STANOWISKO�CKA W SPRAWACH KLUCZOWYCH DLA POLSKIEJ POLITYKI ZAGRANICZNEJ OKRESU MIĘDZYWOJENNEGO (1932

STANOWISKO BECKA W SPRAWACH KLUCZOWYCH DLA POLSKIEJ POLITYKI ZAGRANICZNEJ OKRESU MIĘDZYWOJENNEGO (1932 - 39)

Pakty o nieagresji z Niemcami (1932) i ZSRR (1934):

- był to pierwszy krok do realizacji koncepcji „polityki równowagi”: główne zalożenie polegalo na zachowaniu jednakowego „dystansu” w stosunkach polsko - radzieckich i polsko - niemieckich

- Jednakże stopniowo zaczęto odstępować od powyższej koncepcji ulożenia stosunków z państwami sąsiednimi. Wynikalo to z:

a) Zalożenia Becka, że „świat bylby najlepszy ze światów gdyby Rosja nie istniała wcale, ale najgorszym ze względu na istnienie Rosji nie jest, ponieważ można żyć tak jak gdyby Rosja nie istniała” oraz zgodności jego zapatrywań z twierdzeniem Piłsudskiego, iż stan rzeczy zaistnialy po podpisaniu umów z obydwoma sąsiadami jest niemożliwy do utrzymania w dłuższej perspektywie czasu („siedzimy na dwóch stolkach”)

b) Ofensywy dyplomatycznej podjętej przez Rzeszę: na początku 1935 z wizytą w Warszawie bawil Hermann Goring, który w imieniu Hitlera złożył Polakom ofertę zawarcia tajnego układu wymierzonego w ZSRR oraz ustanawiającego podzial stref wpływów w Europie Wschodniej, w którym Polsce miala przypaść Ukraina i ewentualnie część Litwy. Polacy nie przystępują, co wynika z chęci utrzymania dotychczasowych osiągnięć „polityki równowagi” stanowiących zdecydowaną i gwaltowną zmianę dotychczasowych założeń polskiej polityki zagranicznej dopuszczającej jeszcze w roku 1933 wojnę prewencyjną przeciwko Niemcom. Rezygnacja z tych dość mglistych planów nastąpila równie szybko jak się pojawil pomysl - w dużej mierze było to podyktowane oceną stosunku sil, wypadających zdecydowanie na korzyść Niemiec

Propozycja min. sp. zagr. Francji, Jeana Louisa Barthou podpisania przez ZSRR, Niemcy, Polskę, Francję, Czechoslowację, kraje nadbałtyckie i Finlandię tzw. Paktu Wschodniego:

- Beck odnosil się niechętnie do propozycji przedłożonej przez francuskie MSZ przede wszystkim na układ radziecko - francuski mający stanowić najistotniejszy element Paktu Wschodniego. Wschodniego przekonaniu Becka takowy alians mógłby doprowadzić do osłabienia roli Polski jako sojusznika Francji w tej części Europy

- Ponadto obawiano się że zarówno Francja jak i ZSRR wykorzystają sprawę planowanego sojuszu jako kartę przetargową w rozgrywce z Niemcami na zbliżającej się konferencji rozbrojeniowej w Genewie. Pierwsza za odstąpienie od Paktu Wschodniego, a konkretnie gwarancji nienaruszalności zachodniej granicy Polski, chciala wymóc na Rzeszy ustępstwa w kwestii rozbrojenia. Natomiast strona radziecka za identyczne zaniechania w mniemaniu Polaków chciala powrotu do współpracy „w duchu Rapallo”.

- Wśród polskich polityków panowalo przekonanie, że przystąpienie do Paktu Wschodniego ( zwanego również „ wschodnim Locarno” tym samym wywołując nie najlepsze skojarzenia Polaków ) niesie ze sobą ryzyko niewspółmierne do potencjalnych korzyści.

- Beck nie mógłby się pogodzić z ewentualnym powrotem ZSRR na arenę europejską w dodatku w charakterze silnego partnera państw zachodnich

Remilitaryzacja Nadrenii ( 7 III 1936 )

- wkroczenie wojsk niemieckich do strefy zdemilitaryzowanej nie było dla państw europejskich żadnym zaskoczeniem. Także dla Becka, który postanowil wyzyskać zaistnialą sytuację dla poprawy stosunków z Francją przy jednoczesnym utrzymaniu dobrych relacji z Rzeszą zapoczątkowanych 1934 roku.

- Beck również upatrywal w tamtejszych wydarzeniach szansę na odniesienie spektakularnego sukcesu, potrzebnego mu aby odeprzeć ataki ze strony Edwarda Rydza Śmigłego , następcy przemożnego protektora szefa polskiej dyplomacji jakim był bez wątpienia Piłsudski oraz ambasadora Francji w Polsce, Leona Noela.

- w tym celu Beck rozpocząl podwójną grę: z jednej strony na wieść o ruchach wojsk niemieckich złożył przed francuskim ambasadorem oświadczenie, iż „gdyby powstalo starcie w warunkach odpowiadających duchowi aliansu - Polska bez wahania spełni swój obowiązek sojuszniczy”. Jednocześnie w nocy z 7 na 8 marca polska agencja informacyjna „Iskra” wyslala do Berlina depeszę z wiadomością, że rząd polski akceptuje w pelni remilitaryzację. Poparcie dla poczynań Rzeszy uzasadniano negatywnym stosunkiem do postanowień traktatu lokarneńskiego.

- w efekcie zabiegi dyplomatyczne Becka przyniosły odwrotne rezultaty o d zamierzonych

- W celu rozladowania napięcia powstałego wokół Nadrenii Wielka Brytania wystąpila z propozycją multilateralnych układów gwarancyjnych znanych pod nazwą paktu zachodniego. Według Becka sieć umów skladających się na pakt zachodni, przy niewielkich zmianach dawala szansę na ulożenie dobrych stosunków zarówno z Rzeszą jak i z Francją. Jednakże ze względu na brak zainteresowania ze strony pozostałych państw europejskich wkraczających w kulminacyjną fazę polityki appeasmentu brytyjski projekt nie doczekal się realizacji.

- Jedyne co osiągnięto to podpisanie 6 IX 1936 umowy w Rambouillet w którym Francja zobowiązuje się do wyplacenia Polsce 2,6 mln franków na modernizację armii.

Ekspansja Rzeszy (Anschluss, utworzenie Protektoratu Czech i Moraw ) a stosunki polsko - niemieckie:

- 23 lutego 1938, podczas swej wizyty w Polsce Goring odbyl dwie rozmowy z Beckiem, w których polski minister wyrazil desinteressement wobec zapowiedzianej inkorporacji Austrii do Rzeszy. W drugiej rozmowie Beck oświadczyl, iż Polska posiada swe żywotne interesy na terenie Czechosłowacji, które powinny być uwzględnione w niemieckich planach dalszej ekspansji. Za neutralność Polski Rzesz miala zapłacić licznymi ustępstwami - m.in. utrzymanie dotychczasowego statusu WM Gdańska, uznanie polskich granic.

- Polska poza planami przyłączenia Zaolzia oraz niewielkiej części Spiszu i Orawy, które zrealizowano na przestrzeni X i XI 1938, rozpatrywali również możliwość rozciągnięcia polskiego protektoratu na Slowiację a także doprowadzenie do inkorporacji Rusi Zakarpackiej przez Węgry, z którymi utworzono by w ten sposób granicę. Mającą zapewnić wzmocnienie „kordonu sanitarnego” wokół ZSRR oraz będącą dla Niemiec poważną przeszkodą w dalszej ekspansji.

- Na dodatkowe żądania Polaków Niemcy odpowiedzieli również żądaniami: Po raz pierwszy wyartkulowali je 24 X 1938. Domagali się przyłączenia Gdańska do Rzeszy, pozwolenia na budowę eksterytorialnej autostrady i linii kolejowej biegnącej przez Pomorze oraz akces Polski do paktu antykominternowskiego. Polacy odmawiają przyjęcia żądań. 28 II 1939 Hitler wypowiada układ o nieagresji z 1934

- Francja i Wielka Brytania, zdecydowane już wtedy oddać Czechoslowację Hitlerowi próbowaly za wszelką cenę przerwać potajemne negocjacje polsko - niemieckie. W tym celu gotowe były udzielić gwarancji polskim roszczeniom terytorialnym pod adresem Czechosłowacji aby tylko wyeliminować Niemcy. Beck odrzucal propozycję państw zachodnich, zachowując pozory samodzielności polityki zagranicznej Polski co było zgodne z ówczesnymi zapatrywaniami szefa polskiej dyplomacji zawierającej się w stwierdzeniu: W sytuacji gdy utworzyly się „dwie przeciwstawne osie: Rzym - Berlin i Paryż - Londyn. Jedną z tez naszej polityki jest do żadnego bloku państw się nie przyłączać”

- Polska wykorzystując nieuwagę Europy zajętej sprawą Anschlussu, wywierając silne naciski zmusila Litwę do nawiązania stosunków dyplomatycznych, co wiązalo się z uznaniem istniejącej granicy polsko - litewskiej, będącej przyczyną napięć na linii Warszawa - Wilno

STANOWISKO�CKA W SPRAWACH KLUCZOWYCH DLA POLSKIEJ POLITYKI ZAGRANICZNEJ OKRESU MIĘDZYWOJENNEGO (1932 –9)