Gełografia ŁOSADNICTFA

Zagadnienia numer 63-78

63.Ewolucja lokalizacji osiedli robotniczych w miastach kapitalistycznych.

Do koncepcji ukł.przestrzennego miast należy racjonalne rozmieszczenie dzielnic o specjalnym przeznaczeniu dostosowane do ich przemysłowej,mieszkalnej i usługowej funkcji.Ważną rolę odgrywają osiedla robotnicze.W miare rozwoju przemysłu w XIX wieku i koncentracji zakładów przemysłowych w miastach powstało bardzo chaotyczne rozmieszcenie fabryk jak i dzielnic mieszkalnych ludności robotniczej (osiedli robotniczych).Domy robotników,zle urzadzone i wyposażone,brakowało kanalizacji i wodociągów,przemieszane z zakładami przemysłowymi tworzyły zaniedbane dzielnice proletariatu miejskiego.Ulice spontanicznie rozwiniętych osiedli miast miały przebieg prostych,długich dogodnych dla komunikacji arterii.np.Łódz(długa oś którą tworzy Piotrkowska) Osiedla robotnicze:Księży Młyn w Łodzi.

Ewolucja:koncepcja idealnego miasta przemysłowego Tony Garniera

Założenia wyjściowe projektu: Możemy wyróżnić kilka generalnych zasad, którymi kierował się Tony Garnier w projektowaniu „miasta przemysłowego”. Elementem wiodącym w roli miastotwórczej był przemysł. Względami deterministycznymi (według Garniera) takiego miasta było skoncentrowanie go w pobliżu miejsca występowania surowców do obróbki lub też istnienie naturalnego źródła energii co powodowałoby ułatwienia np.: w transporcie. Decydujący wpływ na ukierunkowanie projektu i stworzenie idei było obserwowanie Lyonu. Precyzyjniej określając źródła inspiracji Garniera trzeba zauważyć chęć znalezienia modelowego rozwiązania, które mogłoby znaleźć zastosowanie w par excellence przemysłowych miastach regionu lyońskiego. Można dojść do wniosku, że projekt Garnira ma charakter studium w skali regionalnej. Punktem wyjścia dla Garniera w konceptualnej części jego projektu były problemy społeczne. W pierwotnej wersji miasta przemysłowego przewidziane były tylko w minimalnym zakresie usługi handlowe, z tego względu iż, społeczeństwo miało samo wytwarzać produkty żywnościowe.

Miasto Garniera często określano jako „miasto pracy” ze względu na jego robotniczy charakter, a społeczność zamieszkująca „miasto przemysłowe” identyfikować można ze społecznością socjalistyczną a nawet komunistyczną. Kwestią sporną było nieuwzględnienia kościoła w projekcie ( wpływały na to ateistyczne poglądy Garniera). Również nieuwzględnienie więzienia i koszar spotkało się z liczną krytyką ( brak więzienia związany był z ideologią idealnego społeczeństwa).

„Miasto przemysłowe” przewidziane było dla ok. 35 tys. mieszkańców lecz nie miało być to czynnikiem determinującym stopniowy wzrost ludności. Musimy pamiętać o tym, że projekt Garniera miał typowo teoretyczny charakter lecz nosił cechy realnego układu. Ze względu na liczne analogie do Lyonu patrząc na projekt Garniera mamy na myśli owe miasto. Ważnym czynnikiem uwzględnionym przez architekta było powiązanie nowo rozwijającej się tkanki miejskiej z funkcjonującym już układem miejskim ( bardzo sugestywne jest założenie ruin zamku w dość znacznej odległości od starego miasta) Również ważnym narzuconym czynnikiem była linia kolejowa, przebiegała wzdłuż rzeki i w najbliższym sąsiedztwie starego miasta ( następstwem było powstanie dworca).

Stan wyjściowy dla projektu „miasta przemysłowe”:

Naturalna fizjografia (rzeka, równina, wzgórza)

Elementy stworzone przez człowieka (stare miasto, ruiny)

Układ miasta

W projekcie zespół miejski stanowiły trzy elementy: dzielnice mieszkaniowe i związane z nimi ośrodki społeczne, kompleksy przemysłowe i zgrupowania budynków szpitalno-sanitarnych. Organizacja miasta była uzależniona o wielorakich potrzeb funkcjonalnych.

Wydzielone zostały sektory i wzajemnie izolowane co miało przyczynić się do ich rozwojów, a z drugiej strony nie zakłócania kompozycyjnej całości.

Wielki zakład metalurgiczny został zlokalizowany na równinie, nad brzegiem rzeki i potokiem. Dzielnice mieszkaniowe zajęły teren naturalnego plateau wzniesionego nad równiną na północ zachód od zespołu przemysłowego. Ponad nimi, na zboczach wzgórza, a tym samym przy warunkach optymalnego nasłonecznienia, zlokalizowany został zespół budynków szpitalnych. Najbliższe otoczenie starego miasta zostało przeznaczone pod budownictwo mieszkaniowe, ale z racji bezpośredniego sąsiedztwa dworca kolejowego miało odgrywać rolę centrum handlowego. Ta część miasta zostanie w ostatecznej wersji projektu najbardziej zmodyfikowana. „Miasto przemysłowe” obejmowało również wiele innych rozproszonych elementów, między innymi: zapora wodna przegradzająca potok i zespolona z nią hydroelektrownia oraz kopalnie rudy (planem było usytuowanie ich jak najbliżej miasta). Liczne przędzalnie jedwabiu rozmieszczone na stokach pobliskich wzgórz.

Komunikacja zewnętrza miała być zapełniona za pośrednictwem linii kolejowej obsługującej zarówno ruch towarowy jak i pasażerski. Znaczącą funkcję miała być silnie rozgałęziona lina bocznic doprowadzająca dowóz surowców do kompleksu przemysłowego. Dla ruchu pasażerskiego przewidziano dworzec główny, przystanek pobliżu centrum miasta z którym łączyła się kolejka napowietrzna. Dworzec towarowy usytuowano w pobliżu dworca głównego.

Komunikacja wewnętrzna: zapewniona przez linię tramwajową. Biegnie ona wzdłuż ulic miasta, aż do dworca kolejowego, a następnie przez stare miasto. Komunikacja tego typu obsługiwała nawet zespół szpitali i dzielnicę przemysłową, następnie przechodzi na drugą stronę rzeki i staje się łącznikiem zespołów mieszkaniowych. Charakterystyczną cechą miasta Garniera jest hierarchizacja wyrażającą się zróżnicowaną wielkością ( jednostką nadrzędną-układ bogaty w urządzenia społeczno-kulturalne). Podsumowując system komunikacji możemy dojść do wniosku, że Garnier był zwolennikiem „... rozproszonej sieci osiedli ściśle związanej z systemem szybkiej komunikacji, jej układ, powstał z powiązania lini tramwajowych z kolejowymi, nabiera charakteru regionalnego, potwierdzając wieloprzestrzenny aspekt projektu Garniera.”

Układ dzielnic mieszkaniowych oparty jest o system prostokątnych podziałów ( chociaż nie jest rygorystycznie stosowany), zawsze jest podporządkowany układowi terenu. Garnier urozmaicając kompozycję zrezygnował z rygorystycznej symetrii, jedynie ma ona nieznaczny aspekt w kilku arteriach przekątniowych.

Szkoły

W projekcie Garniera szkoły przedstawione są jako nowatorskie pawilony, o świetnej funkcji, charakteryzują się ciekawą koncepcją włączenia ich w tkankę miejską. Szkoły są rozmieszczane rytmicznie w dzielnicach mieszkaniowych, co powoduje obsługiwanie ich przez zespoły budynków mieszkalnych (są punktem wyjściowym dla Garniera dla podziału miasta na jednostki automatyczne.) Również sektor bezpośrednio sąsiadujący ze starym miastem ma zlokalizowaną szkołę. Typ budynków jest wielokrotnie powtarzanym układem, zawsze usytuowanym w zieleni izolującej od zabudowy mieszkaniowej. Klasy młodsze od starszych oddzielone są ulicą traktowaną jako pas zieleni, przewidziano są miejsca rekreacyjne otwarte i zamknięte. Tarasy na dachach mają funkcję rekreacyjną. W mieście również zawarte są szkoły licealne i profilowane zawodowo. Usytuowane są na północno-wschodnim skraju miasta (reprezentacyjnym przykładem jest szkoła artystyczna)

Ośrodek miejski

Wielkie przestrzenie w centrum przeznaczone są pod budynki użyteczności publicznej. Są uformowanene w 3 grupy:

· Urządzenia administracyjne i sale zebrań

· Zbiory

· Urządzenia sportowe i widowiskowe

(świadczy to o dobitnym przestrzeganiu przez Garnira zasady podziału różnorodnych funkcji, a jednocześnie grupowanie ich zespołów”. Zespoły usytuowane były w parku ograniczonym od północy główną ulicą, a od południa tarasem zapewniającym widok na dolinę, rzekę i wzgórza po przeciwnej jej stronie.

Obfitość zieleni to szczególna cecha projektu Garniera uwypuklana w tym sektorze. Trzeba tu pokreślić znaczenie bulwaru w projektach Garniera, który miał nie tylko pełnić funkcję estetyczną ale i komunikacyjną. Zasadnicze jego powiązanie z resztą miasta zapewnione było przez główną ulicę z biegnącą po niej linią tramwajową (zadaniem centrum „miasta przemysłowego” było również obsługiwanie regionu. Wskazuje na to usytuowanie przystanków). Funkcję dominującą w układzie (formą wrzecionowata) odgrywa budynek mieszczący sale zebrań. Dostęp do nich zapewniony jest obszernym portykiem. W sąsiedztwie został usytuowany budynek na potrzeby organizacji pracy oraz osobny ośrodek zdrowia (na rzucie prostokąta). Według pierwotnej wersji w sąsiedztwie urzędu pocztowego miało znajdować się targowisko (ze względu na nieliczne usługi targowisko miało zaopatrywać całe miasto, ze względu na trudności z utrzymaniem targowisko zostało zlikwidowane). W skład tzw. „zbiorów” wchodziły: budynki muzeum, biblioteki uzupełnione następnie pawilonem pozycyjnym. Potrzeby funkcjonalne dyktowane były przez układ planu jak i wystrój elewacji. Usytuowane wśród zieleni z licznymi promenadami, ławkami i fontannami.

Kolejną grupą były urządzenia widowiskowe i sportowe: dominującą funkcję odgrywał tu stadion sportowy (wydłużony kształt), usytuowany w zieleni, kryte trybuny z biegnącymi wokół schodami. W pobliżu sala z gimnastyczna i place gier oraz budynek hydroterapii.

Dzielnica mieszkaniowa

Jest to najważniejszy element projektu miasta wraz z ośrodkiem społeczno administracyjnym. Punktem wyjścia były wymogi higieny. Związane to było z doświetleniem pomieszczeniem wielkości budynków na działce i jego usytuowaniem. Nadanie miastu za pośrednictwem mieszkaniówki charakteru pasmowego. Podstawą układu była ulica biegnąca wschód-zachód od dworca aż do krańców miasta. Pozostałe ulice mają różną szerokość. Układ ulic bazuje na systemie szachownicowym. Urozmaicona zabudowa i zastosowanie większości budynków wolnostojących. Przeważają budynki o małej skali. Piesi mogą poruszać się po mieście dowolnie gdyż cały układ potraktowany jest jako wielki park.

Dzielnica dworcowa

Dzielnica dworcowa różni się znacząco od reszty miasta ze względu na program i układ. Dominują tu budynki dworcowe zlokalizowane w bezpośrednim sąsiedztwie starego miasta (pełni funkcję łącznika). Integracje starego miasta z nową dzielnicą zapewnić miał układ sieci ulic i linia tramwajowa. Dominantę dzielnicy miał stanowić budynek dworca (dwupoziomowy). Krzyżują się na nim ciągi komunikacyjne prowadzące do dzielnic starego i nowego miasta. Plac w kształcie latawca przeznaczony na teren zielony pocięty jest przez ulicy w przypadkowy sposób.

Dzielnica przemysłowa

Na południe od dzielnicy dworcowej na wielkim obszarze zawartym między linią kolejową, rzeką i potokiem zlokalizowano zespół przemysłowy, którego trzon stanowi fabryka metalurgiczna. Ten wielki kombinat zawiera rozgałęziony system bocznic kolejowych z własną stacją oraz port i baseny stoczni. Koncentracja przemysłu jest pozytywną cechą tego projektu. Układ dzielnic oparty jest o prostokątny podział utworzonych przez sieć ciągów komunikacyjnych o różnej ważności. Główna arteria usytuowana północ-południe, wzdłuż linia tramwajowa, sektory fabryki połączone alejkami ze szpalerami drzew. Pozostawianie wolnych placów umożliwiało dalszy rozwój zabudowy.

Urządzenia szpitalno-sanatoryjne

Na północ od dzielnic mieszkaniowych Garnier zlokalizował zespół szpitalno-sanatoryjne. Korzystne położenie. Główne arterie łączą dzielnicę z miastem. Najwyżej budynek sanatorium zastosowanie układu tarasowego. Poniżej kompleks szpitalny (szereg wolnostojących pawilonów i budynków.

64 i 65. Przyczyny urbanizacji oraz zróżnicowania jej poziomu na ziemiach polskich w XIX stuleciu.

Tytułem wstępu:

XIX wiek to okres kształtującej się cywilizacji industrialnej,w której w której przebiegaja równocześnie trzy pozostające w ścisłej zalezności rewolucje:przemysłowa,demograficzna i agrarna.W istotny sposób uwarunkowały one rozwój miast w XIX wieku.

-powstanie przemysłu wielkofabrycznego i koncentracja robotników w wielkich zakładach pracy

-przemiany technologii transportu i łącznośći wskutek wynalezienia maszyny parowej(pocz XVIII wieku),telegrafu (1830-1840),telefonu(1876) i silnika spalinowego(1860-1880)

-postepy w zakresie produkcji i dystrybucji żywności (nowe techniki) uprawy i hodowli roślin)

Rozwój żeglugi parowej i transportu kolejowego,które umożliwiały przemieszczanie się ludzi z gospodarstw rolnych do przemysłu ora nadwyżek żywności do powstających miast

-eksplozja ludnosciowa-obniżenie umieralności

-zmiana sposobu życia w cywilizacji przemysłowej wskutek pojawienia się nowych zrodeł zarobkowania i pracy w fabryce,gdzie rytm działan ludzkich wyznaczały maszyny

Polska:

Ulepszenie rolnictwa poprzez wprowadzenie płodozmianu(wczesniej trójpolówka),wprowadzenie pierwszych instytucji finansowych,banków,które wspomagały inwestycje przemysłowe i rolnictwo

-uwłaszcenie chłopów Zabór Pruski(od 1811),Galicja 1848,Królestwo Polskie 1864

-węgiel jako energia-Górny Śląsk

-rozwój linii kolejowej Wrocław-Górny Śląsk ,a potem jej rozbudowa determinująca np.rozwój aglomeracji warszawskiej

Zróżnicowanie jest spowodowane różną polityka stosowana przez zaborców wobec nas:

Pruski:rozwój sieci miejskiej, inwestycje gospodarcze, unowocześnienie i mechanizacja rolnictwa (np. Zakłady Cegielskiego w Poznaniu)

Rosyjski:brak inwestycji gospodarczych,brak rozwoju sieci miejskiej i sieci drogowej,ogólnie sto lat za murzynami;)

Galicyjski-możliwośc krzewienia kultury polskiej, powstawanie kolonii józefińskich na terenach słabo zaludnionych,jednakze słaby rozwój gospodarczy.

66.Geneza okręgów przemysłowych kształtujących się na ziemiach polskich w XIX wieku.

XIX wiek-początek rozwoju okręgów przemysłowych, po kongresie wiedeńskim 1815-1830 do powstania listopadowego Polska była autonomią. Polska umocniła się wtedy gospodarczo.

Koncepcja: umocnienie gospodarcze i rozwój przemysłu pozwoli odzyskać niepodległość.

Staropolski Okręg Przemysłowy-najstarszy na ziemiach polskich. Stanisław Staszic, przeszedł z młotkiem geologicznym Góry Świętokrzyskie i odkrył tam złoża miedzi, niestety nie zaczaił, że nie jest ich za wiele. Wzdłuż rzek budowano zakłady w zamysle, że ma to być linia technologiczna. W 1826 w Kielcach powstała Wyższa Szkoła Górnicza. Zakłady Fabryczne przypominają tutaj zamki i pałace .Rzeka była siłą motoryczna oraz transportowa.Przy zakładach budowano zbiorniki wodne i tworzono kanały

Miejscowości:

Nowa Słupia-obecnie niewykorzystany obiekt kultury przemysłowej nad rzeką Bobrza

Suchedniów

Samsonów

Nietulisko nad rzeką Kamienną

Białogon-powstała tutaj huta miedzi, po wyczerpaniu zasobów powstała fabryka maszyn rolniczych.

Były to osady przemysłowe większośc nie stała się miastami.

Domy robotników lokalizowane były obok zakładów

Sielpia Wielka-znajdowała się tam walcownia i pudlincygarnia(?) -dotleniano tam żelazo

Łódzki Okręg Włókienniczy

Władze rosyjskie nałożyły cła na towary pochodzące z Zachodu dlatego przeniesiono produkcje na wewnętrzne granice zaborów.

Aleksandrów Łódzki-na cześć cara Aleksandra .Zbudowany w ciągu 2 lat. Około 1500 mieszkańców.

Tworzone były osady rządowe np.Zgierz

Stolicą okręgu miała być Łęczyca.

Łódz-założona na planie kwadratu stworzono 150 działek

Następnie wzdłuż drogi wytyczono 450 działek dla tkaczy(obecna ulica Piotkowska).

Działki dostali również prządnicy lnu,były one 2 razy wieksze od działek tkaczy ,żeby móc tam również ten len uprawiać

Robotnicy mieli drewniane domy składające się z izby mieszlanej i izby do pracy.

Nad Rzeką Jasień powstają fabryki

Łódzcy przedsiębiorcy budowali się koło fabryk-Pałac Poznańskiego

Księży Młyn-powstały tam przędzalnie bawełny, zbudowano domki, szkoły przyzakładowe. Rosły tam warzywa(ziemia nawożona ludzkimi fekaliami <mniam> :P),były tam sklepy.

Inne miasta przemysłowe: Ozorków, Konstantynów Łódzki.

Ł.O.W. objął w swych granicach również Częstochowę. Powstała wtedy Aleja Marii Panny.

Warszawski Okręg Przemysłowy

-powstał Żyrardów

Śląski Okręg Przemysłowy

Należał do 3 zaborców. Styk granic w Mysłowicach. W Henrykowie powstał kombinat metalurgiczny. Osiedla społecznie zróżnicowane. Rozwijał się w okolicach Dąbrowy Górniczej, Będzina, Czeladzi.

Przemysł nie był siła kreująca miasto np. Zabrze uzyskało prawa miejskie dopiero w 1926 roku.

W 1869 roku ukazem carskim zdegradowano 336 miast.

67.Przykłady koncepcji idealnych w XIX wieku.

Robert Owen-powinny powstawać komuny,2000 mieszkańców. Kształt zamku na planie czworoboku. Why ? Ponieważ istnieje około 1000 typów charakterów, powinno w nich mieszkać po 2 reprezentantów każdego charakteru, były tam rozłogi, dzieci od 3 miesiąca życia miały być wychowywane wspólnie. Falanster-miasto komuna założone przez Fouriera.

Miasto-ogród

Howard w 1898 roku stworzył model tego typu miasta. Uważał, że obok dużych miast powinno się budować miasta mniejsze do 32 tys. mieszkańców(wtedy ludność utożsamia się z miejscem).Miasto miało dostęp do komunikacji i usług. Miasta ogrody powinny leżeć 5 minut od siebie droga kolejową.

Model:

Kształt sześcioboku. Na styku boków 5 miast po 32 tys. mieszkańców. W środku miasto 58 tysięcy mieszkańców.

Plan miasta:

Od środka do peryferii: centrum usługowe , strefa zieleni ,strefa mieszkaniowa, strefa zieleni, linia kolejowa

Przykłady:Stevenage,Hampstead,Edynburg,Drezno.

Polska:okolice Łodzi, Warszawy (Podkowa Leśna, Konstancin),Karłowice pod Wrocławiem, Nowa Wilejka pod Wilnem. Miasta ogrody dały początek osiedlom rezydencjonalnym np. Szczytniki ,Zalesie we Wro,Biskupin,Sępolno

69,70. Teoria Christallera i układ heksagonalny.

Teoria ośrodków centralnych (teoria Christallera) - teoria wyjaśniająca prawidłowości rządzące rozmieszczeniem, ilością i wielkością miejscowości w systemie osadniczym. Jej twórcą jest niemiecki geograf Walter Christaller.

Teoria ta opiera się na przekonaniu, że rozmieszczenie miejscowości wynika z pełnionych przez nie funkcji centralnych, tzn. takich działalności, które obsługują ludność mieszkającą na obszarze ich wpływu (obszarze obsługi, inaczej zaplecza). Poprzez termin "ośrodek centralny" rozumie się najczęściej miasto, może być nim jednak każda jednostka osadnicza, która zaspokaja potrzeby mieszkańców otaczających ją obszarów (np. wieś gminna); każde dobro i usługa centralna, np. piekarnia, poczta, szpital, ma różny zasięg rynkowy i różny próg sprzedaży (zasięg rynkowy to odległość, jaką konsument jest skłonny przebyć, aby skorzystać z danego dobra, czyli opłacalna odległość docierania dóbr centralnych; próg sprzedaży natomiast to minimalna liczba osób korzystających z danej funkcji centralnej, by jej lokalizacja była opłacalna w danym ośrodku). Funkcje niskiego rzędu (np. sklep spożywczy) mają niewielki zasięg rynkowy i niewielki próg sprzedaży, dobra wyższego rzędu (np. wyższa uczelnia) mają szeroki zasięg rynkowy i wysoki próg. Dobra niskiego rzędu są świadczone w dużej liczbie ośrodków, zarówno najmniejszych jak i największych, a dobra wyższego rzędu - tylko w niewielkiej liczbie ośrodków największych.

Istnienie rożnych rodzajów dóbr centralnych o rożnych zasięgach rynkowych wyznacza hierarchię osiedli. Hierarchiczność wyraża się w:

istnieniu rzędów (poziomów) hierarchii ośrodków centralnych, przy czym każdy rząd posiada charakterystyczne dla siebie funkcje; wraz z kolejnymi szczeblami hierarchii rośnie liczba funkcji centralnych i ludności oraz obszar obsługi miasta, maleje natomiast ich ilość.

miejscowości centralnej wyższego rzędu podporządkowana jest pewna ilość ośrodków niższego rzędu, w zależności od głównej zasady (tzw. wartości k), która rządzi relacjami pomiędzy ośrodkami.

ośrodki centralne wyższego rzędu posiadają wszystkie funkcje ośrodków niższego rzędu; celem pokazania przestrzennego regularnego uporządkowania systemu ośrodków.

Założenia upraszczające

ludność rozmieszczona jest w sposób równomierny, a jej siła nabywcza jest wszędzie taka sama;

dobra centralnie są nabywane w najbliższym ośrodku centralnym;

cały obszar odsługiwany jest przez ośrodki centralne;

koszty transportu są jednakowe we wszystkich kierunkach, a konsumenci podróżują do ośrodków centralnych najkrótszą drogą;

żaden ośrodek centralny nie osiąga zysków nadzwyczajnych.

Spełnienie tych założeń powoduje, że obszary obsługi ośrodków centralnych przyjmują postać heksagonów, przy czym ich powierzchnia jest różna dla różnych szczebli hierarchii

Teoria ośrodków centralnych była narzędziem planowania na Polderze Północno-Wschodnim w Holandii. Najlepiej teoria ta sprawdza się w regionach rolniczych o charakterze równinnym. Nie da się nią wyjaśnić rozmieszczenia i wielkości miast przemysłowych, turystycznych czy portowych. Obecnie stosuje się ją do badań nad lokalizacją działalności usługowej, a także jako zespół hipotez i narzędzi badawczych stosowanych przy analizie sieci osadniczej, jest też użyteczna w badaniu konkurencyjności miast.

Krytyka teorii

Krytyka dotyczy przede wszystkim geometrycznego schematu ośrodków, który trudno znaleźć w realnej przestrzeni, a także sztywnej "szczeblowej" hierarchii (w rzeczywistości sieć miast ma rozkład ciągły, zgodny z regułą wielkości-kolejności), oraz jej statystyczności (nie wyjaśnia wzrostu i spadku rangi miast w czasie); mimo to teoria ta jest jednym z największych dokonań w dziedzinie geografii i fundamentem badań związku miast z ich otoczeniem.

Układ Heksagonalny

W teorii Christallera obszary rynkowe poszczególnych dóbr i usług mają kształt sześcioboków. Obszary wyższego rzędu są wielokrotnością obszarów niższe­go rzędu. System obszarów ma więc układ hierarchiczny. Podobnie ośrodkom wyższe­go rzędu są podporządkowane ośrodki niż­szego rzędu. Sieć ośrodków ma również układ heksagonalny i hierarchiczny. Christaller założył, że relacja między liczebnością ośrodków należących do poszczególnych szczebli hierarchii wynosi 3. Główny ośrodek centralny jest jeden, ośrodków niższego szczebla jest trzy, kolejnego szczebla dziewięć, itd. W praktyce układ ośrodków centralnych ulega modyfikacji, gdy uwzględni się dodatkowo czynniki komuni­kacyjne i administracyjne.

Prawa teorii ośrodków centralnych

1. W systemie osadniczym tworzą się odrębne typy wielkości osiedli. O tej wielkości decyduje liczba

spełnianych przez nie funkcji centralnych.

2. Im wyższy rząd ośrodka (jego hierarchia) tym mniejsza liczebność w systemie osadniczym.

Liczebność ośrodka zależy od szczebla hierarchii. Liczbowe relacje między osiedlami kolejnych typów

wielkościowych kształtują się jak 3:1 [R1=1; R2=2; R3=6; R4=18; R5=54;...]

3. Osiedla rozmieszczone są z charakterystyczną regularnością, którą można nazwać układem

heksagonalnym. Obszary uzupełniające mają kształt sześciobok.

71.Przykłady miast ogrodów, podstawowe cechy

Patrz zagadnienie 67

72.Koncepcja miast przemysłowego Garniera.

Stworzył modę miasta przemysłowego. Mieszka się w izolacji przestrzennej od zakładów przemysłowych. Zakłady przemysłowe oddzielone są od osiedli mieszkalnych przez pas zieleni.Reszta patrz zagadnienie 63.

73.Koncepcja jednostki sąsiedzkiej Perry'ego

Powstała pod koniec lat 20.Została zatwierdzona na kongresie ateńskim

Założenia:

-odrębne osiedla z własnym centrum społecznym

-miarą była szkoła np.600 dzieci=5 tys. ludzi na osiedlu

-osiedla otoczone arteriami komunikacyjnymi

-w okolicach arterii centra usługowe

-siec uliczna wewnątrz osiedla jest nieregularna,żeby wykluczyć ruch tranzytowy,tylko dojazd do domu)

-10% powierzchni osiedla powinno zostać przeznaczone na tereny zielone

Przykłady: większośc miast w Polsce za PRL.

74.Osadnictwo pasmowe w ZSRR.

Miasto-pasmo, stworzył Sonia y Malto. Uważano, że podział na miasto i wieś tworzy negatywne skutki społeczne. Pasmo miało mieć 22 km długości, położone powinno być nad rzeka i drogą. Tworzone po 1 stronie drogi lub rzeki, dopiero jeżeli się wyczerpie,zasiedla się po drugiej stronie rzeki lub drogi.

Przykłady:

Wołgograd,Magnitogorsk.

Przestrzenne rozplanowanie w kolejności od rzeki:Wołga,pas zieleni,strefa mieszkaniowa,pas zieleni,strefa przemysłowa,strefa zielenia,usługi kulturalne,pasmo zieleni,złobki i przedszkola.Oczywiście wszystkie strefy kształt pasm:P

75,76.Miasta komuny,kiedy gdzie,cechy,w ZSRR

Koncepcja domu komuny została stworzona we Francji. Zastosowana w ZSSR. Były to duże mieszkania w wielopiętrowych blokach. np dom komuna w Marsylii 17 pięter ,środkowe piętro-usługi, na samej górze-przedszkole.Na początku podobały się one ludziom,jednakze później ludzie byli znudzeni tym samym otoczeniem.

Z.S.R.R.

Wszyscy mieszkali w domach i miastach komunach.Ludnosc miasta około 60 tys. mieszkańców.Koncepcja pobłogosławiona w 1928 roku przez architektów radzieckich.

W domach komunach miało mieszkać około 2 tysiące osób.Kobieta miała się samorealizowac,dlatego dzieci wychowywane były przez specjalne służby,wszystko było wspólne,niepotrzebne były mieszkania,więc tworzono hotele.Gotowano w stołówkach.Wszystkie gry ,zabawy i inne rozgrywki,również odbywały się wspólnie.

Jednakze ludzie chcieli mieć własne mieszkanie.Więc stworzono mieszkania komunalne,gdziekazda rodzina miała swój pokój,jednakze łazienka i kuchnia były wspólne.Cel: wszyscy się znali i donosili na siebie wzajemnie,żeby nie trafic do łagrów.

Przykłady:Moskwa,Leningrad.

77. Jednostka sąsiedzka Perry'ego. Patrz zagadnienie 73

78.Przyczyny zróżnicowania urbanizacji na ziemiach polskich.

Różna polityka zaborców wobec naszego kraju(patrz zagadnienie 64,65)

Polska A (rozwinięta) dawny zabór pruski

Polska B (zacofana) dawny zabór rosyjski

Rozwój przemysłu na południu np.LGOM,GOP.

---