice:

- chłodzenie cebul:

⌐ 9 lub 5oC 4 tygodnie,

⌐ 1,5oC 8 - 10 miesięcy,

- uprawa w szklarni 14 - 18dni.

Przyspieszenie kwitnienia pod osłonami bez ogrzewania:

- pozwala na otrzymanie kwiatów od końca marca,

- sadzenie cebul (tunel foliowy, szklarnia) na zagony w końcu października,

- na 1m2 sadzi się 300 - 350 cebul I wyboru i 240 - 380 cebul II wyboru, przykryte warstwą podłoża 1 -2cm,

- zimą okrywa się zagony słomą, gdy liście ukarzą się zdejmuje się,

- podlewanie, wietrzenia, 2 - 3 krotne dokarmianie roztworem saletry wapniowej 0,1 - 0,2 %.

Zbiór i przechowywanie kwiatów:

- faza wybarwionego, zamkniętego pąka,

- zbiór rano,

- kwiaty wyrywa się z cebulami,

- po zbiorze kwiaty umieszcza się w chłodni pionowo, w temp. 20oC, wilgotności względnej powietrza 90%,

- cebule odcina się i kwiaty wiąże się w pęczki, które są oprawiane w rękawy foliowe,

- kwiaty umieszcza się w wodzie na kilka godzin w temp. 1 - 5oC,

- przechowywanie na sucho razem z cebulami - kilka dni,

- kwiaty transportowane na sucho, u odbiorcy przycina się i traktuje preparatem Chrystal Ideal lub Flowers,

- zachowują dobry wygląd przez 6 - 8 dni.

Pędzenie tulipanów w wodzie:

- cebule o obwodzie +12cm i 11 - 12cm,

- cebule chłodzone na mokro w temp. 5oC

- produkcja na specjalnych tacach (np. Flexi - Tray) z wypustkami do … cebul o 96, 108, 117 lub 130 otworkami,

- ręczne sadzenie cebul,

- tace napełnia się wodą, umieszcza w skrzyniach następnie na paletach i transportuje do chłodni,

- ukorzenianie w temp. 5 - 7oC, 3 - 4 tygodni,

- kontrolowanie poziomu wody,

- przeniesienie skrzynek z tacami do szklarni, gdy rośliny mają 5 - 6cm wysokości,

- temp. w szklarni 20 - 22oC (XII - I), 17 - 18oC (do 15 II), a nawet 16 - 17oC, wilgotność powietrza 60 - 80%,

- pożywka: saletra wapniowa i chlorek wapnia.

Zalety hydroponicznego pędzenia:

- jest to uprawa przyjazna środowisku, zużywa się niewielkie ilości nawozów i zaledwie 5% środków ochrony roślin w porównaniu do tradycyjnego pędzenia,

- kwiaty są całkowicie czyste, można wiec otrzymać za nie wyższą cenę, łatwiej jest też utrzymać czystość pomieszczeń w gospodarstwie,

- w tacach możliwa jest uprawa większej liczby cebul na jednakowej powierzchni szklarni niż w tradycyjnych skrzynkach,

- łatwiejsze jest przemieszczanie pojemników - są lżejsze,

- brak ryzyka porażenia przez niektóre choroby, zwłaszcza szarą pleśń, która rozwija się w warunkach wysokiej wilgotności powietrza wokół cebul uprawnych w wodzie, oraz występowanie chorób doglebowych jak fuzarioza, która nie rozprzestrzenia się placowo, co często ma miejsce w pędzeniu tradycyjnym a zwłaszcza metodą Ice.

- …

Wady hydroponicznego pędzenia:

- system drogi, wymaga dużych nakładów,

- w przypadku bardzo rygorystycznych proekologicznych przepisów, ich przestrzeganie, związanych z nim kar oraz … może być …,

- wypustki nabijane na cebule łatwo obłamują się,

- pracochłonne jest sadzenie cebul,

- konieczne jest częste napełnianie wody, …

- niebezpieczeństwo szybkiego przegrzania się wody i niedostatek tlenu w wodzie, co może prowadzić do zniszczenia upraw,

- łatwe rozprzestrzenianie niektórych infekcji (zwłaszcza w temp. powietrza 20oC),

- masa roślin pędzonych w wodzie jest zwykle większa od kilku do 10% w zależności od odmiany.

PĘDZENIE NARCYZÓW.

Najpopularniejsze odmiany narcyzów sprzedawane na giełdach:

◦ Carlton 16mln,

◦ Duch Master 10mln,

◦ Dick Wilde 6mln,

◦ Standard Value 4mln,

◦ Gigantic Star 3mln.

Odmiana `Tete a tete' - pędzenie jako roślina doniczkowa.

Wymagania:

- pełny dostęp światła (jasne szklarnie),

- możliwość pędzenia narcyzów przy sztucznym świetle, wówczas długość fazy jasnej 12 godzin, temp. o 2 - 3oC niższa niż podczas pędzenia w jasnej szklarni,

- natężenie światła 2000lx,

- temp. powietrza w szklarni 18oC, a dla odmian z intensywnym zabarwieniem przykoronka 16oC,

- podczas ukorzeniania temp. 9 - 10oC,

- wilgotność powietrza podczas pędzenia wysoka 85 - 90%.

Podłoże i nawożenie:

- podłoże przepuszczalne, umiarkowanie wilgotne, średnio zasobne,

- pH ok. 6,0,

- substrat torfowy (80 - 85%) + piasek rzeczny (15 - 20%), ziemia ogrodowa,

- dokarmianie saletrą wapniową,

- uprawiane na zagonach w szklarni wymagają dezynfekcji podłoża,

- uwaga na zasolenie podłoża.

Termin pędzenia:

- bardzo wczesne kwitnienie koniec XI i XII,

- wczesne kwitnienie w styczniu,

- późne kwitnienie w lutym,

- bardzo późne kwitnienie w marcu i kwietniu.

Przygotowanie cebul:

- zależy od terminu, metody pędzenia i odmiany,

- preparowanie na bardzo wczesny termin (zbiór cebul w XI),

- temp. 34oC przez 7dni,

- 3 tygodnie temp. 20oC, gdy widoczny jest zawiązek przykoronka przystępuje się do chłodzenia cebul.

Metoda pędzenia narcyzów:

• pędzenie narcyzów w skrzynkach metodą standardową + 9oC:

- temp. 9oC przez 13 - 20 tygodni na mokro bądź na sucho (ostatnie 6 tygodni na mokro),

- na 1m2 20 - 24kg cebul (wierzchołki widoczne po posadzeniu przykryte piaskiem, podlewanie cebul obfite),

- gdy liście mają wysokość 8 - 10cm przenosi się do skrzynki w szklarni (17 - 18 oC) w lutym obniża się temp. o 2 - 3oC,

- wilgotność 80 - 90%,

- pędzenie trwa 30 dni, a w III - IV 15 - 17 dni,

• pędzenie metodą standardową na zagonach:

- kwitnienie na luty,

- chłodzenie na sucho 5 - 6 tygodni, sadzenie do połowy XI,

- temp. 9oC po ukorzenieniu 12 oC, a następnie do 14 - 15oC,

- pędzenie trwa 30 - 35 dni,

• pędzenie narcyzów metodą specjalną +5oC:

- sadzenie cebul wprost na zagony,

- pędzenie bardzo wczesne, wymaga preparowania cebul, stadium Pc musi być osiągnięte w sierpniu i wrześniu,

- chłodzenie w temp. 5oC na sucho przez 9 - 12 tygodni,

- ukorzenianie cebul temp. podłoża 9 - 10oC i po 7 dniach 13 - 14oC, temp. powietrza o 2 - 3oC wyższa (15 - 18oC),

- podlewanie saletra wapniową,

- pędzenie trwa 50 dni, a od połowy I 30 - 35 dni,

- nie wszystkie odmiany nadają się do pędzenia tą metodą,

• pędzenie narcyzów przy sztucznym świetle:

- źródłem światła są lampy jarzeniowe typu LTD o mocy 36W 6 godz./dobę, natężenie oświetlenia 1000lx (2,5 mol/m2), a czasem 2000lx,

- barwa światła dziennego przyspiesza kwitnienie,

- światło czerwone powoduje …

Przyspieszenie kwitnienia pod osłonami bez ogrzewania:

- pozwala na ogrzewanie kwiatów w III i IV o 2 - 3 tygodnie wcześniej niż z gruntu,

- sadzenie cebul w X na zagony 20 - 22 kg/m2, wierzchołki cebul przykryte 2 - 3cm,

- na zimę przykrywa się słomą,

- systematyczne wietrzenie,

- nagrzewnice przyspieszają kwitnienie o 2 - 3 tygodnie,

- kwiaty wyrywa się z cebul bez liści.

Zbiór i przechowywanie kwiatów:

- kwiaty wyrywa się z cebul, gdy pąki są zamknięte, ale już widoczna jest barwa pąków,

- po zbiorze umieszcza się na 24 godz. w naczyniu z wodą, gdy narcyzy mają być wykorzystane do wiązanek z innymi kwiatami,

- przechowywanie na sucho lub w wodzie, temperatura 5oC lub 2oC, w celu ograniczenia oddychania,

- temperatura 0,6 - 1oC narcyzy przechowuje się nawet 12 dni, ale ich trwałość jest krótsza a pąki nie otwierają cię całkowicie,

- kwiaty narcyzów przechowywane bez wody pakuje się w arkusze folii i luźno układa w chłodni, aby zapewnić dobry dostęp powietrza.

PĘDZENIE HIACYNTÓW.

Wymagania:

• światło:

- korzystnie reagują na przedłużenie dnia w miesiącach zimowych,

- 12 godzin dnia połowy I do połowy II,

- 16 godzin dni od połowy II,

- można pędzić przy świetle sztucznym, lampy TLD 36W/m2,

- korzystne są lampy o świetle niebieskim,

• temperatura:

- 23 - 25oC podczas pędzenia bardzo wczesnego XI - XII,

- 20oC styczeń,

- 18 - 16oC luty, marzec,

• woda:

- obfite podlewanie po przeniesieniu do szklarni,

- stała wilgotność podłoża,

- unikać moczenia liści i kwiatów,

• podłoże:

- torf wysoki,

- pH 6 - 7,

- w razie konieczności uzupełnienie podłoża w wapń,

• przygotowanie cebul:

- cebule zdrowe,

- do uprawy doniczkowej obwód cebul 17 - 18cm,

- na kwiat cięty cebule o obwodzie 15 - 16cm.

Hiacynty na kwiat cięty:

◦ Minos (niebieski),

◦ China Pink (różowy),

◦ Jan Bos (czerwone),

◦ Gipsy Queen (pomarańczowe).

Pędzenie na kwiat cięty:

- obwód cebul 15cm i większe,

- na 1m3  300 - 400 cebul,

- podłoże: ziemia ogrodowa + torf (2:1, 3:1),

- okres chłodzenia: 3 - 4 tygodnie, dłużej niż w uprawie doniczkowej,

- temp. w szklarni podczas pędzenia:

wczesne pędzenie 18oC

od II 16 - 17oC

ostatnia faza pędzenia 14oC

- pędzenie w zimie trwa 20 dni, w III - IV 10 dni.

Zbiór i przechowywanie hiacyntów:

• doniczkowe:

- 2 - 3 tygodnie, pąki są zabarwione,

- temp. przechowywania 0,5 - 1oC,

• uprawiane na kwiat cięty:

- zbiór, gdy zabarwia się dolne płatki w gronie,

- w chłodni temp. 2oC, pędy wycina się ostrym cylindrem,

- pęczki po 5 kwiatostanów,

- przechowywać w temp. 2 - 5 oC na sucho lub w pojemnikach z wodą w chłodni przez 2 - 3 dni.

PĘDZENIE ŚNIEŻNIKA (śnieżnik olbrzymi i lśniący).

Wymagania:

• podłoże:

- ziemia ogrodowa z domieszka torfu (nie z wierzchniej warstwy pola po roślinach cebulowych),

- torf wysoki złe podłoże - za lekki, cebule wypychane są do góry w czasie ukorzeniania,

- pH 6 - 6,5 (7),

- sadzenie 3/3 wysokości, 1/3 wystaje, przysypać piskiem rzecznym,

• przetrzymywanie w chłodni zależy od gatunku,

• przed sadzeniem do doniczek zaprawianie bulw Topsin M70 WP 0,5%, Kaptan 50 WP 1% (mieszanina),

• ukorzenianie cebul w chłodniach przy temp. 9oC od 20 października do końca października, poł. XI, stopniowo obniżanie do 5oC, ostatnia faza chłodzenia 0 - 2oC, gdy 2 - 3 cm wysokość liści przenoszenie do szklarni i dalsze pędzenie.

Pędzenie:

• przechowywanie w lipcu - wrześniu 20oC, październik 17oC, dobre wietrzenie przechowalni,

• cebule powinny być przysypane trocinami, sadzenie cebul w II połowie października - początek listopada, pH 6 - 7,

• chłodzenie na mokro w czasie ukorzeniania 15 tygodni, w temp. 9oC do połowy grudnia, 15 grudnia - 15 styczeń 5oC, koniec stycznia 2oC, pędzenie w temp. 17 - 20oC, 3 - 2 tygodnie, kwitnienie luty - marzec,

• przechowywanie u producenta 0 - 2oC,

• transport i przechowywanie u hurtownika 2 - 5oC.

PĘDZENIE KROKUSÓW.

Do pędzenia polecany jest krokus wiosenny - Crocus vernus var. neapolitanus.

Obwód cebuli 9 - 10cm na najwcześniejszy termin.

Termin sadzenia: połowa września do początku XI.

Łączny czas chłodzenia krokusów 14 - 15 tygodni.

Kwitnienie krokusów po 3 - 4 tygodniach, pędzenie w szklarni.

Temp. w szklarni 12 - 18oC, a w lutym - marcu 10 - 15oC.

Przy dłuższym okresie chłodzenia - rośliny gorszej jakości, występują papierowe kwiaty.

W dołownikach brak możliwości sprawdzenia temperatury.

7.Przyśpieszanie kwitnienia:

- polega na tym, że rośliny o odpowiednio wykształconych organach spichrzowych w krótszym niż zazwyczaj czasie pobudza się do wzrostu i doprowadza do wytworzenia kwiatów z pąków, które przed rozpoczęciem przyspieszenia nie zostały jeszcze ostatecznie ukształtowane,

- przykładem mogą być róże uprawiane zimą w szklarni, niektóre byliny (pełniki, piwonie, pierwiosnki).

Pędzenie:

- polega na doprowadzeniu roślin z organami spichrzowymi jak cebule, bulwy, kłącza, zawierającymi całkowicie ukształtowane pąki kwiatowe do kwitnienia kosztem nagromadzonych w tych organach materiałów zapasowych,

- do roślin tych należą: tulipany, narcyzy, hiacynty, krokusy, szafirki, lilie, konwalie,

- pąki kwiatowe u tych roślin wykształcają się w cebulach, bulwach, kłączach w czasie spoczynku letniego,

- ponadto pędzi się liczne krzewy ozdobne kwitnące wczesną wiosną jak: lilaki, hortensje, forsycje, dereń, pigwowiec, które zawierają pąki kwiatowe latem lub wczesną jesienią.

8.Preparowanie cebul ozdobnych:

• preparowanie cebul na przetrzymywaniu ich po zbiorze w ściśle określonych temp. w zakresach optymalnych dla poszczególnych stadiów rozwojowych w celu jak najwcześniejszego osiągnięcia przez rośliny tak zwanego stadium G - czyli powstania słupka,

• po zbiorze cebul przechowuje się przez 7 dni w temp. 34oC, formują się liście asymilacyjne,

• następnie ok. 3 tygodnie temp. 20oC do czasu wykształcenia się słupka.

5. Rozmnażanie generatywne

Jest to rozmnażanie płciowe, przy pomocy nasion. W ten sposób rozmnażamy wszystkie rośliny jednoroczne i dwuletnie, wiele bylin oraz krzewów i drzew. Zalety tego sposobu rozmnażania to:

otrzymanie jednorazowo dużej liczby osobników;

duża zdrowotność otrzymanych roślin;

możliwość otrzymania roślin o nowych kombinacjach cech (cenione przez hodowców pracujących nad nowymi odmianami).

Rozmnażanie generatywne ma też wady:

otrzymanie zróżnicowanego, niejednorodnego materiału (w zależności od gatunku);

późne wchodzenie w okres kwitnienia i owocowania (szczególnie niepożądane w przypadku drzew ozdobnych z owoców);

trudności z pozyskaniem wartościowego materiału siewnego (w zależności od gatunku);

długi okres spoczynku i kiełkowania nasion (w zależności od gatunku).

6.Rozmnażanie wegetatywne

Jest to rozmnażanie wykorzystujące zdolności restytucyjne roślin. Ogromną zaletą tego rozmnażania jest otrzymywanie potomstwa identycznego jak roślina mateczna. Ma to ogromne znaczenie szczególnie w przypadku rozmnażania cennych odmian. Sposoby rozmnażania wegetatywnego:

sadzonki: pędowe (zielne, półzdrewniałe, zdrewniałe), liściowe, korzeniowe, łuskowe;

podział

odkłady poziome i pionowe (kopczykowanie)

odrosty korzeniowe

okulizacja i szczepienie

in vitro

zarodniki (paprocie)

Dodatkową zaletą rozmnażania wegetatywnego jest szybsze wchodzenie w okres kwitnienia i owocowania (szczególnie ważne w przypadku otrzymywania drzew i krzewów owocowych). Pobrane części wegetatywne (pędy, liście, korzenie) mają wiek rośliny matecznej, dlatego cała roślina potomna będzie tak stara jak jej "rodzic".

9.tulipany:

• wg grup odmian:

- pojedyncze

- pełne

- papuzie

- liliokształtne

narcyzy:

Trąbkowe

Wielkoprzykoronkowe

Małoprzykoronkowe

Pełne

Lilie:

. Mieszańce azjatyckie (Asiatics)
2. Mieszańce martagon
3. Mieszańce candidum
4. Mieszańce amerykańskie
5. Mieszańce longiflorum
6. Mieszańce trąbkowe (Trumpet)
7. Mieszańce orientalne (Oriental)
8. Mieszańce nie zaszeregowane do powyższych grup (Miscellaneous Hybrids)
9. Gatunki i ich odmiany botaniczne nie zaszeregowane do żadnej innej grupy.

Dalie:

dalie o kwiatach pojedynczych (grupa 1).

• dalie anemonowe . Mają półpełne kwiaty (z jednym lub dwoma okółkami kwiatów języczkowych). Należy tu niewiele tylko odmian.

• dalie kołnierzykowe (grupa 3). Mają dwa okółki kwiatów języczkowych: zewnętrzny, składający się z ośmiu, przeważnie płaskich kwiatów i wewnętrzny składający zię z mniejszych kwiatów o innym zwykle kolorze

• dalie peoniowe (grupa 4) o pełnych kwiatach. Są to wyłącznie kwiaty języczkowe, lekko wywinięte, bardzo podobne do kwiatów grzybieni.

• dalie dekoracyjne (grupa 5). Mają kwiaty jeszcze bardziej pełne niż dalie peoniowe. Koszyczki osiągają duże rozmiary.

• dalie kuliste (grupa 6). Dalie o kulistych koszyczkach kwiatowych.

• dalie pomponowe (grupa 7). Podobne są do dalii kulistych, ale mają mniejsze i bardziej kuliste koszyczki

• dalie kaktusowe (grupa 8). Mają koszyczki złożone z wąskich kwiatów języczkowych o zwykle zaostrzonych płatkach, które co na

• przynajmniej w połowie długości są zwinięte

• dalie półkaktusowe (grupa 9). Podobne do dalii kaktusowych, ale o szerszych w nasadzie płatkach i mniej wywiniętych krawędziach

• dalie pozostałe (grupa 10). zaliczono tutaj odmiany nie pasujące do żadnej z pozostałych grup. Gdy zwiększy się w tej grupie ilość odmian, zostaną z niej wydzielone nowe grupy.

Róże:

-wielokwiatowe

-wielkokwiatowe

-pnące

-okrywowe

-parkowe

-pienne

-miniaturowe

-angielskie

1

---