ŚMIERĆ - ustanie podstawowych czynności życiowych; proces umierania jest rozciągnięty w czasie, wyróżniamy śmierć:

• kliniczną - do 3-4 minut w zależności od temperatury otoczenia;

• obywatelską - śmierć kory mózgowej;

• osobniczą - śmierć pnia mózgu (mogą być dawcami);

• biologiczną - zmiany w tkankach spowodowane niedotlenieniem;

Prawidłowe funkcjonowanie układów:

• ODDECHOWEGO - zapewniają życie, warunkują prawidłowe funkcjonowanie

• KRĄŻENIA organizmu; są to układy podstawowe; triada;

• NERWOWEGO

- zastosowanie skutecznych zabiegów reanimacyjnych w początkowym okresie śmierci klinicznej daje duże szanse na reanimację; uszkodzenia tkanek są bowiem odwracalne; szanse powrotu do życia gwałtownie maleją w miarę upływu czasu;

REANIMACJA - ożywianie, postępowanie lecznicze, które ma na celu przywracanie do życia chorego będącego w stanie śmierci klinicznej, kiedy nie nastąpiły jeszcze nieodwracalne zmiany w mózgu; polega na wykonaniu działań pobudzających czynności układu krążenia krwi i oddychania;

- główną metodą reanimacji jest masaż serca, czyli rytmiczne uciskanie mostka z jednoczesnym stosowaniem sztucznego oddychania oraz leków pobudzających krążenie i oddychanie;

- reanimacja jest skuteczna, jeżeli po przywróceniu choremu czynności serca i oddychania następuje powrót świadomości; brak świadomości po przywróceniu funkcji krążenia i oddychania świadczy o ciężkim uszkodzeniu mózgu (resuscytacja);

REANIMACJI nie podejmujemy:

• przy nowotworach i u ludzi terminalnie chorych;

• u dzieci urodzonych z wadami, przez które nie mają szans na przeżycie;

RESUSCYTACJA - przywrócenie, u osób znajdujących się w stanie śmierci klinicznej, funkcji układu krążenia i oddychania przy braku powrotu świadomości chorego; świadczy o uszkodzeniu funkcji mózgu na skutek jego niedotlenienia; osoba skutecznie resuscytowana może powrócić do przytomności, a u osoby reanimowanej może ponownie dojść do jej utraty wskutek nasilenia się zaburzeń - dlatego też powszechne znaczenie terminów resuscytacja i reanimacja jest utożsamiane;

• procesem bezpośrednio poprzedzającym śmierć jest - AGONIA - która polega na powolnym i stopniowym lub też szybkim zanikaniu istotnych dla życia czynności;

• w pierwszym stadium agonii - dochodzi do upośledzenia czynności układów podstawowych: oddechowego, krążenia, centralnego układu nerwowego;

• w drugiej fazie - zanikają już wszystkie przejawy życia, a czynności triady są na tak niskim poziomie, że często lekarze zwykłymi badaniami nie potrafią stwierdzić czy serce pacjenta jeszcze bije - tzw. OKRES ŻYCIA MINIMALNEGO;

• w okresie agonalnym długo trwającym zachodzą zmiany biochemiczne w organizmie:

• wzrasta poziom glukozy w wyniku glikogenolizy (rozkładu);

• wzrasta ilość kwasu mlekowego w wyniku beztlenowej przemiany glukozy;

• wzrost fosfolipidów i katecholamin (adrenalina, noradrenalina), acetylocholiny, serotoniny i histaminy;

• stan AGONII kończy się, jeżeli nie uratowano chorego, śmiercią kliniczną, która charakteryzuje się całkowitym ustaniem czynności oddychania, krążenia i utratą świadomości; najbardziej wrażliwe na niedotlenienie są komórki CUN;

• nieodwracalne ustanie czynności kory mózgowej - ODKOROWANIE - jest równoznaczne ze ŚMIERCIĄ OBYWATELSKĄ; ŚMIERĆ KLINICZNA - jest kilkuminutowym dramatycznym okresem, w którym istnieją szanse przywrócenia człowieka do życia, czyli przywrócenia czynności i funkcji podstawowym, ważnym układom; jeśli to się uda, mówimy, że pacjent został ZREANIMOWANY - skuteczna reanimacja ma miejsce wówczas, gdy po upływie pewnego czasu mózg podejmuje samodzielnie pracę;

OBJAWY ŚMIERCI OSOBNICZEJ (przyżyciowa śmierć mózgu):

• szerokie, sztywne źrenice - wczesne rozpoznanie śmierci osobniczej ma

• brak czynności życiowych; znaczenie dla TRANSPLANTOLOGII;

• brak zmian w zapisie EKG;

• brak zapisu EEG po stosowaniu silnych bodźców;

• arteriografia mózgowa - nie wykaże przepływu krwi przez mózg;

OKRES INTERLETALNY (MIĘDZYŚMIERTELNY) - okres między śmiercią kliniczną a ostateczną śmiercią organizmu, jest różnie długi i zależy od :

• temperatury i wilgotności środowiska;

• przyczyny zgonu;

W ZALEŻNOŚCI OD PRZYCZYNY ŚMIERĆ DZIELIMY NA :

• NATURALNĄ - całkowite wyeksploatowanie organizmu;

• Z PRZYCZYN CHOROBOWYCH:

• w toku długotrwałej choroby np. nowotwór - wybitnie zaznaczony okres agonalny;

• nagła np. zawał - RESUSCYTACJA:

• Z PRZYCZYN URAZU: śmierć gwałtowna;

ZNAMIONA ŚMIERCI BIOLOGICZNEJ - objawy wykształcają się w pierwszych 12 godzinach:

• plamy opadowe - powstają w wyniku ustania czynności krążenia i spływania krwi pod wpływem siły ciężkości; znajdują się w miejscach zetknięcia się ciała z podłożem, mogą mieć różny kolor:

• zatrucie tlenkiem węgla: malinowo - czerwony;

• zatrucie cyjankami: różowo - brunatny;

• azotany, azotyny: czekoladowo - brunatny;

Plamy te mogą też być różnie zaznaczone (u osób starszych są mniej zaznaczone).

• stężenie pośmiertne - pojawia się szybciej w wyższej temperaturze, a także wtedy gdy śmierć poprzedzona została wysiłkiem; bardziej intensywne jest przy dużej masie mięśniowej; po 30 - 60 minutach następuje stężenie mięśnia sercowego (serce przybiera obraz skurczu);

• oziębienie pośmiertne - 1ºC / 1 h; zależy od temperatury otoczenia, wilgotności środowiska, grubości tkanki tłuszczowej i rodzaju ubrania;

• bladość powłok skórnych - tzw. „trupia bladość”, ma odcień szarożółty;

• wysychanie pośmiertne - najszybciej (2h) wysycha rogówka; wysychają wszystkie te części ciała, które są cienkie i pozbawione zrogowaciałego naskórka (opuszki palców, czerwień ust, skrzydełka nosa);

WWW.RatownictwoMedyczne.Friko.p1

Stany Zagrożenia Życia - Śmierć

2

---