BEZPIECZEŃSTWO PRACY I ERGONOMIA - 21.02.2009
( test - 8 marzec 2009- podział na 3 grupy- zaliczenie z oceną )
( łącznie 10 godzin- 21.02.09/3 godz.,22.02.09/4 godz., 08.03.09/3 godz.)
Ergonomia- przystosowania środowiska, stanowiska pracy aby człowiek bez wysiłku wykonywał swoje czynności.
Etnologia słowa ergonomia: słowo pochodzi z 2 greckich słów - ergon- oznaczająca czyn, praca,- nomos- wiedza, prawo, zwyczaj.
W dosłownym tłumaczeniu ergonomia oznacza wiedzę o pracy ludzkiej.
Wojciech Bogumił Jastrzębski- prekursor.
Ergonomia- to nauka o używaniu nadanych człowiekowi od stwórcy sił i zdolności.
K.Murrel - Ergonomia- to nauka o związku pomiędzy człowiekiem a środowiskiem.
PTErg- Ergonomia- to nauka stosowana, zmierzająca do optymalnego dostosowania narzędzi, maszyn, urządzeń, technologii, organizacji ( materialnego środowiska pracy oraz przedmiotów powszechnego użytku do wymagań i potrzeb fizjologicznych i psychicznych i społecznych człowieka ).
Podstawowy układ ergonomiczny
Układ: człowiek- maszyna- środowisko.
Człowiek ← → Maszyna ←→ Środowisko
↑←--------------------------------------------------------→↑
Ergonomia korekcyjna- polepszenie warunków pracy, udoskonalanie
- zajmuje się analizą już istniejących środowisk pracy lub nauki do niej używanych, uwzględnia ich dostosowanie do psychicznych możliwości człowieka.
Ergonomia koncepcyjna- zajmuje się projektowaniem układu człowiek- maszyna, który zapewniałby pracownikowi maximum niezawodności i bezpieczeństwa, przy jednoczesnym zminimalizowaniu fizycznych, psychicznych , środowiskowych obciążeń pracownika.
Ergonomia układów - ergonomia systemów zajmuję się projektowaniem całościowych rozwiązań układu, w którego skład wchodzą:
- człowiek
- maszyny, narzędzia ( urządzenia)
- środowisko
- metody pracy
Podstawowe komponenty ergonomii:
- człowiek
- maszyna, technika
- środowisko
Człowiek- w ergonomii bierzemy pod uwagę:
- cechy psychologiczne człowieka ( pamięć, spostrzegawczość, koncentracja, uwaga, czas skupienia na czymś, reakcja )
- cechy fizjologiczne( budowa anatomiczna ciała, wydatek energii, wytrzymałość
fizyczna )
a). otoczenie
b). środowisko- fizyczne, chemiczne, biologiczne czy ludzkie
c). obiekty techniczne- maszyny, narzędzia, środki użyte, proces technologiczny
Zadania ergonomii:
- opracowanie planów i programów działań dla nauk technicznych aby dostosować technikę nie tylko do możliwości psychofizycznych człowieka, lecz także do jego oczekiwań i potrzeb.
- opracowanie planów i programów działań dla nauk społecznych aby przygotować człowieka do roli nie tylko twórcy techniki.
Nauki o człowieku- prakseologia- nauka o skutecznym działaniu, prof. T. Kotarbiński pocz. lat 30.
- socjologia
- psychologia pracy
- antropometria
- fizjologia pracy
Nauki techniczne: budowa i konstrukcja maszyn
- inżynieria transportu
- architektura i budowa obiektów
Nauki organizacyjne:
- organizacja pracy
- ekonomika pracy
- zarządzanie jakością
Antropometria:
- całe ciało bez głowy
- sama głowa
- kości
Dla cech o charakterze statycznym:
- wysokości które służą do określania odległości punktów antropometrycznych od położenia na którym stoi lub siedzi badany ( w pionie)
- długości ( poszczególnych części ciała)
- szerokości i głębokości
- obwodów
- średnicy chwytu rękojeści
Kończyny górne i dolne- efektory
Wymiary antropometryczne podawane są w centylach.
Cechy ergonomicznego krzesła:
- wysokość krzesła- nogi nie mogą zwisać ani być wyciągnięte lub podkulone
- siedzisko nie może być za krótkie lub za długie , żeby się nie wyginać aby oprzeć się
- łukowate wygięcie na końcu siedziska żeby nie było ucisku na tętnicy
- oparcie- tak wysokie aby łopatki swobodnie się oparły na oparciu
- siedzisko nie powinno być zbyt miękkie aby nie wpadać w nie
- szerokość- nie możemy wypadać z niego
Praca a fizjologia:
- fizjologia pracy- nauka biologiczna której przedmiotem badań są procesy poruszania się, oddychania, trawienia, przemiany materii, krążenia krwi
- wydolność fizyczna- zdolność organizmu do wysiłku podczas ciężkiej i długotrwałej pracy fizycznej bez szkody dla tego organizmu
- miara wydolności fizycznej- maksymalne pochłanianie tlenu przez organizm w procesie przemiany materii tzw. pułap tlenowy
Praca fizyczna- zaangażowane są głównie mięśnie kończyn górnych i dolnych tzw. efektory, powodujące przemieszczanie się ciała ludzkiego.
- praca statyczna- napięcie mięśni bez ich ruchu
- praca dynamiczna- mięśnie pracują wykonują ruchy kurczenia i rozciągania
Praca umysłowa:
- z przewagą obciążenia emocjonalnego
- z przewagą obciążenia umysłowego
Mężczyzna 800-1500 Kcal według jednostki norm pracy
Kobieta 700-100 Kcal według jednostki norm pracy
Wysiłek fizyczny dynamiczny może zaburzyć normalne funkcjonowanie organizmu poprzez:
- zahamowanie wydzielania soków trawiennych
- zmniejszenie ilości wody ustrojowej
- zmniejszenie ilości krwi bieżącej
Praca statyczna:
Na poziom obciążenia statycznego wpływają następujące warunki pracy:
- rodzaj przyjętej postawy ciała podczas wykonywania czynności
- stopień wymuszania zajmowanej pozycji i pochylenia ciała
- możliwość zmiany i przyjętej pozycji ciała podczas pracy
- położenie kończyn i ich czynności ruchowych
- rozłożenie wykonywanych czynności w czasie i przestrzeni
Praca statyczna- monotypowość ruchu
↓
Monotonia pracy
↓
Zmęczenie psychiczne
Proces pracy- kolejno następujące po sobie w czasie i przestrzeni współdziałanie ludzi , środków pracy, materiałów, energii, informacji w ramach systemu pracy
W procesie pracy wyróżniamy 3 etapy:
Percepcja napływających informacji
Gromadzenie, przechowywanie i przetwarzanie informacji
Podejmowanie decyzji i ich wykonywanie
Grupy czynników środowiska pracy:
- czynniki fizyczne- mikroklimat ( temperatura, wilgotność, ciśnienie, hałas, opiłki metali, fale elektromagnetyczne)
- czynniki chemiczne- gazy ulatniające się , rozpuszczalniki przemysłowe, materiały pędne , smary
- czynniki biologiczne- wirusy, bakterie, grzyby
Pozycje ciała podczas pracy:
- pozycja klęcząca- bardzo niewygodna, może powodować stany zapalne stawów, zmiany zwyrodnieniowe kaletek maziowych stawu kolanowego
- pozycja siedząca- spłaszczenie klatki piersiowej, poszerzenie bioder, skrzywienie kręgosłupa, nadciśnienie
- pozycja stojąca- upośledzenie poruszania się, problemy z krążeniem, problemy z trawieniem, płaskostopie, żylaki, skrzywienia kręgosłupa
Podstawowe wymagania dla stanowisk z wykorzystaniem komputera:
- kąt układu ręki w stosunku do klawiatury 90 º
- odległość monitora od oczu 50 cm
- kąt nachylenia monitora 30 º
BEZPIECZEŃSTWO PRACY I ERGONOMIA - 22.02.2009
Ryzyko zawodowe.
Ocena ryzyka zawodowego
Ryzyko zawodowe- jest to prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą , powodujących straty w szczególności wystąpienie u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub sposobie wykonywania pracy.
Korzyści pracodawcy z prawidłowo prowadzonej oceny ryzyka:
- spełnienie wymagań przepisów prawnych ( KP art.226 )
- świadomość pracodawcy jakie występują zagrożenia , jakie ryzyko i czy zastosowane środki profilaktyczne są wystarczające , biorąc pod uwagę podejmowane ryzyko
- ulgi po wprowadzeniu zróżnicowanej składki ubezpieczeniowej systemu bezpieczeństwa pracy w zakładzie
- lepsza pozycja przy ewentualnych procesach o odszkodowanie
Ocena ryzyka zawodowego w 5 krokach:
- krok1- zidentyfikowanie zagrożenia
- krok2- ustalenie kto może ulec wypadkowi lub zachorować
- krok3- oszacowanie ryzyka wynikającego z zagrożeń i ocena czy zastosowane środki są właściwe oraz czy należy jeszcze podjąć jakieś działania w celu dalszego ograniczenia tego zagrożenia
- krok4- udokumentowanie wyników
- krok5- okresowe dokonywanie przeglądu oceny ryzyka zawodowego i weryfikowanie jej , jeżeli zaistnieje taka konieczność
2. Prace szczególnie niebezpieczne.
Prace szczególnie niebezpieczne - to prace gdzie ryzyko wypadkowe jest większe niż przy pracach innego rodzaju, w związku z :
- prace ze środkami, materiałami łatwopalnymi , wybuchowymi
- prace poniżej gruntu czy pod ziemią
- praca na wysokościach
- praca z prądem elektrycznym
- praca wewnątrz zbiorników , kanałów , studni
- mechaniczne środki transportu ( suwnice, dźwigi, żurawie )
- prace ze środkami żrącymi , toksycznymi
Osoby które pracują w miejscu gdzie występuje szczególne niebezpieczeństwo utraty zdrowia lub życia muszą:
- być pełnoletnie
- bez przeciwwskazań lekarskich
- specjalne przeszkolenie
- posiadać dodatkowe uprawnienia wymagane przy niektórych rodzajach prac
- musza być wyposażone w specjalne środki ochrony ( rękawice, hełmy, odzież itd. )
Praca na wysokościach:
- prace na 1m ( zabezpieczenie poprzez stworzenie balustrad, liny bezpieczeństwa )
Prace poniż ej gruntu:
- średnica włazu nie mniejsza niż 1m
- stała łączność
- zabezpieczenie przed podniesieniem poziomu ścieków
- co najmniej 2 osoby powinny ubezpieczać przed wejściem
- nad włazem mechaniczne urządzenie do ewakuacji
- teren wokół studzienki po zdjęciu włazu powinien zostać wygrodzony
- zabezpieczenie na linie
- wyposażenie w aparat tlenowy
- zabezpieczenie przed środkami żrącymi, trującymi, toksycznymi, gazami
Zbiorniki, naczynia do przechowywania materiałów niebezpiecznych:
- oznakowanie w sposób określony w innych przepisach
- nie przetrzymujemy w zbiornikach po produktach spożywczych
- odpowiednio szczelne i zabezpieczone
- zbiorniki nie powodujące reakcji chemicznych ze środkiem
3. Wypalenie zawodowe.
Wypalenie zawodowe - stan wyczerpania cielesnego , duchowego lub uczuciowego. Jest rezultatem długotrwałego lub powtarzającego obciążenia , intensywnej pracy dla innych ludzi. To funkcja braku efektywności zawodowej przy jednoczesnej niemożliwości zastosowania skutecznej strategii radzenia sobie ze stresem zawodowym
Przyczyny:
- przyczyny indywidualne- bierność, zbyt wysoka lub zbyt niska samoocena, osamotnienie, poczucie bezradności
- przyczyny interpersonalne-
a). relacje klient a ja, emocjonalne zaangażowanie pracownika w sprawy innej osoby
b). relacje pracownik a przełożony, współpracownicy, sytuacje konfliktowe, stresujące, molestowanie, lobbing
- przyczyny organizacyjne- styl kierowania, nadmierna ilość obowiązków, niedostosowanie czasu i środków do zleconych zadań
Wypaleniu zawodowemu sprzyja:
- stawianie sobie zbyt wysokich wymagań
- perfekcjonizm i nad odpowiedzialność
- zaniedbanie rozwoju zawodowego
- brak partnerskich relacji, systemu wsparcia, sztywność ról
- brak lub słaba organizacja czasu prywatnego i czasu pracy
- nadmierna racjonalizacja, wyolbrzymianie porażek
- brak lub mała dbałość o siebie, dietę, ćwiczenia fizyczne…
Sygnały ostrzegawcze o wypaleniu zawodowym:
- poczucie przepracowania
- niechęć wychodzenia do pracy
- poczucie izolacji, osamotnienia
- postrzeganie życia jako ponure i ciężkie
- negatywne postawy wobec klientów
- brak cierpliwości, drażliwość
- częste choroby
- negatywne , ucieczkowe a nawet samobójcze myśli
Symptomy wypalenia zawodowego:
- złość i niechęć
- poczucie winy
- brak odwagi, obojętność
- zakłócenie snu
- częste przeziębienia , grypy
- częste bóle głowy, dolegliwości przewodu pokarmowego
- problemy małżeńskie i rodzinne
- częsta nieobecność w miejscu pracy
- wrażenie bezruchu
- częste spoglądanie na zegarek
Zapobieganie wypaleniu zawodowemu:
- postawa asertywna
- ustalać realistyczne cele
- robić przerwy w pracy
- sprawy zawodowe traktować mniej osobiście
- dbać o siebie
- poznać siebie
- odpoczywać
- robić te same rzeczy ale może w inny sposób
- skupić się na pozytywnych aspektach życia
4. PIP- Państwowa Inspekcja Pracy
Sprawuje nadzór i kontrolę przestrzegania przepisów pracy w tym przepisów i zasad BHP.
Główny Inspektor Pracy → Inspektoraty okręgowe
Rada Ochrony Pracy ( ROP )- nadzór nad warunkami pracy i działalnością PIP.
Zakres działania PIP:
- kontrola i nadzór nad przestrzeganiem przepisów prawa pracy
- udzielanie porad i informacji technicznych co do sposobu usuwania zagrożeń dla życia i zdrowia
- orzekanie w sprawach o wykroczenia przeciwko prawom pracowniczym
- profilaktyczna ochrona pracy
Formy działania PIP:
- kontrole, wizytacje
- represyjne ( orzekanie )
- instruktażowo- doradcze
- sygnalizacyjne- kierowanie wystąpień do właściwych jednostek
- nadzorcze
Inspektor pracy ma prawo:
- przeprowadzania kontroli zakładów pracy
- żądania od pracodawcy pisemnych ustnych informacji
- żądania okazania dokumentów
5. Szkolenia ( wytyczne BHP ):
Art. 237 par. 2 KP- pracodawca jest obowiązany zapewnić przeszkolenie w zakresie BHP przed dopuszczeniem do pracy….
- szkolenie wstępne , ogólne
- szkolenie stanowiskowe
- szkolenie okresowe
Raz na rok- niebezpieczne
Co 3 lata - pracownicy fizyczni
Co 5 lat - umysłowi
ZAGADNIENIA NA TEST
Prekursor ergonomii ( 2-3 nazwiska do wyboru, dopisać prawidłowe nazwisko, podane będzie fałszywe nazwisko )
- Wojciech Bogumił Jastrzębski
2. Definicja ergonomii
- Ergonomia- przystosowania środowiska, stanowiska pracy aby człowiek bez wysiłku wykonywał swoje czynności.
- Ergonomia- to nauka o używaniu nadanych człowiekowi od stwórcy sił i zdolności
- PTErg- Ergonomia- to nauka stosowana, zmierzająca do optymalnego dostosowania narzędzi, maszyn, urządzeń, technologii, organizacji ( materialnego środowiska pracy oraz przedmiotów powszechnego użytku do wymagań i potrzeb fizjologicznych i psychicznych i społecznych człowieka ).
3. Podział ergonomii ( podane rodzaje , czy są prawdziwe )
- Ergonomia korekcyjna
- Ergonomia koncepcyjna
- Ergonomia układów
4. W jednym zdaniu na czym polega udoskonalenie, modernizacja, ergonomia korekcyjna to…, ergonomia koncepcyjna to…, ergonomia układów to …
- Ergonomia korekcyjna- polepszenie warunków pracy, udoskonalanie
- zajmuje się analizą już istniejących środowisk pracy lub nauki do niej używanych, uwzględnia ich dostosowanie do psychicznych możliwości człowieka.
Ergonomia koncepcyjna- zajmuje się projektowaniem układu człowiek- maszyna, który zapewniałby pracownikowi maximum niezawodności i bezpieczeństwa, przy jednoczesnym zminimalizowaniu fizycznych, psychicznych , środowiskowych obciążeń pracownika.
Ergonomia układów - ergonomia systemów zajmuję się projektowaniem całościowych rozwiązań układu, w którego skład wchodzą:
- człowiek
- maszyny, narzędzia ( urządzenia)
- środowisko
- metody pracy
5. Podstawowy układ ergonomiczny to? ( brak jednego w układzie, poprzestawiane, błędny podany )
- Podstawowy układ ergonomiczny
Układ: człowiek- maszyna- środowisko.
6. Antropometria . ( elementy które są przedmiotem badań)
Antropometria:
- całe ciało bez głowy
- sama głowa
- kości
7. Miara antropometryczna
- centyl
8. Kwalifikowanie pracy, podział
- fizyczna ( jak ją dzielimy )
- Praca fizyczna- zaangażowane są głównie mięśnie kończyn górnych i dolnych tzw. efektory, powodujące przemieszczanie się ciała ludzkiego.
- praca statyczna- napięcie mięśni bez ich ruchu
- praca dynamiczna- mięśnie pracują wykonują ruchy kurczenia i rozciągania
- umysłowa ( z przewaga obciążenia )
- z przewagą obciążenia emocjonalnego
- z przewagą obciążenia umysłowego
9. Efektory ( co to są, jak nazywamy kończyny dolne i górne, sterowanie , manipulowanie, komunikowanie, grupy czynności )
- Kończyny górne i dolne- efektory
10. Czynniki środowiska pracy ( fizyczne , biologiczne, chemiczne, podaj przykład czynnika )
- czynniki fizyczne- mikroklimat ( temperatura, wilgotność, ciśnienie, hałas, opiłki metali, fale elektromagnetyczne)
- czynniki chemiczne- gazy ulatniające się , rozpuszczalniki przemysłowe, materiały pędne , smary
- czynniki biologiczne- wirusy, bakterie, grzyby
11. Związek między monotypowością ruchów a monotonią w pracy a zmęczeniem psychicznym
- Praca statyczna:
Na poziom obciążenia statycznego wpływają następujące warunki pracy:
- rodzaj przyjętej postawy ciała podczas wykonywania czynności
- stopień wymuszania zajmowanej pozycji i pochylenia ciała
- możliwość zmiany i przyjętej pozycji ciała podczas pracy
- położenie kończyn i ich czynności ruchowych
- rozłożenie wykonywanych czynności w czasie i przestrzeni
Praca statyczna- monotypowość ruchu
↓
Monotonia pracy
↓
Zmęczenie psychiczne
12. warunki ergonomicznego krzesła
- wysokość krzesła- nogi nie mogą zwisać ani być wyciągnięte lub podkulone
- siedzisko nie może być za krótkie lub za długie , żeby się nie wyginać aby oprzeć się
- łukowate wygięcie na końcu siedziska żeby nie było ucisku na tętnicy
- oparcie- tak wysokie aby łopatki swobodnie się oparły na oparciu
- siedzisko nie powinno być zbyt miękkie aby nie wpadać w nie
- szerokość- nie możemy wypadać z niego
13. człowiek a komputer ( warunki )
- kąt układu ręki w stosunku do klawiatury 90 º
- odległość monitora od oczu 50 cm
- kąt nachylenia monitora 30 º
14. Podaj po jednym przykładzie zmian w organizmie zachodzących podczas pracy stojącej, siedzącej, klęczącej ( negatywne )
- pozycja klęcząca- bardzo niewygodna, może powodować stany zapalne stawów, zmiany zwyrodnieniowe kaletek maziowych stawu kolanowego
- pozycja siedząca- spłaszczenie klatki piersiowej, poszerzenie bioder, skrzywienie kręgosłupa, nadciśnienie
- pozycja stojąca- upośledzenie poruszania się, problemy z krążeniem, problemy z trawieniem, płaskostopie, żylaki, skrzywienia kręgosłupa
15. Posiłek regeneracyjny
Mężczyzna 800-1500 Kcal według jednostki norm pracy
Kobieta 700-100 Kcal według jednostki norm pracy
16. grupy prac zaliczanych do szczególnie niebezpiecznych
Prace szczególnie niebezpieczne - to prace gdzie ryzyko wypadkowe jest większe niż przy pracach innego rodzaju, w związku z :
- prace ze środkami, materiałami łatwopalnymi , wybuchowymi
- prace poniżej gruntu czy pod ziemią
- praca na wysokościach
- praca z prądem elektrycznym
- praca wewnątrz zbiorników , kanałów , studni
- mechaniczne środki transportu ( suwnice, dźwigi, żurawie )
- prace ze środkami żrącymi , toksycznymi
17. podaj po dwa warunki jakie trzeba spełnić na wysokościach , pod ziemią i w zbiornikach.
Praca na wysokościach:
- prace na 1m (zabezpieczenie poprzez stworzenie balustrad, liny bezpieczeństwa )
Prace poniż ej gruntu:
- średnica włazu nie mniejsza niż 1m
- stała łączność
- zabezpieczenie przed podniesieniem poziomu ścieków
- co najmniej 2 osoby powinny ubezpieczać przed wejściem
- nad włazem mechaniczne urządzenie do ewakuacji
- teren wokół studzienki po zdjęciu włazu powinien zostać wygrodzony
- zabezpieczenie na linie
- wyposażenie w aparat tlenowy
- zabezpieczenie przed środkami żrącymi, trującymi, toksycznymi, gazami
Zbiorniki, naczynia do przechowywania materiałów niebezpiecznych:
- oznakowanie w sposób określony w innych przepisach
- nie przetrzymujemy w zbiornikach po produktach spożywczych
- odpowiednio szczelne i zabezpieczone
- zbiorniki nie powodujące reakcji chemicznych ze środkiem
18. Kiedy można dopuścić pracownika do pracy w warunkach niebezpiecznych
Osoby które pracują w miejscu gdzie występuje szczególne niebezpieczeństwo utraty zdrowia lub życia muszą:
- być pełnoletnie
- bez przeciwwskazań lekarskich
- specjalne przeszkolenie
- posiadać dodatkowe uprawnienia wymagane przy niektórych rodzajach prac
- musza być wyposażone w specjalne środki ochrony (rękawice, hełmy, odzież itd.)
19. Dwa zadania PIP
Zakres działania PIP:
- kontrola i nadzór nad przestrzeganiem przepisów prawa pracy
- udzielanie porad i informacji technicznych co do sposobu usuwania zagrożeń dla życia i zdrowia
- orzekanie w sprawach o wykroczenia przeciwko prawom pracowniczym
- profilaktyczna ochrona pracy
20. Dwa warunki które sprzyjają wypaleniu zawodowemu
- stawianie sobie zbyt wysokich wymagań
- perfekcjonizm i nad odpowiedzialność
- zaniedbanie rozwoju zawodowego
- brak partnerskich relacji, systemu wsparcia, sztywność ról
- brak lub słaba organizacja czasu prywatnego i czasu pracy
- nadmierna racjonalizacja, wyolbrzymianie porażek
- brak lub mała dbałość o siebie, dietę, ćwiczenia fizyczne…
21. Szkolenie BHP- lata, jakie grupy pracowników
Raz na rok- niebezpieczne
Co 3 lata - pracownicy fizyczni
Co 5 lat - umysłowi
22. Warunki jakie musza być spełnione aby chorobę można było uznać za zawodową
- musi być to choroba określona w wykazie chorób zawodowych