System prawny pomocy społecznej.
dr A. Miruć I semestr
zaliczenie - egzamin - 10 pytań - ustawa, wykłady - 20.01.2006 r.
Praca pisemna 10 - 15 stron - grupy 5 osobowe - 2/3 grudzień - dołączyć ksero materiałów.
Literatura:
Ustawa z dnia 12.03.2004 r. o pomocy społecznej, (Dz.U. 2004 nr 64 poz. 593) - weszła w życie 01.05.2005 r.
Czasopisma:
Polityka społeczna.
Praca i zabezpieczenie społeczne.
Pracownik socjalny.
Cazus
Iwona Sierpowska - „Prawo pomocy społecznej” - Zakamycze 2006,
M. Sztal - materialne prawo administracyjne - rozdz. IV - Prawo pomocy społecznej,
Z. Bukowski - Polskie administracyjne prawo materialne. Zagadnienia wybrane - rozdz. VII - Pomoc społeczna,
H. Szurgacz - Wstęp do prawa pomocy społecznej 1993 r.
J. Jończyk - Prawo zabezpieczenia społecznego - rozdz. X - Pomoc społeczna.
Kaźmierczak, Łuczyńska - Wprowadzenie do pomocy społecznej 1998 r.
30.09.2006 r.
Zajęcia organizacyjne.
Pomoc społeczna - pojęcia, cele, funkcja, zadania.
Miejsce pomocy społecznej w systemie polskiego prawa.
Zasady odnoszące się do instytucji pomocy społecznej.
konstytucyjne,
ustawowe,
KPA - art. 6 - 16.
Charakterystyka źródeł prawa w zakresie pomocy społecznej.
regulacje prawne międzynarodowe:
akty Rady Europy,
umowy dwustronne,
zalecenia Rady Europy - 441, 442 z 1992 r.,
ustawa o pomocy społecznej,
kodeks karny wykonawczy,
KC, KPA, inne,
Przepisy prawa miejscowego.
Podmioty realizujące zadania pomocy społecznej.
Współpraca podmiotów realizujących zadania pomocy społecznej.
Uprawnienia, kwalifikacje, obowiązki pracowników pomocy społecznej.
Rodzaje, kryteria przyznawania świadczeń.
Tematy prac:
Stosunki prawne pomocy społecznej.
o potrzebie ingerencji państwa w sferze pomocy społecznej.
Udział podmiotów niepublicznych w realizacji zadań z zakresu pomocy społecznej.
Pomoc społeczna w warunkach globalizacji.
Czy administracja świadcząca jest administracją reglamentacyjną.
Administracja świadcząca, a administracja reglamentacyjna.
Noe publiczne zarządzanie w pomocy społecznej.
Pomoc społeczna, a prawa człowieka.
Pomoc społeczna jako zadanie publiczne.
Prywatyzacja zadań publicznych w sferze pomocy społecznej.
Pracownik socjalny - zawód zaufania publicznego.
Pomoc społeczna rodzinie i dzieciom.
Konstytucyjne podstawy prawa do pomocy społecznej.
Prawo Rady Europy w sferze pomocy społecznej (konwencje RE, Europejska Karta Społeczna, zalecenia RE dotyczące pomocy społecznej, 441, 442).
Organizacje międzynarodowe, a pomoc społeczna.
Interes publiczny i interes indywidualny w procedurach przyznawania pomocy społecznej.
Zasady finansowania pomocy społecznej ze źródeł międzynarodowych.
Środki społeczne i środki obywateli w finansowaniu pomocy społecznej.
Współczesne funkcje państwa i UE w pomocy społecznej.
prawo do pomocy społecznej jako publiczne prawo podmiotowe.
Rada państwa w sferze pomocy społecznej.
Ustawowe podstawy pomocy społecznej.
Prawo miejscowe (lokalne) w sferze pomocy społecznej.
Współczesna Europa, a konieczność pomocy społecznej
Pomoc społeczna jako działalność pożytku publicznego.
Etyka w zawodzie pracownik socjalny.
Prawo UE w sferze pomocy społecznej.
14.10.2006 r.
Geneza pomocy społecznej.
Pomoc społeczna - dobroczynność prywatna, działalność filantropijna, kierowano się względami religijnymi.
Początek zorganizowanej pomocy społecznej.
Elżbietańskie prawo ubogich - 1601 r. - nakładało na gminy obowiązek opieki nad ubogimi,
początek działalności charytatywnej, filantropijnej.
Wpływ na rozwój pomocy społeczne - koncepcja państwa prawego, określenie statusu prawnego jednostki (prawa i obowiązki obywatela).
XIX w. - rozwój pomocy społecznej - powstanie, rozwój przemysłu, migracja, rozwój kapitalizmu.
przełom XIX i XX w. - rewolucje - ewolucje działalności pomocy społecznej, idee państwa socjalnego,
powstanie zorganizowanej (na podstawie prawa) pomocy społecznej uregulowanej prawem,
zmiana motywów niesienia pomocy, a nie jak wcześniej miłosierdzia,
w Polsce ze względów historycznych wpływ miał kościół katolicki - było inaczej niż w Europie,
sprawowały organy samorządowe nadzorowane przez państwo, a działalność władzy publicznej uzupełniana była przez organizacje filantropijne,
I kompleksowa regulacja prawna w Polsce - Ustawa z 16.08.1923 r. o opiece społecznej. Była wzorowana na ustawodawstwie niemieckim. Ustalała istotę i cel opieki społecznej.
ustalała istotę i cel opieki społecznej,
wyznaczała zadania związkom i władzom,
finansowanie świadczeń pomocy społecznej.
Art. 1 ustawy - definicja legalna pomocy społecznej - zaspokajanie ze środków publicznych niezbędnych potrzeb życiowych tych osób, które trwale lub chwilowo własnymi środkami materialnymi lub własną pracą uczynić tego nie mogą jak również zapobieganie wytwarzaniu się stanu w/w, czyli trudnej sytuacji życiowej.
minimum biologiczne,
ustawowe prawo do opieki społecznej.
Opieka społeczna (określenie wcześniejsze) = pomoc społeczna.
Opieka społeczna pokrywała się z dobroczynnością publiczną.
Różnice pomiędzy opieką społeczną, a pomocą społeczną.
opieka społeczna - okres międzywojenny, później była pomoc społeczna,
ówczesna pomoc społeczna określa stosunki pomiędzy podmiotami świadczącymi opiekę społeczną, a aktywną rolą osób otrzymujących pomoc społeczną.
Cechy opieki społecznej w okresie międzywojennym:
potrzeba niesienia pomocy,
obowiązek jej udzielania,
przyznawanie pomocy (minimum biologiczne) w granicach konieczności.
Ustawa z 29.11.1990 r. - obowiązywała do 30.04.2004 r.. przemiany społeczno - gospodarcze wzmogły potrzebę rozwoju instytucji pomocy społecznej.
Nowa ustawa z 12.03.2004 r. - o pomocy społecznej - weszła w życie 01.05.2004 r.
W ustawie z 1990 r.:
pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mająca na celu umożliwienie osobom, rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są w stanie pokonać własnymi środkami. ....
pomoc społeczną organizują organy administracji rządowej,
ustawodawca zobowiązywał podmioty korzystające z pomocy do aktywności,
ustawa nie zawierała wielu uregulowań.
Pod koniec XX w wzrosło znaczenie pomocy społecznej, przeprowadzono reformy systemu pomocy społecznej. System pochłaniał ogromne środki, był bardzo rozbudowany.
28.09.2006 r.
Pojęcie pomocy społecznej w literaturze i ustawie.
W literaturze spotkamy liczne definicje - uzależnione od tego, w jakim celu i okresie były formułowane.
Określenie ekspertów ONZ pod koniec lat 60 - jest to zespół czynników, które ułatwiają jednostkom, podmiotom, grupom i społecznościom przezwyciężenie trudnych sytuacji socjalnych, których źródło tkwi w zachodzących zmianach.
Wg Ronalda Federico - polepszanie społecznego funkcjonowania i minimalizowanie cierpień ludzkich dzięki systemowi usług finansowych i społecznych.
Niemiecki Kodeks Socjalny - kto nie jest w stanie własnymi siłami pokryć kosztów w trudnych sytuacjach życiowych, a nie otrzymuje pomocy z innej strony, ma prawo do osobistej i materialnej pomocy ze strony państwa, odpowiadającej jego szczególnym potrzebom i sposobiącej go do samodzielności i umożliwiającej mu udział w życiu społeczeństwa oraz zapewniającej mu godny byt człowieka.
Wg E. Smoktunowicza - to pomoc społeczeństwa, a głównie jego organizacji z państwem na czele dla jednostek i rodzin, które znajdują się w trudnej sytuacji życiowej, że własną pracą i osobistym działaniem (staraniem) nie są w stanie zapewnić niezbędnych potrzeb.
Pomoc społeczna - w wąskim (ścisłym) tego słowa znaczeniu została zdefiniowana w ustawie z 12.03.2004 r. o pomocy społecznej. W definicji pomocy społecznej w ustawie można wyróżnić 3 cele:
cele i zadania subsydiarnej funkcji pomocy społecznej,
podmioty organizujące pomoc społeczną,
współdziałania świadczeniobiorców z podmiotami udzielającymi świadczeń.
Ad. 1 - art. 2.1 ustawy o pomocy społecznej - pomoc społeczna:
to instytucja polityki społecznej państwa umożliwienia (art. 7 ust.) rodzinom przezwyciężenia trudnych sytuacji życiowych,
zapobieganie powstawaniu trudnych sytuacji życiowych.
Ad. 2 - art. 2.2:
pomoc społeczną organizują podmioty administracji rządowej i samorządowej i podmioty współdziałające w tym zakresie na zasadzie partnerstwa (organizacje społeczne, pozarządowe),
podmioty od których rodzina, osoba może oczekiwać pomocy społecznej,
administracja pomocy społecznej jest bardzo rozbudowana, szczególnie w terenie, gdzie obowiązek spoczywa na gminie, powiecie, marszałku województwa, wojewodzie,
centralnie - minister, Rada Pomocy Społecznej - organ o charakterze doradczym, Rada Ministrów, Centrum Pomocy Rodzinie.
główny ciężar realizacji zadań z zakresu pomocy społecznej spoczywa na administracji samorządowej na poszczególnych szczeblach, realizując bezpośrednio zasadę pomocniczości zapisaną w konstytucji, a później ustawie.
Art. 25-35 - akty wykonawcze wydane na podstawie tych przepisów:
kontrakty,
Ad 3. Współdziałanie świadczeniobiorców z podmiotami udzielającymi świadczeń - art. 4ustawy:
osoby, rodziny korzystające z pomocy społecznej są obowiązane dop współdziałania w rozwiązywaniu ich trudnych sytuacji życiowych,
wymóg do aktywnego współdziałania,
ścisła współpraca w relacji świadczeniobiorca, a pracownik socjalny, np. aktywne poszukiwanie pracy przez bezrobotnych obowiązanych do alimentowania,
art. 11.2 ustawy - pasywna postawa świadczeniobiorcy może być przyczyną odmowy przyznania świadczenia lub przerwania wypłacania świadczenia.
Cechy współczesnej publicznej pomocy społecznej w Polsce.
pomoc społeczna posiada rozbudowaną regulację prawną,
pomoc społeczna działa w sytuacjach w których zastały zagrożone podstawowe warunki egzystencji jednostki, rodziny (pomocniczość),
stosunki prawne pomocy społecznej mają najczęściej charakter administracyjno - prawny (decyzja po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego).
art. 75.2 ustawy - umowa cywilno - prawna - rodzina zastępcza,
pomoc społeczną cechuje indywidualizacja i fakultatywność świadczeń,
pomoc społeczna może być też działaniem faktycznym,
funkcjonowanie pomocy społecznej można ująć w ramy systemu, który charakteryzują:
zróżnicowane i współistniejące ze sobą świadczenia,
aparat administrujący pomocą społeczną jest złożony z organów administracji publicznej, jak i innych podmiotów niepublicznych (osoby fizyczne i osoby prawne),
wyspecjalizowana służba z pracownikami socjalnymi na czele jako bezpośrednimi realizatorami zadań w sferze pomocy społecznej,
to prawo do pomocy społecznej jest publicznym prawem podmiotowym (każdy może prawnie i skutecznie żądać spełnienia świadczenia przy spełnieniu wymogów określonych konstytucją, prawem - konstytucyjne prawo do zabezpieczenia społecznego - art. 65 - 76 konstytucji.
Pomoc społeczna w szerokim ujęciu - to różnorakie formy wsparcia świadczone osobom potrzebującym przez instytucje publiczne i w takim ujęciu pomoc społeczna regulowana jest w wielu źródłach prawa dotyczących problematyki zatrudnienia, przeciwdziałania przemocy w rodzinie, zasiłków rodzinnych, walki z uzależnieniami, ochrony zdrowia psychicznego, czy też wsparcia dla osób niepełnosprawnych.
18.11.2006 r.
1. Miejsce pomocy społecznej w systemie prawa polskiego.
2. Zasady ogólne odnoszące się do instytucji pomocy społecznej.
ustawa z 12.03.2004 r. o pomocy społecznej.
zasady procesowe - KPA (art. 6-16),
zasady konstytucyjne, |
} |
normatywne |
|
|
|
zasady wypracowane w teorii pomocy społecznej.
1. Miejsce pomocy społecznej w systemie prawa polskiego - w polskiej nauce prawa reprezentowane są różne grupy poglądów.
1) reprezentowane przez przedstawicieli nauki prawa administracyjnego, którzy uważają pomoc społeczną za istotną część prawa administracyjnego i w ramach tej gałęzi prawa jest ona przyporządkowana do różnych działów, czy też instytucji tego prawa. (np. świadczenie usług publicznych - administracja świadcząca).
Stosunek prawny łączący świadczeniobiorcę i świadczeniodawcę - to stosunek o charakterze administracyjno - prawnym. Najczęściej pomoc społeczna przyznawana jest w drodze decyzji administracyjnej po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego.
2) przedstawiciele prawa pracy i ubezpieczeń społecznych.
pomoc społeczna jest istotnym elementem zabezpieczenia społecznego obok rent i emerytur.
inne stanowisko przyjmuje prof. Herbert Szurgacz, który krytykuje podporządkowanie tej instytucji do prawa administracyjnego, jak i do prawa zabezpieczenia społecznego lub innego prawa, a proponuje wzorem państw zachodnich (Niemiec) wyodrębnienie niezależnego od jakichkolwiek gałęzi prawa, prawa otwartego na nowe powstające systemy świadczeń.
Zasady odnoszące się do instytucji pomocy społecznej.
Zasady konstytucyjne.
prymat prawa,
poszanowanie praw i wolności.
Prawa jednostki i poszanowanie godności.
Art. 20 konstytucji - z zasady tej wynika obowiązek świadczeń socjalnych uzupełniających indywidualną zapobiegliwość mająca na celu łagodzenie skutków praw rynkowych, dokonywane z poszanowaniem tych praw (art. 20 - zasada społecznej gospodarki rynkowej, art. 65-76 - wśród tych zasad zawarte są zasady prawa socjalnego, art. 67.2 - prawo do zabezpieczenia socjalnego - mieści się w tym pomoc społeczna).
Dla pomocy społecznej podstawowe znaczenie mają zasady konstytucyjne zawarte w samej preambule i w dalszych przepisach:
zasada urzeczywistniania sprawiedliwości społecznej,
zasada przyrodzonej i niezbywalnej godności człowieka,
zasad pomocniczości (subsydiarności),
Zasada urzeczywistniania sprawiedliwości społecznej.
naczelną wartością pomocy społecznej jest sprawiedliwość społeczna, która wyznacza inne wartości szczegółowe,
z preambuły wynika, że konstytucja oparta jest na poszanowaniu wolności i sprawiedliwości (sprawiedliwość obok prawdy, dobra i piękna jest najważniejszą wartością konstytucyjną).konstytucja RP nie tylko ceni wysoko sprawiedliwość, ale karze ją urzeczywistniać zarówno w procesie tworzenia jak i stosowania prawa,
prawo musi być sprawiedliwe i racjonalne,
sprawiedliwość jest ściśle związana z zasadą równości i służy jej praktycznej realizacji, ma więc ogromne znaczenia dla instytucji pomocy społecznej,
w odniesieniu do prawa stanowionego dotyczącego prawa pomocy społecznej jest ono „legalnym korektorem” prawa, tam gdzie to prawo niedomaga,
żadne rozstrzygnięcie w sferze pomocy społecznej nie może być sprzeczne z tą zasadą.
Zasada przyrodzonej i niezbywalnej godności człowieka.
postanowienia preambuły i art. 30 konstytucji wskazują przyrodzoną i niezbywalną godność człowieka jako źródło jego wolności, praw, przyznają jej atrybut nienaruszalności - a władzom publicznym nakazują jej poszanowanie i ochronę,
zasada ta jest nie tylko podstawową regulacją ustawową praw i wolności jednostki, ale także jedną z podstawowych zasad ustroju RP.
Zasada pomocniczości (subsydiarności).
kolejnym założeniem ustroju RP istotnym dla pomocy społecznej jest podkreślona w preambule, a wyprowadzona z nauki kościoła katolickiego zasada pomocniczości.
rozwinięciem zasady pomocniczości w konstytucji jest rozdział 7 dotyczący samorządu terytorialnego - przepisy tego rozdziału ustanawiają domniemanie kompetencji samorządu terytorialnego oraz domniemanie kompetencji gminy.
według tej zasady społeczność wyższego rzędu z państwem na czele nie powinna ingerować w wewnętrzne sprawy społeczności niższego rzędu - jednostki, rodziny, lecz powinna działania w sferze zaspokajania potrzeb wspierać,
państwo może wspierać, a nie wyręczać obywateli ze swych powinności.
02.12.2006 r.
Zasady o charakterze ustawowym - art. 1 - 14 ustawy o pomocy społecznej.
Zasada pomocniczości - stanowi, że dopiero niemożność pokonania problemu poprzez własne środki, zasoby, możliwości uprawniać może do wkroczenia państwa w zakresie udzielenia pomocy społecznej. Państwo może wspierać, a nie wyręczać obywatela, człowieka.
Zasada udzielania pomocy z powodu wystąpienia trudnej sytuacji życiowej - art. 7 ustawy o pomocy społecznej - 15 przykładowych sytuacji. Katalog ten ma charakter przykładowy.
Zasada współudziału korzystających z pomocy społecznej w rozwiązywaniu problemów - aktywna postawa - brak takich działań może być przyczyną pozbawienia pomocy społecznej.
Zasada indywidualizacji i faktyczności świadczeń:
indywidualne rozpatrywanie sytuacji,
przyznawanie świadczeń dostosowując do indywidualnej sytuacji.
Fakultatywność - niemożność żądania konkretnego świadczenia przez uprawnionego.
Zasada uwzględniania potrzeb odpowiadającym celom i możliwościom pomocy społecznej.
Zasada przeciwdziałania pogorszeniu sytuacji osób będących na utrzymaniu tych, którym ogranicza się pobieranie świadczenia lub odmawia ze względu na ograniczenia.
Zasada uwarunkowania prawa do świadczeń pieniężnych wystąpieniem trudnej sytuacji życiowej i brakiem odpowiednich dochodów.
Zasada ochrony praw nabytych.
Zasady z Kodeksu Postępowania Administracyjnego.
Zasada praworządności, legalności - art. 6,7 KPA.
Zasada prawdy obiektywnej - postępowanie wyjaśniające, ustalenie stanu faktycznego uprawniającego do uzyskania świadczeń pomocy społecznej - np. wywiad środowiskowy, opinie biegłych, zeznania świadków.
Zasada czynnego udziału stron.
Zasada pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa.
Zasada informowania - art. 9 KPA.
Zasada uwzględniania interesu społecznego i słusznego interesu strony - wyważanie interesu stron.
Zasada szybkości i prostoty postępowania.
Zasada pisemności - art. 14 KPA.
Zasada dwuinstancyjności i sądowej kontroli decyzji - art. 15 KPA.
16.12.2006 r.
Zasady pomocy społecznej wypracowane w teorii nie mające charakteru normatywnego, a określane jako zasady wartości:
sprawiedliwość społeczna,
godność jednostki i godne życie rodziny,
ochrona rodziny,
pomocniczość, subsydiarność,
solidarność społeczna,
integralność społeczeństwa na poziomie lokalnym.
Teoria pomocy społecznej sformułowała kanon zasad pomocy społecznej, którymi powinni zajmować się decydenci i udzielający pomocy społecznej.
Pomoc społeczna powinna kierować się przede wszystkim:
poszanowaniem godności człowieka,
dążeniem do integrowania podopiecznych pomocy społecznej ze środowiskiem i nie dopuszczania do długotrwałej izolacji,
otwarcie instytucji pomocy społecznej .....
stworzenie pracownikom socjalnym warunków do szerokiej współpracy z podopiecznymi w celu angażowania, ożywienia, udzielania się podopiecznych.
stymulowaniem .....
Porównując omawiane wcześniej zasady należy podkreślić iż podstawowe znaczenie mają 3 zasady:
sprawiedliwości społecznej,
przyrodzonej i niezbywalnej godności człowieka,
pomocniczości.