Wojciech J. Burszta, Antropologia Kultury, s. 35-57

„kultura”-

najważniejsze pojęcie dla humanistyki szczególnie dla antropologii,

w najszerszym sensie- odgraniczenie natury od tego co intencjonalne

natura i kultura- jako dwa przeciwstawne sobie porządki:

1. chaotyczność vs uporządkowanie

2. pierwotność vs coś „nadbudowanego” na porządku naturalnym

3. ciągła vs nieciągła

4. „wolność” vs człowieczeństwo

5. zwierzęcość vs reguły i normy

6. zjawiska biologiczne vs zjawiska mentalne

7. świat nie przetworzony vs świat przetworzony

Natura jest zrozumiała bez uwzględnienia kultury, kultura natomiast nie może być zrozumiana bez odniesienia do natury.

zależność kultury od czynników genetycznych

-selekcja cech niezbędnych do przetrwania odbywa się także w obrębie kultury np. towarzyskość, myślenie symboliczne, zdolność do nauki języka.

-dziedzictwo genetyczne warunkuje jedynie zakres w jakim dana cecha może wystąpić, jej poziom ustalany jest przez czynniki środowiskowe (kulturę w której się wychowujemy)

szerokie vs wąskie rozumienie kultury

spór o kulturę masową i kulturę „wysoką”- czy kultura masowa to kultura prawdziwa?

antropologicznie- wszystko, co stworzone przez człowieka jest „kulturalne”

HISTORYCZNE KONCEPCJE KULTURY

definicje kultury:

Herskovits-

Kultura jako coś od człowieka niezależnego, poddające się własnym prawom. „zachowujemy się w określony sposób, nie zdając sobie sprawy z mechanizmów, które ukrywają się za naszymi rzekomo autonomicznymi poczynaniami”

Kroeber i Kluckhohn-

proces, zespół idei, który uzewnętrznia się w postaci zachowań i wytworów materialnych.

Pierwsza- ujmuje kulturę całościowo, jako sieć powiązanych ze sobą elementów, jako „rafę koralową”, w której to, co raz zostało zakumulowane przechowuje się w stanie nienaruszonym

Druga- podkreśla jej procesualność i mentalny charakter

Co decyduje o niezmienności kultury?:

czynniki wewnętrzne:

model organiczny:

koncepcje instytucji i funkcji

całość stosunków społecznych kontrolowanych przez instytucje, których funkcją jest zachowanie ich stabilności

model lingwistyczny

utożsamienie kultury ze sferą symbolicznego myślenia; teoria antropologiczna budowana pod wpływem osiągnięć w badaniach nad językiem

czynniki zewnętrzne:

środowisko przyrodnicze

Julian Steward(teoria ekologii kulturowej)kultura- mechanizm przyczynowo- skutkowy -

jeśli mamy podobne warunki środowiskowe powinny pojawić się podobne fakty kulturowe jako reakcja na nie

WSPÓŁCZESNE POJMOWANIE KULTURY

zajmuje się nie tyle ideą całościowości kultury ile jej zróżnicowaniem wewnętrznym i jej granicami, pokazuje procesy i transformacje , którym podlega

pojęcie kultury -

• ograniczone do sfery symbolicznej

• ma być użyteczne analitycznie

• wszystko co odróżnia człowieka od świata przyrodniczego

• ma charakter umowny

„wyróżniony sposób życia”, który aby dać się analizować musi spełniać dwa warunki:

1. musi być podzielany przez pewną grupę osób

2. musi być przekazywany kolejnym generacjom

• poziom mentalny i poziom zachowań wiążą się ze sobą i tworzą system społeczno- kulturowy(który to możemy analizować)

• wiedza kulturowa dotyczy wszystkich sfer życia (np. język, pokrewieństwo, władza płeć, higiena, ekonomia, sztuka…)

• wskazuje jak się zachowywać, jak rozumieć świat, w większości nie jest formalnie skategoryzowana

• Dzieli się na trzy główne komponenty:

normy, wartości, światopogląd(ostateczna aksjologia każdej grupy)

• Jako uczestnicy danej kultury, posiadamy wiedzę kulturową, potrafimy odczytywać jej symbole, nie potrafimy jednak wskazać niejawnych założeń, na których się opiera(jest to powszechne porozumienie, coś oczywistego)

• Główny nośnik- język

• Im bardziej złożona kultura, tym więcej ma dziedzin, w których musimy umieć się poruszać

• Jaki jest związek między kulturą(bytem ideacyjnym) a zachowaniem?- to co obserwujemy(zachowanie) musi być najpierw pomyślane

• Wiedza kulturowa- jest dwojakiego rodzaju „modelem”

- modelem rzeczywistości- nadaje sens otaczającej rzeczywistości i

- modelem dla rzeczywistości- czymś teoretycznym, co podpowiada jak tworzyć rzeczywistość, jak się zachowywać

• Podziały kultury:

• kultura duchowa, społeczna, materialna

• kultura wartości i rzeczywistości

• kultura jawna i ukryta

Każdy podział jest umowny i może być przyjęty jako miara porządkująca jeśli tylko jest użyteczny analitycznie.

---