Błonica
Epidemiologia
Błonica występuje na całym świecie. Rocznie stwierdza się około 50 zachorowań , z czego 5 % to przypadki śmiertelne. Najwięcej chorych to nie szczepione dzieci poniżej 15 roku życia. Szczyt zachorowań na błonicę przypada na miesiące jesienne i zimowe.
Zachorować na błonicę można zrówno w wyniku kontaktu z nosicielami bez objawów, jak i chorymi z ostrym zakażeniem. Infekcja przenosi się drogą kropelkową w czasie kaszlu, kichania i mówienia. Także bielizna chorego oraz kurz mogą być drogą zakażenia.
Etiologia i patomechanizm
Błonica jest ostrym zespołem chorobowym wywoływanym przez bakterię - maczugowca błonicy (Corynebacterium diphteriae). Wydzielana przez nią toksyna wywołuje objawy miejscowe, a po dostaniu się do krwi może uszkadzać każdy organ. Najczęściej powoduje uszkodzenie serca, układu nerwowego i nerek.
Częstość infekcji jest większa wśród ludzi biednych, mieszkających w zagęszczeniu i z utrudnionym dostępem do służby zdrowia. Choroba może wystąpić także u osoby z zanikającą odpornością poszczepienną. Ryzyko zachorowania jest także większe u alkoholików oraz u dzieci poniżej 5 roku życia i dorosłych powyżej 60 roku życia.
Objawy i rozpoznanie
Objawy błonicy w pierwszym okresie choroby są bardzo niespecyficzne.
Przypominają zwykłe przeziębienie. Chorzy narzekają na brak apetytu i złe samopoczucie. Stwierdza się niewielka gorączkę, zapalenie gardła oraz katar. Ostra faza choroby rozwija się w ciągu 1 do 6 dni i objawia się:
błoniastym zapaleniem migdałków lub gardła;
chrypką, świstem krtaniowym, porażeniem podniebienia;
powiększeniem węzłów chłonnych szyjnych, obrzękiem szyi;
surowiczo-krwistą wydzieliną z nosa.
przyspieszonym tętnem.
W ciężkich przypadkach może wystąpić zapaść oddechowa i krążeniowa, a nawet śpiączka i śmierć.
Chorobę rozpoznaje się na podstawie zaobserwowanych przez pacjenta symptomów infekcji, badania lekarskiego oraz laboratoryjnego wyhodowania bakterii z próbek pobranych od pacjenta (pobiera się błonę). Nieprawidłowe parametry krwi są oznaką uszkodzenia innych tkanek. Bardzo ważne jest jak najszybsze rozpoznanie choroby - każde opóźnienie w leczeniu wiąże się ze znacznym ryzykiem dla chorego.
Przebieg i rokowanie
Przebieg choroby zależy od ciężkości infekcji. Łagodnie przebiegająca choroba mija w ciągu 7 - 10 dni. Cięższe przypadki mogą trwać nawet kilka tygodni i wiązać się z wieloma powikłaniami. Do najważniejszych należą:
utrudnienie oddychania związane z obrzękiem szyi i porażeniem nerwu przeponowego;
zapalenie mięśnia sercowego;
porażenie podniebienia miękkiego, mięśni gardła i gałki ocznej oraz nóg i rąk.
Często występuje także zapalenie żołądka , wątroby oraz nerek. W wyniku skutecznego leczenia rokowanie w błonicy jest dobre - umiera obecnie około 5 % chorych, i to najczęściej w związku z zapaleniem mięśnia sercowego , prowadzącym do jego uszkodzenia i niewydolności krążenia.
Leczenie
Leczenie błonicy polega na podaniu anatoksyny błoniczej oraz antybiotyku. W celu zapobieżenia zapaleniu mięśnia sercowego chory powinien pozostawać w łóżku przez okres około 2 - 3 tygodni, a nawet dłużej, jeśli zajdzie potrzeba. Antybiotykoterapię kończy się po uzyskaniu trzech ujemnych posiewów bakterii.
Profilaktyka
Podobnie jak w przypadku innych chorób zakaźnych bardzo ważna jest profilaktyka. Do profilaktyki błonicy należą szczepienia ochronne, natychmiastowa izolacja chorego oraz odpowiednie postępowanie z osobami kontaktującymi się z chorym. Polega ono na pobraniu posiewów , obserwacji przez 7 dni , podaniu profilaktycznym antybiotyku oraz na uodpornieniu czynnym szczepionką DiTePer lub anatoksyną błoniczą.
(WP)