Warunek występowania zjawisk krasowych: przepływ wód powierzchniowych i podziemnych przez masyw skał rozpuszczalnych w wodzie. Biorąc pod uwagę stopień rozpuszczania skał można wyróżnić następujące RODZAJE KRASU: a) solny (chlorkowy i siarczanowo-chlorkowy) - w bardzo łatwo rozpuszczalnych solach potasowych, siarczanowo-chlorkowych i soli kamiennej b) siarczanowy - w gipsach i anhydrytach c) węglanowy - w rozpuszczalnych wapieniach i dolomitach d) skał klastycznych - w skałach, w których spoiwo jest rozpuszczalne w wodzie np. piaskowce o spoiwie węglanowym e) rudny - występuje w łatwo rozpuszczalnych rudach, np. Fe i Cu f) mieszany STOPIEŃ ROZPUSZCZALNOŚCI SKAŁY zależy od: 1) charakteru skały (a) energia kryształów; b) wielkość kryształów i ziaren; c) zawartość domieszek) 2) rodzaju rozpuszczalnika (woda; najczęstsze typy wód: a) słabo wodorowęglanowe; b) silnie wodorowęglanowe, zmineralizowane; c) siarczanowe; d) chlorkowe e) siarczkowe), 3) warunków, w których zachodzi proces rozpuszczania. Na rozwój krasu wpływ mają drogi krążenia wody w masywie skalnym oraz kierunek krążenia wód. Poza tym ważnymi czynnikami są: pory między okruchami i ziarnami, pierwotne pustki skalne, wtórne pustki skalne, szczeliny tektoniczne, wietrzeniowe, ze stygnięcia. Warunki krążenia: wody zstępujące, wody płynące poziomo, wody wstępujące, wody płynące w różnych kierunkach. Położenie krasowiejącego masywu w stosunku do lokalnej bazy erozji: a) kras przypowierzchniowy; b) k. płytki; c) k. głęboki; d) k. zagłębiony; Ze względu na miąższość masyw dzielimy na: a) niewielkiej miąższości - do 50m b) średniej miąższości od 50 do 200m c) dużej miąższości - powyżej 200m. Ze względu na jednorodności i zdolność do krasowienia masywy dzielimy na: całkowicie jednorodne pod wzgl. wodoprzepuszczalności i zdolności do krasowienia, częściowo jednorodne, niejednorodne. Ze wzgl. na zaangażowanie tektoniczne: a) masywy słabo zaburzone tektonicznie (budowa płytowa lub monoklinalna) b) m. silnie zaburzone tektonicznie (budowa fałdowa, płaszczowinowa i zrębowa). Stopień zakrycia krasu: kras nagi i podglebowy (bierze pod uwagę infiltrację wody do masywu krasowiejącego), kras zakryty. Charakter litologiczny warstw nadkładowych: a) kras zakryty z nadkładem piaszczystych utworów wodoprzepuszczalnych b) k. zakryty z nadkładem spoistych, praktycznie nieprzepuszczalnych utworów gliniastych i ilastych c) k. zakryty z nadkładem na przemian utworów przepuszczalnych i nieprzepuszczalnych d) k. zakryty z nadkładem utworów zlityfikowanych o różnej przepuszczalności i różnych właściwościach mechanicznych. WYPEŁNIENIE KRASU - Utwory wypełniające formy krasowe: a) karstyty - utwory niezlityfikowane, b) karstolity - utwory zlityfikowane. Powierzchniowe i podziemne formy krasu mogą być wypełnione przez: a) autochtoniczne utwory karstogeniczne b) allochtoniczne utwory niekarstogeniczne c) utwory pozostawione przez mieszkańców pieczar i jaskiń. Autochtoniczne utwory karstogeniczne a) eluwialne utwory glebowo-wietrzeniowe nie przemieszczone b) krasowe utwory rezydualne c) gruz i osypiska d) wodne osady chemiczne e) wodne osady klastyczne osadzone przez podziemne rzeki i jeziora. Allochtoniczne utwory niekarstogeniczne a) różnej genezy utwory z nadkładu masywu b) wodne osady klastyczne podziemnych rzek i jezior; Utwory pozostawione przez mieszkańców obszarów krasowych - osady organogeniczne i antropogeniczne LEJE KRASOWE I NIECKI OSIADAŃ - leje krasowe mogą łączyć się w doliny krasowe, polja, uwalja; Intensywność zjawisk zależy od wielkości pustek krasowych i głębokości ich położenia. Cechy charakterystyczne niecek osiadań nad zawalonymi pustkami krasowymi a) wolny czas powstawania b) rozległość w pionie przekraczająca znacznie wielkość pustki c) stosunkowo niewielkie obniżenie pow. terenu, najgłębsze w części centralnej d) strefa brzeżna cechuje się nierównomiernymi osiadaniami CHARAKTERYSTYKA AKTYWNOŚCI KRASU: ustalenie liczby nowych zapadowych form krasowych powstających w jednostce czasu, określenie jednostkowego ubytku masy (lub objętości) z krasowiejącego masywu skalnego w jednostce czasu; wskaźnik szybkości krasowienia = aktywność krasu na danym terenie i umożliwia wstępną ocenę zmian warunków stateczności terenu; Jednostkowy ubytek masy z całego masywu w ciągu jednostki czasu z jednostki pow. terenu Ug = q*S [g/s km2] lub Ut = 315,4q*S [t/rok km2] PRZECIWDZIAŁANIE SZKODLIWYM ZJAWISKOM I PROCESOM KRASOWIENIA a) Właściwa lokalizacja obiektu b) Odcięcie do obszaru dopływu wód pow. i odpowiednie drenaże c) Odcięcie dopływu wód gruntowych d) Zasypanie lejów krasowych i pustek materiałem skalnym z wypełnieniem iłowym e) Cementowanie podłoża pod fundamentem f) Bituminizacja spękanej i skrasowiałej części stropu masywu skalnego g) Spowodowanie zawalenia stropu nad jaskinią krasową. Powstałą pustkę należy wypełnić materiałem skalnym z wypełnieniem iłowym h) Wzmacnianie stropu i spągu budowanego wyrobiska podziemnego (tunelu, sztolni, chodnika) przez wzmocnienie podbudową i cementacją;