Paweł ŚLASKI*

REENGINEERING ŁAŃCUCHA DOSTAW PRZY WYKORZYSTANIU MODELOWANIA REFERENCYJNEGO

Artykuł prezentuje możliwość przeprojektowania łańcucha dostaw przy wykorzystaniu modelowania referencyjnego. Opisuje, w jaki sposób integracja procesów: zaopatrzenia oraz dystrybucji wpływa na zwiększenie efektywności przepływu w łańcuchu.

Słowa kluczowe: łańcuch dostaw, przeprojektowanie, efektywność, modelowanie referencyjne

1. WPROWADZENIE DO MODELOWANIA REFERENCYJNEGO

Współczesna organizacja, funkcjonująca w warunkach dużej konkurencji musi zapewnić sobie warunki do szybkiego generowania informacji i sprawnego jej gromadzenia. Wymaga to od niej ciągłego doskonalenia i usprawniania swojego funkcjonowania. Skutecznym rozwiązaniem, które korzystnie wpływa na wizerunek organizacji, na jakość towarów i usług, nie generując przy tym dodatkowych kosztów jest jej rekonstrukcja pod kątem zarządzania procesami. Polega ono na systematycznym analizowaniu, usprawnianiu i kontrolowaniu działań w celu zwiększenia efektywności funkcjonowania organizacji. Warunkiem koniecznym podejścia procesowego jest rozpatrywanie organizacji jako całości i doskonalenie powiązanych działań z różnych obszarów funkcjonalnych. Wymaganiom tym można sprostać stosując m.in. modelowanie referencyjne.

Modele referencyjne mają za zadanie utworzenie szkieletu konstrukcyjno-metodycznego dla opisu złożonej rzeczywistości łańcucha dostaw. Reprezentują wiedzę organizacyjną, wyznaczają standardy modelowania, definiują w postaci modeli struktury informacyjne organizacji. Podstawą modelowania referencyjnego jest koncepcja ARIS (ang. Architecture of Integrated Information Systems), która stanowi bazę dla większości projektów. ARIS opracowana przez firmę IDS Scheer umożliwia modelowanie procesów, ich przebudowę, analizę i symulację przebiegów. Jako Architektura Zintegrowanych Systemów Informatycznych prezentuje ramową koncepcję zarządzania procesami, począwszy od organizacji i budowy modeli, poprzez sterowanie i planowanie istniejących procesów, aż po ich techniczną implementację.

Drugą koncepcją, ściśle związaną z analizą łańcucha dostaw oraz identyfikacją możliwych udoskonaleń w przepływach towarów, usług i informacji jest model referencyjny SCOR (ang. Supply Chain Operations Reference Model) opracowany przez Radę Łańcuchów Dostaw (ang. Supply Chain Council-SCC).

Głównym zadaniem SCOR jest opis, pomiar i ocena konfiguracji łańcucha dostaw. Konfiguracja ta uzależniona jest od:

- Dostaw i rozmieszczenia towarów,

- Struktury przedsiębiorstw produkcyjnych i wykorzystywanej technologii,

- Lokalizacji towarów,

- Informacji i stopnia ich agregacji.

W oparciu o najlepsze praktyki wymienionych powyżej koncepcji SCOR i ARIS opracowany został model referencyjny zarządzania procesami logistycznymi w łańcuchu dostaw.

1. Założenia modelu

Celem modelu jest spójne przedstawienie i opis wszystkich zadań łańcucha dostaw połączonych przez wywołujące je zdarzenia. Jako model procesów logistycznych stanowi opis specyficznej dla łańcucha rzeczywistości z funkcjonalnego i dynamicznego punktu widzenia. Analizowane procesy łańcucha dostaw, tj.: zaopatrzenia i dystrybucji przedstawione zostały w układzie łańcucha wartości dodanej. Diagram ten użyty został jako punkt startowy przy opisie podstawowych zależności występujących pomiędzy głównymi procesami łańcucha. Taki układ modelu pozwala na przejście na niższe poziomy w strukturze, z których główne to:

- Łańcuch procesów sterowanych zdarzeniami eEPC (z ang. extended Event Driven Process Chain),

- Model symulacji komputerowej.

Dla potrzeb analiz prowadzonych w niniejszym artykule zdefiniowano następujące pojęcia:

- Łańcuch dostaw to: „Zintegrowany proces planowania, pozyskiwania, wytwarzania, dostawy i zwrotów, łączący dostawców twoich dostawców z klientami twoich klientów” def. wg SCOR [8],

- Łańcuch wartości dodanej służy specyfikacji głównych procesów, które bezpośrednio tworzą wartość dodaną [2],

- Wartość dodana jest to cecha, którą dodaje się do towaru, usługi bądź informacji w celu uzyskania przewagi konkurencyjnej na rynku [1],

- Czas dodający wartość to czas spędzony na czynności, której efektem jest podniesienie wartości towaru, usługi lub informacji [1],

- Efektywność łańcucha dostaw mierzy się jako iloraz czasu dodającego wartość do całkowitego czasu przepływu w łańcuchu [1].

2. BUDOWA MODELU REFERENCYJNEGO ZARZĄDZANIA WYBRANYMI PROCESAMI LOGISTYCZNYMI W ŁAŃCUCHU DOSTAW

2.1. Pierwszy poziom modelu

Model składa się z trzech powiązanych ze sobą poziomów. Pierwszy poziom stanowi diagram łańcucha wartości dodanej (rys.1)

Rys.1. Pierwszy poziom w modelu referencyjnym. Opracowanie własne w aplikacji Visio 2003 na podstawie [Kasprzak, 2005, str. 141]

Powyższe procesy przedstawione w diagramie powodują dodanie do towarów, usług i informacji cech, dzięki, którym osiągną one przewagę konkurencyjną. Powszechna zasada 7W, wg, której towar, usługa lub informacja ma być dostarczona:

- We właściwym asortymencie,

- We właściwej ilości,

- W odpowiedniej jakości,

- We właściwym czasie,

- We właściwe miejsce,

- Właściwemu odbiorcy,

- Po właściwych cenach obejmujących również koszty obsługi klienta,

stanowi podsumowanie działań łańcucha wartości dodanej.

2.2. Drugi poziom modelu

Drugi poziom modelu związany jest z łańcuchem procesów sterowanych zdarzeniami (eEPC). Przejście na ten poziom umożliwiają hiperłącza umieszczone przy każdym procesie głównym poziomu pierwszego. Uruchomienie hiperłącza przy procesie zaopatrzenia wywołuje diagram związany z prognozą popytu. Poprawność prognozy wpływa na trafność wszystkich decyzji związanych z planowaniem pozostałych procesów w łańcuchu dostaw oraz na jakość obsługi klienta i koszty logistyczne. Na podstawie opracowanych wspólnie przez dostawców i odbiorców prognoz popytu oraz ustalenia ich wielkości optymalnych można określić plany produkcyjne, zaplanować moce produkcyjne, kontrolować zapasy oraz planować zapotrzebowania materiałowe i haromonogramy dostaw (rys.2).

Rys. 2. Prognozowanie popytu. (Opracowanie własne w aplikacji Visio 2003)

Drugi poziom modelu związany jest również z planowaniem procesu dystrybucji. Opisuje on szczegółowo model procesów, do którego nawigację umożliwia sekwencyjne powiązanie elementów występujących w jego strukturze. W etapie tym, na podstawie ustalonych prognoz tworzony jest harmonogram dostaw zamawianych towarów (rys.3).

Rys.3. Planowanie dystrybucji. Opracowanie własne w aplikacji Visio 2003
na podstawie [ARIS Easy Design 6.0 i SCOR]

Opracowanie efektywnego harmonogramu dostaw zakłada trzy etapy postępowania:

- Przygotowanie danych przez klienta ( prognoza popytu, bieżący stan zapasów, czas cyklu uzupełnienia zamówienia, częstość dostaw, rodzaj transportu, optymalne wielkości zamówienia, zakupu, produkcji lub sprzedaży),

- Generowanie wyników u producenta (rodzaj towaru, jego ilość, termin zamówienia, wymagany poziom produkcji lub zakupu, wielkość powierzchni magazynowej, itp.),

- Tworzenie planów dostaw ( analiza i ewentualna korekta realizacji dostaw).

2.3. Trzeci poziom modelu

Poziom ten opisuje w sposób bardzo szczegółowy statyczne i dynamiczne przebiegi rozpatrywanych procesów. Prezentuje aplikacje komputerowe, które wykorzystując odpowiednie algorytmy umiejętnie sterują informacją oraz przejmują większość funkcji decyzyjnych.

Pierwsza aplikacja dotyczy prognozowania popytu i jest opracowana w symulacji komputerowej. Jej istotą jest wykorzystanie generatorów liczb pseudolosowych do symulowania przebiegającego w czasie danego zjawiska gospodarczego. Generowane liczby pseudolosowe wykorzystuje się w celu symulowania zjawisk losowych. Przyjmuje się, że zjawiska te można określić pewnym rozkładem prawdopodobieństwa zajścia każdego z nich. Każda liczba pseudolosowa generowana z odpowiadającym zjawisku rozkładem prawdopodobieństwa reprezentuje to zjawisko oraz wartość badanej cechy.

Po uruchomieniu hiperłącza przy procesie o nazwie „zaplanować politykę zamówień” (rys.1) pojawiają się kolejno: poziom diagramu związany z prognozą popytu (rys. 2) oraz arkusz danych początkowych (rys.4).

Rys.4. Arkusz generujący popyt na podstawie rozkładu prawdopodobieństwa popytu oraz liczby pseudolosowej (opracowanie własne)

Prognozę popytu wykonano w oparciu o metodę „Monte Carlo”. Generator liczb pseudolosowych, dane historyczne dotyczące popytu, dopasowanie rozkładów oraz przebieg procesu utworzono w aplikacji Excel-VBA (Visual Basic) [8, s.27-30].

Etap ten umożliwia również analizowanie różnych scenariuszy ( zestawów danych) oraz zmienność popytu na wykresie, dzięki któremu można porównywać prognozy opracowane niezależnie, np. przez dostawcę i producenta (rys. 5).

Rys. 5. Graficzna analiza zmienności popytu (opracowanie własne)

Wygenerowany popyt wraz z uzgodnieniami umożliwia tworzenie racjonalnych harmonogramów dostaw. Na rys. 6 przedstawiono „menu” aplikacji na tym poziomie, które związane jest z procesem dystrybucji. Jego uruchomienie umożliwia:

- Wygenerowanie modelu czasowego harmonogramu dostaw zgodnych z oczekiwaniami klientów. Dzięki niemu można, uzgadniając z klientami, dokonać przesunięć w dostawach, tak, aby nie wystąpiły braki zapasów magazynowych, a jednocześnie wielkości dostaw w kolejnych okresach były zbliżonej wielkości.

Rys.6. Menu aplikacji związanej z planowaniem zasobów dystrybucji
(opracowanie własne)

ZAKOŃCZENIE

Artykuł jest próbą wykorzystania metod referencyjnych do zarządzania procesami logistycznymi. Opracowana aplikacja umożliwia integrację procesów zaopatrzenia i dystrybucji w łańcuchu dostaw. Oznacza to możliwość natychmiastowego dostępu do właściwych informacji wspomagających proces podejmowania decyzji. Koncepcja tworzenia diagramów procesów w łańcuchu dostaw umożliwia zarządzanie procesami, ich przeprojektowanie, analizę i symulację przebiegów. Organizacje, które dokonały opisu procesów i ich doskonalenia powinny następnie wprowadzić koncepcję zarządzania procesami i powiązać utworzone diagramy z istniejącą technologią informatyczną. Diagram procesów łańcucha dostaw posiada wiele zalet:

- Można go szybko wdrożyć do praktycznego działania.

- Za pomocą otwartych interfejsów umożliwia integrację z innymi źródłami danych i narzędziami, np. arkuszami kalkulacyjnymi.

- Dzięki takim aplikacjom możliwa jest poprawa jakości prognoz oraz integracja procesów, np. zaopatrzenia i dystrybucji.

- Umożliwia modelowanie zachowań klienta oraz dynamiki rynku.

- Pozwala na przeprowadzenie prognozowania wspólnie z partnerami biznesowymi.

W oparciu o powyższą analizę, można tworzyć prognozy z uzgodnieniami oraz wygenerować model czasowego harmonogramu dostaw zgodnych z oczekiwaniami odbiorców. Wszystkie informacje mogą być przesyłane w systemie on-line, ponieważ opracowana aplikacja wykorzystuje platformę Internetu.

LITERATURA

[1] Christopher M., Logistyka i zarządzanie łańcuchem dostaw, strategie obniżki kosztów i poprawy poziomu obsługi, PCDL, Edinburgh Gate, Essex CM20 2JE, 1998,

[2] Kasprzak T., Modele referencyjne w zarządzaniu procesami biznesu, Difin, Warszawa,2005,

[3] Krawczyk S., Metody ilościowe w logistyce (przedsiębiorstwa), CH Beck, Warszawa, 2001,,

[4] Krawczyk S., Zarządzanie procesami logistycznymi, PWE, Warszawa, 2001,

[5] Martyniak Z., Organizacja i zarządzanie, 15 efektywnych metod, Antykwa, Kraków-Kluczbork, 1997,

[6] Paszkowski S., Podstawy teorii systemów i analizy systemowej, WAT, Warszawa, 2002,

[7] Rutkowski K., Logistyka dystrybucji, Difin, Warszawa 2001,

[8] Ślaski P., Prognozowanie popytu w Excelu, GMiL 10/2005, PWE, Warszawa, 2005,

[9] Aris 6, Easy Design, Podręcznik użytkownika, IDS Scheer, Poznań 2003,

[10] www.ids-scheer.com/us/ Aris EasySCOR.

* Wojskowa Akademia Techniczna

2

Paweł ŚLASKI

3

Reengineering łańcucha dostaw przy wykorzystaniu modelowania referencyjnego

Logistyka 1/2007

hiperłącza

liczba pseudolosowa

Generuj popyt

Przycisk uruchamiający procedurę

prognozy dostawcy

i producenta

---