mikrobiologia, uniwersytet warmińsko-mazurski, inżynieria chemiczna i procesowa, rok II semestr 3, mikrobiologia

RZESKI-sa narzadem aktywnego ruchu bakt.Wyst u prawie wszystkich bakt spiralnych i u ponad polowy form cylindrycznych.Sa to cylindryczne nitko-wate wypustki o dl 5-10um i sred 12-20nm,zaczepionie w blonie cytoplazm i zbudowane z kurczliwego bialka-flageliny. Pojedyncza rzeska sklada się z 3 czesci:spiralnie zwiniętej pustej w srodku nici o liczbie skrętów zaleznej od gatunku,struktur mocujaych w blonie i scianie kom:haka i ciala podstawowego. U bakt gram- wyst 2pary pierścieni,gram+ 1para.Pierscienie spełniają funk tulejki dla przechodzące przez nie nici.Bakt poruszaja się dzieki obrotowemu ru-chowi rzesek.Liczba i umiejscowienie rzesek na kom maja znaczenie taksomiczne.FIMBRIE-sa to wypustki cytoplazm,krótsze niż rzeski,pozbawione spira-lnej budowy i niekurczliwe.Zbudowane sa z bial.Glownie wyst u bakt gram-.Wyroznia się 2typy fimbrii:zwykle(pospolite)-odpowiedzialne z adhezje bakt i fim płciowe.Fim zwykle maja zdolność zlepiania krwinek i sa wyznacznikiem chorobotwórczości bakt,fim płciowe-biora udzial w proc koniugacji.BLONA CYTOPLAZM-polozona jet tuz pod sciana kom i otacza cytoplazm wszystkich bakt.Zbudowana jest w 70%z bial i w 30%z fosfolipidow oraz sladowych ilości węglowodanów.Blona cytopl spelnia wiele bardzo waznych funk:zapewnienie komunikacji kom ze środowiskiem zewnętrznym,udzial w transporcie elektronow za pomoca enz cytochromowych,udzial w syntezie i transporcie prekursorow,peptoglikanow,kw tejchojowych i skl blony zewnętrznej,udzial w wydzielaniu zewnatrzkom i periplazmatycznym enz i toksyn,udzial w przenoszeniu receptorow i innych bial układu chemotaktycznego.CYTOPLAZMA-80%sklada się z wody,reszte stanowia rozne zw organ,nieorgan i zwieszone w niej różnorodne organelle spełniające wazne funk życiowe.MEZOSOMY-sa to wypuklenia blony cytopla do wnętrza kom,które pelnia różnorodne funk.Sa one miejscem przyczepienia nuklidu do blony,zawieraja enz biorące udzial w syntezie skl sciany kom oraz enz oddechowe-cytochromy.Mezos sa obszarem proc oksydoredukcyjnych.RYBOSOMY-spelniaja w kom bakt funk centrów, w których odbywa się synteza bial.Znajduje się w nich 80-85%bakteryjnego RNA.Wystepuja w cytoplazm,mogą tworzyc agregaty,które sa nazywane poli-rybosonami. SUBST ZAPASOWE-sa zawieszone w cytoplazmie w postaci ziarnistości,które mogą być otoczone cienka blona.Moga to być ziarna woluty-nowe, kw b-hydroksymaslowy,fosfolipidy,siarka.Wytwarzane sa przez bakt w korzystnyc warunkach środowisko,a wykorzystywane w okresach glodowych

NUKLOID BAKT-rozni się od jadra kom organizm eukariotycznych.Material genetyczny występujący w postaci DNA nie zawiera jaderek, prawdziwych chromosomow i nie jest osłonięty blona jadrowa.Nukl bakt jest materialem chromosomowym w którym znajduje się informacja genetyczna dotyczaca podst funk życiowych kom.Kom bakt jest haploidem(zawiera tylko 1chromosom).DNA nuklidu ma postac podowjnej spirali,zwiniętej w klebek i złożonej z 2 ko-mplementarnych łańcuchów polinukleotydowych.Nukleoid jest przyklejony do określonego miejsca blony cytoplazmatycz-mezosomu,lub do sciany kom.. PRZETRWALNIKI-endospory.Z erguly sa wytwarzane przez bakt gram+.Najlepiej sa oznane u form cylindrycznych.Tworza się w niekorzystnych waru-nkach środowiska.Ich polozenie w kom może być rozne i jest cecha diagnostyczna. Maga one wyst w kom centralnie-w srodku,bez lub z deformacja kom, terminalnie-na biegunie,bez lub z deformacja kom.Proces tworzenia się przetr nosi nazwe sporulacji i przebiega:1)odwodnienie i zageszczenie się cytopla-zmy wokół nuklidu 2)tworzenie się blony cytoplazm i warstwy peptydoglikanowej,wielu oslon,które scisle otaczaja tworzący się przetrwalnik3)ustanie proc metabollicznych w przetr,przekształcanie się materiałów zapasowych w kw dwupikolinowy który wraz z Ca2+ nadaje kom cieploopornosc4)uwolnienie sie przetr z kom5)przejscie przetr w stan anabiozy6)germinacja-kielkowanie przetr w kom wegetatywna w korzyst warun srod.OTOCZKA-stanowia ja zwykle subst sluzowe,które otaczaja kom bakt z zewnatrz.Sa zbudowane z polimerow cukrow,aminocukrow lub kw uronowych,przy czym ich sklad chem jest za-wsze taki sam u bakt należących do tego samego szczepu.Otoczki sa dobrym antygenem,indykyjacym wytwarzanie swoistych przeciwciał,biorących udzial w niszczeniu bakt.chronia one bakt przed wysychaniem,zwiększają ich chorobotwórczość oraz uczestnicza w przyczepianiu się bakt do powierzchni

PLAZMID-sa to pozachromosalne elementy dziedzicznosci,sluza do przekazywania cech genetycznych,zawieraja takze czast DNA,sa powiazane z blona cytoplaz.Moga replikowac się razem z genoforem lub niezależnie od niego.Sa sannikami informacji dotyczącej 1lub2 cech właściwości kom:plazmidF-de-cyduje o typie płciowym kom;plazmidR-warunkuje odporność bakt na antybiotyki;plB-koduje bakteriocyny;pl krytycznenie nadaja kom zadnych cech

TYPY PRZETRWALNIKOWANIA BAKT:typ bacilarny(Bacillus)-bez zmiany kształtu kom,bo przetrw jest mniejszy od kom,ułożenie centralne;typ plectri-dialny(Soprosarcina)-przetrw wiekszy od kom zmienia kształt kom,ułożony na biegunie kom;typ klostridialny(Clostridium)-przetrw wiek od kom zmi kszt kom,ułożenie centralne.BARWIENIEpozytywne-met polega na wybarwieniu kom blekitem metylowym przez 5min.Nast preparat należy spłukać woda i wysuszuc.Kom obserwowane pod mikrosk maja zabarwienie niebieskie.BARWIENIE negatywne-met polega na uzyskaniu kontrastu miedzy cie-mnym tlem a nieodbarwionymi kom.Do bar neg najczęściej uzywa się bar gruboziarnistych:tusz chinski,nigrozyna.bar dodajemy do zawiesiny na szkiełku i mieszamy,nast.drugim szkiełkiem robimy rozmaz.Prep suszymy i oglądamy pod mikrosk.barw MET GRAMA-bakt,które po zabarwieniu barwnikiem pdst (fioletem krystalicznym)i po utrwaleniu barwni plynem Lugola tworza zw nierozpuszczalny w alk i przyjmuja zabarwienie fioletowe,sa określone jako gram+,natomiast bakt gram- odbarwija się pod wpływem alk i dobarwiaj barwnikiem kontrastowym(safranina lub fuksyna)na kolor rozowymorf kom-cha-rakteryzujac budow kom podaje się:ksztalt,wielkość,układ,sposób barw.Stosujac odpowiednie met barwie można zaobserwowac struktury kom bakt. Morf koloni-kolonia to zbior kom wyrastających na podlozu stalym.Morf koloni okresla się na podlozu stalym w plytce Petriego.Przy opisie koloni bierze się pod uwage nast. cechy:kształt,wielkość,brzeg,powierzchnia,struktura,wyniosłość ponad powierzchnie,kolor, przejrzystość,konsystencja,zapach,zawieszalnosc ZIarniaki-coccus:pojedyncze-monococcus(Mic caseolyticus, lutens);dwoinka-diplococcus(Dip pneumonie)czwórniaki-tetracoccus (Pediococcus sp, pentosaceus)paciorkowce-streptoccocus (Str pyogenes, lactis)gronkowiec-staphylococcus(St ureus)pakietowce-sarcina(Sa agilis, sp).FORMY CYLI-ND-RYCZNE-paleczka-bacterium( Escherichia coli, Salmonella)laseczka-bacillus(Bac subtilis(tl),Clostridium botulinum(beztl))SPIRALNE-przecinkowce-vibrio (V cholerae)śrubowce-spirullum(S serpeus)maczugowce-corynchacterium,pretki-mycobacterium,kretki-spirocheta.GRAM+:Lactobacillus acido-philus,Bifidobacterium lactis,Bif bifidum,Propiowbacterium acidopropionici,Prop jensenii.Gram-:escherichia coli,Proteusz vulgaris,Enterobacterium aerogenes,Pseudomonas fluorescens,Salmonella typhi

Sc KOM BAKTjest sztywna ale porowata,nadaje kształt kom bakt oraz stanowi warstwe ochronna.Skl się ona z peptydoglikanu(mureiny)czast zbudowane z dlugich łańcuchów polisacharydowych,które sa polaczone w sieci mostkami peptydowymi.Zew względu na roznice w budowie Sc kom bakt można podz na 2 gr gram- i gram+.W sc kom bakt G+ murena stanowi30-70%suchej masy.Sklada się ona z ok40warstw i stanowi sztywna czesc Sc kom.Na zew znajdu-je się cienka polisacharydowa warstwa plastyczna,z wiazaniami kowalencyjnymi,w której wyst kw tejchojowe.U niektórych bakt G+wyst kw teichouronowe .Sa one obecne obok kw tejchojowych lub wyst wyłącznie u niektórych gatunkow.Sc kom BaktG+zaw czasami także kw lipotejchojowe.Sa one obecne oso-bno lub z kw tejchojowymi.SC kom u BaktG+można usunąć za pomoca lizozymu-enz wyst w lzach,sluzie jamy nosowej i bial jaja.W wyniku dzial muroe-ndopeptydaz i antybioz β-laktamowych nast. zniszczenie mostkow peptydowych mureny.Kom BaktG- przybieraja kształt kulisty i nosza nazwe protoplastu. Dominujaca czesc Sc kom bakt G- stanowi warstwa plastyczna,która tworzy blona zewnetrzna,skl się z fosfolipidow,bial,lipoproteidu Brauna, lipopolisacha-rydu oraz antygenu wspolnego.W Sc kom bakt G- wystepuje od1do3 warstw peptydoglikanu,który odziela od warstwy plastycznej tzw.przestrzen perypla-zmatyczna.Warstwa lipopolisacharydowa jest inkrustowana jonami wapnia,które nadaja jej duza stabilność,dzieki czemu bakt G- sa odporne na dzialanie li-zozymu.Zw helatujace (EDTA)zaburzaja czynność nieprzepuszczalności blony dla antyboty i detergentow.W tej sytuacji Sc kom bakt G- staje się wrazliwa na ich dzialanie,ale nie ulega całkowitemu zniszczeniu.W efekcie powstaja sferoplasty z fragmentami Sc kom które umieszczone w optymalnych warunkach środowisk mogą odbudowywac brakujące elementy

NUKLOID BAKT-rozni się od jadra kom organizm eukariotycznych.Material genetyczny występujący w postaci DNA nie zawiera jaderek, prawdziwych chromosomow i nie jest osłonięty blona jadrowa.Nukl bakt jest materialem chromosomowym w którym znajduje się informacja genetyczna dotyczaca podst funk życiowych kom.Kom bakt jest haploidem(zawiera tylko 1chromosom).DNA nuklidu ma postac podowjnej spirali,zwiniętej w klebek i złożonej z 2 ko-mplementarnych łańcuchów polinukleotydowych.Nukleoid jest przyklejony do określonego miejsca blony cytoplazmatycz-mezosomu,lub do sciany kom.. PRZETRWALNIKI-endospory.Z erguly sa wytwarzane przez bakt gram+.Najlepiej sa oznane u form cylindrycznych.Tworza się w niekorzystnych waru-nkach środowiska.Ich polozenie w kom może być rozne i jest cecha diagnostyczna. Maga one wyst w kom centralnie-w srodku,bez lub z deformacja kom, terminalnie-na biegunie,bez lub z deformacja kom.Proces tworzenia się przetr nosi nazwe sporulacji i przebiega:1)odwodnienie i zageszczenie się cytopla-zmy wokół nuklidu 2)tworzenie się blony cytoplazm i warstwy peptydoglikanowej,wielu oslon,które scisle otaczaja tworzący się przetrwalnik3)ustanie proc metabollicznych w przetr,przekształcanie się materiałów zapasowych w kw dwupikolinowy który wraz z Ca2+ nadaje kom cieploopornosc4)uwolnienie sie przetr z kom5)przejscie przetr w stan anabiozy6)germinacja-kielkowanie przetr w kom wegetatywna w korzyst warun srod.OTOCZKA-stanowia ja zwykle subst sluzowe,które otaczaja kom bakt z zewnatrz.Sa zbudowane z polimerow cukrow,aminocukrow lub kw uronowych,przy czym ich sklad chem jest za-wsze taki sam u bakt należących do tego samego szczepu.Otoczki sa dobrym antygenem,indykyjacym wytwarzanie swoistych przeciwciał,biorących udzial w niszczeniu bakt.chronia one bakt przed wysychaniem,zwiększają ich chorobotwórczość oraz uczestnicza w przyczepianiu się bakt do powierzchni

DEZYNFEKCJAproc stosowany w celu zniszczenia drob chorobotw oraz zmniejszenia liczby drob saprofitycznych.Jest selektywna eliminacja drob, za-pobiegajaca przenoszeniu niektórych niepożądanych mikroorg,przez dzialanie na ich strukture lub metabolizm,niezależnie od funkcjonowania postaci kom. kw i zasadydzialanie bakteriobójcze tych zw wiaze się z aktywnoacia H⁺lubOH^-,przy czym kw wywiera silniejszy wpływ na drob niż zas.Dzialaja bakterio-boj nie tylko na formy wegetatywne lecz również na przetrwalne.Sr utleniajacedzial bakterioboj polega na uszkodzeniu strukt blony cytoplazma i denaturat-cji bial.Chloraminy i podchloryny dzial bardzo skutecznie na bakt G(-),slabiej na G(+).Doskonalym utleniaczem stos do dezynfekcji wody jest ozon.Do sr utleniających zal nadmanganian potasowy i wode utlenina.aldechydynajsilniejsze dzial wykazuje a mrowkowy i a glutarowy.Do dezy stosuje się roztw wo-dny lub alkoholowy formaliny w stez 3-20%.A glutarowy dzial bardzo silnie na bakt G(+)iG(-) na pratki gruźlicy,wirusy i grzyby.Fen i krezoledzial bakre-rioboj polega na dzialaniu tych zw ze sciana kom i z bial kom,Zw te działają silnie bakterioboj na formy wegetatywne,slabiej zas na przetrwalniki i zarodniki grzybow.Zw powierzchniowo czynnego mechanizm dzial polega na zminie przepuszczalności sciany i blony kom drob.Dzialaja silniej na Bartg(+)niż na G(-),sa również aktywne wobec drozdzy.Ujemna cecha stosowani tycg zw jest szybkie pojawienie się kom opornych.Sole met ciezkichs srebra i rtęci ni-szcza formy wegetatywne lecz nie niszcza form przetrwalnychPROM UVnajsilniej bakterioboj działają prom o dl fali ok. 250-260nm,ponieważ sa pochła-niane w kom bakt przez zasady purynowe i piramidowe DNA oraz aminokw aromatyczne bial.Najbardziej wrażliwe na dzial UV sa f wedeta bakt.Przetrw i wirusy wykazuja od kilkunastu do kilkudziesięciu razy wieka odporność, a szczególnie wysoka odporn stwierdzono u zarodnikow grzybow plesni.PROM RADIACYJNEmech dzial prom jonizującego na bakt wyjasnia dzial bezpośrednie prowadzace do trwałego zniszczenia DNA,możliwość dzial prod radio-lizy wody,która ma miejsce podczas naświetlania prom jonizującymi.PEOM ELEKTROMAGNETYCZNEdzial polega na pochlaniniu ich przez niektóre struktury kom co prowadzi do zniszczenia kom.Ma to charakter wybiorczy ponieważ poszczegole sklad kom np.DNA,bial absorbuja prom o określonej dl fali.W zależności od czasu oraz dawki dzial prom na drob obserwuje się efekt mutagenny lub letalny.