1. Administracja - w sensie najogólniejszym to określona organizacja i jej działalność, to organizacja stworzona dla realizacji określonych zadań.

W nauce prawa administracyjnego mówi się o pojęciu administracji w trzech znaczeniach. W ujęciu podmiotowym administracja oznacza wydzielone w państwie różnorodne organy oraz skupione wokół nich jednostki organizacyjne powołane specjalnie dla realizacji określonych celów o charakterze zadań publicznych. Zgodnie z definicją przedmiotową administracja to określona, o specjalnych celach, działalność podejmowana w ramach realizacji celów o charakterze publicznym. W trzecim znaczeniu, administracja to ludzie zatrudnieni w strukturach wyodrębnionych w pierwszym znaczeniu.

CECHY ADMINISTRACJI -działa w imieniu i na rachunek państwa -działa w interesie publicznym -ma charakter władczy -działa w sposób bezosobowy -działa na zasadzie kierownictwa i podporządkowania -pracuje personel zawodowy -działa w sposób ciągły, nie może odmówić działań jej przydzielonych

CECHY WSPÓLCZESNEJ ADMINISTRACJI -idea państwa -potrzeba stałej analizy otoczenia w której działa administracja -potrzeba stałego reformowania administracji]

2. Definicja negatywna administracji - w końcu XXw. jako działalność państwa, powstała po wyodrębnieniu się ustawodawstwa i sądownictwa.

3. Administracja publiczna - działalność trwała celowa i planowa, “administracja“ oznacza służenie czynność podporządkowania rozkazom ministrare, czyli posługiwać, wykonywać, kierować. Jest sprawowana przez państwo (organy państwowe, związki publicznoprawne i inne podmioty administracji. Administrację cechuje możliwość użycia bezpośredniego przymusu.

Wyróżniamy administrację publiczną w ujęciu podmiotowym, przedmiotowym i formalnym.
- podmiotowym - ogół podmiotów wykonujących określone funkcje z zakresu administracji pub
- przedmiotowym - jest to taka działalność panstwa której przedmiotem są sprawy administracyjne , albo inaczej zadania i kompetencje w zakresie władzy wykonawczej.
- formalnym - cała działalność państwa wykonywana przez podmioty administracji.
Administracja jest działalnością państwa, która nie wykazuje cech ustawodawstwa ani sądownictwa.

Typowe cechy administracji publicznej:
1.Administracja jest zjawiskiem społecznym..
2.Adm. cechuje aktywność, inicjatywa, działalność ukierunkowana na przyszłość.
3.Administracja podejmuje konkretne środki do uregulowania spraw jednostkowych i urzeczywistnienia określonych przedsięwzięć.
Ta cecha odróżnia administrację od ustawodawstwa.

4. Administracja publiczna a państwowa - różnice:

Administracja państwowa - funkcja państwa polegająca na praktycznym i bezpośrednim wykonywaniu jego zadań, odróżniana od funkcji ustawodawczej i od wymiaru sprawiedliwości; także zespół organów państwa pełniących tę funkcję.

Administracja publiczna - "służba społeczeństwu"

5. Sfery działalności państwa składające się na administrację państwową

- reglamentacyjno-porządkowa [zakazy, nakazy, zezwolenia]

• zaspokajanie potrzeb podstawowych w skali masowej

• aktywizowanie ludności do współdziałania w realizowaniu zadań państwa

6 Przedmiot nauki prawa administracyjnego - przepisy prawne będące przede wszystkim podstawą struktur i metod działania organów administracji oraz praw i obowiązków obywateli nakładanych w przepisach prawa administracyjnego. Bada treści zawarte w przepisach, porządkuje je, interpretuje i ustala zasady przewodnie ułatwiające stosowanie konkretnych przepisów w praktyce.

7 Działy prawa administracyjnego:

PRAWO USTROJOWE - reguluje organizację i zadania administracji publicznej.
PRAWO MATERIALNE - reguluje wzajemne relacje administracji publicznej /podmiotów administrujących/ i podmiotów pozostających na zewnątrz w strukturach administracji /podmiotów administrowanych/.
PRAWO PROCEDURALNE - zawiera normy wyznaczające tryb i zasady postępowania administracyjnego zmierzające do urzeczywistniania norm prawa ustrojowego i prawa materialnego.

8 Czym zajmuje się nauka administracji - istotna część składowa teorii administracji, obejmuje szeroki zespół nauk administracyjnych. Informowanie o stanie administracji, jej wpływie na działalność czynników pozaprawnych, o metodach pracy, zajmuje się strukturami, powiązaniami aparatu kierowniczego, sposobami oddziaływania na podwładnych, współdziałaniem, koordynacją itp...

ROLA NAUKI ADMINISTRACJI polega:

-udział w tworzeniu projektu regulacji prawnej

-polega na obserwacji i badaniu funkcjonowania administracji'

-ingeruje bardzo dużo dziedzin wiedzy na rzecz administrowania. Administracja jest koordynatorem procesów ekonomicznych, społecznych.

9 Przedmiot nauki polityki administracyjnej - przewidywanie skutków działania i wykorzystywanie możliwości działania w ramach prawa, przygotowywanie programów działania administracji, weryfikacja ich realizacji i ocenianie oraz wartościowanie metod i sposobów pracy, a także wysuwanie postulatów dot. zmian w całokształcie funkcjonowania administracji.

10 Teoria Fredericka Taylora:
Taylor stworzył koncepcję zarządzania funkcjonalnego, zwaną systemem funkcjonalnym Taylora. Jest to system, który wprowadzał ośmiu mistrzów, z których czterech zajmowało stanowiska do spraw: zlecania robót, opracowania kart instytucyjnych, czasu i kosztów oraz dyscypliny pracy, wszystkie w dziale organizacji, a pozostałych czterech - w oddziale produkcyjnym jako mistrzowie do spraw przygotowania robót, szkolenia i technologii, kontroli jakości i utrzymania ruchu.

"System Taylora" oparty jest na następujących, podstawowych zasadach:

• badania i precyzyjnego ustalenia sposobu wykonania i czasu trwania każdej operacji produkcyjnej,

• upowszechnienia przez szkolenie wśród wszystkich robotników wzorcowych sposobów wykonania i nagradzania tych, którzy je stosują,

• konieczność wprowadzania podziału pracy kierowniczej.

Teoria ta, wykazująca, że organizowanie działalności ludzkiej można i należy opierać na metodach naukowych opartych na obserwacjach, pomiarach i ekspertyzach, odegrała olbrzymią wolę w rozwoju cywilizacji światowej.
twórca jednego z pierwszych systemów nauk organizacji pracy, tzw. tayloryzmu. Problematyka naukowej organizacji pracy; nauka administracji związana z nauką o zarządzaniu. Opracował zbiór reguł odnoszący się do podnoszenia wydajności pracy poprzez dobór odpowiednich ludzi, właściwe warunki organizacyjne i techniczne pracy.

11 Teoria Karola Adamieckiego:

Podkreślał, że przyczyny małej wydajności tkwią często w nierównomiernym podziale czynności. Sformułował szereg praw [np. prawo optymalnej produkcji - uwypuklał określoną granicę wydajności, gdzie koszt na jednostkę produkcji jest najmniejszy; prawo podziału pracy, prawo koncentracji, prawo harmonii]

W prawie harmonii kładł nacisk na:

• najdokładniejszy dobór organów wykonujących pracę zbiorową, przy czym miarą doboru są charakterystyki ekonomiczne określone prawem wzrostu produkcji

• wielkość skutku użytecznego zespołu organów o różnej wydajności jest uzależniona od tego organu, którego wydajność jest najmniejsza - tzw. wąskie przekroje

• uwzględnianie czasów działania i harmonijny dobór poszczególnych organów.

twórca nauki organizacji i kierownictwa. Sformułował trzy prawa:

1. Prawo harmonii doboru.

2. Prawo harmonii działania organów pracy zbiorowej.

Optymalna produkcja.

12 Teoria Henry Fayola

jeden z twórców naukowych podstaw organizacji pracy i zarządzania. Funkcja administracji w organizacji przemysłowej:

• przewidywanie

• organizowanie

• rozkazywanie

• koordynowanie

• kontrola

Podział ten znalazł zastosowanie w pracach nad administracją publiczną, które miały na celu usprawnienie technik administrowania. Doświadczenia poczynione w przedsiębiorstwie zostały przeniesione na teren aparatu państwowego.

Za główne jego osiągnięcie uznaje się sformułowanie funkcji zarządzania w szerokim i wąskim znaczeniu. W szerokim określił jako funkcje przedsiębiorstwa podzielone na sześć grup:

• Czynności techniczne

• Czynności handlowe

• Czynności finansowe

• Czynności ubezpieczeniowe

• Czynności rachunkowościowe

• Czynności administracyjne

W Administracji przemysłowej zawarł również czternaście zasad zarządzania:

1. Podziału pracy - mówiąca o tym, że w wyniku specjalizacji otrzymujemy sprawniej wykonaną pracę.
2. Autorytetu - zasada odnosząca się do osobistego autorytetu kierującego. Każdy kierownik powinien cieszyć się w firmie odpowiednim poważaniem. Musi posiadać umiejętność przekonywania pracowników, wyjaśniania im sensu i celów odpowiednich zarządzeń oraz powinien czuwać nad odpowiednim rozłożeniem obowiązków wśród załogi. Kierownik powinien być „lubiany” przez swoich pracowników. Obok autorytetu formalnego powinien posiadać autorytet nieformalny.
3. Dyscypliny - wszyscy pracownicy danej firmy, łącznie z dyrekcją, powinni przestrzegać przepisów i regulaminu oraz stosować się do zarządzeń obecnych w danej instytucji czy przedsiębiorstwie.
4. Jedności rozkazodawstwa - każdy pracownik powinien otrzymywać rozkazy od jednego kierownika, któremu w danym czasie podlega (każdy ma swojego kierownika).
5. Jedności kierownictwa - jeden cel powinien być kierowany przez jednego kierownika i jeden plan.
6. Podporządkowania interesu osobistego interesowi ogółu - interes zbiorowy przedsiębiorstwa jest ważniejszy niż interesy poszczególnych pracowników.
7. Wynagrodzenia - uposażenia powinny być wypłacane adekwatnie do wykonywanej pracy. Dysproporcje placowe pomiędzy kierownictwem i pracownikami nie powinny być duże.
8. Centralizacji - praca musi być wykonywana według określonego planu. Za całość funkcjonowania organizacji odpowiedzialny jest menadżer.
9. Hierarchii - pracownicy muszą być podporządkowani hierarchicznie („pionowo”) - każdy powinien mieć kogoś nad sobą. Od tej zasady istnieje jednak odstępstwo. Dopuszczalna jest komunikacja „pozioma” - poszczególni kierownicy mają prawo konsultować się i podejmować wspólne działania. Jest to tzw. kładka (most) Fayola.
10. Ładu - każda rzecz i każdy człowiek powinien być na właściwym miejscu i o właściwej porze. Pracownicy muszą zajmować najodpowiedniejsze dla nich stanowiska.
11. Sprawiedliwości - pracowników należy traktować sprawiedliwie.
12. Stabilizacji personelu - rotacja pracowników na poszczególnych stanowiskach nie powinna być częsta. Kierownictwo powinno dążyć do stabilnego i trwałego utrzymania stanu pracowników w organizacji
13. Inicjatywy - pracownicy powinni posiadać prawo wyrażenia swoich pomysłów na temat funkcjonowania organizacji. Pracownicy powinni mieć też prawo do błędu.
14. Harmonii - załoga powinna odczuwać zadowolenie i satysfakcję z wykonywanej pracy. Kierownictwo powinno sprzyjać procesom identyfikacyjnym personelu z organizacją. Pracowników powinna łączyć specyficzna więź. W firmie powinien być obecny „duch zespołowości”.

          Fayol był autorem tzw. funkcji administracyjnych, do których zaliczył: planowanie, organizowanie, rozkazywanie, koordynowanie i kontrolowanie. Zbudował także tzw. piramidę uzdolnień - w myśl której kierownictwo powinno mieć uzdolnienia administracyjne i handlowe, zaś na niższych stanowiskach należy wymagać kwalifikacji bardziej technicznych. 
      Zastanawiał się nad przygotowaniem kadr kierowniczych, zwłaszcza inżynierskich. Stwierdził, że ich kształcenie nastawione jest tylko na wiedzę ścisłą i techniczną, kosztem wiedzy z zakresu zarządzania. Starał się udowodnić, że zamiast wyższej matematyki powinni się oni nauczyć prawidłowo „mówić i pisać”.

13 Teoria biurokracji Maxa Webera:

Max Weber stworzył model organizacji zwanej biurokratyczną organizacją, stanowił on podstawę badań socjologicznych i poszukiwań w zakresie adm publicznej. Chodzi tu o model adm państwowej w systemie panowania legalnego, który przeciwdziałała się adm państwa patrymonialnego ów model rozpatruje w kontekście panowania i walki o władzę partii politycznej. Uważa on, że nowoczesna kultura wymaga istnienia aparatu opartego na rzeczywistości i specjalizacji, działającego skutecznie. Aparat ten jest trwały i wprowadza pewien ład i porządek. W aparacie tym odgrywa szczególną rolę urzędnicy dla których praca w nim jest stałym zawodem. Pożądane jest aby aparat ten działał bezosobowo (automatycznie) dzięki czemu unika się arbitralności i dowolności. W prawdzie nie zawsze wypadnie zgodzić się z poglądami tego autora, niemniej jednak jego poglądy wywarły duży wpływ w zakresie tworzenia się socjologii organizacji na odcinku adm publicznej.

14 Teoria Eltona Mayo:

W latach 1923-1933 Elton Mayo przeprowadził badania nad zachowaniem ludzi w procesie pracy oraz ich motywami. Eksperyment polegał na podziale pracowników na dwie grupy: doświadczalną i kontrolną, a jego celem było ustalenie wpływu na pracę poszczególnych czynników (oświetleni, przerwy w pracy, zmęczenie itp.). Porównanie wyników międzygrupowych pozwoliło ustalić stopień wpływu badanego czynnika na wzrost wydajności pracy. Pierwszym wnioskiem było to, że na wydajność pracy wpływają poza klasycznymi czynnikami jeszcze inne, które nie były dotychczas rozpoznane i pomijane w analizach badawczych.

Badania zespołu E. Mayo udowodniły, że:
1. Praca ludzka jest działalnością zespołową.
2. Ludzie przywiązują dużą wagę do stosunków międzyludzkich.
3. Poprawne stosunki z innymi powodują psychiczne zadowolenie.
4. Pracownik pracuje lepiej, uważając, że kierownictwo dba o jego dobrobyt.
5. W grupach obowiązują nieformalne normy zachowań i normy grupowej wydajności.
6. Przynależność do małych grup nieformalnych jest wyżej ceniona niż cele organizacji.
7. Kierownictwo powinno sprzyjać wewnętrznej integracji.
8. Zachęty materialne, choć ważne, nie wpływają w stopniu znaczącym na wydajność pracy.

zajmował się socjologią przemysłową. Twórca teorii Human Relations. Kierunek tzw. stosunków międzyludzkich miał pewne znaczenie dla naukowego poznania administracji, a badania w tym zakresie obejmowały głównie prywatne organizacje przemysłowe.

15 Teoria Abrahama Maslowa - podkreśla istnienie potrzeb u człowieka, których znajomość powinna być wykorzystywana przy kierowaniu.

• fizjologiczne

• bezpieczeństwa

• przynależności

• uznania

• samo-urzeczywistnienia

teoria zakłada, że zaspokojenie potrzeb pierwszych grup warunkuje przejście do odczuwania potrzeb grup następnych. Zaznacza częstość wyjątków. Znajomość potrzeb jednostek i grup i operowanie odpowiednimi bodźcami jest ważną umiejętnością kierownika, który powinien zdawać sobie sprawę, że ludzkie pragnienia nigdy w pełni nie zostaną zaspokojone - pojawiają się nowe.

16 Teorie Douglasa McGregora: Podzielił ludzi na grupy X i Y

X - z natury leniwi, bez inicjatywy, szukający tylko spokoju, muszą być przymuszani do pracy, kontrolowani, unikają odpowiedzialności, mają ograniczone ambicje.

Kierownik musi przełamywać naturalną niechęć do pracy, stosować kary, posiadać inicjatywę, podwładnego musi sobie podporządkować.

Pracownicy mają tendencję do porównywania się z bogatymi i domagania się większej zapłaty niż im się należy.

Y - praca jest naturalną potrzebą, a człowiek traktowany właściwie chętnie pracuje, jest pomysłowy, ma inicjatywę, nie trzeba go ponaglać, jedynie kontrolować wyniki pracy. Chętniej do nagradzamy niż karzemy. Wyznawcy mają potrzeby ponad materialne, łatwiej się integrują z celami firmy.

17 Organizacja - pewna grupa funkcjonalna; organizacje, instytucje

• proces organizowania czegoś, podział ról, pracy

Jest to proces złożony, najczęściej wyróżnia się tu 5 etapów: ustalenie celu pracy, podział pracy, łączenie pracy, koordynację, sprawdzanie skuteczności.

zad. organizacji:

Głębia - stopień możliwości kontroli własnej pracy. Np. sztywne normy dot. metod pracy zmniejszają głębię, a swoboda regulacji tempa pracy zwiększa głębię.

Zakres - liczba operacji składająca się na określone zadania i częstotliwość powtarzania tych operacji. Im mniejsza liczba operacji, tym większa ilość powtórzeń

Rozpiętość - liczba stanowisk/podwładnych podległych jednemu kierunkowi, którym kieruje kierownik. Optymalna ilość to 20osobowy zespół.

20 Struktury nieformalne - oparte na istnieniu grup i powiązań nieformalnych w organizacji; są dopuszczalne, jeśli ułatwiają realizację, w prawnych formach działania, zadań stojących przed organizacją.

21 Pojęcie kierowania

Mary Parker Follet - kierownicy osiągają cele danej organizacji, powodując wykonanie potrzebnych zadań przez inne osoby, a nie drogą wykonania tych zadań przez nich samych

• kierowanie - sztuka realizowania czegoś za pośrednictwem innych ludzi

James Stoner - kierowanie jest procesem planowania, organizowania, przewodzenia, kontrolowania członków grupy z wykorzystywaniem wszystkich innych jej zasobów do osiągania ustalonego celu.

Ludwik Krzyżanowski - kierowanie to działalność informacyjno-decyzyjne aparatu zarządzającego, przekazywane kanałami informacyjnymi ukształtowanymi przez stosunki organizacji na komórki sfery realnej.

22 Umiejętności kierownika:

• techniczne - posługiwanie się urządzeniami

• społeczne - potrafi współpracować, zainteresować się losem pracowników

• koncepcyjne - „wizjonerzy”, wymyślają wciąż nowe pomysły

23. 3 style kierowania:

• demokratyczny - kierownik koordynuje, deleguje upoważnienia podwładnym i pobudza samodzielność, korzysta z ich rad [nowoczesny, bywa stosowany w warunkach normalnych]

• autokratyczny - kierownik kieruje sam, podwładnych traktuje jak wykonawców [skuteczny w trudnych sytuacjach, sprawdza się raczej w krótkim czasie]

• nieingerujący [kierownik wydmuszka] - może być stosowany w dobrze działających organizacjach, z doświadczoną i samodzielną kadrą, rzadko zmieniających cele działania

24 cechy stylu kierowania ludźmi:

• motywowanie finansowe, wyróżnianie najlepszych

• integracja pracowników z celami firmy

• decydowanie ma się odbywać w gronie kierowników, bez włączania pracowników w procesy cywilne

25 klasyfikacje kierowników:

wg szczebla:

• pierwszej linii - nadzorują wykonawców, nie są przełożonymi innych kierowników [kapral, brygadzista, mistrz]

• średniego szczebla - kierują pracą innych kierowników, a w określonym zakresie i sytuacjach także pracą bezpośrednich wykonawców [kierownik zakładu będącego częścią przedsiębiorstwa]

• najwyższego szczebla - odpowiadają za całość zarządzania, organizację, ustalają politykę i współdziałają z otoczeniem [prezes, dyrektor naczelny]

wg zakresu działania:

• funkcjonalni - odpowiadają tylko za jeden rodzaj działalności [produkcja, finanse, transport]

• ogólni - nadzorują i odpowiadają za całą działalność jednostki.

26 Trzyczłonowa definicja państwa

Rozróżnia się 5 typów definicji państwa :

1-funkcjonalna.Państwo określane było według funkcji jakie spełniało.Podejście takie reprezentował w XVII w. Hugo Grotius .Uważał, że :"państwo jest to zrzeszenie doskonale wolnych ludzi w celu korzystania z prawa oraz dla dobra powszechnego.
Współcześnie podejście to kontynuują J.R.Pennock i D.G.Smith , którzy większą uwagę poświęcają władczym funkcjom pańśtwa. Ich zdaniem państwo to "społeczna organizacja mająca rozstrzygającą włądzę nad wszystkimi osobami zamieszkującymi określone terytorium i mającą za swój główny cel rozwiązywanie wspólnych problemów i zabezpieczenie wspólnych dóbr, a przede wszystkim utrzymanie porządku.

2-strukturalno-elemetnowa: .Chyba najpopularniejsza definicja państwa.Została oparta na definicji Geogra Jellinka(na zdjęciu),uwględniającej 3 elementy : ludność, terytorium i władze zwierzchnią. Niektórzy autorzy dodaja jeszcze 4 element- suwerenność. Jednak u Jellinka władza zwierzchnia rozumiana jest zarazem jako władza suwerenna,

3-psychologiczna.Jej przedstawicielem jest Leon Petrażycki. Państwo to : "zbiór wyobrażeń dotyczących władczych stosunkó międzyludzkich. Stosunki te zachodzą przeważnie między rządzącymi a rządzonymi. Prawem rządzących jest wydawanie decyzji jak róznież wymaganie ich realizacji. Natomiast obowiązkiem rządzonych jest wykonywanie poleceń pod groźbą przymusu państwowego.

4-socjologiczna.Tutaj państwo to społeczność polityczna. Wg W.Wesołowskiego państwo to:"zespół ludzi występujących jako członkowie lub funcjonariusze określonych instytucji i posiadające z tej racji określone proregatywy.
Już wieki wcześnie Arystoteles widziala państwo jako zdolną do samowystarczalności wspólnotę równych, o charakterze uniwersalnym,obejmująca całokształt stosunków społęcznych pewnej zbiorowości ludzi,a mająca na celu doskonałe życie.

5-klasowa. Jest odmiana definicji socjologicznej. Najpopularniejszym jej reprezentantem jest K. Marks .Twierdzi on, że państwo jest instrumentem panowania grup posiadających, który pozwala im na wykorzystanie swojej dominacji w stosunkach społecznych.

27. 6 typów definicji władzy:

behawioralna - zakłada zachowania polegające na możliwości zmieniania postępowania innych osób

teleologiczna - spełnianie celów w łonie danego systemu wartości

instrumentalna - możliwości stosowania środków przymusu

strukturalna - władza to pewna struktura, zależność między rządzącymi a rządzonymi

wpływu - utożsamiające władzę z wywieraniem wpływu na innych

konfliktowa - podejmowanie decyzji przy rozdziale dóbr w sytuacjach konfliktowych

28. 3 sposoby nakłaniania do posłuchu [realny wpływ władzy]:

1. Przemoc lub groźba użycia przemocy

2. Manipulacja dobrami

3. Autorytet

• pogląd klasyczny - władza ma swój rodowód, zaczyna się na wysokim szczeblu

• założenia przyzwolenia - obdarzamy kogoś autorytetem, jeśli sami o tym zadecydujemy

wg Chestera Barnarda: [warunki]

• pracownik podporządkuje się poleceniu zgodnym z celami firmy lub jego własnymi celami

• pracownik jest w stanie zrozumieć polecenie

• pracownik jest w stanie wykonać polecenie

31 Delegowanie uprawnień - przydzielanie innym osobom formalnej władzy i odpowiedzialności za wykonywanie określonych czynności; przełożony, który nie może wykonać danej pracy osobiście powierza ją podwładnemu

32 Elementy składowe definiujące organ administracji

• ma określone prawem kompetencje

• działa w imieniu państwa i dla państwa

• posiada władztwo administracyjne

• wyodrębnienie organizacyjne w ramach aparatu państwa

33 Podmioty realizujące działania administracji:

• organizacja administracji państwowej [rządowej]

• organizacja samorządu terytorialnego

• organizacja władzy ustawodawczej i sądowniczej

34 Kompetencje organu administracji

• ustalone przez prawo obowiązki i uprawnienia, a także jego miejsce w systemie organizacji administracji i obowiązek lub możliwość konkretnych działań.

Obowiązkiem organów administracji jest przestrzeganie właściwości.

35 Właściwość rzeczowa - dotyczy określonego rodzaju spraw i rozstrzyga jaki organ jest właściwy do załatwienia spraw [np. z dziedziny budownictwa, przemysłu, handlu, zdrowia, oświaty...]

36 Właściwość miejscowa - określa obszar terytorialny działania danego organu i wskazuje, że jego właściwość rzeczowa może być realizowana np. w gminie x, województwie y, okręgu z, czy na obszarze całego państwa

37 Właściwość instancyjna - określa szczebel właściwy do załatwienia spraw, wskazując np. organ I instancji i organ odwoławczy.

Właściwość funkcjonalna - łączy się z instancyjną i odnosi się do bliższego określenia np. w regulaminie lub instrukcji dla stron,

38 Spory o właściwość (kompetencyjne) - zarówno:

• pozytywne - 2 lub więcej organów administracyjnych uważa się za właściwe do załatwienia danej sprawy

• negatywne - żaden z organów nie uważa się za właściwy

rozstrzygają organy wskazane przez przepisy.

Np. spór o właściwość między organami samorządu terytorialnego a organami administracji rządowej rozstrzyga sąd administracyjny, a między wojewodami premier.

39 Organy centralne i terenowe

Organy centralne:
-właściwość organów obejmuje obszar całego kraju

- jednoosobowe lub kolegialne [prezes, przewodniczący, szef, główny inspektor, kierownik, dyrektor generalny, dyrektor, np. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Prezes Agencji Rynku Rolnego, Prezes Głównego Urzędu Statystycznego, Prezes Wyższego Urzędu Górniczego]

- wyodrębnienie na naczelne, które są również centralnymi

- powoływane przez Prezesa RM na wniosek właściwego ministra, a ich organami zwierzchnimi są z reguły Prezes RM lub poszczególni ministrowie
-nie wchodzą w skład rządu

np. minister

Organy terenowe:

- działają na określonym terenie [gmina, województwo itp]

- dzielą się na organy o właściwości ogólnej (wojewoda) i specjalnej (wojewódzki komendant policji)
-wojewoda-powoływany i odwoływany przez premiera na wniosek Ministra Spraw Wewn. i Administracji; organ adm. Rządowej, przedstawiciel rządu w woj., nadzoruje jednostki samorządu terytorialnego; jest reprezentantem Skarbu Państwa, jest organem wyższego stopnia w postępowaniu jeśli ustawy tak stanowią

np. wojewoda

40 Organy kolegialne i monokratyczne

Organy kolegialne - dwa znaczenia kolegialności: metoda działania - konieczna jest współpraca wielu osób, ale sam organ działający wg tej metody nie musi być wieloosobowy; cecha strukturalna organu - jest wiele osób powołanych do wspólnego podejmowania decyzji lub innych czynności (to znaczenie obejmuje ten tematu). Kolegialność organu powoduje, że jego wolę wyraża uchwała wielu osób. Regulamin obrad organu kolegialnego określa quorum czyli liczbę osób potrzebną do podjęcia uchwały oraz do ważności posiedzenia. Organ kolegialny działa na posiedzeniach lub sesjach, może mieć swojego przewodniczącego. Zalety organów kolegialnych: liczba osób podejmujących decyzję realizuje postulat demokratyzmu; rozstrzygnięcia są bardziej pomyślane, trafne, obiektywne.  Wady organów kolegialnych: bardziej powolny niż organ monokratyczny; bardzo kosztowny; nie można nikomu przypisać odpowiedzialności za decyzje. Organy kolegialne stosuje się: dla podejmowania decyzji ważnych z punktu widzenia państwowego; jest bardzo efektywny gdy nie jest zbyt liczby (liczny powoduje, że organ może tylko przyjąć lub odrzucić czyjś projekt) i obciążony; stosuje się w budowie tzw. „sztabów w administracji” - organ do rozpatrzenia sprawy przez fachowców, różnych specjalistów; stosuje się do celów koordynacji działań np. Rada Ministrów.

Organy monokratyczne - jednoosobowe, tylko 1 osoba upoważniona jest do wydawania decyzji. Może ona mieć swój aparat pomocniczy, ale nie może on podejmować rozstrzygnięć bez upoważnienia organu monokratycznego. Zalety organów monokratycznych: szybkość działania w określonym zakresie spraw; fachowa wiedza (powinna być!); jasno określona odpowiedzialność. Wadami organów monokratycznych jest brak zalet, które posiada organ kolegialny. Stosunek organów kolegialnych do organów monokratycznych jest różnorodny - czasem organ kolegialny jest nadrzędny do monokratycznego a czasem jest odwrotnie. Organ kolegialny może decydować (Rada Gminy), inicjować, kontrolować, wydawać opinie lub jedno i drugie. Czasem organ monokratyczny musi mieć zgodę organu kolegialnego lub odwrotnie.

41 Organy decydujące - minister, wojewoda - powołane są do rozstrzygania spraw w drodze czynności prawnych [wydawanie aktów administracyjnych i normatywnych]

Organy pomocnicze - kolegium przy wojewodzie - tworzone są dla wydawania opinii, występowania z wnioskami, doradztwa lub wykonywania określonych czynności sprawdzająco-kontrolnych czy przygotowawczych.

42 Naczelne organy administracji

Naczelne organy administracji państwowej nie są w ten sposób określone w Konstytucji z 1997 r., lecz są w ten sposób nazwane w wielu ustawach, także tych uchwalanych ostatnio. W związku z tym nauka ma na celu wyróżnić pojęciowo i znaleźć cechy wspólne organów naczelnych. Na podstawie cech wspólnych organów naczelnych należy je klasyfikować dopiero wtedy, gdy charakter organu nie wynika jednoznacznie z prawa.

Na podstawie obowiązującego prawa możemy wyróżnić 4 określenia organów naczelnych, z których każde podawane osobno jest poprawne, choć służy innym celom:
a. Naczelne organy administracji rządowej to organy administracji publicznej, które prezydent powołuje bezpośrednio lub po wcześniejszym wyborze przez Sejm.
b. Naczelne organy administracji państwowej to organy zwierzchnie w stosunku do pozostałych organów w strukturze administracji rządowej.
c. Naczelne organy administracji państwowej to organy powoływane przez prezydenta lub Sejm, których właściwość terytorialna obejmuje obszar całego państwa.
d. Naczelne organy administracji państwowej to organy zwierzchnie w stosunku do pozostałych organów w strukturze administracji rządowej, których właściwość terytorialna obejmuje obszar całego państwa.

Najważniejsza z nich sprowadza się do tego, ze organy naczelne tworzą rząd, a organy centralne nie wchodzą w skład rządu.  
Organy naczelne powoływane są przez Prezydenta RP lub przez Sejm, a ich właściwość obejmuje terytorium całego państwa. Organami naczelnymi są: Prezes Rady Ministrów oraz ministrowie i szefowie komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów, obsługiwane prze urzędy zwane ministerstwami.

       Organy naczelne mają następujące cechy-(oprócz tworzenia składu rządu):

1.  Są one powoływane przez Prezydenta (bezpośrednio lub po wyborze przez Sejm),
2. Są organami zwierzchnimi wobec innych organów,
3.  Ponoszą one odpowiedzialność konstytucyjną i polityczną.

Art. 147 Konstytucji wskazuje organy naczelne.  

Są to: 

• Rada Ministrów,

• Prezes Rady Ministrów, 

• ministrowie, 

• przewodniczący określonych w ustawie komitetów.

43 Pojęcie urzędu - zespół usług wyposażony w odpowiednie środki techniczne powołany do pomocy w wykonywaniu funkcji organów

zorganizowana instytucja w której wykonywana jest administracja, jest miejscem działania aparatu administracyjnego, a wiec miejscem wykonywania pracy przez urzędników. Jest też organizacją powiązaną systemowo z innymi instytucjami, realizującymi wspólne zadania

44 Elekcja jako sposób doboru kadr administracji - urzędników wybierają wyborcy

45 Nominacja jako sposób doboru kadr administracji - urzędnicy zajmują wyższy szczebel [gł. administracja rządowa]

46 Konkurs jako sposób doboru kadr administracji - startujący np. na nauczyciela akademickiego, sędziego, służba cywilna itp

47 Rekrutacja bezpośrednia jako sposób doboru kadr administracji - stanowiska urzędników mających bezpośredni kontakt z ludźmi. Dowolność w doborze kandydatów.

48 Prawidłowy dobór kadr

dobór kadr - świadome wiązanie ludzi o określonych cechach, mające umożliwić jaknajefektywniejsze osiąganie celów organizacji oraz pełne wykorzystanie kwalifikacji i umiejętności pracownika. Jest to proces dwustronnym, dokonuje go pracodawca, który wie jakie cech pracownik powinien posiadać ale niewiadomy jest mu kandydat.

[rekrutacja, selekcja, zwolnienie, zatrudnienie]

49 Rotacja kadr kierowniczych - potrzeba rotacji kadry kierowniczej dyktowana jest różnymi przyczynami [długoletnie zajmowanie stanowisk kierowniczych prowadzi do rutyny, nadużywania władzy itp.], przede wszystkim jest to wynikiem założeń demokracji. Jednak postulat rotacji nie dotyczy w równym stopniu wszystkich kadr kierowniczych. Pewne stanowiska z natury rzeczy wymagają częstych zmian. W większym stopniu należy wprowadzać rotację kadr na stanowiskach związanych z działalnością polityczną lub społeczną niż kierowników tych placówek, w których na pierwszy plan wysuwają się elementy wiedzy technicznej. Z istoty demokracji wynika, iż należy zmieniać krąg osób, które biorą udział w rządzeniu państwem, należy zapobiegać zjawisku powstawania „społeczników zawodowych”, rutyny w rządzeniu itp. Tam natomiast, gdzie w rachubę wchodzi przede wszystkim fachowa wiedza [kierownik szkoły, szpitala], postulat rotacji nie ma już takiego znaczenia.

50 System łupów i stabilność kadry urzędniczej

System łupów (w angielski - spolis system), zwyczaj, w praktyce politycznej w Stanów Zjednoczonych, obsadzania urzędów przez stronników partii, która zwyciężyła w wyborach na prezydenta lub gubernatorów (datuje się od prezydentury A. Jacksona - 1829-1837). System ten sprzyjał nadużyciom i korupcji. Ograniczany od 1883 - od tzw. ustawy Pendletona, istnieje nadal przy obsadzaniu niektórych stanowisk państwowych.

W innych krajach potocznie tym terminem określa się zagarnianie urzędów państwowych przez funkcjonariuszy partii zwyciężającej w wyborach, bez względu na ich kwalifikacje.

51 Formy aktywności administracji:

• prawne formy administracji

• na podstawie wyraźnych przepisów prawa [akty administracyjne, normatywne, umowy, ugody, przyrzeczenia]

• na podstawie ogólnych upoważnień ustawowych - część normy prawnej nie określona wyraźnie. Działanie administracji może zostać rozszerzone:

1. gdy norma określająca stan faktyczny zawiera zwrot niedookreślony

2. gdy norma nie określa jednoznacznie zachowania się organu poprzez użycie zwrotu np. „organ może”

202Formy działania administracji inne niż formy prawne

Inne działania administracji publicznej nie będące czynnościami prawnymi - skutek prawny występuje tylko czasem ale nie jest to bezpośrednim celem takiego działania. Zaliczmy do nich:
a) działania społeczno - organizatorskie - są to takie działania jakie może dokonać również każda organizacja społeczna. Typ tych działań określany jest także mianem działań niewładczych, choć pojęcie to obejmuje również i pewne działania prawne np. czynności prawa cywilnego, organizowanie akcji społecznych nie popartych przymusem państwowym,
b) działania materialno - techniczne (faktyczne) - są to takie działania organów administracji, które , oparte są na wyraźnej podstawie prawnej i wywołują konkretne skutki prawne a zarazem są czynnościami faktycznymi, np. prowadzenie różnych rejestrów, ewidencji, kartotek oraz na zewnątrz urzędu, np. utrzymywanie czystości na ulicach. Istnieją dwa rodzaje czynności materialno - techniczne, wewnętrzne np. sporządzanie sprawozdań, statystyki, czynności kancelaryjne; i czynności materialno - techniczne zewnętrzne np. przymusowe doprowadzenie zwierzęcia do szczepienia, wyburzenie obiektu budowlanego, opróżnienie lokalu, zajęcie nieruchomości lub rzeczy ruchomej itp.
c) „zwykłe” poświadczenia- nie tworzą, nie zmieniają i nie znoszą stosunków prawnych. Ich znaczenie polega na tym, że służy im szczególna moc dowodowa.

203Podstawowe prawne formy działania administracji: stanowienie aktów normatywnych i wydawanie aktów administracyjnych

204Inne niż stanowienie aktów normatywnych i wydawanie aktów administracyjnych formy prawne działania administracji

52 Akt administracyjny - konstrukcja prawna, przy pomocy której organ administracji w oparciu o wyraźny przepis rangi ustawowej dokonuje ustalenia stanu faktycznego i władczo, jednostronnie rozstrzyga o prawach i obowiązkach konkretnego adresata [podwójnie oznaczona konkretność - konkretny adresat i konkretna sytuacja]

53 Uznanie administracyjne - Administracja może działać tylko na podstawie ustawy. Swobodne uznanie przysługuje administracji o ile zostanie jej przyznane przez wyraźny przepis ustawy. Uznanie administracyjne istnieje wówczas, gdy administracja dla urzeczywistnienia stanu prawnego może wybierać między różnymi rozwiązaniami. Uznanie występuje wtedy, gdy norma prawna nie determinuje w sposób jednoznaczny skutku prawnego, lecz pozostawia w sposób wyraźny dokonanie takiego wyboru organowi administracji. Uznanie może polegać na tym, że administracja musi się zdecydować, czy dany środek można w ogóle zastosować albo też jaki ze środków wybrać. Uznanie zapewnia ustawodawca, ponieważ musi ono wynikać z normy prawnej (ustawowej). Technicznie upoważnienie do uznania przybiera formę wyraźnego wskazania na uznanie, przez wyrażenia organ „może”, „jest uprawniony”, bądź wynika z całokształtu uregulowania. Nie ma natomiast uznania, gdy ustawa stanowi, że organ „wyda”, „ustali”, „nakazuje” itd. Uznanie stwarza administracji możliwość działania na własną odpowiedzialność, jakkolwiek na podstawie upoważnienia udzielonego przez ustawę. Zawsze administracja jest zobowiązana mieć „na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli”. Uznanie administracyjne ma zastosowanie przede wszystkim przy załatwianiu spraw indywidualnych, ale nie tylko. Cel uznania i trafność rozstrzygnięcia konkretnego przypadku wymagają szczegółowego wyważenia wszelkich argumentów przemawiających za, jak i przeciw określonemu rozstrzygnięciu. Decyzje administracyjne oparte na uznaniu podlegają kontroli NSA.

54 Pojęcia niedookreślone [nieokreślone]

Pojęcie nieokreślone. Pojęcie nieokreślone pojawia się często w ustawach np. „ interes społeczny”, „interes publiczny”, „dobro publiczne”, „interes bezpieczeństwa państwa”, „ważny interes strony”, „porządek publiczny” i inne. Administracja wykonując ustawy ustala co kryje się pod tymi pojęciami. Ustalenie to wymaga pewnej wiedzy, poznania określonych zjawisk, a nawet przewidywania przyszłości. Aby dokonać prawidłowego ustalenia trzeba brać pod uwagę różne punkty widzenia. Ocena, czy to ustalenie jest prawidłowe, podlega kontroli sprawowanej przez powołane instytucje kontroli.

55 Koordynacja - władza oddziaływania na przedmioty, wyposażona w określony stopień samodzielności w celu ujednolicenia, ukierunkowania działań, osiągnięcia celów organizacji.

56 Triada nauk administracyjnych:

1. Prawo administracyjne - normy prawne dot. administracji publicznej, szczegółowe rozważania dot. funkcjonowania administracji w danych dziedzinach, procedura administracji, zasady postępowania urzędników [np. prawo budowlane, egzekucja administracyjna]

dzieli się na:

- ustrojowe - pozycja naczelnych i centralnych organów administracji samorządowej [regulacja struktur]

- materialne - regulacja szczegółowych zagadnień [prawa i obowiązki obywateli]

- procesowe - zasady postępowania organów względem innych organów lub organów względem obywateli.

2. Polityka administracyjna - planowanie działań państwa w okr. Materiach, koordynacją, przewidywaniem skutków, prognozowaniem, wyznaczaniem kierunku rozwoju administracji w danej dziedzinie [np. polityka rolna]

3. Nauka administracji - informowanie o stanie administracji, jej wpływie na działalność czynników pozaprawnych, o metodach pracy, zajmuje się strukturami, powiązaniami aparatu kierowniczego, sposobami oddziaływania na podwładnych, współdziałaniem, koordynacją itp...

57 Nurt klasyczny i neoklasyczny [w organizacji] - opiera się na założeniach ekonomicznych. Takiego człowieka można nazwać materialistą.

58 Nurt psycho-socjologiczny [psychologiczno-systemowy] - pracownik niekoniecznie kalkuluje ekonomicznie, ważne jest dla niego otoczenie w pracy. Próba oddziaływania ekonomicznego ma mały skutek.

59 Nurt systemowy - łączy w sobie 2 powyższe nurty; pracownik kalkuluje kiedy ważniejsza jest praca, a kiedy stosunki międzyludzkie.

60 Zasada Heisenberga - Zasada nieoznaczoności (zasada nieokreśloności) mówi, że niepewność zawsze będzie częścią każdego przewidywania dokonanego przez naukę. Postęp może ją tylko zmniejszać aż do pewnej granicy. Nieoznaczoność nigdy nie będzie równa zeru. Dla niektórych problemów nie da się dokładnie wyliczyć, co się stanie w przyszłości.

61 Kierownicy a grupy nieformalne

Problematyka kierownictwa łączy się ze sprawą układów wewnętrznych opartych na więzach formalnych. W każdym zakładzie pracy wytwarzają się więzi nieprzewidziane w obowiązujących przepisach, są to właśnie grupy nieformalne, które są różnorodne. Przyczyną ich tworzenia jest poczucie krzywdy i potrzeba obrony interesów danej grupy, niekiedy wchodzą w rachubę wspólne zainteresowania. Byt i działalność grupy nieformalnej nie są uregulowane przepisami, w ich obrębie wytwarzają się niepisane reguły w których działają członkowie grupy. Każda grupa posiada przywódcę. Jest to pracownik ceniony w środowisku, czy to z uwagi na kwalifikacje zawodowe, doświadczenie czy szerokie kontakty osobiste, odwagę w wyrażaniu swego zdania. Istnieją różne rodzaje grup nieformalnych. Niektóre z nich określa się mianem klik. Są to grupy nieformalne, których działalność pozostaje w sprzeczności z oficjalnymi celami instytucji. Członkowie klik zmierzają do zdobycia dla siebie korzyści lub zabiegają o nie w drodze czynów niedozwolonych, nieetycznych. Kliki zmierzają do zdobycia władzy, zastanawiają się jak zepchnąć część swych obowiązków na innych pracowników. Rola kierownictwa w instytucji opanowanej przez kliki jest trudna. Kierownik powinien być dostępny dla podwładnych, interesować się ich kłopotami, wykazywać tolerancję wobec ich poglądów, nie może jednak przekroczyć pewnej granicy.

62 Klika - grupa nieformalna dążąca do zdobycia władzy w firmie drogą nieetyczną.

Aby nie było klik:

• nie dopuścić, by pracownicy na wstępie skreślili kierownika

• kierownik powinien być dostępny dla wszystkich pracowników

• zakaz tworzenia „pupilków”

• ważne wzajemne relacje - kierownik nie nadużywa stanowiska, pracownicy wykonują powierzone zadania

63 Grupy nacisku - Szukając krótkiej i trafnej definicji lobbingu (określanego także jako „zorganizowane interesy”, „zorganizowane grupy”, „grupy presji” czy „grupy nacisku”) można powiedzieć, że jest to pewien zestaw technik wpływania na proces decyzyjny, które polegają na przekonywaniu przedstawicieli władz państwowych do określonych rozwiązań prawnych, administracyjnych, problemowych itd.

Niezależnie od definicji należy przyjąć, że istotą funkcjonowania lobbingu jest wzajemne komunikowanie (nawiązywanie bezpośrednich relacji- kontaktów personalnych) pomiędzy grupą nacisku a przedstawicielami aparatu państwowego za pośrednictwem pośrednika (lobbisty)

64 Kontrola - porównanie stanu zastanego ze stanem postulowanym. Powinna być niezależna, bezstronna i fachowa.

65 Nadzór - obejmuje możliwość wiążącego wpływania na podmioty nadzorowane, a także ich kontroli, czyli sprawdzania prawidłowości działania jednostek organizacyjnych i oceniania ich poczynań. Ma uprawnienia do wydawania określonych poleceń władczych.

66 Decentralizacja - proces systematycznego delegowania władzy i autorytetu w ramach danej organizacji ku menedżerom średniego i niższego szczebla

67 Centralizacja - utrzymywanie władzy i autorytetu w rękach menedżerów wyższego szczebla; zalety: jednolitość działania, możliwość przerzucania środków finansowych z jednego ośrodka do drugiego; wady: zanik gospodarności, samodzielności, tendencje do decydowania o najmniejszych sprawach przez dyrektora

68 Koncentracja - skupienie prawa do podejmowania decyzji w określonej dziedzinie w rękach jednego organu

69 Dekoncentracja - rozłożenie uprawnień dotyczących pewnej dziedziny do podejmowania decyzji, a skupionych poprzednio w rękach jednego organu na większą liczbę organów administracyjnych

70 Administracyjne instrumenty informacyjne -

71 Informacje ukryte -

72 Gotowe informacje standardowe -

73 Public relations - (z ang. - relacje z otoczeniem) - proces komunikowania, który poprzez stworzenie możliwości dialogu i interakcyjność działań oraz z pomocą określonych instrumentów i technik komunikacyjnych, wzmacnia lub nawet kreuje związek organizacji z jej otoczeniem, aby stworzyć sytuację, w której nastąpi wyrównanie interesów organizacji i jej otoczenia oraz aby umożliwić funkcjonowanie organizacji i jej otoczenia w optymalnej dla obu stron rzeczywistości.

74 Dokumentacja -

75 Zasady udostępniania dokumentów w administracji publicznej -

76 Przykłady działania władzy ustawodawczej i sądowniczej w sposób właściwy administracji -

77 Prace kameralistów [policystów]- w swych badaniach i analizach zmierzających do usprawnienia administracji wykorzystywali i łączyli różne dziedziny wiedzy [m.in. prawo, ekonomię, politykę], dając wartościowe informacje o poszczególnych działach administracji i metodach jej działania. Wyróżnić można 3 główne okresy: pierwszy, pod wpływem merkantylizmu koncentrował się głównie na gospodarce, drugi zw. z doktryną praw natury, analizował problemy interwencjonizmu państwa i ochrony interesów bogatego mieszczaństwa, trzeci nawiązywał do dogmatycznej koncepcji prawa ustrojowego.

78 Osiągnięcia Lorenza von Steina - przez wielu uważany za twórcę nauki administracji. Omawiał różne działy działalności administracyjnej państwa, tworzył interesujące uogólnienia odnoszące się do wszystkich działów i podkreślał wspólne metody działania właściwe dla całej administracji.

79. 3 szkoły klasyczne nauki administracji:

naukowego zarządzania

administracyjna

stosunków międzyludzkich

80 Typy ustroju

• anarchia (bezrząd)

• autorytaryzm

• autokracja

• absolutyzm

• absolutyzm oświecony

• despotyzm

• despotyzm oświecony

• dyktatura

• dyktatura wojskowa

• junta

• monarchia

• monarchia absolutna

• monarchia konstytucyjna

• monarchia parlamentarna

• księstwo

• wielkie księstwo

• monarchia elekcyjna

• emirat

• monarchia dziedziczna

• Popular monarchy

• New Monarchs

• Self-proclaimed monarchy

• wicekrólestwo

• system patriarchalny

• patrymonializm

• tyrania

• demokracja

• faszyzm

• federacja

• kapitalizm

• komunizm

• oligarchia

• arystokracja

• timokracja

• korporatyzmm

• gerontokracja

• hierokracja

• kakistokracja

• kleptokracja

• kryptokracja

• merytokracja

• plutokracja

• klika

• technokracja

• państwo policyjne

• republika

• teokracja

• totalitaryzm

• ochlokracja

81 Typy władzy wg Arystotelesa

• monarchia

• arystokracja

• politeja

• tyrania

• oligarchia

• demokracja

82 Teoria władzy Charlesa Montesquieu - władza chcąc być trwałą musi zostać podzielona na 3 części: ustawodawstwo, wykonawstwo i sądownictwo. Podział władzy zapobiega tyranii, a prawo jest wytworem istotnych potrzeb natury ludzkiej i jego istnienie należy uznać za konieczne.

83Teoria władzy Niccolo Machiavelliego - władza jest funkcją społeczną, środkiem sterowania zachowaniem i działaniem społeczeństwa. Należy oddzielić, jeśli to konieczne, politykę od moralności, konieczne jest uznanie istniejących warunków za punkt wyjścia wszelkiej działalności politycznej. Atrybutem władzy jest przymus i przemoc. Prestiż posiada ten, kto dysponuje siłą zbrojną i pieniędzmi. W polityce sukces usprawiedliwia wszystko. Człowiek jest z natury zły i powinien bać się nieprzestrzegania prawa tworzonego przez władzę, a za nieposłuszeństwo powinien być karany.

84 Teoria władzy Jeana Jacquesa Rousseau - władza i wszelki porządek społeczny opierają się na układach. Przez umowę społ. członków społeczności powstaje nieograniczona władza zwierzchnia, która nie może błądzić, ponieważ jest wolą powszechną zmierzającą do ogólnej korzyści. Obywatel posłuszny władzy jest posłuszny sobie, bo jego wola jest częścią podstawy władzy i nic ze swojej osobistej wolności nie traci.

85 Teoria władzy Maxa Webera -

86 Teoria władzy Leona Petrażyckiego - władza państwowa ma na celu dobro ogółu, a uświadomienie sobie tego przez ogół ułatwia przyjmowanie władzy. Twierdził, że kiedyś człowiek działał pod wpływem strachu, a dopiero wraz z postępem społecznym wzniósł się ponad serwilizm. Motywem podstawowym działania jest interes własny i najbliższych, a motywem wyższego rzędu - działanie w interesie społeczeństwa.

87 Władza liniowa i sztabowa

Liniowa to linia podporządkowania od góry do dołu, do miejsca, w którym wykonywane są podstawowe czynności organizacji. Jeśli organizacja się rozrasta to niezbędne są stanowiska sztabowe pomagające pracownikom linii. Sztab obejmuje te elementy organizacji, które nie należą do linii. Personel sztabowy poświęca czas na doradzanie, świadczenie usług członkom linii, przygotowywanie projektów informacji i argumentów, a kierownicy liniowi koncentrują swoje wysiłki bezpośrednio na osiąganiu celów organizacji. Kierownicy liniowi mają władzę legalną, a członkowie sztabu nie mają uprawnień do wydawania poleceń.

88 Zasada szczeblowości - wskazuje, że musi istnieć zrozumiała linia podporządkowania, przechodząca ze szczebla na szczebel, od najwyższego do najniższego poziomu organizacji.

89 Zadania własne i zlecone

własne - dzielą się na obowiązkowe [które gmina musi wykonać] oraz pozostałe [których wykonywanie zależy od woli i możliwości gminy]

zlecone - z zakresu adm. rządowej mogą wynikać z ustaw lub zawartych przez gminę porozumień.

90 Pozycja prawna wojewody

91Pojęcie resortu - W doktrynie prawniczej resort administracyjny to wyodrębniona organizacyjnie część administracji państwowej, zajmująca się wydzielonym i powiązanym ze sobą kompleksem spraw, którą kieruje minister lub inny organ naczelny. W języku potocznym słowo resort jest traktowane jako synonim słowa ministerstwo (np. resort gospodarki, resort pracy). W ścisłym znaczeniu resort obejmuje jednak, obok ministerstwa, także kierującego resortem ministra i inne podmioty jemu podporządkowane (urzędy centralne, organy terenowe i inne jednostki organizacyjne). Po wejściu w życie w 1999 r. ustawy o działach administracji rządowej unika się zazwyczaj tego pojęcia, choć jest ono wciąż obecne w literaturze prawniczej i ma długie tradycje w nauce o administracji.

92Samorząd - forma organizacji wyodrębnionej z grupy społecznej, dzięki której może ona decydować w granicach prawa o istotnych dla niej sprawach, działając bezpośrednio lub za pośrednictwem demokratycznie wybranego i funkcjonującego przedstawicielstwa, oraz podkreśla, że podmiotem samorządu jest określona społeczność wyodrębniona na podstawie wspólnych interesów.

93Rodzaje samorządu

• terytorialny - dotyczący wspólnoty osób zamieszkujących dane terytorium,

• funkcjonalny - dotyczący wspólnoty osób opartej na więzi pracy, wykonywania zawodu lub innej działalności (samorząd adwokacki, samorząd radców prawnych, samorząd sędziowski, samorząd prokuratorski, samorząd notarialny, samorząd lekarski, samorząd rzemieślniczy, samorząd akademicki, samorząd rolniczy itp.).

94Geneza samorządu terytorialnego -

95Samorząd terytorialny jako korporacja - doktryna współczesna określa samorząd terytorialny jako korporację lokalnego społeczeństwa, posiadającą osobowość prawną i własną wewn. organizację, realizującą zadania państwowe pod nadzorem państwa. Podmiotem samorządu terytorialnego jest społeczność mieszkająca na okr. terytorium i zorganizowana w związek samorządowy, tworzony przez państwo do realizacji jego zadań. Przedmiotem jest administracja państwowa, realizowana przez powoływane w drodze wyborów organy związku samorządowego, działające pod kontrolą społeczności lokalnej.

Działania własne i zlecone mają charakter państwowy, działalność samorządu realizującego samodzielnie zadania państwowe pozostaje pod nadzorem państwa.

96Rada gminy -organ stanowiący i kontrolny gminy. Jeżeli siedziba rady gminy znajduje się w mieście położonym na terytorium tej gminy, to rada nosi nazwę rady miejskiej; w gminach miejskich jest to rada miasta.

Kadencja rady gminy trwa 4 lata licząc od dnia wyboru. Na czele rady stoi przewodniczący i wiceprzewodniczący w liczbie od 1 do 3.

Do właściwości rady gminy należą wszystkie sprawy pozostające w zakresie działania gminy, o ile ustawy nie stanowią inaczej. Rada gminy ze swojego grona może powoływać stałe i doraźne komisje do określonych zadań, ustalając przedmiot działania oraz skład osobowy.

Do wyłącznej właściwości rady gminy należy:

1. uchwalanie statutu gminy,

2. powoływanie i odwoływanie sekretarza oraz skarbnika gminy, który jest głównym księgowym budżetu,

3. uchwalanie budżetu gminy oraz przyjmowanie sprawozdań z działalności finansowej gminy i udzielanie absolutorium zarządowi z tego tytułu,

4. uchwalanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego,

5. uchwalanie programów gospodarczych,

6. ustalanie zakresu działania sołectwa i dzielnicy (osiedla) oraz przekazywanie im składników mienia do korzystania,

7. podejmowanie uchwał w sprawach podatków i opłat w granicach określonych w odrębnych ustawach,

8. podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych gminy, przekraczających zakres zwykłego zarządu, dotyczących:

• nabycia, zbycia i obciążania nieruchomości gruntowych oraz ich wydzierżawiania lub najmu na okres dłuższy niż trzy lata, o ile ustawy szczególne nie stanowią inaczej,

• przyjmowania lub odrzucania spadków i zapisów,

• emitowania obligacji oraz określania zasad ich zbywania, nabywania i wykupu przez zarząd,

• zaciągania długoterminowych pożyczek,

• ustalania maksymalnej wysokości pożyczek krótkoterminowych, zaciąganych przez zarząd w roku budżetowym,

• zobowiązań w zakresie podejmowania inwestycji i remontów o wartości przekraczającej granicę ustaloną corocznie przez radę gminy,

• tworzenia i przystępowania do spółek i spółdzielni oraz rozwiązywania i występowania z nich,

• określania zasad wnoszenia, cofania i zbywania udziałów i akcji przez zarząd,

• tworzenia, likwidacji i reorganizacji przedsiębiorstw, zakładów i innych gminnych jednostek organizacyjnych oraz wyposażania ich w majątek,

• określanie wysokości sumy, do której zarząd gminy może samodzielnie zaciągać zobowiązania,

• podejmowanie uchwał w sprawie przyjęcia zadań, o których mowa w art.8 ust.2 i 2a

• podejmowanie uchwał w sprawach współdziałania z innymi gminami oraz wydzielanie na ten cel odpowiedniego majątku,

• podejmowanie uchwał w sprawach współpracy ze społecznościami lokalnymi i terytorialnymi innych państw oraz przystępowania do międzynarodowych zrzeszeń społeczności lokalnych i regionalnych,

• podejmowanie uchwał w sprawach: herbu gminy, nazw ulic i placów publicznych oraz wznoszenia pomników,

• nadawanie honorowego obywatelstwa gminy,

• podejmowanie uchwał w sprawie zasad dzielenia stypendiów dla uczniów i studentów,

• stanowienie w innych sprawach zastrzeżonych ustawami do kompetencji rady gminy.

97Wójt -w okresie lokacji miast był to dziedziczny urzędnik, stojący na czele miasta lub osady miejskiej lokowanej na prawie niemieckim.
Był on lennikiem pana miasta i miał liczne i dochodowe przywileje :

-1/6 czynszów

-1/3 kar sądownych

-liczne parcele w mieście

-zasiadał w ławie miejskiej

-prawo posiadania jatek

-inne

Zobowiązany był do konnej służby wojskowej. W późniejszym okresie kiedy powstawały rady miejskie, miasto wykupywało urząd wójta. W XIX wieku i do roku 1950 wójt był urzędnikiem pełniącym funkcje wykonawcze w gminie. Od roku 1990 do roku 2002 wójt był wybieranym przez radę przewodniczącym zarządu gminy i kierownikiem urzędu gminy. Od 2002 jest wybierany w wyborach powszechnych, pełniąc funkcję organu wykonawczego gminy.

Wójt wykonuje uchwały rady gminy i zadania gminy określone przepisami prawa. Do zadań wójta należy w szczególności:
1) przygotowywanie projektów uchwał rady gminy,
2) określanie sposobu wykonywania uchwał,
3) gospodarowanie mieniem komunalnym,
4) wykonywanie budżetu,
5) zatrudnianie i zwalnianie kierowników gminnych jednostek organizacyjnych.

Kadencja wójta rozpoczyna się w dniu rozpoczęcia kadencji rady gminy lub wyboru go przez radę gminy i upływa z dniem upływu kadencji rady gminy. Wójtem nie może być osoba nie bedąca obywatelem Polski.

Burmistrz -zazwyczaj obieralny, przewodniczący zarządu/magistratu gminy miejskiej.

Obecnie burmistrz to jednoosobowy organ wykonawczy gminy (wójt), która ma siedzibę w mieście. W miastach powyżej 100.000 mieszkańców lub posiadających historycznie przyjęte nazewnictwo organem wykonawczym jest prezydent miasta. Burmistrz jest również kierownikiem urzędu miasta (lub miasta i gminy). Niejako z urzędu jest też kierownikiem urzędu stanu cywilnego, lecz może także mianować odrębnego kierownika tego urzędu, co też z reguły jest praktykowane.

Prezydent miasta - w Polsce odpowiednik burmistrza (wójta) - organ wykonawczy gminy. W miastach na prawach powiatu pełni ponadto funkcję starosty.

98Urząd gminy - przy jego pomocy wykonuje swoje zadania zarząd będący organem wykonawczym gminy. Kierownikiem urzędu jest wójt [burmistrz, prezydent miasta], pracownicy urzędu gminy, będącego aparatem pomocniczym zarządu, nie mają samoistnych kompetencji. Swoje zadania wykonują w imieniu i z upoważnienia zarządu. Regulamin organizacyjny urzędu uchwalany jest przez radę gminy na wniosek zarządu.

99Zadania powiatu

Art. 4. 1. Powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym w zakresie:

1. edukacji publicznej

2. promocji i ochrony zdrowia

3. pomocy społecznej

4. polityki prorodzinnej

5. wspierania osób niepełnosprawnych,

6. transportu zbiorowego i dróg publicznych,

7. kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami,

8. kultury fizycznej i turystyki,

9. geodezji, kartografii i katastru,

10. gospodarki nieruchomościami,

11. administracji architektoniczno-budowlanej,

12. gospodarki wodnej,

13. ochrony środowiska i przyrody,

14. rolnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego,

15. porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli,

16. ochrony przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania powiatowego magazynu przeciwpowodziowego, przeciwpożarowej i zapobiegania innym nadzwyczajnym zagrożeniom życia i zdrowia ludzi oraz środowiska,

17. przeciwdziałania bezrobociu oraz aktywizacji lokalnego rynku pracy,

18. ochrony praw konsumenta,

19. utrzymania powiatowych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych,

20. obronności,

21. promocji powiatu,

22. współpracy z organizacjami pozarządowymi.

2. Do zadań publicznych powiatu należy również zapewnienie wykonywania określonych w ustawach zadań i kompetencji kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży.

3. Ustawy mogą określać inne zadania powiatu.

4. Ustawy mogą określać niektóre sprawy należące do zakresu działania powiatu jako zadania z zakresu administracji rządowej, wykonywane przez powiat.

5. Powiat na uzasadniony wniosek zainteresowanej gminy przekazuje jej zadania z zakresu swojej właściwości na warunkach ustalonych w porozumieniu.

6. Zadania powiatu nie mogą naruszać zakresu działania gmin.

Art. 4a. Ustawy mogą nakładać na powiat obowiązek wykonywania zadań z zakresu organizacji przygotowań i przeprowadzenia wyborów powszechnych oraz referendów.

100Miasto na prawach powiatu

Miastem na prawach powiatu [tzw. powiat grodzki] jest miasto liczące ponad 100tys mieszkańców oraz miasto, które przestało być siedzibą wojewody z dniem 31.12.1998. Funkcje organów powiatu w miastach na prawach powiatu sprawują: rada miasta i zarząd miasta.

Miasto stołeczne Warszawa, będące centrum dyspozycji politycznych i administracyjnych państwa, ośrodkiem spełniającym ważne funkcje gosp. i kulturalne w stosunku do swego regionu, największą w kraju aglomeracją miejską posiadającą swoje tradycje, opiera swą działalność na ustawie z 15.03.2002 o ustroju m. st. Warszawy.

101Sejmik i zarząd województwa

Sejmik wojewódzki jest organem stanowiącym i kontrolnym województwa. Na czele sejmiku województwa stoi przewodniczący sejmiku i dwóch wiceprzewodniczących wybieranych z  grona radnych. Przewodniczący sejmiku organizuje pracę sejmiku  i prowadzi jego obrady, nie ma uprawnień do reprezentowania województwa na zewnątrz.
Sejmik województwa obraduje na sesjach zwołanych przez przewodniczącego co najmniej raz na kwartał. Sejmik województwa ze swego grona może powoływać stałe i  doraźnie komisje do wykonywania określonych czynności i zadań. Sejmik swoje zadania stanowiące wykonuje poprzez uchwalanie uchwał.

Zarząd województwa
Zarząd województwa jest organem wykonawczym województwa. W skład Zarządu Województwa Podlaskiego wchodzą: Marszałek Województwa Podlaskiego, dwóch wicemarszałków Województwa Podlaskiego oraz dwóch Członków Zarządu Województwa Podlaskiego. Marszałek województwa jest wybierany przez sejmik spośród radnych bezwzględną większością głosów.  Na wniosek marszałka sejmik wybiera pozostałych członków zarządu. Zarząd  jest organem kolegialnym, swoje zadania pełni między innymi poprzez podejmowanie uchwał. Jest uprawniony do wykonywania zadań samorządu, które nie zostały zastrzeżone na rzecz sejmiku województwa i wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych.

102Nadzór nad działalnością samorządu

Nadzór nad działalnością samorządu województwa sprawuje Prezes RM i wojewoda, a w zakresie spraw finansowych regionalna izba obrachunkowa. organy nadzoru mogą wkraczać w działalność województwa tylko w przypadkach określonych ustawami. Nadzór jest sprawowany na podstawie kryterium zgodności z prawem. Prezes RM może zawiesić organy samorządu województwa i ustanowić zarząd komisaryczny. Rozstrzygnięcia nadzorcze Prezesa RM podlegają zaskarżeniu do sądu administracyjnego z powodu niezgodności z prawem.

103Zasady kształcenia we francuskiej Krajowej Szkole Administracji ENA - stanowi odzwierciedlenie specyficznego życia administracyjnego, społecznego i edukacyjnego we Francji. Jest to połączenie wyższej uczelni z urzędem państwowym. Do jej zadań należy dokonywanie naboru i selekcji kandydatów na określone stanowiska w administracji. Szkoła nie prowadzi badań naukowych, brak tradycyjnych wykładów, brak zatrudnionej kadry naukowej (dydaktycznej). Studenci otrzymują status urzędników państwowych, a także wynagrodzenie z tego tytułu. Są 2 kategorie uczniów: pochodzący z konkursu dla funkcjonariuszy, uczniowie pochodzący z konkursu dla studentów. Studenci odbywają staże w prefekturach, merostwach, a następnie przedsiębiorstwach handlowych i instytucjach bankowych. Ostatnim etapem nauki w szkole jest indywidualna praca badawcza.

104Pracownicy urzędów państwowych i pracownicy samorządowi -

105Cele powstania służby cywilnej

106Pojęcie prawnej formy działania administracji

Prawne formy działania administracji publicznej

1. Pojęcie i klasyfikacja form działania administracji publicznej

Organy administracji publicznej podejmują różnego rodzaju działania, które w różnym zakresie są regulowane prawnie. Różnie wygląda podstawa prawna tych działań, ich moc obowiązująca, skutki prawne, tryb dokonywania i możliwości zaskarżania. Z punktu widzenia tej charakterystyki wyodrębnić możemy różne formy działań administracji. Pewna forma działania administracji to prawnie określony typ konkretnej czynności organu administracji. Prawna forma działania administracji to prawnie określony typ zakresu spraw, w jakich te czynności występują, ani od tego, czy są one powiązane z innymi czynnościami. Ten sam typ czynności może być stosowany w sprawach z zakresu prawa paszportowego i prawa budowlanego. Pojęcie prawnej formy działania administracji na gruncie prawa administracyjnego jest odpowiednikiem pojęcia czynności prawnej na gruncie prawa cywilnego.

W nauce prawa administracyjnego nie stworzono jednego, pełnego, akceptowanego przez wszystkich autorów katalogu prawnych form działania administracji. Wśród ogółu działań administracji najczęściej wyodrębnia się następujące formy tych działań :

- Akty normatywne;

- Akty administracyjne;

- Ugody;

- Porozumienie administracyjne;

- Czynności cywilnoprawne;

- Czynności faktyczne.

W działalności administracji wyróżnić możemy dwie sfery działania - sferę wewnętrzną i sferę zewnętrzną. Sfera zewnętrzna to działalność administracji podejmowana w stosunku do podmiotów nie podporządkowanych organizacyjnie ani służbowo danemu organowi administracji jak obywatele, organizacje społeczne lub samorządowe, zrzeszenia obywateli czy jednostki państwowe i niepaństwowe, które nie są podporządkowane danemu organowi. Działania w sferze wewnętrznej dotyczą natomiast stosunków prawnych z organami, jednostkami organizacyjnymi czy pracownikami bezpośrednio służbowo podporządkowanymi danemu organowi.

Formy działań administracji podzielić można na formy działań władczych i niewładczych zwanych pozawładczymi. Działanie władcze to jednostronne rozstrzygnięcie organu administracji o pozycji prawnej drugiej strony stosunku prawnego. Przy czym ta druga strona musi się podporządkować woli organu dysponującego środkami przymusu państwowego, pozwalającymi na wymuszenie podporządkowania się. Do działań władczych należą akty administracyjne i akty normatywne.

W przypadku niewładczym form działania pozycje organu administracji i drugiego podmiotu stosunku prawnego są równorzędne. Nawet, jeśli istnieje pewne zróżnicowanie, organ administracji nie zajmuje pozycji zdecydowanie nadrzędnej. Czasami załatwienie określonej sprawy wymaga podjęcia kolejno kilku działań administracji mających różne formy prawne. Mamy wtedy do czynienia z ciągiem działań prawnych, z tzw. Działaniami złożonymi administracji.

107Podstawowe prawne formy działania administracji: stanowienie aktów normatywnych i wydawanie aktów administracyjnych

108Informacja zwrotna w relacjach zawodowych:

1. Autorytet nadawcy - im bardziej szef jest autorytetem dla podwładnych, tym łatwiej przyjmują oni jego oceny i opinie, nawet te bardzo krytyczne.

2. Wcześniejsze relacje nadawcy i odbiorcy - wcześniejsze konflikty podważające obiektywizm szefa skutecznie utrudniają akceptację jego ocen i opinii niezależnie od tego, jaka jest intencja nadawcy komunikatu i jak bardzo jest on uzasadniony.

3. Kultura organizacyjna dominująca w firmie - im bardziej w firmie funkcjonują normy związane z otwartym wyrażaniem ocen pozytywnych i negatywnych, tym łatwiejszy proces udzielania informacji zwrotnych.

4. Forma, w jakiej są przekazywane - im bardziej krytyczna informacja tym bardziej powinniśmy zadbać o formę [słowa jakich używamy, komunikaty niewerbalne - szacunek; udzielamy informacji, nie obrażamy pracownika]

5. Czas - im trudniejsza rozmowa, tym bardziej należy zadbać by nie była pod presją czasu. Odległość czasu między oceną a zdarzeniem im jest mniejsza tym lepiej. Nie warto czekać z pochwałami, ani odraczać i kolekcjonować nagan.

6. Miejsce - powinno zapewniać komfort rozmowy. Im trudniejszy temat tym bardziej warto zadbać o komfort

7. Okoliczności, np. obecność innych osób - „chwal publicznie, gań na osobności”, wyjątek: gdy informacje dotyczą zespołu, np. sytuacja konfliktowa w grupie.

112Cechy krytyki zgeneralizowanej -

113Cechy krytyki ogólnej - mająca charakter globalnej oceny często przy użyciu kategorycznych sformułowań zaczynających się od słów

„Pan zawsze/nigdy...”

„Pan nigdy nie robi wszystkiego na czas”

„Pan zawsze się spóźnia”

114Różnice między trującą krytyką a informacją zwrotną

	Informacja zwrotna	Trująca krytyka
Cel	Zmiana zachowania w kierunku zgodnym z naszymi standardami i oczekiwaniami, a także informacja ta pełni funkcje motywacyjną	Często nieuświadomiony, rozładowanie swoich własnych negatywnych emocji, towarzyszy temu często potwierdzenie własnej wyższości i przewagi nad krytykowanym.
Treść	Konkretna, opisowa, dotyczy zarówno negatywnych jak i pozytywnych aspektów funkcjonowania adresata informacji.	Uogólniona, skoncentrowana wyłącznie na negatywach, odnosząca się przede wszystkim do oceny osoby, a nie do sposobu realizacji zadania.
Efekt u odbiorcy	Porównanie tego co odbiorca osiągnął z tym co było celem jego działania. Podjęcie działań korygujących.	Silne emocje u krytykowanego, chęć odwetu, nastawienie obronne. To w rezultacie prowadzi do odrzucenia naszych informacji

115Konstruktywne informacje zwrotne -

• odnoszą się do efektów działań

• odnoszą się do pozytywnych i negatywnych aspektów

• dotyczy konkretnych zachowań rozmówcy

• przekazywane bezpośrednio i w miarę szybko

• nieagresywna forma wypowiedzi

116Błędy możliwe do popełnienia przy spostrzeganiu i ocenianiu ludzi

Najczęściej spotykanym źródłem zniekształceń informacji są stereotypy i uprzedzenia. Powodują, że widzimy to, co chcemy zobaczyć.

Emocje - silny wpływ na zachowanie, mogą w znaczy sposób zniekształcić naszą percepcję. Przestajemy być obiektywni. Im silniejsze emocje, tym bardziej warunkują na to co mówimy, robimy, postrzegamy, definiujemy.

117Czynniki wpływające na proces oceniania podwładnych:

118Konflikty interpersonalne - konflikty interpersonalne, także te z odległej przeszłości mogą wpływać na sposób oceniania. Wcześniejsze konfliktowe relacje z pracownikiem mogą wpłynąć na nasz aktualny sposób postrzegania go, nawet jeśli nie jesteśmy tego świadomi.

119Różne style formułowania ocen - Ci sami pracownicy oceniani przez różnych szefów uzyskują często różne opinie, gdyż jedni są surowi, inni tolerancyjni.

Część z nas oceniając innych porównuje ich do siebie, część dokonuje porównań w obrębie zespołu.

Część managerów postępuje wg zasady „pochwałą można zaprowadzić do piekła”, inni sądzą, że nie powinno się chwalić pracowników, bo „pochwały mogą przewrócić w głowie podwładnym”.

120Uprzedzenia i stereotypy - im bardziej im podlegamy, tym mniej jesteśmy obiektywni. Zdarza się, że widzimy tylko to, co jest zgodne z naszym stereotypowym obrazem danej osoby.

121Na czym polega zjawisko atrybucji - teoria opisująca reguły rządzące procesami przypisywania (atrybucji) jednostkom lub ich zachowaniu przyczyn i intencji oraz tłumacząca wpływ dokonywanych przez daną osobę atrybucji na jej emocje, postawy i relacje z innymi ludźmi.

122Efekt „samospełniającej się przepowiedni” - w relacji z pierwotnie sklasyfikowanym człowiekiem jako „dobry” lub „zły” jesteśmy na spostrzeganiu takich cech jego zachowań, które potwierdzają nasze początkowe przekonanie utworzone często na podstawie uproszczeń, stereotypów, mitów społecznych. Istotą jest mechanizm polegający na tym, że pierwotne założenia determinują przebieg naszych procesów poznawczych.

Jeśli oczekujemy od ludzi określonych zachowań to nasze postępowanie wobec nich może sprawić, że rzeczywiście będą się oni zachowywać zgodnie z naszymi oczekiwaniami.

123Efekt aureoli - skłonność do oceniania różnych umiejętności pracownika zgodnie z oceną jego jednej cenionej przez nas cechy.

124Efekt etykietowania - skłonność do pomocy pracownikom ocenianym jako lepsi, np. poprzez dawanie większej ilości czasu na wykonanie zadania niż innym. Milczenie lub niekonkretne wypowiedzi w przypadku pracowników lepszych tłumaczy potrzebą namysłu, rozwagą, wnikliwością, natomiast słabszych w tym samym przypadku określa niewiedzą i bezradnością.

125Efekt koncentracji na błędach - częściej koncentrujemy się na analizie błędów i uchybień oceniając pracę innych, w mniejszym stopniu oceniając ich sukcesy. Nasza analiza koncentruje się na informacjach mających zmienić czyjeś postępowanie, a nie na wzmocnieniu i zachęceniu do kontynuacji aktualnych zasobów działania.

126Efekt skrajności - oceniając ludzi sięgamy po jednoznacznie pozytywne lub negatywne oceny, zapominając o średnich, co często prowadzi do wydawania kategorycznych, uproszczonych i schematycznych sądów.

127Efekt kozła ofiarnego - przenoszenie własnego niezadowolenia i formułowanie negatywnych ocen adresowanych do pracownika, mającego etykietę nieudacznika, osoby słabej.

128Efekt faworyta - osoby, które lubimy i szczególnie cenimy jesteśmy skłonni oceniać surowiej, by nie być posądzonym o faworyzowanie ich, a także z powodu własnej chęci minimalizowania wpływu naszych emocji [sympatii] na sposób, w jaki oceniamy te osoby.

129Bariery i utrudnienia komunikacyjne w procesie udzielania informacji zwrotnych

1. Komenderowanie

„musi pan...”

„nie może pan...”

„oczekuję podjęcia decyzji natychmiast”

„w żadnym razie nie wolno tego zrobić”

2. Zastraszanie

„lepiej, by pan tego nie robił, bo...”

„uprzedzam, że konsekwencje będą fatalne”

3. Krytykowanie

„postępuje pan nieracjonalnie”

nie ma sensu tak mówić”

„pana słowa świadczą o kompletnej ignorancji”

4. Obrażanie, zawstydzanie

„bardzo pan marudzi”

„tylko głupiec może tak mówić”

„widzę, że jest pan laikiem”

5. Lekceważenie

„to żaden problem”

„proszę nie zawracać mi głowy”

131Wypowiedzi przyczyniające się do budowania właściwego klimatu rozmów oceniających -

1. Proponowanie

„sądzę, że..”

„proszę zobaczyć”

2. Dopytywanie

„dlaczego pan tak sądzi?”

„co ma pan na myśli?”

„jak pan widzi ten problem?”

3. Odwoływanie się do argumentów

„fakty przemawiają za”

„z analizy sprawozdań wynika, że..”

4. Uspokajanie

„proszę się nie martwić”

„nic się nie stało”

„przemyślmy to jeszcze raz”

134Konflikt zawodowy - sprzeczność interesów, poglądów, niezgodność, spór, zatarg...;

- sytuacja przeciwstawnych obowiązków, motywów, zamierzeń, działań...

• konflikt jest czymś powszechnym, pojawia się zarówno w życiu prywatnym jak i zawodowym

• konflikty zdarzają się niezależnie od wielkości zespołu, jego składu, zadań

• zespoły różnią się tym jak sobie radzą z konfliktami

• konflikt może osłabić zespół, ale może też go wzmocnić. To, jak się stanie, zależy od sposobu, w jaki uda się go rozwiązać

• konflikt to pewnego rodzaju wyzwanie dla zespołu jak i jego szefa

• wśród umiejętności interpersonalnych managera szczególne miejsce zajmują umiejętności związane z rozwiązywaniem konfliktów

• niezależnie od źródeł konfliktu, warto pamiętać o istnieniu mechanizmów, które mogą go rozwiązać.

• duża rola emocji

• może sprzyjać identyfikacji słabych punktów, stymulować kreatywność, aktywizować pracowników

135Funkcja konfliktu w organizacji

1. Diagnostyczna - sprzyjają identyfikacji problemów organizacyjnych

2. Innowacyjna - stymulują poszukiwanie nowych rozwiązań

3. Motywacyjna - pobudzają aktywność

139Elementy zapowiadające możliwość powstania konfliktu w organizacji

• kontakty interpersonalne

• unikanie bezpośredniego kontaktu

• formalizm we wzajemnych relacjach

• wzajemne prowokowanie impulsywnych zachowań

• komunikacja

• złośliwości, ironiczne komentarze

• zarzuty braku dobrej woli i nieczystych intencji

• blokowanie niezbędnych informacji

• krytyka propozycji zgłaszanych przez drugą stronę

• przeżywane emocje

• zniecierpliwienie i brak tolerancji

• ironia, lekceważenie

• złość, gniew

140Źródła konfliktu w organizacji - czasem pozostają niejasne, dużą pomocą w zdefiniowaniu przyczyny konfliktu może być udział mediatora, który spojrzy na sprawę z dystansu.

141Konflikt informacji - ma miejsce, gdy strony:

• posiadają odmienne informacje

• różnie interpretują te same informacje

• jedna ze stron nie posiada jakichś informacji

142Przyczyna konfliktu przekonań, wartości - współpracownicy różnią się w zakresie:

• systemów hierarchii wartości

• osobistych celów

• uznawanych metod działania

143Konflikt interesów - cele indywidualne pracowników są rozbieżne; są to zarówno potrzeby rzeczowe jak i psychologiczne

144Cechy dobrego negocjatora:

• obiektywizm - umiejętność oddzielania własnych uprzedzeń i stereotypów od komunikatów drugiej strony

• cierpliwość - gotowość do wysłuchania racji i argumentów prezentowanych przez drugą stronę, nawet gdy mamy głębokie przeświadczenie, że już znamy te argumenty

• otwartość - gotowość do przyjęcia punktu widzenia, innych wartości itp. prezentowanych przez partnera

• komunikatywność - umiejętność wnikliwego słuchania, uzyskiwania informacji i przekonywującego formułowania własnych poglądów

• elastyczność - gotowość do zmiany własnych poglądów

• dokładność - umiejętność oddzielania własnych interpretacji i stereotypów i schematów poznawczych od rzeczywistego komunikatu współpracownika

• empatia - chęć i umiejętność spojrzenia na problem oczami drugiej strony i wyrażenie zrozumienia dla przeżywanych przez nią emocji

145„źdźbło i belka” jako mechanizm zniekształcający optykę sytuacji konfliktowej - koncentracja na wadach, niedociągnięciach drugiej strony, zapamiętując nawet drobne potknięcia z równoczesną ślepotą na własne wady i popełniane błędy.

146„normy Kalego” jako mechanizm zniekształcający optykę sytuacji konfliktowej - dość łatwo rozgrzeszamy się z zachowań destrukcyjnych czy przekraczających przyjęte normy dobrego wychowania; te same zachowania drugiej strony uważamy za absolutnie niedopuszczalne.

147sposoby reakcji na konflikt:

148w jakich sytuacjach stosujemy metodę „unikania” konfliktu:

• cel nie jest dla nas pierwszoplanowy

• nie ma przesłanek, że realizacja celu jest możliwa

• kontynuowanie konfliktu łączy się dla nas z dużymi stratami, większymi od potencjalnego zysku

• trzeba dać czas na ochłonięcie - zredukowanie emocji

• potrzebny czas na zebranie informacji niezbędnych do podjęcia decyzji

149konfrontacja jako metoda rozwiązywania konfliktu:

• konieczne jest szybkie zdecydowane działania

• trwanie w konflikcie grozi poważnym kryzysem

• niepopularne, choć niezbędne rozwiązania muszą być wprowadzone w życie

150na czym polega „uległość” w konflikcie i kiedy można ją stosować:

• gdy sprawa jest ważniejsza dla drugiej strony niż dla Ciebie

• ważniejsze od rozwiązania problemu jest budowanie pozytywnych relacji z drugą stroną

• podstawowym Twoim celem jest unikanie konfrontacji

151negocjacje - reakcją na konflikt:

• celem jest wypracowanie trwałego rozwiązania

• celem jest zwiększenie integracji w zespole

• ważne jest wzbudzenie zaangażowania członków zespołu w rozwiązywanie sprawy

• ważne jest poznanie różnych punktów widzenia problemu

• celem jest nauczenie innych procedur rozwiązywania sytuacji konfliktowych

152warunki udanych negocjacji:

1. Wykazywanie chęci osiągnięcia porozumienia przez strony

2. Gotowość do ustępstw

3. Otwartość na stanowiska i interesy drugiej strony, podejmowanie starań przyczyniających się do budowania sprzyjającego klimatu rozmów.

153etapy rozwiązywania konfliktów zawodowych:

1. Rozpoznanie i określenie problemu [często istotny mediator]

2. Poszukiwanie rozwiązań [także istotny mediator]

3. Ocena przyjętych rozwiązań [na ile są satysfakcjonujące, koszty, możliwość wprowadzenia w życie]

4. Wybór rozwiązania [szef]

5. Wprowadzanie rozwiązania w życie

6. Ocena efektywności przyjętego rozwiązania

154manipulacje i sposoby wywierania nacisku na podwładnych - pokusa stosowania „brudnych chwytów”

cele stosowania:

• wzbudzenie poczucia słabości - w efekcie spadek motywacji

• wywołanie spadku efektywności działania

• dążenia do szybkiego zakończenia negocjacji - stworzenie takiego klimatu, że nawet rezygnując z realizacji własnych celów będziemy dążyli do szybkiego ich zakończenia

Są 2 podstawowe sposoby wywierania presji.

Pierwszy - tworzenie sytuacji stresu i eskalację napięcia, należą: ataki personalne stosowanie gróźb kompromitowanie tworzenie presji czasowej

Drugi - techniki oparte o mechanizmy ingracjacji, czyli manipulowania poprzez podnoszenie wartości drugiej strony; należą: przesadne komplementowanie wskazywanie własnej słabości pozorna uległość

155pożądane cechy menedżera:

w obszarze związanym z realizacją zadań:

• inicjatywa - umiejętność zapoczątkowania i wywołania działania oraz pobudzenia i zmobilizowania zespołu

• wytrwałość - umiejętność konsekwentnej realizacji wytyczonych celów, zwłaszcza w sytuacjach kryzysowych

w obszarze związanym z budowaniem zespołu:

• zdolność integrowania zespołu - umiejętność budowania w grupie atmosfery zaufania i bezpieczeństwa

• poczucie humoru

• otwartość, bezpośredniość

w obszarze związanym z relacjami interpersonalnymi:

• empatia - współodczuwnie i zrozumienie dla problemów pracowników

• takt - postępowanie uwzględniające wrażliwość pracowników

inne przydatne cechy kierującego zespołem:

• entuzjazm

• umiejętność podejmowania decyzji

• wysoka motywacja

• umiejętność komunikacji interpersonalnej

• umiejętności planowania

cechy szefa odnoszące się do sfery budowania zespołu i relacji interpersonalnych:

umiejętność podejmowania decyzji zrozumienie dla innych umiejętność szybkiego przystosowania się do zmian przedsiębiorczość entuzjazm elastyczność komunikatywność empatia	wyobraźnia takt poczucie humoru zaangażowanie innowacyjność odporność na stres wytrwałość umiejętność szybkiego uczenia się równowaga emocjonalna
Cechy odnoszące się do realizacji zadań: dokładność analiza danych wnikliwość umiejętność syntezy		kreatywność wiedza techniczna znajomość branży znajomość rynku i oczekiwań klientów

157potrzeby członków zespołu pracowniczego

materialne - wysokość płac i inne świadczenia, warunki pracy itp.

bezpieczeństwa - pewność miejsca pracy i kryteria oceny pracownika

przynależności - klimat i atmosfera w zespole, więzi nieformalne

uznania - prestiż stanowiska, zakres władzy i uprawnień

samorealizacji - samodzielność, odpowiedzialność, zakres autonomii

potrzeby związane z realizacją zadań:

• posiadanie klarownego celu

• wiedza na temat planu działania, prowadzącego do osiągnięcia celu

• wiedza na temat standardów osiągania celu

• świadomość kolejnych etapów drogi do celu

potrzeby indywidualne członków zespołu dotyczące budowania więzi między nimi:

• potrzeba współpracy

• potrzeba wsparcia

• potrzeba zaufania

• potrzeba przynależności do zespołu

potrzeby związane z relacjami interpersonalnymi:

• potrzeba przynależności

• potrzeba wpływu

• potrzeba pełnienia atrakcyjnej roli w zespole

162piramida potrzeb wg Maslow'a

materialne

bezpieczeństwa

przynależności

uznania

samorealizacji

163fazy rozwoju zespołu pracowniczego:

1. Budowanie zespołu - niewielka integracja, zamknięty niepełny proces komunikacji, często wzajemna nieufność. Zespól to raczej zbiór indywidualności niż drużyna. Tworzą się normy wewnątrzgrupowe, członkowie zespołu myślą „ja”, a nie „my”.

2. Faza wrzenia - pracownicy poznają się, dostosowują do siebie. Pojawiają się napięcia, konflikty, pracownicy zajmują określone miejsce w strukturze zespołu. Faza ta może mieć bardzo burzliwy przebieg i być trudna dla pracowników jak i szefa.

3. Faza stabilizacji - zespół określa normy, reguły. Ukształtowana nieformalna hierarchia i role poszczególnych członków zespołu. Okres najwyższej efektywności i sprawności zadaniowej zespołu.

167możliwe role członków zespołu w danej organizacji

Mądrala - łatwo go poznać, często zaczyna wypowiedzi od słów „co prawda nie znam się na tym, ale...” i tu wygłasza wykład. Ma w swoim przeświadczeniu wyłączność na wiedzę. Chętnie wykazuje innym ich niewiedzę i ignorancję. Cytuje ich po to, by pokazać, że nie mają racji. Chce skupiać na sobie uwagę innych, których chętnie poucza.

Wesołek - „Miś Fazzi”, dowcip na każdą okazję. Wszystko może być przedmiotem żartu. Bywa ironiczny. Każdą rozmowę traktuje jako okazję do własnych występów.

Opozycjonista - zawsze i wszędzie nastawiony kontra. Nigdy nie zgadza się z szefem, kwestionuje kierunki rozwoju firmy. Jego chęć konfrontacji każe mu w każdym widzieć przeciwnika. Często rywalizuje z szefem, opinie w zespole buduje w oparciu o negację. Nie boi się konfrontacji. Czasem prowadzi spór dla samego sporu.

Olewacz/luzak - manifestuje swój brak zaangażowania i dystans wobec spraw zespołu. Często zachowaniem prowokuje szefa, sprawdzając jak daleko może się posunąć w lekceważeniu szefa, reguł w zespole.

Gwiazda - ma dużą potrzebę osiągnięć, silnie zmotywowany, bardziej nastawiony na sukces indywidualny, gorzej funkcjonuje w zadaniach wymagających współpracy, jest często osobą twórczą i kreatywną, ale bywa również kapryśny i wymagający `specjalnego traktowania'

Mrówka - doskonały realizator powierzonych zadań, dobrze funkcjonuje w zadaniach zespołowych, można na nim polegać, rzetelny i przewidywalny, może stanowić oparcie dla szefa. Wady: rutyna, niewielka kreatywność, brak elastyczności, trudność w przystosowaniu się do zmian. Często oponuje wobec wprowadzanych nowych rozwiązań technologicznych i organizacyjnych.

Kotwica - pracownik niezadowolony, sfrustrowany, wszelkie syndromy wypalenia zawodowego, niska motywacja może się udzielać innym. Nie czuje się związany z firmą, czasem równocześnie poszukuje innej pracy lub chce dotrwać do emerytury.

Analityk - rzeczowy, konkretny, często autor trafnych uwag, nie dba o popularność, introwertyk, skoncentrowany na zadaniach, może być wsparciem merytorycznym dla szefa. Wada: słaba komunikatywność, często niewielkie umiejętności interpersonalne.

169sposoby rozumienia pojęcia republika

republika [łac. res publica `rzeczpospolita', `sprawa, rzecz publiczna'], forma ustroju państw., w którym najwyższe organy władzy są powoływane na określony czas w wyborach bezpośrednich lub pośrednich; instytucje ustrojowe: wybieralny prezydent, parlament, rząd odpowiedzialny przed parlamentem lub prezydentem.

170różnice pojęcia modelu angielskiego i modelu brytyjskiego -

180model angielski administracji rządowej -

181model angielski administracji samorządowej -

182model francuski administracji publicznej

Administracja francuska jest kontynuacją zasad z okresu monarchii absolutnej, trwającej do XVw. Napoleon zmienił model działania i budowę administracji; np. centralizacja - okazało się to trwałe i wywarło wpływ na prawie całą Europę.

Urzędnicy polityczni wchodzą w skład gabinetu ministerialnego i odchodzą w razie odejścia ministra. Radzie Ministrów przewodniczy do dziś głowa państwa, a kieruje premier. Rada Stanu - organ doradczy rządu. Izba obrachunkowa - kontrola finansowa. Napoleon wprowadził wieloszczeblowość administracji - departament, okręg, gmina - oraz jednoosobowość urzędów - prefekt w departamencie, podprefekt w okręgu, mer w gminie. Podniesiono rangę sądów administracyjnych. Francja jest kolebką sądownictwa administracyjnego, bo stworzyła organy rozpatrujące skargi na nielegalne decyzje administracyjne.

Samorząd terytorialny traktowany jest jako zdecentralizowana administracji. Funkcjonuje na trzech szczeblach - gminy, departamentu, regionu.

Prefekt- kierują działalnością większości funkcjonariuszy państwowych w departamencie, reprezentant państwa i rządu - mianowani i odwoływani przez Prezydenta na wniosek premiera i ministra spraw wewn. Przedstawicielem państwa w regionie jest prefekt tego departamentu, w którym znajduje się stolica regionu.

Pozycja gminy oparta jest na reformach decentralizacyjnych. Jest to okręg lokalnej samorządności, jednostka podziału terytorialnego państwa, okręgiem adm. państwowej realizującym część zadań lokalnych. Organ stanowiący - rada. Rada gminy może być rozwiązana przez RM. Sesje rady zwołuje mer [organ wykonawczy rady, urzędnik państwowy podlegający prefektowi] i przewodniczący. Kompetencje rady dzielą się na decyzyjne [uchwalanie budżetu] i konsultacyjne [wyrażanie opinii].

Często wykorzystywana jest koordynacja i system uzgadniania decyzji.

183model niemiecki administracji publicznej

Punkt wyjścia - monarchia absolutna. Tradycyjny podział resortowy zakładał 5 głównych działów adm: spraw zagr., wojny, skarbu, sprawiedliwości, spraw wewn. Kanclerz na bardzo silną pozycję. W XVIIIw stworzono zawodowy i stały aparat administracji. Urzędnicy mieli wysoki status społeczny. Stosunek służby cywilnej nawiązywał do prawa prywatnego. Gmina ma osobowość prawną, od 1815 - istnieje samorząd wyższych szczebli. Dualizm administracji terenowej - adm. Samorządowa i rządowa. Administracja gmin kierowana jest zazwyczaj jednoosobowo, burmistrz posiada szerokie i wyłączne kompetencje.

Różne modele ustroju gminy niemieckiej oparte są na tradycjach poszczególnych części państwa:

Magistracki [pruski] - organ kolegialny

Burmistrzowski [reński] - monotratyczna włądza burmistrza

Północnoniemiecki - dominująca pozycja rady

Południowoniemiecki - rada i monokratyczny organ stojący na czele adm. gminy

184model amerykański administracji publicznej -

Stany Zjednoczone są dziś największą potęgą gosp. i militarną, a kultura oddziałuje na cały świat. Osiągnięcia te są w dużej mierze zasługą sprawnie działającej administracji.

Kształtowała się w oderwaniu od feudalizmu. Koloniści amerykańscy modyfikowali instytucje właściwe Anglii w kierunku liberalno-demokratycznym, dostosowywali swoje rozwiązania do wymogów tzw. społ. masowego. W federacji prezydent jest jedynym organem władzy wykonawczej, nie ma premiera, kanclerza, ministrów. Sekretarze i wyżsi urzędnicy federalni są pomocnikami prezydenta, który ponosi całą odpowiedzialność za całość federalnej administracji, sekretarze tylko za swoje działania.

Agencje nie wchodzą w skład struktur departamentów, mogą wydawać akty normatywne, mają trochę uprawnień typu sądowego i działają kolegialnie. Formalnie nie należą do władzy wykonawczej.

W USA często widać zbliżenie między administracją prywatną a publiczną.

W XIXw cechą tego modelu był system łupów wprowadzony w administracji federalnej, która nie powinna być stała ani zbytnio fachowa. Dbałość o neutralność polityczną, poprawność, fachowość, rozumienie interesu państwa przyczynia się do dobrej jakości administracji amerykańskiej.

185model szwedzki administracji publicznej -

186model japoński administracji publicznej -

187podział terytorialny - względnie trwałe rozczłonowienie przestrzeni państwa dokonywane dla lokalnych organów państwa lub jednostek niepaństwowych. Podział terytorialny określa granice, w których może legalnie działać dany organ czyli właściwość miejscową organu. Każde państwo dzieli swoje terytorium w celu sprawnego wykonywania swych funkcji. Czyni to stosując określony system organów: organy centralne właściwością miejscową obejmują cały kraj; organy terenowe właściwością miejscową obejmują część terytorium państwa (jednostkę podziału terytorialnego).

188ewolucja podziału terytorialnego od Polski piastowskiej do 1918 -

189podział terytorialny w II RP -

190podział terytorialny w czasie okupacji 1939-1945 -

191podział terytorialny Polski po II wojnie światowej, zmiany lat 1950, 1954, 1972, 1975

1. Po II wojnie św. obowiązywał trójstopniowy podział terytorialny z 20-lecia międzywojennego  województwo - powiat - gmina. Polska w przeciwieństwie do innych państw socjalistycznych nie zmieniała podziały terytorialnego ze względu na to, że był on podziałem nowoczesnym, a także z powodu tego, że podział terytorialny powinien być trwały. Ustawa z 1950r. o dokonaniu zmian podziału administracyjnego Państwa utrzymywała trójstopniowy podział terytorialny (istniały dodatkowo gromady jako jednostki pomocnicze gmin, wprowadzone ustawą z 1933r.)

2.1954r. - tzw. reforma gromadzka dotyczy szczególnie wsi. Dotychczasowe gminy (3001) zastąpiono mniejszymi terytorialnie gromadami (8789). Była to reforma nieudana, bo ze względu na małe rozmiary gromady były słabe gospodarczo i społecznie. Poza tym nie posiadały często wykwalifikowanej kadry, a kompetencje jej organów były znacznie ograniczone na rzecz powiatu. Rozpoczęto proces zwiększania obszaru, a zmniejszania ilości - do 1972r. pozostało ich 4313.

3. 1972r. - tzw. reforma gminna - zniosła gromady, w ich miejsce powstało 2365 gmin, które w znacznej części jako jednostki podziału terytorialnego przetrwały do dziś. Ustawa z 1972r. przewidywała także możliwość tworzenia jednego organu władzy i administracji dla dwóch jednostek podziału terytorialnego (wspólnych rad narodowych dla małych miast i otaczających je gmin).

192Trójstopniowy podział terytorialny Polski po reformie 1999

Od 1 stycznia 1999 r. obowiązuje w Polsce nowy podział terytorialny obejmujący:
- gminę [istnieje w Polsce 2489 gmin.]
- powiat [W Polsce jest aktualnie 373 powiaty, w tym: 308 ziemskich; 65 miast na prawach powiatu.]
- województwo [W Polsce jest aktualnie 16 województw.]

Samorząd terytorialny stanowią regionalne, powiatowe i gminne wspólnoty samorządowe, umiejscowione na trzech stopniach samorządu terytorialnego. Z takiego podziału nie wynikają jednak stosunki nadrzędności i podporządkowania między poszczególnymi wspólnotami.
Podstawową wspólnotą jest gmina, kształt powiatu i województwa natomiast opiera się na rozwiązaniach przyjętych dla gminy.

Z dniem 01.01.1999r. został wprowadzony zasadniczy trójstopniowy podział państwa. Jednostkami tego podziału są gminy, powiaty i województwa.

Ustawa z dn. 24.07.1998 r. wprowadziła zasadniczy trójstopniowy podział terytorialny państwa; utworzono 16 województw, 373 powiatów. Oprócz podziału zasadniczego wyróżniamy podział pomocniczy

(gmina na sołectwa, miasta na dzielnice)

193Podział podstawowy i podział specjalny

Podział administracyjny Polski nie jest jednolity. Możemy wyróżnić trzy zasadnicze grupy podziału:
a) podział terytorialny, tworzony dla organów terenowych posiadających znaczenie zasadnicze i organów o kompetencjach generalnych,
b) podział dla celów specjalnych, tworzony dla organów o kompetencjach specjalnych (np.: administracji wojskowej),
c) pomocniczy podział terytorialny, tworzony dla organów o charakterze pomocniczym w stosunku do organów podstawowych.

194Sposób tworzenia, łączenia, dzielenia i znoszenia powiatów

Powiat to lokalna wspólnota samorządowa, która tworzą z mocy prawa mieszkańcy odpowiedniego terytorium, posiada osobowość prawną, samodzielność powiatu podlega ochronie sądowej wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność ( edukacja publiczna, ochrona zdrowia, pomoc społeczna, transport, kultura, porządek publiczny). Zasięg terytorialny-powiat jako jednostka zasadniczego podziału terytorialnego obejmuje całe obszary graniczących za sobą gmin, albo cały obszar miasta na prawach powiatu. Rada Ministrów w drodze rozporządzenia tworzy, łączy, dzieli i znosi powiaty. Rodzaje:

- Ziemskie(cały obszar na prawach powiatu)

- Grodzkie (-tzw. miasto na prawach powiatu, liczą ponad 100 tyś. mieszkańców)

3.4. Tworzenie, łączenie, dzielenie i znoszenie miast na prawach powiatu oraz ustalanie ich granic
Tryb i zasady tworzenia, łączenia, dzielenia i znoszenia miast na prawach powiatu oraz ustalania ich granic określa Rada Ministrów w drodze rozporządzenia. Do kompetencji Rady Ministrów należy także ustalenie i zmiana nazwy miast na prawach powiatu oraz siedziby ich władz. Rozporządzenie regulujące powyższe kwestie może być wydane także na wniosek zainteresowanej rady miasta na prawach powiatu. Wydanie rozporządzenia wymaga zasięgnięcia przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej opinii zainteresowanych rad: powiatu i miasta na prawach powiatu, przy czym opinie te muszą być poprzedzone przeprowadzeniem przez właściwe rady konsultacji z mieszkańcami zainteresowanych samorządów. Obowiązek przeprowadzenia konsultacji z mieszkańcami wynika także z art. 5 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego, który stanowi, że każda zmiana granic społeczności lokalnej wymaga uprzedniego przeprowadzenia konsultacji z zainteresowaną społecznością, możliwie w drodze referendum, jeśli ustawa na to zezwala. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego: "Mieszkańcy gminy lub powiatu mają prawo wypowiedzieć w referendum swoje zdanie na temat projektowanych zmian granic tych jednostek. To prawo, choć niełatwo je wyinterpretować z przepisów o referendach lokalnych, wynika z art. 170 Konstytucji" Minister właściwy do spraw administracji publicznej może wystąpić także o opinie zainteresowanych rad gmin; w tym przypadku nie jest konieczne przeprowadzenie konsultacji z mieszkańcami gminy. Niewyrażenie opinii w terminie 3 miesięcy (licząc od dnia otrzymania wystąpienia o opinię) uznaje się za spełnienie wymogu uzyskania opinii. Ustawa nie precyzuje, czy jest to domniemanie opinii pozytywnej, czy negatywnej, w świetle czego przyjąć należy, że treść opinii nie ma żadnego znaczenia. W konsekwencji warto zastanowić się nad zmianą przepisów nakazujących opiniowanie przez organy samorządu terytorialnego wydania rozporządzenia określającego tryb i zasady tworzenia, łączenia, dzielenia i znoszenia powiatów (miast na prawach powiatu) poprzez wprowadzenie takich regulacji prawnych, które uczynią stanowisko lokalnych wspólnot samorządowych wiążącym. Tak też przyjął w postanowieniu z dnia 16 grudnia 2003 r. TK stwierdzając, że zasięgnięcie opinii organu stanowiącego zainteresowanej jednostki samorządu terytorialnego jest obligatoryjne, jednak ani rada miasta na prawach powiatu nie jest zobowiązana do przedstawienia takiej opinii (w myśl art. 3a ust. 3 u.s.p.), ani Rada Ministrów nie ma obowiązku przychylenia się do merytorycznej treści takiej opinii. Tak skonstruowany mechanizm tworzenia łączenia, dzielenia i znoszenia powiatów nie pozostawia wątpliwości, że choć rada miasta na prawach powiatu może brać udział w tymże procesie, to jednak samo rozstrzygnięcie leży na mocy wyraźnego postanowienia ustawy w wyłącznej kompetencji, czyli w zakresie działania Rady Ministrów, a nie poszczególnych organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego. Ustawa o samorządzie powiatowym konkretyzuje sposób, w jaki ustala się granice powiatu. W art. 3 ust. 3 przyjęto, że następuje to poprzez wskazanie gmin wchodzących w skład powiatu. Ponadto zmiana granic powiatu mus być dokonywana w sposób zapewniający powiatowi terytorium możliwie jednorodne ze względu na układ osadniczy i przestrzenny, uwzględniający więzi społeczne, gospodarcze i kulturowe oraz zapewniający zdolność wykonywania zadań publicznych. W ustawie brak natomiast przepisu konkretyzującego zasady ustalania granic miasta na prawach powiatu. Wiadomo jedynie, że są to miasta, które 31 grudnia 1998 r. liczyły więcej niż 100 000 mieszkańców, a także miasta, które z tym dniem przestały być siedzibami wojewodów, chyba że na wniosek właściwej rady miejskiej odstąpiono od nadania miastu praw powiatu, oraz te, którym nadano status miasta na prawach powiatu przy dokonywaniu pierwszego podziału administracyjnego kraju na powiaty. W przepisach ustawy o samorządzie powiatowym nie został wprowadzony obowiązek wykazania przy ustaleniu granicy miasta na prawach powiatu, że jednostka ta posiada zdolność wykonywania zadań publicznych. Konieczność taka wynika natomiast z art. 15 ust. 2 Konstytucji RP nakazującego przy tworzeniu zasadniczego podziału terytorialnego uwzględniać więzi społeczne, gospodarcze i kulturowe oraz zdolność do wykonywania zadań publicznych przez poszczególne jednostki samorządu terytorialnego. Przepisy rozdziału 9 ustawy o samorządzie powiatowym w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 maja 2001 r. przewidywały, że utworzenie miasta na prawach powiatu może nastąpić, jeżeli miasto to ma niezbędną infrastrukturę do wykonywania zadań powiatowych, a nadanie tego prawa nie ograniczy wspólnotom samorządowym, wchodzącym w skład dotychczasowego powiatu, dostępu do usług publicznych o charakterze powiatowym. Podobnie, odstąpienie od utworzenia miasta na prawach powiatu mogło nastąpić jedynie wówczas, gdy nadanie tego prawa mogłoby ograniczyć wspólnotom samorządowym, wchodzącym w skład dotychczasowego powiatu, dostęp do usług publicznych o charakterze powiatowym. Trybunał Konstytucyjny przyjął, że obowiązek, aby przy tworzeniu powiatów w drodze rozporządzenia dążyć do tego, by powiat obejmował obszar możliwie jednorodny ze względu na układ osadniczy i przestrzenny oraz więzi społeczne i gospodarcze, zapewniające zdolność wykonywania zadań publicznych, nie ma charakteru bezwzględnego. Polega on jedynie na tym, by w istniejących warunkach, na przykład charakteryzujących się dezintegracją, jeśli chodzi o jeden lub więcej ze wskazanych wyżej rodzajów związków łączących sąsiadujące gminy i miasta, uwzględnić wskazane kryteria w możliwie najwyższym stopniu, doprowadzając do najlepszego rozwiązania w istniejącym stanie faktycznym. Powyższa reguła ma odniesienie także do miast na prawach powiatu.
W przypadku połączenia miasta na prawach powiatu z powiatem mającym siedzibę władz w tym mieście lub utworzeniem powiatu, w którego skład wejdzie dotychczasowe miasto na prawach powiatu, powstaje jeden powiat ziemski, zaś prawa powiatu posiadane przez miasto na prawach powiatu wygasają z dniem połączenia. Trybunał Konstytucyjny w postanowieniu z dnia 16 grudnia 2003 r. zwrócił uwagę, że specyfika połączenia miasta na prawach powiatu z powiatem ziemskim polega m.in, na modyfikacji dotychczasowych kompetencji wskazanych jednostek samorządu terytorialnego, bez zmiany granic gminy miejskiej. Z dniem połączenia organy przestają jedynie wykonywać powierzone im do tej pory zadania wynikające z ustawy o samorządzie powiatowym.
Jeśli wniosek lub pozytywna opinia rady powiatu w sprawie połączenia z powiatem grodzkim uzyska akceptację w toku konsultacji, wówczas Rada Ministrów ma obowiązek dokonać tego połączenia lub utworzenia powiatu w drodze rozporządzenia. Powyższa sytuacja traktowana jest w doktrynie jako pozytywny wyjątek polegający na przekazaniu zainteresowanym radom wiążącej decyzji o połączeniu.

195Sposób tworzenia, łączenia, dzielenia i znoszenia gmin

Tworzenie, łączenie, podział i znoszenie gmin oraz ustalanie ich granic i nazw jak również nadawanie gminom statusu miasta następuje w drodze rozporządzenia Rady Ministrów.

Gmina jest:
najmniejszą jednostką zasadniczego podziału terytorialnego państwa,*
podstawową jednostką samorządu terytorialnego.*

ZGODNIE Z PRZYJĘTYMI WCZEŚNIEJ ZAŁOŻENIAMI REFORMA TERYTORIALNA Z 1998 ROKU NIE OBEJMOWAŁA GMIN, NIE MIAŁA WPŁYWU NA ICH GRANICE l LICZBĘ. OBECNIE JEST W POLSCE 2489 GMIN.
Tworzenie, łączenie, dzielenie i znoszenie gmin oraz ustalanie ich granic, nadawanie gminie lub miejscowości statusu miasta i ustalanie jego granicy, ustalanie i zmiana nazw gmin oraz siedzib ich władz następuje w drodze rozporządzenia Rady Ministrów, wydawanego:
Z URZĘDU*
wydanie rozporządzenia następuje po uprzednim zasięgnięciu przez* ministra właściwego do spraw administracji publicznej opinii zainteresowanych rad gmin poprzedzonych jeszcze przeprowadzeniem przez te rady konsultacji z mieszkańcami,
w przypadku gdy chodzi o zmiany granic gmin naruszające granice* powiatów lub województw, wymagane są dodatkowo opinie odpowiednich rad powiatów lub sejmików województw;
NA WNIOSEK ZAINTERESOWANEJ RADY GMINY*
wniosek musi być poprzedzony przeprowadzeniem przez tę radę* konsultacji z mieszkańcami (wraz z uzasadnieniem oraz niezbędnymi dokumentami, mapami i informacjami potwierdzającymi zasadność wniosku),
do wniosku dołączone muszą być również opinie rad gmin objętych* wnioskiem, poprzedzone przeprowadzeniem przez te rady konsultacji z mieszkańcami.

Istotne jest, aby przy tworzeniu, łączeniu i znoszeniu gmin oraz ustalaniu ich granic zmierzać do tego:
aby gmina obejmowała teren możliwie jednorodny ze względu na układ osadniczy i przestrzenny, a także z uwagi na więzi społeczne i gospodarcze gwarantujące zdolność wykonywania zadań publicznych.

W PRZYPADKU NADAWANIA GMINIE LUB MIEJSCOWOŚCI STATUSU MIASTA, USTALANIA JEGO GRANIC l ICH ZMIANY NALEŻY DOKONYWAĆ TEGO W SPOSÓB UWZGLĘDNIAJĄCY INFRASTRUKTURĘ SPOŁECZNĄ l TECHNICZNĄ ORAZ UKŁAD URBANISTYCZNY l CHARAKTER ZABUDOWY.
Tryb postępowania przy składaniu wniosków dotyczących tworzenia, łączenia, dzielenia, znoszenia i ustalania granic gmin, nadawania gminie lub miejscowości statusu miasta, ustalania i zmiany nazw gmin i siedzib ich władz oraz dokumentów wymaganych w tych sprawach został określony w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 sierpnia 2001 roku (Dz. U. Nr 86, poz.943 z późn. zm.).

POWIAT
Powiat, oprócz tego, że jest jednostką podziału terytorialnego, jest również jednostką
samorządu terytorialnego.
Jako jednostka zasadniczego podziału terytorialnego powiat obejmuje:
całe obszary graniczących ze sobą gmin, które można określić mianem powiatów ziemskich,*
obszar miasta na prawach powiatu - ustawa o samorządzie powiatowym* przewiduje również miasta na prawach powiatów, czyli powiaty miejskie.
kategoria miast na prawach powiatów została pomyślana jako* rozwiązanie ustrojowe dla dużych (czyli liczących więcej niż 100 000 mieszkańców) miast,
oraz dla miast, które przestały być siedzibą wojewody z dniem 31* grudnia 1998 roku. Miasta te uzyskały status miast, na prawach powiatu. Ustawodawca uznał bowiem, że specyfika tych miast, wyrażająca się w potrzebie realizacji większej, ponad gminnej skali zadań publicznych, uzasadnia nadanie im statusu miast na prawach powiatu, a więc miast realizujących obok zadań gminnych również zadania powiatu.

W ramach reformy w 1998 roku rozporządzeniem Rady Ministrów dnia 7 sierpnia 1998 roku w sprawie utworzenia powiatów (Dz. U. Nr, 98 póz. 103 i 652), utworzono 308 powiatów i 65 miast na prawach powiatu - liczba uległa powiększeniu o 7 powiatów mocą rozporządzenia Rady Ministrów dnia 31 maja 2001 roku w sprawie utworzenia, ustalenia granic i zmiany nazw powiatów oraz zmiany siedziby władz powiatów (Dz. U. Nr 62, póz. 631 z późn. zm.).
Na odrębną uwagę zasługuje status terytorialny Warszawy. Jako stolica Warszawa miała w przeszłości często odrębny status:
ustawa z dnia 16 sierpnia 1938 roku o samorządzie gminy miasta* stołecznego Warszawy (Dz. U. Nr 63. póz. 479) nadawała jej jednocześnie status gminy, powiatu i województwa.
odrębność ustrojowa Warszawy istniała też na gruncie ustawy z dnia 25* marca 1994 roku o ustroju miasta stołecznego Warszawy (Dz. U. Nr 48. póz. 195 z póżn. zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów dnia 7 sierpnia 1998 roku w sprawie powiatów (Dz. U. Nr 103. poz.652). Stolica była powstałym z mocy prawa związkiem komunalnym 11 gmin, określanych jako gminy warszawskie, oraz stanowiła powiat warszawski.

Status ustrojowo-terytorialny Warszawy jest obecnie określony ustawą z dnia 15 marca 2002 roku o ustroju miasta stołecznego Warszawy (Dz. U. Nr 41, póz. 361, zm. Dz. U. z 2002 r. Nr 127, póz. 1087). W myśl art. 1 tej ustawy stolica Rzeczpospolitej Polskiej jest gminą mającą status miasta na prawach powiatu.

TWORZENIE, ŁĄCZENIE, DZIELENIE l ZNOSZENIE POWIATÓW ORAZ USTALANIE ICH GRANIC, A TAKŻE USTALANIE l ZMIANA NAZW POWIATÓW ORAZ SIEDZIB ICH WŁADZ NASTĘPUJE W DRODZE ROZPORZĄDZENIA RADY MINISTRÓW.
Ustalanie granic powiatu następuje poprzez wskazanie gmin wchodzących w skład powiatu, a zmiana jego granic dokonywana jest w sposób zapewniający powiatowi terytorium możliwie jednorodne ze względu na układ osadniczy i przestrzenny, uwzględniający więzi społeczne, gospodarcze i kulturowe oraz zapewniający zdolność wykonywania zadań publicznych.
Istnienie specyficznej kategorii, jaką są miasta na prawach powiatów, wymaga uwzględnienia tej okoliczności przy łączeniu powiatów, co ustawodawca ujmuje w ten sposób, że przez łączenie powiatów należy również rozumieć połączenie miasta na prawach powiatu z powiatem mającym siedzibę władz w tym mieście. W takim przypadku z dniem połączenia wygasają prawa powiatu posiadane dotychczas przez miasto.
Przez dzielenie powiatów, w świetle ustawy, należy również rozumieć wyłączenie jednej lub więcej gmin z terytorium powiatu z jednoczesnym włączeniem tej gminy lub gmin do innego powiatu albo utworzeniem powiatu z tych gmin (albo z tych gmin i miasta na prawach powiatu).
ROZPORZĄDZENIE W TYM ZAKRESIE RADA MINISTRÓW MOŻE WYDAĆ:
Z WŁASNEJ INICJATYWY*
wydanie rozporządzenia z własnej inicjatywy wymaga zasięgnięcia przez* ministra właściwego do spraw administracji publicznej opinii zainteresowanych rad powiatów albo rady miasta na prawach powiatu i rady powiatu poprzedzonych przeprowadzeniem przez te rady konsultacji z mieszkańcami,
w przypadku zmian granic powiatów naruszających granice województw* potrzebne są dodatkowo opinie odpowiednich sejmików województw,
NA WNIOSEK ZAINTERESOWANEJ RADY POWIATU, RADY MIASTA NA PRAWACH POWIATU LUB RADY GMINY*
wydanie rozporządzenia na wniosek odpowiedniej rady powiatu, rady* miasta na prawach powiatu lub rady gminy również wymaga, aby wniosek ten był poprzedzony przeprowadzeniem przez tę radę konsultacji z mieszkańcami -wniosek ten powinien też zawierać uzasadnienie oraz niezbędne dokumenty, mapy i informacje potwierdzające zasadność wniosku,
ponadto potrzebne są opinie odpowiednio rad powiatów lub rady miasta* na prawach powiatu objętych wnioskiem, poprzedzone przeprowadzeniem przez te rady konsultacji z mieszkańcami, a w przypadku zmiany granic powiatu naruszającej granice województw potrzebne są opinie sejmików województw,
oraz opinie rad gmin, których dotyczy wniosek,*
a także opinia wojewody właściwego dla powiatu lub miasta na prawach powiatu objętego wnioskiem.*
W KAŻDYM PRZYPADKU RADA MINISTRÓW OPIERA SIĘ NA STANOWISKU MIESZKAŃCÓW WYRAŻONYM W RAMACH KONSULTACJI.
Tryb postępowania przy składaniu wniosków dotyczących tworzenia, łączenia, dzielenia, znoszenia i ustalania granic powiatów oraz ustalania i zmiany nazw powiatów siedzib ich władz oraz dokumentów wymaganych w tych sprawach został ustalony w drodze rozporządzenia z dnia 9 sierpnia 2001 roku (Dz. U. Nr 86, póz. 944 z późn. zm.).

195Nadanie statusu miasta, ustalenie nazw miejscowości -

196Zmiany okresu Oświecenia w podejściu do zagadnienia reform -

197Różnice między państwem absolutnym a liberalnym

Modela administracji państwa absolutnego zwany też państwem policyjnym. Pod koniec formacji feudalnej na kontynencie europejskim tworzy się zalążek nowoczesnej administracji i nowego aparatu administracyjnego. Powstanie tego aparatu jest z tworzeniem władzy absolutnej tj. wzrostem władzy panującej i upadkiem znaczenia stanów. Prowadzi do tzw. państwa policyjnego. Państwo utworzyło się jako wynik szeregu przyczyn gospodarczego rozwoju przemysłu, komunikacji i handlu, zmian techniki prowadzenia wojen a w ich konsekwencji rozpad organizacji stanowych.
Państwo absolutne(policyjne)
Umocnienie władzy panującego, która opiera się na wojsku, skarbie i zawodowym aparacie urzędniczym( aparat hierarchiczny zależy tylko od panującego, przez niego opłacany, szczeblowa organizacja na zasadzie bezwzględnego posłuszeństwa). Następuje podział władz sądowych i administracyjnych wyłącznie spod kontroli sądów(do dziś tak pozostało). Prawo ustanowione przez panującego - najwyższe źródło prawa. Władza panującego wkracza we wszystkie dziedziny życia podwładnego( juspolicja). Działania aparatu administracyjnego są jednostronnie wiążące- wiążą podwładnego. Administracja sama dla siebie stanowi prawo. Nie ma środków odwoławczych, jedynie coś w rodzaju skargi, którą panujący mógł rozpatrzyć lub nie(zaczątek odwołania w postępowaniu administracyjnego).

Pod wpływami doktryn liberalizmu kształtuje się model liberalnego państwa prawnego. Dla danego modelu charakterystyczna jest jego określenie jako państwa pełniącego funkcje nocnego stróża. Jego rola miała się koncentrować na zapewnieniu obrony, bezpieczeństwa i porządku publicznego czy na zabezpieczeniu działalności wolno konkurencyjnej gospodarki kapitalistycznej. Liberalizm domaga się zagwarantowania naturalnych praw jednostki wobec państwa, zagwarantowanych ustawą. Wpływ idei liberalizmu na działanie administracji idzie w dwóch kierunkach, z idei liberalizmu płynie wniosek o ograniczenie wpływu administracji na obywateli w stopniu maksymalnym, najważniejszą zasadą staje się ochrona porządku prawnego i to przed naruszeniami jej ze strony administracji, a w celu ochrony wolności obywatelskich. Szczególne znaczenie ma doktryna trójpodziału władzy. Administracja zostaje podporządkowana parlamentowi. Parlament staje się najważniejszym kontrolerem urzędu i ustala, a zarazem i ogranicza działalność administracji poprzez stanowione przez siebie prawo. Parlament jako reprezentant społeczeństwa ustala granic działania administracji. Prawa kapitalistyczne w okresie kapitalizmu przybiera z reguły najpierw postać monarchii kapitalistycznej, a następnie postać republiki. Biurokratyczny aparat administracji pozostaje ten sam. Podporządkowuje się tylko innej władzy. Początkowo podporządkowany jest jeszcze panującemu, ale już za pośrednictwem odpowiedzialnych przed parlamentem ministrów. Zdobyczą społeczną państwa liberalnego jest samorząd terytorialny oraz różnego rodzaju samorządy specjalne. Tworzy to w konsekwencji dualizm władz terenowych, administrację rządową i samorządową. Podstawową kwestią w państwie prawnym staje się problem praworządnego działania administracji. Administracje podporządkowuje się prawu powszechnie obowiązującemu i stanowionemu przez inny organ. Administracja publiczna, jeśli wkracza w sferę prawa i obowiązków obywatela musi mieć wyraźne upoważnienie ustawy. Dla współczesnego państwa kapitalistycznego charakterystyczne są tendencje wskazujące na aktywną rolę administracji i odchodzenia od koncepcji państwa liberalnego. Tendencje nadal te powstają pod wpływem doktryn państwa dobrobytu( welfare state) i jej odmiany występujące głównie w Niemczech pod nazwą socjalnego państwa prawnego. Według tych założeń państwo ma być siłą aktywną. Ma rozwijać działalność gospodarczą i ingerować tam, gdzie kapitał prywatny nie może podołać zadaniom istotnym z punktu widzenia społeczeństwa i całej gospodarki. Państwo ma zapewnić opiekę zdrowotną, wprowadzać renty, ubezpieczenia na wypadek bezrobocia, ma zapewnić opiekę nad młodzieżą. Obok osłon socjalnych należy poprzez progresywne podatki niwelować dysproporcje w rozdziale dochodu narodowego. Założenia te mogą być realizowane w państwach bogatych, gdzie nie dochodzi do głosu doktryna liberalizmu.

198Zjawisko znużenia władzą -

199Elementy administracji, których mogą dotyczyć reformy

REFORMY W ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ I ICH PRZYGOTOWANIE.
W administracji publicznej podobnie jak w innych środowiskach działają tendencje i siły konserwatywne, a z drugiej strony siły i tendencje postępowe. Tendencje i siły konserwatywne prowadzą w administracji do stałości, ale także do bezwładności administracji, formalizmu i biurokracji, do zwalczania nowych inicjatyw. W takich warunkach trudno jest przeprowadzić jakieś zasadnicze reformy. Siły postępowe mogą działać rozmaicie: stopniowo, żądając zmian w drodze ewolucji, lub też zmian radykalnych. Działanie sił rewolucyjnych kryje za sobą pewne niebezpieczeństwa. Siły takie działają zazwyczaj jednostronni, nie uwzględniają pewnych wartości, realizując określone cele niszczą pewne wartości. Zaletą ich zaś jest to, że od razu tworzą nową drogę postępowania. W niektórych państwach obserwujemy dość często zmiany polityczne, jak i niezmienność urzędników, którzy nadają ton aparatowi administracji. Prowadzi to do wytworzenia się tradycji zwłaszcza wtedy, gdy w ciągu dłuższego czasu istniejące urządzenia są wspierane panującymi poglądami. Administracja nie ma konkurenta w dlatego w małym stopniu przyjmuje możliwość usprawnień z zewnątrz. Tym się tłumaczy pewne zacofanie administracji publicznej w zakresie urządzeń technicznych w porównaniu a administracją prawną. Reformy niekiedy klasyfikuje się w zależności od tego, czego one dotyczą. Rozróżnia się reformy terytorialne oraz np.; reformy funkcjonalne. Te ostatnie to ocen i podział kompetencji po przeprowadzeniu reformy terytorialnej. Chodzi tu o podporządkowanie kompetencji organów administracji publicznej danym szczeblom administracji według racjonalnych kryteriów lub pewnych idei przewodnich. Problem reform, usprawnień nie jest problemem jednorazowym, lecz występuje stale. Wynika to z faktu stosowania w administracji coraz to nowych zadań, postulatów co do sposobu jej funkcjonowania itp. to właśnie jest motorem ciągłych tendencji zmierzających do usprawnienia reform. Przygotowując usprawnienia, czy reformy w administracji trzeba pamiętać, iż należy je uprzednio przygotować i stopniowo wprowadzać w życie. Wszystkie nowe radykalne zmiany są bowiem przyjmowane opornie przez tych ludzi, których praca ma być reformowana. Wprowadzenie ulepszeń powinno odbywać się stopniowo, gdyż w przeciwnym wypadku powstają zbyt duże straty poniesione przy pokonywaniu oporów. Ważnym elementem jest przygotowanie reformy. W rachubę wchodzi tu nie tylko odpowiednie przygotowanie aparatu administracji, zaplecza materialnego itp. ale również samego społeczeństwa. To ostatnie jest szczególnie ważne w sytuacjach, kiedy reformujemy aparat administracji załatwiający sprawy obywatela. Należy przeto w tym zakresie przeprowadzić odpowiednią akcję wyjaśniającą, aby reformy nie były też zaskoczeniem dla obywatela.

Rodzaje reform administracji - kryterium zasięgu i charakteru zmian:

Reformy administracji mogą mieć różny zasięg i charakter.

Ze względu na zasięg dzielimy je na:

1.Makroreformy - obejmują cały system administracji

2.Mediareformy - dotyczą wybranych jednostek lub działań

3.Mikroreformy - dotyczą np. poszczególnych stanowisk w urzędach administracji

Ze względu na charakter, zmiany dzielimy na:

1.Reformy strukturalne - dotyczą reorganizacji ustroju jakiejś jednostki

2.Reformy proceduralne - obejmują zmiany w postępowaniu, procedurze

3.Reformy techniczne - dotyczą wprowadzania nowych technik bądź urządzeń do administrowania

4.Reformy personalne - dotyczą zmian osobowych, personalnych w administracji

200Czynniki uwzględniane w przygotowywaniu reform

Charakterystyka czynników towarzyszących wprowadzaniu reformy administracyjnej:

Administracja publiczna powinna się cechować elastycznością, dostosowywać do warunków, w jakich się znajduje,

przyjmować nowe zadania. Powinna wychodzić naprzeciw potrzebom w danym okresie, ustroju. Jeśli będzie „oporna” na jakiekolwiek zmiany nastąpi jej „skostnienie”, rutyna.

Reformy winny być przeprowadzone rozważnie, po dokonaniu analizy aspektów strat i korzyści. Zmiany muszą być

wprowadzane bezpiecznie, nie prowadzić do destabilizacji państwa. Metodą przeprowadzania zasadniczych reform powinien być selektywny radykalizm. Przebudowa administracji powinna być radykalna w sferze koncepcji, a także wybiórcza i pragmatyczna w realizacji. Reformy ustrojowe muszą być rozpatrywane w kategoriach społecznych, a ich cele i programy powszechnie znane i akceptowane. Dla powodzenia reform istnieć tez powinien korzystny klimat polityczny.

Naturalną cechą wszystkich struktur i zachowań administracyjnych jest daleko posunięty konserwatyzm, czyli niechęć do zmian i bezwład, potężny opór administracji, formalizm i biurokracja, zwalczanie nowych inicjatyw.

206Akt normatywny - adresat jest określony w sposób generalny, a sytuacja określona w sposób abstrakcyjny. Akty normatywne nie konsumują się podczas jednorazowego zastosowania.

Podstawa do wydania aktu: przepis rangi ustawowej [ustawa] lub przepis wykonawczy. Mogą być wydawane w zakresie prawa powszechnie obowiązującego i wewnętrznie obowiązującego [uchwały RM]

---