AP Edukacja Policealne Studium

Kierunek: technik bhp

Przedmiot: analiza i ocena zagrożeń

Praca kontrolna 1

Temat: Zagrożenia czynnikami psychofizycznymi w procesach pracy - grupy narażenia,

zasady zapobiegania

Grażyna Boczko

II semestr BHP

Do czynników uciążliwych w procesach pracy zalicza się czynniki psychofizyczne, które dzieli się na :

1. obciążenie fizyczne

2. obciążenie psychonerwowe

W zależności od typu wykonywanej pracy i branży, niektóre z wymienionych powyżej czynników mogą stanowić czynnik uciążliwy. Należy także pamiętać o tym, że w zależności od stopnia oddziaływania, czynnik uciążliwy stać się może czynnikiem szkodliwym, a czynnik szkodliwy - niebezpiecznym.

Obciążenie fizyczne - organizmu człowieka wynika głównie z czynności procesu pracy

( obsługi maszyn, transportu ręcznego)

- obciążenie rąk - jest związane przede wszystkim z czynnościami sterowania i manipulowania przedmiotami w czasie. Podstawowym kryterium obciążenia rąk są:

a) opory elementów sterowniczych

b) siły pokonywane rękami podczas operacji technologicznych

c) równomierność rozłożenia czynności na obie ręce

- obciążenie nóg - wynika z:

a) pokonywania elementów sterowniczych

b) chodzenia

c) przenoszenia ciężarów

d) pracy w pozycji stojącej

Podział obciążeń fizycznych:

1. obciążenia statyczne - wywołane długotrwałym napięciem mięśni, spowodowanym utrzymywaniem przez dłuższy czas ciała lub przedmiotów w tej samej, zwłaszcza wymuszonej pozycji,

Obciążenie statyczne i monotonia są czynnikami związanymi z pozycją, jaką pracownik przyjmuje podczas wykonywania pracy, czasem jej wykonywania oraz siłami zewnętrznymi. Przedmiotem obciążenia jest w tym wypadku układ mięśniowo - szkieletowy.

Ze względu na stopień obciążenia, zarówno w pierwszym, jak i drugim przypadku wyróżnić można obciążenie małe, średnie i duże. Obciążenie statyczne związane jest z czasem przebywania pracownika w określonej pozycji (a konkretnie układem ramion, pleców i nóg), natomiast monotonia - z liczbą powtarzalnych operacji wykonywanych przez pracownika w trakcie zmiany.

Istotne znaczenie przy ograniczaniu obciążeń statycznych odgrywa zagadnienie jakim jest ergonomia. Odpowiednie zaprojektowanie stanowiska pracy pozwala na minimalizację obciążenia statycznego, a jej organizacja - na unikanie zbyt często powtarzających się czynności. Czynniki te , mimo swego pozornego małego znaczenia w porównaniu z np. czynnikami niebezpiecznymi, mogą prowadzić do znacznego obniżenia sprawności pracowników.

2. obciążenie dynamiczne - związane jest z aktywnością ruchową podczas pracy; miarą tego obciążenia jest wartość wydatkowanej energii- wydatek energetyczny, określający ilość zużytej energii przez organizm do wykonania pracy.; określany jest w kilokaloriach (kcal), lub w kilodżulach (kJ)

Istnieje kilka innych metod w celu określenia energii zużytej do wykonania pracy:

- kalorymetria pośrednia,

- gazometria,

- metoda chronometrażowa Lehmana

W wykonywanej pracy fizycznej można wyodrębnić pozycje, jakie przyjmuje ciało oraz szereg elementarnych czynności, jak utrzymanie pozycji, wykonanie czynności oraz wydatek energetyczny przy wykonywaniu tych prac

Pozycja ciała wydatek energetyczny w

kcal/min kJ/min

- siedząca 0,3 2,3

- klęcząca 0,5 2,1

- stojąca 0,6 2,5

- stojąca pochylona 0,8 3,3

- chodzenie 2,0-3,0 8,3-12,6

- chodzenie po

wniesieniu 2,8-3,8 11,6-15,9

W zależności od wydatku energetycznego wykonywane prace dzieli się na:

1. pracę lekką :

1. wykonywaną w swobodnej pozycji siedzącej

- lekka praca ręczna ( pisanie ręczne, pisanie na maszynie, komputerze, rysowanie, szycie, księgowanie

- praca dłoni i rąk ( drobnymi narzędziami stolarskimi i ślusarskimi, kontrola, łączenie elementów lub sortowanie lekkich materiałów)

- praca rak i nóg ( prowadzenie pojazdu w warunkach normalnych, operowanie pedałem)

b) wykonywaną w pozycji stojącej

- wiercenie lub toczenie małych sztuk, frezowanie, skręcanie drobnej armatury za pomocą narzędzi, okresowe chodzenie z prędkością 3,5 km/h;

2. pracę umiarkowaną

- praca wykonywana dłońmi lub rękoma z napięciem mięśni ( wbijanie, napełnianie)

- praca rąk i nóg ( manewrowanie ciężarówką na placu budowy lub

ciągnikiem)

- praca rąk i korpusu( praca wykonywana za pomocą młota pneumatycznego,

łączenie pojazdów , tynkowanie, pielenie, zbieranie owoców i warzyw, popychanie lub ciągnięcie lekkich wózków lub taczek, chodzenie z prędkością od 3,5 km/h do 5,5 km/h, kucie mechaniczne, manipulowanie materiałami o średnim ciężarze)

.3. pracę ciężką

- intensywna praca rąk i korpusu (transportowanie ciężkich materiałów, szuflowanie, praca młotem, struganie, piłowanie, szlifowanie, rzeźbienie twardego drewna, koszenie ręczne, kopanie, chodzenie z prędkością

od 5,5 km/h do 7 km/h)

- popychanie lub ciągnięcie mocno obciążonego ręcznego wózka lub taczek, wyjmowanie odlewów z formy, układanie bloków betonowych;

4. pracę bardzo ciężką

- bardzo intensywna praca wykonywana w tempie bliskim maksymalnemu, praca siekierą, szuflą, wchodzenie po schodach, pochylni lub drabinie, szybkie chodzenie małymi krokami, bieganie, chodzenie z prędkością powyżej 7 km/h

Stopień ciężkości pracy	Wydatek energetyczny na zmianę roboczą
		Mężczyźni		Kobiety
		kcal	kJ	kcal	kJ
Bardzo lekka Lekka Umiarkowana Ciężka Bardzo ciężka	300 30-800 800-1500 1500-2000 > 2000	1260 1260-3350 3350-6290 6290-8380 > 8380	200 200-600 600-1000 1000-1300 > 1300	840 840-2510 2510-4190 4190-5450 > 5450

Podnoszenie i dźwiganie ciężarów

Podnoszenie ciężaru - polega na jego przemieszczaniu z niższego poziomu na wyższy w płaszczyźnie pionowej; w praktyce podnoszenie ciężaru wiąże się zwykle z jego równoczesnym przemieszczeniem na pewną odległość w kierunku poziomym.

Dźwiganie ciężaru - polega na podniesieniu i jednoczesnym przemieszczeniu na odległość maksymalnie 2 m.

Podnoszenie i przenoszenie ciężaru - polega na dźwiganiu ciężaru na odległość większą od 2 m

Zasady prawidłowego przenoszenia ciężarów regulują przepisy stanowiące podstawę dla pracodawców do zapobiegania powstawania obciążeń fizycznych u pracowników:

1. Ustawa z dnia 26.06.1974r Kodeks Pracy Rozdział 4 Transport wewnętrzny i magazynowanie

§ 62. 1. Pracodawca powinien zapewnić zastosowanie odpowiednich rozwiązań organizacyjnych i technicznych, zwłaszcza w zakresie wyposażenia technicznego, w celu wyeliminowania potrzeby ręcznego przemieszczania ciężarów.

2. Jeśli nie ma możliwości uniknięcia ręcznego przemieszczania ciężarów, należy podjąć odpowiednie przedsięwzięcia, w tym wyposażyć pracowników w niezbędne środki w celu zmniejszenia uciążliwości i zagrożeń związanych z wykonywaniem tych czynności.

§ 63. 1. Ręczne przemieszczanie i przewożenie ciężarów o masie przekraczającej ustalone normy jest niedopuszczalne.

2.²⁷⁾ Szczegółowe wymagania dotyczące ręcznego transportu określają przepisy w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych oraz przepisy o pracach wzbronionych kobietom i młodocianym.

§ 64. 1. Masa ładunków przemieszczanych przy użyciu środków transportowych nie powinna przekraczać dopuszczalnej nośności lub udźwigu danego środka transportowego.

2. Masa i rozmieszczenie ładunku na środkach transportowych powinny zapewniać bezpieczne warunki przewozu i przeładunku.

3. Ładunek powinien być zabezpieczony w szczególności przed upadkiem, przemieszczeniem i zsypywaniem się ze środka transportu.

§ 64a.²⁸⁾ Stosowane do załadunku i rozładunku pomosty i rampy powinny być odpowiednie do wymiarów i masy ładunków przeznaczonych do transportu. Na pomost i rampę powinno prowadzić co najmniej jedno wejście.
§ 74. 1. Przy składowaniu materiałów sypkich luzem należy zapewnić:

4) bezpieczne metody pracy, szczególnie przy ręcznym pobieraniu i przenoszeniu materiałów.

2. Wchodzenie pracowników na zwały materiałów sypkich grożących zasypaniem dozwolone jest jedynie w przypadkach wyjątkowej konieczności z zastosowaniem pomostów lub innych urządzeń zapewniających bezpieczeństwo, a także przy zapewnieniu asekuracji przez drugiego pracownika oraz odpowiedniego nadzoru.

Kodeks Pracy Rozdział 2 Organizacja stanowisk pracy

§ 45. 1. Stanowiska pracy powinny być urządzone stosownie do rodzaju wykonywanych na nich czynności oraz psychofizycznych właściwości pracowników, przy czym wymiary wolnej (niezajętej przez urządzenia) powierzchni stanowiska pracy powinny zapewnić pracownikom swobodę ruchu wystarczającą do wykonywania pracy w sposób bezpieczny, z uwzględnieniem wymagań ergonomii.

2. Rozporządzenie Min. Pracy i Polit. Społ. z 14.3.2000 r. w sprawie bhp przy ręcznych pracach transportowych (Dz.U. Nr 26, poz. 313, zm. Dz.U. z 2000 r. Nr 82, poz. 930)

Rozporządzenie określa obowiązki pracodawcy w zakresie zapewnienie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych oraz wymagania dotyczące organizacji i sposobów wykonywania ręcznych prac transportowych z uwzględnieniem wymagań ergonomii. Wskazuje także dopuszczalne maksymalne masy przemieszczanych przedmiotów, ładunków lub materiałów, oraz dopuszczalne wartości sił niezbędne do przemieszczania przedmiotów.

Rozporządzenie nakłada na pracodawcę obowiązek stosowania rozwiązań technicznych i organizacyjnych, których celem jest wyeliminowanie ręcznych prac transportowych. W wypadku braku możliwości ich wyeliminowania, pracodawca - w celu zmniejszenia uciążliwości i zagrożeń związanych z wykonywaniem tych czynności - jest zobowiązany do odpowiedniej organizacji pracy oraz do wyposażania pracowników w niezbędny sprzęt pomocniczy oraz środki ochrony indywidualnej.

Ręczne prace transportowe to każdy rodzaj transportowania lub podtrzymywania przedmiotów, ładunków, lub materiałów przez jednego lub więcej pracowników, w tym przemieszczanie ich poprzez: unoszenie, podnoszenie, układanie, pchanie, ciągnięcie, przenoszenie, przesuwanie, przetaczanie lub przewożenie

Organizacja ręcznych prac transportowych, powinna być prowadzona w sposób zapewniający:

• ograniczenie długotrwałego wysiłku fizycznego, w tym zapewnienie odpowiednich przerw w pracy na odpoczynek

• wyeliminowanie nadmiernego obciążenia układu mięśniowo - szkieletowego pracownika, a zwłaszcza urazów kręgosłupa, związanego z rytmem pracy wymuszonym procesem pracy

• ograniczenie do minimum odległości ręcznego przemieszczania przedmiotów. W tym celu przy ręcznym przemieszczaniu przedmiotów, w przypadkach, gdy jest to możliwe, pracodawca powinien zapewnić sprzęt pomocniczy odpowiednio dobrany do wielkości, masy i rodzaju przedmiotów. Sprzęt ten powinien zapewnić bezpieczne i dogodne wykonywanie pracy w tym zakresie.

Sprzęt pomocniczy - to środki mające na celu ograniczenie uciążliwości związanych z ręcznym przemieszczaniem przedmiotów, ładunków lub materiałów oraz ułatwienie wykonywania tych czynności. Sprzętem pomocniczym mogą być; Wózki, dźwignie, taczki, kosze.

Treść rozporządzenia wskazuje także na te z zasad ergonomii, których zastosowanie w szczególności powinno znaleźć miejsce przy transportowaniu przedmiotów. Celem stosowania tych zasad jest zmniejszenie uciążliwości wykonywania tych prac. Wskazane jest stosowanie następujących zasad:

• przemieszczane przedmioty należy przenosić jak najbliżej ciała

• metody ręcznego przemieszczania przedmiotów powinny redukować ryzyko urazów. Nie dopuszcza się przemieszczania przedmiotów, w wypadkach gdy czynność transportu wykonywana może być tylko za pomocą skrętu tułowia, istnieje możliwość wystąpienia nagłych ruchów przemieszczanego przedmiotu lub ciało pracownika znajduje się w niestabilnej pozycji, a także gdy pochylenie tułowia pracownika przekracza 45%.

• przedmiot przemieszczany nie powinien ograniczać pola widzenia pracownika.

• podczas prac należy zapewnić odpowiednią przestrzeń, umożliwiającą zachowanie prawidłowej pozycji ciała pracownika podczas pracy

W przypadku przemieszczania przedmiotów przez jednego pracownika, masa przenoszonych przedmiotów nie może przekraczać 30 kg przy pracy stałej oraz 50 kg przy pracy dorywczej. Niedopuszczalne jest także ręczne przenoszenie przedmiotów o masie przekraczającej 30 kg na wysokość powyżej 4 metrów oraz na dystans dłuższy niż 25 metrów.

W przypadku zespołowego przenoszenia przedmiotów (przez kilku pracowników), powinno odbywać się w przypadkach, gdy przenoszony przedmiot posiada długość większą niż 4 metry i którego masa przekracza 30 kg. Na jednego pracownika nie może przypadać masa nie większa niż 25 kg przy pracy stałej, oraz 42 kg przy pracy dorywczej. Niedopuszczalne jest zespołowe przemieszczanie przedmiotów o masie przekraczającej 500 kg.

Praca dorywcza - jest to ręczne przemieszczanie przedmiotów, ładunków lub materiałów nie częściej niż 4 razy na godzinę, jeżeli łączny czas wykonywania tych prac nie przekracza 4 godzin na dobę.

W przypadku ręcznego przetaczania przedmiotów o okrągłych kształtach (np. rur czy beczek), ich masa nie może przekraczać 300 kg na jednego pracownika, natomiast masa przedmiotów wtaczanych na pochylnie, nie może przekraczać 50 kg na jednego pracownika.

Przemieszczanie ładunku za pomocą taczek lub wózków poruszanych ręcznie, także obwarowane jest pewnymi ograniczeniami. Dopuszczalna masa ładunku przemieszczana na środku pomocniczym jakim jest wózek nie może bowiem przekroczyć 450 kg, wliczając w to wagę samego wózka. W przypadku przemieszczania ładunku po pochylni wartość ta zmniejsza się do 350 kg. Należy jednak pamiętać, iż nie jest dopuszczalne przemieszczanie ładunków na wózkach po pochyleniach powierzchni większych niż 8%.

W przypadku taczki, masa przemieszczanego ładunku (włącznie z masą taczki) nie może przekraczać 100 kg (przemieszczanie po nawierzchni utwardzonej) lub 75 kg (po nawierzchni nie utwardzonej).

W przypadku zespołowego przenoszenia przedmiotów pracodawca ma obowiązek zapewnić aby pracownicy wykonujący tę pracę zostali dobrani pod względem wzrostu i wieku. Odstępy między pracownikami nie powinny być większe niż 0,75 m. Muszą oni pracować z wykorzystaniem odpowiedniego sprzętu pomocniczego.

3.. PN-EN 1005-3:2002 (U) Maszyny - Bezpieczeństwo - Możliwości fizyczne człowieka - Część 3: Zalecane wartości graniczne sił przy obsłudze maszyn.

4. Art. 176.Kodeksu Pracy [Prace szczególnie uciążliwe lub szkodliwe] Nie wolno zatrudniać kobiet przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, wykaz tych prac.

5. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet. (Dz. U. z dnia 27 września 1996 r.)

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2002 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wykazu prac wzbronionych kobietom (Dz. U. Nr 127, poz. 1092)

§ 1. Wykaz prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet.

I. Prace związane z wysiłkiem fizycznym i transportem ciężarów oraz wymuszona pozycja ciała

1. Wszystkie prace, przy których najwyższe wartości obciążenia pracą fizyczną, mierzone

wydatkiem energetycznym netto na wykonanie pracy, przekraczają 5.000 kJ na zmianę roboczą, a

przy pracy dorywczej - 20 kJ/min.

Uwaga: 1 kJ = 0,24 kcal.

2. Ręczne podnoszenie i przenoszenie ciężarów o masie przekraczającej:

1) 12 kg - przy pracy stałej,

2) 20 kg - przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzinę w czasie zmiany roboczej).

3. Ręczna obsługa elementów urządzeń (dźwigni, korb, kół sterowniczych itp.), przy której

wymagane jest użycie siły przekraczającej:

1) 50 N - przy pracy stałej,

2) 100 N - przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzinę w czasie zmiany roboczej).

4. Nożna obsługa elementów urządzeń (pedałów, przycisków itp.), przy której wymagane jest

użycie siły przekraczającej:

1) 120 N - przy pracy stałej,

2) 200 N - przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzinę w czasie zmiany roboczej).

5. Ręczne przenoszenie pod górę - po pochylniach, schodach itp., których maksymalny kat

nachylenia przekracza 30o, a wysokość 5 m - ciężarów o masie przekraczającej:

1) 8 kg - przy pracy stałej,

2) 15 kg - przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzinę w czasie zmiany roboczej).

6. Przewożenie ciężarów o masie przekraczającej:

1) 50 kg - przy przewożeniu na taczkach jednokołowych,

2) 80 kg - przy przewożeniu na wózkach 2, 3 i 4-kołowych,

3) 300 kg - przy przewożeniu na wózkach po szynach.

Wyżej podane dopuszczalne masy ciężarów obejmują również masę urządzenia

transportowego i dotyczą przewożenia ciężarów po powierzchni równej, twardej i gładkiej o

pochyleniu nie przekraczającym:

2% - przy pracach wymienionych w pkt 1 i 2,

1% - przy pracach wymienionych w pkt 3.

W przypadku przewożenia ciężarów po powierzchni nierównej w sposób określony w pkt 1 i

2, masa ciężarów nie może przekraczać 60% wielkości podanych w tych punktach.

7. Dla kobiet w ciąży lub karmiących piersią:

1) wszystkie prace, przy których najwyższe wartości obciążenia praca fizyczna, mierzone

wydatkiem energetycznym netto na wykonanie pracy, przekraczają 2.900 kJ na zmianę

roboczą,

2) prace wymienione w ust. 2-6, jeżeli występuje przekroczenie 1/4 określonych w nich

wartości,

3) prace w pozycji wymuszonej,

4) prace w pozycji stojącej łącznie ponad 3 godziny w czasie zmiany roboczej.

6. Art. 204. Kodeksu Pracy [Prace wzbronione] § 1. Nie wolno zatrudniać młodocianych przy pracach wzbronionych, których wykaz ustala w drodze rozporządzenia Rada Ministrów.

§ 3. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, może zezwolić na zatrudnianie młodocianych w wieku powyżej 16 lat przy niektórych rodzajach prac wzbronionych, jeżeli jest to potrzebne do odbycia przygotowania zawodowego, określając jednocześnie warunki zapewniające szczególną ochronę zdrowia młodocianych zatrudnionych przy tych pracach

7. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 r.w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac¹⁾

(Dz. U z 2004 r. Nr 200 poz. 2047 )

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 maja 2006 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac¹⁾

(Dziennik Ustaw z 2006 r. Nr 107 poz. 724)

Prace związane z nadmiernym wysiłkiem fizycznym pracowników młodocianych:

1. prace polegające wyłącznie na podnoszeniu, przenoszeniu i przewożeniu ciężarów oraz prace wymagające powtarzania dużej liczby jednorodnych ruchów;

2. prace, przy których najwyższe wartości obciążenia pracą fizyczną, mierzone wydatkiem energetycznym netto na wykonywanie pracy, przekraczają poniższe dane liczbowe:

Dziewczęta		Chłopcy
Dorywczo na min.	Na 6 godzin	Dorywczo na min.	Na 6 godzin
kJ
10,5	2300	12,6	3030

3. prace załadunkowe i wyładunkowe, przy przewożeniu ciężarów środkami transportu, przy przetaczaniu beczek, bali, kloców;

4. ręczne dźwiganie i przenoszenie przez jedną osobę na odległość powyżej 25 m przedmiotów o masie przekraczającej następujące wartości:

Dziewczęta	Przy pracy dorywczej	Przy obciążeniu powtarzalnym
		14 kg	8 kg
Chłopcy	20 kg	12 kg

5. ręczne przenoszenie pod górę, w szczególności po schodach, których wysokość przekracza 5 m, a kąt nachylenia - 30° , ciężarów o masie przekraczającej wartości w tabeli poniżej :

Dziewczęta	Przy pracy dorywczej	Przy obciążeniu powtarzalnym
		10 kg	5 kg
Chłopcy	15 kg	8 kg

6. przewożenie przez dziewczęta ciężarów na taczkach i wózkach 2- kołowych poruszanych ręcznie.

Prace wymagające stale wymuszonej i niewygodnej pozycji ciała:

1. prace wykonywane w pozycji pochylonej lub w przysiadzie,

2. prace wykonywane w pozycji leżącej, na boku lub na wznak, w tym w szczególności przy naprawach pojazdów mechanicznych,

3. prace wykonywane na kolanach, w tym w szczególności przy ręcznym cyklinowaniu podłóg, przy pracach brukarskich i posadzkarskich.

Wykaz niektórych rodzajów prac wzbronionych młodocianym, przy których zezwala się na zatrudnianie młodocianych powyżej 16 lat

Prace związane z nadmiernym wysiłkiem fizycznym polegające na:

1. podnoszeniu i przenoszeniu ciężarów o masie i na odległości nieprzekraczające wartości określonych w powyższych tabelach oraz prace wymagające powtarzania dużej liczby jednorodnych ruchów,

2. przewożeniu przez chłopców na taczkach jednokołowych na odległość do 50 m ładunków o masie do 50 kg po powierzchniach gładkich, utwardzonych lub po pomostach zbitych z desek trwale zamocowanych, jeżeli pochylenie powierzchni nie przekracza 2%,

3. przewożeniu przez chłopców na wózkach 2- kołowych poruszanych ręcznie na odległość do 100 m po powierzchniach gładkich ładunków o masie do 80 kg, jeżeli pochylenie powierzchni nie przekracza 2%, a po powierzchni nierównej ciężarów do 50 kg, jeżeli pochylenie powierzchni nie przekracza 1%,

4. przewożeniu na wózkach 3-4 kołowych poruszanych ręcznie na odległość

do 150 m ładunków o masie: dziewczęta do 50 kg ,chłopcy do 80 kg , jeżeli pochylenie powierzchni nie przekracza 2%

Łączny czas wykonywania czynności w ciągu doby nie może przekraczać 1/3 czasu pracy młodocianego.

Masa ładunków obejmuje również masę urządzenia transportowego.

Prace wymagające stale wymuszonej i niewygodnej pozycji przy pracy :

przy naprawach pojazdów samochodowych, układaniu podłóg, układaniu i naprawach nawierzchni drogowych, pod warunkiem wykonywania ich nie dłużej niż 3 godziny dziennie.

Obciążenie psychonerwowe

Obciążenie psychiczne związane z wykonywaniem zadań wynika :

1. ze sposobu i warunków odbierania informacji, na co maja wpływ:

1. jakość elementów informacji

2. możliwość pomyłek w odbiorze informacji i ich konsekwencji

3. widoczność

4. jakość oświetlenia

5. rozmieszczenie elementów obserwacji,

2. z warunków podejmowania decyzji:

1. ilość i stopień skomplikowania informacji poprzedzających decyzje

2. ilość dróg wyboru

3. konsekwencji podjęcia błędnych decyzji

3. ze sposobu i warunków wykonywania czynności:

1. rytmu pracy narzuconego przez maszynę lub proces technologiczny

2. jakości elementów sterowania

3. od cech przestrzeni operacyjnej

4. warunków materialnych utrudniających czynność

5. możliwości popełnienia błędu i wynikających z tego konsekwencji

Zarówno przeciążenie, jak i niedociążenie psychiki przy wykonywaniu zadań zaburza przebieg procesów psychicznych, czego skutkiem są niekorzystne następstwa:

przeciążeniem psychiki czyli nadmierną aktywnością całej psychiki albo pewnych jej funkcji przez dłuższy okres zmiany roboczej. Często bywa skutkiem wadliwej konstrukcji obsługiwanego urządzenia ( zasady ergonomii) lub niewłaściwego procesu technologicznego.

niedociążenie psychiki - wynika z ograniczenia pracy człowieka w wyniku wprowadzenia zautomatyzowanych prac, procesów technologicznych. Powoduje to osłabienie aktywności przy równoczesnej konieczności czuwania

monotonia pracy - a definiowana jako powolnie rozwijający się stan zredukowanej aktywności, jest jednym z uciążliwych czynników pracy. Głównymi przyczynami powstawania monotonii, obok bezczynności jest długotrwałe wykonywanie czynności jednostajnych (tzw. czynności powtarzalne). Skutkami monotonii jest niedociążenie emocjonalne (zmniejszenie sprawności, zmęczenie, zwiększenie ilości popełnianych błędów) oraz dolegliwości układu mięśniowo-szkieletowego, wynikające z wykonywania czynności jednostajnych.

Szczególny przypadek obciążeń psychonerwowych stanowi obciążenie psychiczne wywołane przez stres. Stres powoduje sytuacje, w których wymagania zewnętrzne są spostrzegane przez człowieka jako niezgodne z jego możliwościami i potrzebami. Czynnik ten odgrywa szczególnie istotne znaczenie w trakcie wykonywania prac o charakterze biurowym. Jego efektem jest szybkie męczenie się i spadek wydajności. Rozwiązaniem pomagającym zaradzić występowaniu tego rodzaju negatywnych zjawisk jest odpowiednia organizacja pracy oraz zapewnienie wypoczynku.

W celu zapobiegania w powstawaniu u pracowników obciążeń psychicznych powinny być spełnione określone wymagania dotyczące:

1. sposobu i warunków odbieranych informacji :

1. wszystkie elementy informacji wzrokowej bezpośredniej i pośredniej muszą znajdować się w stożku widzenia 60°, przy uwzględnieniu pozycji zajmowanej przez człowieka podczas pracy,

2. elementy obserwacji wyjątkowo ważne z punktu widzenia dokładności i szybkości postrzegania powinny znajdować się w centralnym polu widzenia

3. elementy obserwacji w zależności od wielkości muszą znajdować się w odległości umożliwiającej dokładne rozpoznanie,

4. urządzenia typu: wskaźniki, skale, symbole, napisy muszą być łatwe do wyróżnienia z tła

5. urządzenia wzrokowej informacji pośredniej muszą różnić się od siebie w celu łatwej identyfikacji

6. urządzenia informacji pośredniej muszą być zgrupowane logicznie i ułatwiać powstawanie nawyku ( grupowanie zależne od kolejności czynności obsługi z uwzględnieniem częstotliwości korzystania i czasu przewidywanego na odbiór informacji)

7. informacja pośrednia musi być nadawana zawsze w ten sam sposób ( np. wyłącznik awaryjny musi być koloru czerwonego)

8. informacja powinna być podawana w sposób przyciągający uwagę ( np. przy wykorzystaniu barwy)

9. czas prezentacji sygnału i czas przeznaczony na obserwację musi być wystarczający, aby pracownik zrozumiał treść( dotyczy to szczególnie informacji nowych, zmiennych i złożonych)

10. liczba sygnałów odbieranych równocześnie nie może przekraczać 6

11. czas przerwy pomiędzy prezentacją kolejnych sygnałów musi być wystarczający, aby pracownik przetworzył informację poprzednią, lub podsumował informacje poprzednie w celu podjęcia właściwej decyzji

2. warunków podejmowania decyzji, czyli:

1. dostępności elementów obsługi w strefie operacyjnej i możliwości prawidłowej manipulacji

2. logiki grupowania elementów sterowniczych 9 ważność, kolejność, częstość, powiązania ze źródłem informacji)

3. łatwości rozróżniania i identyfikacji elementów obsługi

4. łatwości rozróżniania poprzez dotyk stanu elementów sterowniczych ( położenia)

3. sposobu i warunków wykonywania czynności:

1. tempo obsługi nie powinno przekraczać normalnego rytmu czynności ruchowych

2. wykonanie czynności nie powinno utrudniać odbierania informacji

3. powinien być zapewniony czas na kontrolę własnych czynności

4. czynności powinny być tak zorganizowane, aby ułatwiały powstanie nawyków ruchowych

Podstawy prawne dla pracodawców w celu ochrony pracowników przed obciążeniami psychonerwowymi stanowią:

Rozporządzenie Min. Pracy i Polit. Socjal. z 28.5.1996 r. w sprawie rodzajów prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej (Dz.U. Nr 62, poz. 287)

WYKAZ RODZAJÓW PRAC WYMAGAJĄCYCH SZCZEGÓLNEJ SPRAWNOŚCI PSYCHOFIZYCZNEJ


1. Prace przy obsłudze suwnic sterowanych z kabiny i zdalnie sterowanych.
2. Prace przy obsłudze podnośników i platform hydraulicznych.
3. Prace przy obsłudze układnic magazynowych.
4. Prace przy obsłudze żurawi wieżowych i samojezdnych.
5. Prace operatorów samojezdnych ciężkich maszyn budowlanych i maszyn drogowych.
6. Prace przy obsłudze urządzeń mechanicznych, związanych z czynnościami wyburzeniowymi.
7. Prace operatorów pulpitów sterowniczych urządzeń technologicznych wielofunkcyjnych i wielozadaniowych.
8. Prace przy obsłudze urządzeń walcowniczych przy wprowadzaniu pasm do wykrojów walcowniczych przy użyciu narzędzi ręcznych.
9. Prace drużyn trakcyjnych oraz maszynistów - operatorów samojezdnych ciężkich maszyn torowych i kierowców drezyn motorowych.
10. Prace nastawniczego, ustawiacza i manewrowego na kolei i na zakładowych bocznicach kolejowych oraz prace dyżurnego ruchu na kolei.
11. Prace kierowców: autobusów, pojazdów przewożących materiały niebezpieczne oraz pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 16 ton i długości powyżej 12 m, trolejbusów i motorniczych tramwajów.
12. Prace przy montażu i remoncie sieci trakcyjnych.
13. Prace przy liniach napowietrznych niskich, średnich i wysokich napięć.
14. Prace przy obsłudze urządzeń ciśnieniowych, podlegających pełnemu dozorowi technicznemu.
15. Prace przy obsłudze instalacji chemicznych do produkcji gazów toksycznych lub tworzących mieszaniny wybuchowe z powietrzem.
16. Prace przy materiałach łatwo palnych, środkach toksycznych i materiałach biologicznie zakaźnych.
17. Prace przy wytwarzaniu, transportowaniu, wydawaniu i stosowaniu materiałów wybuchowych i samozapalnych.
18. Prace badawcze, doświadczalne i technologiczne, związane bezpośrednio z eksploatacją oraz obsługą ruchu reaktorów jądrowych, akceleratorów, generatorów neutronów, komór do produkcji źródeł promieniotwórczych.
19. Prace z otwartymi źródłami promieniotwórczymi w pracowniach klasy I i II.
20. Prace związane ze stosowaniem promieniowania jonizującego do celów diagnostycznych i terapeutycznych w zakładach opieki zdrowotnej, z wyjątkiem przypadków dotyczących ratowania życia ludzkiego.
21. Prace doświadczalne z nowymi rodzajami uzbrojenia i amunicji.
22. Prace remontowo-konserwacyjne przy amunicji i jej konfekcjonowaniu.
23. Prace związane z oczyszczaniem terenu z przedmiotów wybuchowych i niebezpiecznych.
24. Prace maszynisty maszyn wyciągowych, sygnalisty szybowego, operatora samojezdnych maszyn przodkowych, operatora pojazdów pozaprzodkowych i samojezdnych maszyn pomocniczych, maszynisty lokomotyw pod ziemią, rewidenta urządzeń wyciągowych - w podziemnych zakładach górniczych.
25. Prace maszynisty wiertniczego i operatora maszyn podstawowych - w odkrywkowych zakładach górniczych.
26. Prace mechanika i maszynisty wiertni, operatora i kierowcy agregatów cementacyjnych zasobników oraz urządzeń do intensyfikacji wydobycia ropy i gazu - w zakładach górniczych wydobywających kopaliny metodą otworów wiertniczych i w zakładach wykonujących prace geologiczne.
27. Prace pilota morskiego.
28. Prace przy obsłudze znaków nawigacyjnych na wodzie.
29. Prace przy technicznej obsłudze wodowania statków.
30. Prace na wysokości na masztach i wieżach antenowych.
31. Prace na wiaduktach i mostach.
32. Prace pilota samolotowego, śmigłowcowego i szybowcowego, balonu wolnego i skoczka spadochronowego zawodowego.
33. Prace nawigatora lotniczego i mechanika pokładowego w lotnictwie.
34. Prace kontrolera ruchu lotniczego.
35. Prace kaskadera filmowego.
36. Prace treserów dzikich zwierząt i akrobatów cyrkowych.

Rozporządzenie Min. Pracy i Polit. Socjal. z 28.5.1996 r. w sprawie rodzajów prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby (Dz.U. Nr 62, poz. 288)

Na podstawie art. 225 § 2 Kodeksu pracy zarządza się, co następuje:

§ 1. 1. Ustala się rodzaje prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby, w celu zapewnienia asekuracji, ze względu na możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzkiego.
2. Wykaz prac, o których mowa w ust. 1, określa załącznik do rozporządzenia.

Rozporządzenie rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych kobietom. (Dz. U. Nr 114, poz. 545)Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2002 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wykazu prac wzbronionych kobietom (Dz. U. Nr 127, poz. 1092)

IX. Prace grożące ciężkimi urazami fizycznymi i psychicznymi

Kobietom w ciąży i w okresie karmienia:

1) prace w wymuszonym rytmie pracy (np. na taśmie),

2) prace wewnątrz zbiorników i kanałów,

3) prace stwarzające ryzyko ciężkiego urazu fizycznego lub psychicznego, np. gaszenie pożarów, udział w akcjach ratownictwa chemicznego, usuwanie skutków awarii, prace z materiałami wybuchowymi, prace przy uboju zwierząt hodowlanych oraz obsłudze rozpłodników.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 r.w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac¹⁾

(Dz. U z 2004 r. Nr 200 poz. 2047 )

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 maja 2006 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac¹⁾

(Dziennik Ustaw z 2006 r. Nr 107 poz. 724)

Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych przy pracach zagrażających prawidłowemu rozwojowi psychicznemu.

1. prace, przy których mógłby być zagrożony dalszy prawidłowy rozwój psychiczny młodocianych:

1. związane z produkcja, sprzedażą i konsumpcją wyrobów alkoholowych, w tym obsługa konsumentów w zakładach gastronomicznych

2. związane z produkcją, sprzedażą i reklamą wyrobów tytoniowych

3. z ubojem i obróbką poubojową zwierząt

4. obsługa zakładów kąpielowych i łaźni

5. prace rakarzy

6. przy sztucznym unasiennianiu zwierząt

7. w szpitalach ( oddziałach) dla nerwowo i psychicznie chorych

2. prace w warunkach mogących stanowić nadmierne obciążenie psychiczne np. wymagające odbioru i przetwarzania dużej liczby lub szybko po sobie następujących informacji i podejmowania decyzji mogących spowodować groźne następstwa, szczególnie w sytuacjach przymusu czasowego( obsługa automatycznej linii obróbki, obsługa urządzeń sterowniczych)

3. prace pokojowych w domach wczasowych i turystycznych, pensjonatach, hotelach, w tym w hotelach pracowniczych

4. udział w występach tancerzy w zakładach gastronomicznych

Zezwala się na zatrudnianie młodocianych przy obsłudze konsumentów w zakładach gastronomicznych, w których podawany jest alkohol, z wyłączeniem podawania przez młodocianych napojów alkoholowych, wykonywane pomiędzy godziną 7 i 17.

1. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2005r, w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. nr 73, poz. 645),

2. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002r, w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. nr 217, poz. 1833, ze zm.),

3. Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996r w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (DZ. U. nr 69, poz. 332, ze zm.),

Pracownicy wykonujący prace fizyczne oraz zatrudnieni przy pracach wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej podlegają badaniom profilaktycznym:

1. narażeni na niekorzystne czynniki psychospołeczne

1. wynikające ze stałego du7żego dopływu informacji i gotowości do odpowiedzi

2. wynikające z pracy na stanowiskach decyzyjnych i związanych z odpowiedzialnością

3. wynikające z narażenia życia

4. wynikające z monotonii pracy

wstępne- ogólne lekarskie ze zwróceniem uwagi na stan psychiczny, poziom cholesterolu, EKG ( układ krążenia, układ nerwowy)

okresowe - ogólne ze zwróceniem uwagi na stan psychiczny, poziom cholesterolu, EKG ( układ krążenia, układ nerwowy)

częstotliwość badań co 2-4 lata

ostatnie badania okresowe - jak wyżej

wskazane jest korzystanie przez lekarza z konsultacji psychologicznej w przypadku oceny, że wykonywanie pracy może spowodować narażenie życia własnego lub innych. Zakres badań i ich interpretacja przez psychologa powinna być zależna od oceny krytycznej funkcji psychologicznej decydującej o wykonywaniu pracy

1. zatrudnieni przy pracach wymagających pełnej sprawności psychoruchowej

wstępne - ogólne , okulistyczne, neurologiczne, testy sprawności psychoruchowej

okresowe - ogólne; w zależności od wskazań - okulistyczne, neurologiczne, testy sprawności psychoruchowej

ostatnie badanie okresowe - w zależności od wskazań

częstotliwość badań co 3-4 lata, powyżej 50 roku życia co 2 lata

3. prace na wysokości

a) do 3-ch metrów

wstępne - ogólne, neurologiczne, okulistyczne, otolaryngologiczne

okresowe - ogólne, neurologiczne, okulistyczne, otolaryngologiczne

ostatnie badanie okresowe - w zależności od wskazań

częstotliwość badań co 3-5 lat

wady wzroku wymagające stałego noszenia szkieł korekcyjnych stanowią przeciwwskazanie do zatrudnienia ( nie dotyczy soczewek kontaktowych)

b) powyżej 3-ch metrów

wstępne -ogólne, neurologiczne, okulistyczne, otolaryngologiczne z oceną błędnika

okresowe - ogólne, neurologiczne, okulistyczne, otolaryngologiczne

częstotliwość badań co 2-3 lata, powyżej 50 roku życia co rok

ostatnie badanie okresowe - w zależności od wskazań

4. praca zmianowa

wstępne -ogólne

okresowe - ogólne

częstotliwość badań co 3-5 lat

ostatnie badanie okresowe - w zależności od wskazań

5. praca fizyczna z wydatkiem energetycznym na prace powyżej 1500 kcal/8h

lub 3 kcal/min dla mężczyzn i powyżej 100 kcal/8h lub 2 kcal/min dla kobiet

wstępne - ogólne ze zwróceniem uwagi na układ ruchu, krążenia i oddechowy

okresowe - ogólne ze zwróceniem uwagi na układ ruchu, krążenia i oddechowy

EKG; w zależności od wskazań: spirometria , próba wysiłkowa

częstotliwość badań co 5 lat, powyżej 45 roku życia co 3 lata

ostatnie badanie okresowe - w zależności od wskazań

6. w wymuszonej pozycji

wstępne - ogólne ze zwróceniem uwagi na układ ruchu

okresowe - ogólne ze zwróceniem uwagi na układ ruchu

częstotliwość badań co 3-5 lat

ostatnie badanie okresowe - w zależności od wskazań

7. praca wymagająca ruchów monotypowych kończyn

wstępne - ogólne ze zwróceniem uwagi na układ ruchu, i obwodowy układ

nerwowy

okresowe - ogólne ze zwróceniem uwagi na układ ruchu

częstotliwość badań co 3-5 lat

ostatnie badanie okresowe - ogólne ze zwróceniem uwagi na układ ruchu, i obwodowy układ nerwowy

8. praca wymagająca stałego i długotrwałego wysiłku głosowego

wstępne - ogólne, laryngologiczne i w zależności od wskazań laryngologa - foniatryczne

okresowe - ogólne, laryngologiczne i w zależności od wskazań laryngologa - foniatryczne

częstotliwość badań co 5 lat

ostatnie badanie okresowe - ogólne, laryngologiczne i w zależności od wskazań laryngologa - foniatryczne

4. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996r w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. nr 60, poz. 279).

5. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. (Dz. U. Nr 169, poz. 1650)

Rozdział 2 . Organizacja stanowisk pracy § 45. 1. Stanowiska pracy powinny być urządzone stosownie do rodzaju wykonywanych na nich czynności oraz psychofizycznych właściwości pracowników, przy czym wymiary wolnej (niezajętej przez urządzenia) powierzchni stanowiska pracy powinny zapewnić pracownikom swobodę ruchu wystarczającą do wykonywania pracy w sposób bezpieczny, z uwzględnieniem wymagań ergonomii.

6. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (Dz. U. Rok 1998 Nr 21 poz. 94 z późn. zmian.)

Ustawa z dnia 26.06.1974r Kodeks Pracy Art. 210.Kodeksu Pracy [Powstrzymanie się od wykonywania pracy] § 1. W razie gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego. § 6. Minister Pracy i Polityki Socjalnej w porozumieniu z Ministrem Zdrowia i Opieki Społecznej określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej.

Pracodawca ma obowiązek minimalizacji lub eliminacji oddziaływania czynników uciążliwych w środowisku pracy. Działania zmierzające do tego celu mogą być prowadzone w drodze wprowadzenia zasad organizacji pracy (np. zapewnienie nadzoru podczas wykonywania prac transportowych). W większości przypadków podjęcie tych działań niekoniecznie wiąże się z poniesieniem wysokich kosztów: stosowanie rozwiązania, jakim są listy kontrolne służące do oceny warunków pracy. Szczególnie efektywne może być zastosowanie list uwzględniających specyficzne warunki pracy panujące na danym stanowisku. Do obowiązków pracodawcy należy również przestrzeganie przepisów dotyczących stosowanych norm pracy, czasu pracy, organizowania właściwego wypoczynku pracownika, oceny ryzyka zawodowego i przekazywania tej informacji pracownikom, zapewnienia badań profilaktycznych , posiłków i napojów, właściwych zasad wynagradzania, motywowania pracowników oraz zapobiegania mobbingowi i dyskryminacji w miejscu pracy..

Nie wywiązanie się pracodawcy z nałożonych na niego w tej dziedzinie obowiązków, poza ewentualnymi konsekwencjami związanymi z wynikami kontroli odpowiednich urzędów nadzoru warunków pracy, przynosi także istotny skutek w postaci spadku wydajności pracowników, a tym samym - wzrost kosztów produkcji. Z tego też względu pracodawca powinien przywiązywać należytą wagę do zagadnienia, jakim jest praca w warunkach narażenia na oddziaływanie czynników o charakterze uciążliwym, dotyczących zagadnień takich jak :wysiłek fizyczny, monotonia pracy, czy stres.

Bibliografia

1. Ustawa Kodeks Pracy

2. BHP w praktyce - Bogdan Rączkowski

3. Rozporządzenie Min. Pracy i Polit. Społ. z 14.3.2000 r. w sprawie bhp przy ręcznych pracach transportowych (Dz.U. Nr 26, poz. 313, zm. Dz.U. z 2000 r. Nr 82, poz. 930)

4. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996r w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. nr 60, poz. 279).

5. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. (Dz. U. Nr 169, poz. 1650)

6. Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996r w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (DZ. U. nr 69, poz. 332, ze zm.),

7. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2005r, w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. nr 73, poz. 645),

8. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002r, w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. nr 217, poz. 1833, ze zm.),

9. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 r.w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac¹⁾ (Dz. U z 2004 r. Nr 200 poz. 2047 )

10. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 maja 2006 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac¹⁾(Dziennik Ustaw z 2006 r. Nr 107 poz. 724)

11. Rozporządzenie rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych kobietom. (Dz. U. Nr 114, poz. 545)Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2002 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wykazu prac wzbronionych kobietom (Dz. U. Nr 127, poz. 1092)

12. Rozporządzenie Min. Pracy i Polit. Socjal. z 28.5.1996 r. w sprawie rodzajów prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby (Dz.U. Nr 62, poz. 288)

13. PN-EN 1005-3:2002 (U) Maszyny - Bezpieczeństwo - Możliwości fizyczne człowieka - Część 3: Zalecane wartości graniczne sił przy obsłudze maszyn.

14. Rozporządzenie Min. Pracy i Polit. Społ. z 14.3.2000 r. w sprawie bhp przy ręcznych pracach transportowych (Dz.U. Nr 26, poz. 313, zm. Dz.U. z 2000 r. Nr 82, poz. 930)

15. Rozporządzenie Min. Pracy i Polit. Socjal. z 28.5.1996 r. w sprawie rodzajów prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej (Dz.U. Nr 62, poz. 287)

19

---