System pomocy społecznej
System pomocy społecznej - podstawą funkcjonowania systemu pomocy społecznej dla ofiar handlu ludźmi jest ustawa o pomocy społecznej, która w art. 7 pkt 7a wymienia ochronę ofiar handlu ludźmi jako przesłankę do przyznania świadczeń z pomocy społecznej. O uzyskanie pomocy mogą więc ubiegać się osoby - ofiary handlu ludźmi - które zgodnie z ustawą są uprawnione do korzystania ze świadczeń socjalnych. Zgodnie z art. 5 oraz 5a ustawy o pomocy społecznej, są to zarówno obywatele polscy jak i cudzoziemcy zidentyfikowani jako ofiary handlu ludźmi.
Forma i zakres udzielanej pomocy jest za każdym razem szczegółowo określana na podstawie rozeznanych przez pracownika socjalnego potrzeb osoby ubiegającej się o wsparcie.
W celu właściwego stosowania wspomnianych przepisów ustawy o pomocy społecznej, a w efekcie zapewniania ofiarom skuteczniejszej i bardziej wszechstronnej pomocy przez jednostki organizacyjne pomocy społecznej, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej we współpracy z Grupą Roboczą Zespołu do Spraw Zwalczania i Zapobiegania Handlowi Ludźmi podjęło następujące działania:
opracowało a następnie przekazało do stosowania wskazówki dla kadry pomocy społecznej dotyczące zasad udzielania pomocy ofierze handlu ludźmi,
ustanowiło krajową sieć konsultantów wojewódzkich do spraw wsparcia udzielanego ofiarom handlu ludźmi. Tworzą ją przeszkoleni pracownicy Urzędów Wojewódzkich, odpowiedzialni za kontakt i współpracę z jednostkami organizacyjnymi pomocy społecznej na terenie danego województwa, jak również z innymi instytucjami zajmującymi się pomocą ofiarom handlu ludźmi, w zakresie realizacji zadań związanych z procederem handlu ludźmi oraz wymianą informacji w tym obszarze.
opracowało i od 2008 r. wdraża system szkoleń skierowany do pracowników pomocy społecznej głównie z ośrodków interwencji kryzysowej, dotyczący identyfikacji ofiar handlu ludźmi, interwencji kryzysowej oraz zasad współdziałania z innymi instytucjami w zakresie udzielania wsparcia osobom pokrzywdzonym tym przestępstwem
Krajowe Centrum Interwencyjno-Konsultacyjne dla Ofiar Handlu Ludźmi - zostało utworzone w kwietniu 2009 r. Jest w całości finansowane z budżetu państwa jako zadanie publiczne zlecane przez Ministra SWiA wyłonionej w drodze otwartego konkursu organizacji pozarządowej (obecnie jest to Fundacji Przeciwko Handlowi Ludźmi i Niewolnictwu La Strada).
Cele Krajowego Centrum:
Zapewnienie ofierze handlu ludźmi prawa do godnego życia oraz realizacji przysługujących jej praw człowieka
Podniesienie świadomości i wiedzy na temat przestępstwa handlu ludźmi zarówno wśród obywateli, jak i przedstawicieli instytucji państwowych oraz samorządowych
Kto może skorzystać z usług oferowanych w ramach Krajowego Centrum:
w ramach działań interwencji kryzysowej oraz pracy z ofiarami handlu ludźmi
osoby zidentyfikowane przez organy ścigania jako ofiary handlu ludźmi, w tym również cudzoziemcy włączeni do Programu wsparcia i ochrony ofiary/świadka handlu ludźmi,
osoby, które czują się pokrzywdzone przestępstwem handlu ludźmi lub poważnie nim zagrożone
w ramach działań prewencyjnych:
instytucje państwowe i samorządowe,
instytucje pozarządowe,
osoby rozważające wyjazd za granicę w celach nieturystycznych.
Warunki skorzystania z pomocy w ramach Centrum
Nawiązanie kontaktu (telefonicznego, mailowego) z organizacją pozarządową prowadzącą Centrum:
tel: 22/628 01 20
e-mail: info@kcik.pl
Główne zadania Centrum:
identyfikacja ofiar handlu ludźmi,
interwencja,
prowadzenie schroniska dla ofiar handlu ludźmi,
opieka nad cudzoziemcami włączonymi do Programu wsparcia i ochrony ofiary/świadka handlu ludźmi,
poradnictwo prewencyjne,
konsultacje dla instytucji.
Działania prowadzone w ramach Krajowego Centrum
całodobowe prowadzenie telefonu zaufania dla ofiar i świadków handlu ludźmi - co oznacza 24-godzinny dostęp do usług Centrum wszystkim zainteresowanym osobom, zarówno obywatelom Polski jak i cudzoziemcom.
zapewnienie ofiarom handlu ludźmi realizacji należnych im praw (podniesienie ich wiedzy i świadomości na temat ich sytuacji i przysługujących im praw) oraz zapewnienie dostępu do usług na poziomie profesjonalnym tj. wspieranie identyfikacji ofiar handlu ludźmi, asystowanie ofierze podczas kontaktu z organami ścigania i wymiaru sprawiedliwości, wsparcie psychologiczne, konsultacje prawne, zapewnienie obecności tłumacza, transport ofiary na terenie kraju, pomoc w uregulowaniu statusu pobytu na terytorium Polski (dot. cudzoziemców włączonych do Programu wsparcia…).
całodobowe świadczenie usług w ramach interwencji kryzysowej, mającej na celu przede wszystkim zniwelowanie u ofiar skutków zagrożenia w jakim się znajdowały (tj. szybkie zapewnienie podstawowych potrzeb materialnych, medycznych, psychologicznych).
prowadzenie schroniska dla ofiar handlu ludźmi - zapewnienie bezpiecznego zakwaterowania pod opieką wyspecjalizowanego personelu.
wsparcie instytucji państwowych i samorządowych w zakresie identyfikacji ofiar handlu ludźmi i pracy z nimi - tj. udzielanie konsultacji i porad zainteresowanym instytucjom.
poradnictwo prewencyjne dla osób prywatnych, jak i instytucji świadczących pomoc ofiarom - tj. udział w warsztatach, seminariach, szkoleniach poświęconych prowadzeniu działalności prewencyjnej, opracowywanie i wydawanie materiałów prewencyjnych (broszur, ulotek), prowadzenie poradnictwa prewencyjnego telefonicznie i internetowo (w tym również prowadzenie strony internetowej o charakterze informacyjnym)
więcej informacji na: www.kcik.pl
Program wsparcia i ochrony ofiary/świadka handlu ludźmi
Program wsparcia i ochrony ofiary/świadka handlu ludźmi jest jednym z głównych elementów systemu wsparcia i pomocy ofiarom handlu ludźmi w Polsce. W latach 2006-2009 był realizowany jako odrębne zadanie publiczne zlecane przez Ministra SWiA organizacji pozarządowej. Od 1 stycznia 2010 r. Program wsparcia i ochrony ofiary/świadka handlu ludźmi funkcjonuje w ramach nowego zadania publicznego dotyczącego prowadzenia Krajowego Centrum Interwencyjno-Konsultacyjnego dla Ofiar Handlu Ludźmi (KCIK), również zlecanego przez Ministra SWiA wyłanianej każdorazowo w drodze otwartego konkursu organizacji pozarządowej.
Cele Programu:
zapewnienie ofierze handlu ludźmi prawa do godnego życia oraz realizacji przysługujących jej praw,
człowieka wzbudzenie wśród ofiar handlu ludźmi zaufania do organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości, a przez to zwiększenia ich gotowości do współpracy z władzami
Kto może zostać objęty Programem:
cudzoziemcy, wobec których zaistnieje przypuszczenie, że są ofiarami przestępstwa handlu ludźmi
Warunki wzięcia udziału w Programie
nawiązanie kontaktu z organami ścigania przez ofiarę (nie ma ona natomiast obowiązku składania natychmiastowego zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa),
zaistnienie uzasadnionego przypuszczenia, że cudzoziemiec jest ofiarą przestępstwa handlu ludźmi,
zerwanie przez pokrzywdzonego wszelkich kontaktów ze sprawcami.
Oferta Programu
zakwaterowanie w bezpiecznym ośrodku pod opieką przeszkolonego pracownika socjalnego,
wyżywienie,
podstawową opiekę medyczną,
wsparcie psychologiczne,
konsultacje prawne,
pomoc w kontaktach z organami ścigania i wymiarem sprawiedliwości (np. obecność pracownika organizacji pozarządowej podczas składania zeznań przez pokrzywdzonego),
pomoc tłumacza,
legalizację pobytu, (dot. cudzoziemców przebywających w Polsce nielegalnie).
Legalizacja pobytu w Polsce w przypadku cudzoziemców - ofiar handlu ludźmi nielegalnie przebywających na terytorium RP
W przypadku, gdy uczestnik Programu przebywa na terytorium Polski bez wymaganego zezwolenia i nie decyduje się od razu na współpracę z organami ścigania, zgodnie z art. 53a ust 2 pkt 4 ustawy o cudzoziemcach, może zalegalizować swój pobyt poprzez złożenie do właściwego wojewody wniosku o zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony (do 3 m-cy). Jest to tzw. „czas na zastanowienie”, w trakcie którego ofiara znajduje się pod opieką organizacji pozarządowej, mając jednocześnie czas na podjęcie decyzji o współpracy z organami ścigania lub jej odmowie.
W przypadku gdy ofiara od razu zdecyduje się na wspomnianą współpracę, lub podejmie taką decyzje w trakcie 3-miesięcznego „czasu na zastanowienie”, wówczas zgodnie z art. 53 ust. 1 pkt 15 ustawy o cudzoziemcach, może złożyć do wojewody wniosek o zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony (tj. na okres 6 miesięcy z możliwością przedłużenia).
Uruchomienie i funkcjonowanie Programu
Program może być uruchomiony wyłącznie przez przedstawiciela organu ścigania, który zgodnie z Algorytmem postępowania funkcjonariuszy organów ścigania w przypadku ujawnienia przestępstwa handlu ludźmi, jeśli uzna, że dany cudzoziemiec może być pokrzywdzonym przestępstwem handlu ludźmi, wypełnia formularz zgłoszenia do Programu i przesyła go do koordynatora odpowiedzialnego za realizację Programu w MSWiA oraz do wiadomości do właściwych koordynatorów w Policji, Straży Granicznej i w prokuraturze. Koordynator w MSWiA potwierdza lub odrzuca dane zgłoszenie.
Przez cały okres trwania Programu cudzoziemiec znajduje się pod opieką organizacji pozarządowej prowadzącej KCIK (obecnie jest to Fundacja La Strada), która w zależności od potrzeb zapewnia mu pomoc materialną, medyczna, psychologiczną i/lub prawną.
Zakończenie Programu:
Program wygasa z chwilą zakończenia czynności procesowych z udziałem cudzoziemca i gdy możliwe jest jego bezpieczny powrót do kraju pochodzenia.
Wytyczne dotyczące metod postępowania organów ścigania w przypadku ujawnienia przestępstwa handlu ludźmi
Algorytm postępowania funkcjonariuszy organów ścigania w przypadku ujawnienia przestępstwa handlu ludźmi to zbiór wskazówek skierowany do stosowania przez funkcjonariuszy Policji i Straży Granicznej w przypadku ujawnienia bądź podejrzenia popełnienia przestępstwa handlu ludźmi.
Uwzględniając zarówno specyfikę tego rodzaju działań przestępczych jak i konieczność respektowania krajowych oraz międzynarodowych standardów, dokument ten w formie zaleceń, koncentruje się przede wszystkim na opisie trybu postępowania organów ścigania wobec pokrzywdzonych handlem ludźmi.
Wskazówki metodyczne dla prokuratorów prowadzących lub nadzorujących postępowanie karne w sprawach dotyczących handlu ludźmi zostały opracowane w Biurze ds. Przestępczości Zorganizowanej Prokuratury Krajowej i skierowane do użytku dla prokuratorów prowadzących sprawy dotyczących przestępstwa handlu ludźmi. Zawierają zarówno cenne informacje na temat samego zjawiska handlu ludźmi, jak również interpretację przepisów prawnych oraz zalecenia odnośnie środków i działań podejmowanych przez organy ścigania (głw. prokuraturę) podczas czynności procesowych w sprawach dotyczących handlu ludźmi.