--KURS WALUTOWY--

W celu dokonania porównań międzynarodowych oraz zrealizowania transakcji, niezbedne jest uzycie kursu walutowego jako narzedzia przeliczen.

KURS WALUTOWY JEST RELACJĄ WYMIENNĄ DANEJ WALUTY NA INNĄ. JEST ZATEM CENA DANEJ WALUTY WYRAŻONĄ W INNEJ WALUCIE.

Rynek walutowy jest miejscem transakcji, których przedmiotem sa waluty krajowe; sprzedaje się jedną walutę w zamian za inną. „Miejscem” jest tu rozumiane umownie, chodzi o całokształt i warunki takich transakcji, dokonywanych zwykle przez banki komercujne i wyspecjalizowane agencje finansowe.

Podażą na rynku walutowym nazywamy sumę, łączną ilość danej waluty oferowanej do sprzedaży, popytem jest łączna ilość waluty nabywana przez kupujących, ceną zaś kurs tej waluty.

O relacjach wymiany walut, czyli o kursach walut, decyduje podstawowe prawo rynku tworzące kurs (cenę) równowagi przy zrównaniu popytu z podażą danej waluty.

Na popyt i podaz (kurs walutowy) mają wpływ:

• Obroty handlowe w stosynkach dwustronnych

• Niehandlowe obroty ekonomiczne:

• Wymiana usług

• Ruch turystyczny

• Przepływ technologii

• Przekazy pieniężne międzu ludnością

• Ruchy kapitałów powodowane motywami zysku

• Przekazywane opłaty zagraniczne

• Polityka walutowa rządu (np. quasi-rynki walutowe, gdzie kursy walutowe ustalane były przez rzady państw: obowiązywał tzw system kursów sztywnych, niezmiennych w dłuzszym okresie.

Poszczególne kursy w relacjach dwu walut oraz cały system kursów były dopóty „dobre”, dopóki kursy były kursami równowagi. Gdy kurs danej waluty miał odchylić się od poziomu równoważącego popyt z podażą, np. wskutek nadwyżki podazy, wtedy bank centr kraju o walucie nadwyżkowej był zmuszony wykupywać swoją walutę, płacąc walutą w niedoborze z rezerw państwowych. Jednakże kiedy rezerwy te wyczerpały się, musiała nastąpić „skokowa” zmiana kursu. Kurs waluty nadwyżkowej ulegal dewaluacji, czyli jej cena wyrażona w walucie w niedoborze obniżała się. Natomiast o tej ostatniej można powiedzieć, że - na odwrót - podlegała rewaluacji w stosunku do waluty nadwyzkowej)

System kursów płynnych jest wynikiem gry sił rynku, a wiec ustalanych przez relacje popytu i podaży. Zmiany popytu i podazy danej waluty powoduja odpowiednie, tzn równoważące, zmiany poziomu kursu walutowego, zachodzące nieustannie z dnie na dzień, a nawet z godziny na godzinę. W odróżnieniu od systemu kursów sztywnych, zjawisko obniżania się kursu płynnego danej waluty określane jest jako deprecjacja, a wzrostu kursu jako aprecjacja.

Istniejacy obecnie w obszarze walut wymienialnych system kursów płynnych nie jest de facto mechanizmem polegajacym wyłącznie na grze sił rynkowych. Rządy i banki centralne podejmują często interwencje na rynku walutowym. Jej celem jest utrzymanie poziomu kursu danej waluty w granicach wyznaczanych przez politykę walutową danego państwa. Interwencja państwa na rynku walutowym ma charakter nieadministracyjny. Polega ona na pośrednim kształtowaniu się kursu przez oddziaływanie na popyt i podaz walut. Jeśli państwo dąży do zwyżki kursu własnej waluty (lub przeciwdziała jego spadkowi) to zwieksza sprzedaż obcych walut z rezerw. Jeśli zamierza doprowadzić do spadku kursu (lub przeciwdziała jego zwyżce) to skupuje obce waluty za własną walutę. Instytucją pośredniczącą, działającą w imieniu państwa jest bank centralny. Tak kształtowane kursy walutowe są zwykle określane mianem „kierowanych” lub „sterowanych” kursów płynnych.

Wymienialność to stan stosunków walutowych, w których rząd i bank centralny tworzą podmiotom gospodarczym i osobom fizycznym możliwość swobodnego obrotu dewizami, tj. kupna lub sprzedaży dewiz. Należy odnotować, ze pełna wymienialność istnieje tylko w ok. 50 krajach. W pozostałych obserwujemy różnegorodzaju ograniczenia nałożone przez władze.

W Polsce mamy do czynienia z ograniczoną wymienialnością złotego, nie pozwalajacą jeszcze na całkowicie swobodne przepływy kapitałowe. Polskie podmioty gospodarcze mogą swobodnie nabywać dewizy w przypadku regulowania przez nie zobowiązań płatniczych z tytułu imporu towarów lub usług, natomiast nie maja prawa do posiadania rachunków i depozytów w dewizach. Zobowiązania płatnicze Polski oraz dążenia do stopniowego , a nie natychmiastowego ograniczania wpływu władz na poziom rezerw dewizowych były głównymi przesłankami wprowadzenia początkowo tylko tzw wewnętrznej wymienialności, rozszerzonej w 1996r. Wprowadzenie pełnej wymienialności będzie zależne przede wszystkim od trwale „bezpiecznego” poziomu rezerw dewizowych i sprawnego sektora instytucji finansowych, mogacego skutecznie absorbować i amortyzować skutki nieoczekiwanych ruchów kapitału przez granicę. W sumie uwarunkowane jest ot poprawą ogólnej sytuacji gospodarczej i podniesieniem poziomu konkurencyjnosci naszej gospodarki, a także sprawnym działaniem instytucji rynkowych.

Z kolei kurs złotego jest wariantem kursów sterowanych. Obecnie może on zmieniać się w przedziale od +12,5% do -12,5% od ustalanego przez bank centralny tzw kursu pełzajacego (crawling peg), który dodatkowo może się zmieniać w sposób skokowy. Ioznacza to mniej więcej stałe tempo deprecjacji złotego (odzwierciedlajace w przybliżeniu tempo inflacji) w odniesieniu do koszyka walut najczęściej uzywanych w rozliczeniach polskiego handlu zagranicznego, dajac zarazem możliwość skokowej zmiany jego wysokości (czyli w gruncie rzeczy dewaluacji), gdyby w przekonaniu władz zachodziła taka potrzeba.

--BILANS PŁATNICZY--

BILANS PŁATNICZY JEST ZESTAWIENIEM WARTOŚCI WSZYSTKICH TRANSAKCJI EKONOMICZNYCH DOKONANYCH W DANYM OKRESIE MIĘDZY DANĄ GOSPODARKĄ KRAJOWĄ (PRZEDSIĘBIORSTWAMI, LUDNOŚCIĄ, RZĄDEM) A ZAGRANICĄ. Jest więc zestawieniem wszelkich dochodów (wpływów), z jednej strony, ze wszystkimi wydatkami (płatnościami) na rzecz reszty świata, z drugiej strony. Bilans płatniczy jest ważnym wskaźnikiem „zdrowia” gospodarki, wiele mówiącym o jej relacjach z otoczeniem. Jest narzędziem sytuacji gospodarczej w minionym okresie, ale służy również do określania polityki ekonomicznej władz w odniesieniu do przyszlości.

Zwykle bilans płatniczy składa się z 3 rachunków:

1. rachunku obrotów bieżących, w którym najważniejszą pozycją jest zazwyczaj handel towarami (stąd bilans handlowy jest istotnym elementem zarówno bilansu obrotów bieżących jak i całego bilansu płatniczego) oraz wymiana usług i jednostronnych przekazów pieniężnych ludności i władz;

2. rachunku obrotów kapitałowych, do których zalicza się przepływ inwestycji bezpośrednich osób i firm prywatnych, a także długo- i krótkookresowe przepływy pienięzne zarówno prywatne; jak i rządowe;

3. rachunku zmian rezerw rządowych złota, obcych środkow płatniczych i innych zasobów o charakterze rezerw

Odpowiadające powyższym rachunkom salda stanowią składowe całego bilansu płatniczego. Zazwyczaj różnią się od zera, lecz w sumie bilans musi się równoważyć.

Znaczenie sald składowych:

Bilans handlowy jest różnicą między wpływami z eksportu a wydatkami na import towarów całej gospodarki krajowej.

Jeśli wpływy przewyższają wydatki dodatni bilans handlowy lub nadwyżka eksportu

Jeśli dochody z eksportu są niższe od płatności za import ujemny bilans handlowy lub deficyt handlowy

Bilans obrotów bieżących oprócz bilansu handlowego obejmuje także saldo wartości transakcji usługowych, przekazów (transferów) pieniężnych ludności i wladz oraz ruchu dochodów z inwestycji.

Bilans obrotów kapitałowych to wynik netto przepływów kapitałowych, takich jak : inwestycje bezpośrednie, inwestycje portfelowe, kredyty bankowe długo- i krótkoterminowe, kredyty eksportowe.

--RÓWNOWAGA BILANSU PŁATNICZEGO--

Z formalnego punktu widzenia bilans płatniczy zawsze jest zrównoważony, ponieważ każda transakcja ma stronę debetowa i kredytową. Jednakże ekonomię interesuje jego aspekt ekonomiczny. Meritum bilansu płatniczego dotyczy jego nadwyzki i deficytu.

Transakcje autonomiczne- transakcje (z pkt 1,2) podejmowane z normalnych, ekonomicznych (komercyjnych) powodów, bez uwzględnienia ich wpływu na stan bilansu płatniczego (np. import mercedesów przez amerykańskiego posrednika)

Transakcje wyrównawcze-transakcje (z pkt 3) podjęte w odpowiedzi na transakcje3 autonomiczne; ich motywem jest stosowne uzupełnienie (skorygowanie) stanu bilansu płatniczego.

Nadwyżka w bilansie płatniczym- sytuacja, gdy strona kredytowa transakcji autonomicznych, czyli przychody z nich, przewyższa ich strone debetową, czyli płatności autonomiczne. Wówczas owa nadwyżka kredytowa transakcji autonomicznych jest niwelowana przez ujemne saldo traknsakcji wyrównawczych.

Deficyt bilansu płatniczego zachodzi wtedy, gdy platności z tytułu transakcji autonomicznych przewyższaja dochody z nich; ów niedobór musi być wyeliminowany przez nadwyżkę z transakcji wyrównawczych.

--BILANS PŁATNICZY A KURS WALUTOWY—

W systemie kursów płynnych transakcje wyrównawcze teoretycznie nie musiałyby zachodzić, gdyz przy nierównowadze bilansu płatniczego (czyli odchyleniu od stanu zerowego bilansu transakcji autonomicznych 1+2) automatycznym niwelatorem nadwyżki lub deficytu jest właśnie kurs walutowy.

Zmiana kursu walutowego powoduje zmiany popytu zagranicy na dobra wytwarzane w danej gospodarce, a także zmiany jej popytu na dobra produkowane za granica. Dziej się tak na skutek względnych zmian cen po przeliczeniu jednej waluty na drugą.

(np. spadek kursu dolara wobec marki powoduje, ze dla Niemca tanieją wyroby amerykańskie, natomiast dla Amerykanów odwrotnie-towary niemieckie drozeją)

Takie względne zmiany cen, wynikłe ze zmian kursu walutowego, często prowadza do zmian popytu na towary i usługi. Zmiana kursu walutowego, szczególnie ta znaczna może powodować istotne zmiany w poziomie obrotów handlowych, ich kierunkach geograficznychi strukturze rzeczowej. Jeśli wymiana z zagranicą jest ważnym obszarem życia gospodarczego kraju, to zmiana kursu walutowego może wywołać poważne zmiany poziomu i kierunków aktywności gospodarczej, poziomu zatrudnienia, w poszczególnych gałęziach gospodarki, dochodów różnych grup ludności itd. Przeciw temu automatyzmowi skierowana jest państwowa interwencja na rynku walutowym (interwencyjne zakupy lub interwencyjna sprzedaż obcych walut na rynku walutowym w celu zbliżenia kursu walutowego do poziomu zgodnego z preferencjami polityki gosp władz).

A zatem operacje wyrównawcze są instrumentem przeciwdziałającym niepożądanym zmianom kursu walutowego, które prowadziły do ujemnych, zdaniem rządu, skutków dla gospodarki, mimo że zmiany te samoistnie równoważyłyby bilans płatniczy. Do zapewnienia sprawnego funkcjonowania transakcji wyrównawczych niezbędne są pewne zasoby rezerw finansowych rządów we własnej walucie i walutach obcych.

--MIĘDZYNARODOWE PRZEPŁYWY KAPITAŁU—

Przepływy kapitału przebiegaja w dwóch grupach:

1. kapitał długoterminowy

• zagraniczne inwestycje długoterminowe

• zakupy papierów wartościowych lub innego rodzaju tytułów własności firm za granicą, które prowadza do przejeciaw całkowitym lub decydującym stopniu kontroli nad firma zagraniczną

• założenie przez macierzyste przedsiebiorstwo filii zagranicznej w formie spółki, której cały kapitał pochodzi z firmu macierzystej

• zagraniczne inwestycje portfelowe (zakup obcych papierów wartościowych lub tytułów własności w zagranicznych firmach, ale nie prowadzące do uzyskania kontroli nad tymi firmami)

• długoterminowe kredyty bankowe udzielane przez duze banki komercyjne podmiotom zagranicznym

• długoterminowe kredyty eksportowe zazwyczaj udzielane przez wlk firmy nabywcom ich produktów za pośrednictwem banków

• długoterminowe kredyty oficjalne oraz pomoc bezzwrotna, ich kredytowcami są rządy państw lub organizacje międzynarodowe. Kredyty te na ogół udzielane są na nieco dogodniejszych warunkach, niż zwykłe kredyty bankow komercyjnych

2. kapitał krótkoterminowy

• kredyty bankowe

• kredyty eksportowe

• kredyty oficjalne

Najwiekszym strumieniem, dominujacym w międzynarodowych stosunkach finansowych, są ruchy prywatnego kapitału w postaciu kredytów bankowych i eksportowych, inwestycji bezpośrednich oraz inwestycji portfelowych. Najbardziej intensywne powiazania tego powiazania kapitałów łączą rozwiniete kraje Zachodu. W ich obrębie dokonują się głównie inwestycje bezposrednie.

Ruch kapitałów prywatnych- znaczenie:

• komercyjna natura prowadzi do aktywizacji środowiska, do którego dopływaja

• przenoszenie nowoczesnej technologii i wiedzy

Ruch tzw kapitału spekulacyjnego- wolnych zasobów kapitałowych, dla których właściciele poszukuja lokat przynoszących najwyższą stopę zysku

--MIĘDZYNARODOWE INSTYTUCJE FINANSOWE—

Miedzy instytucjami władz państwowych i organizacjami miedzynarodowymi istnieje sieć powiazań regulujacych stosunki gospodarcze w przestrzeni miedzynarodowej. Zwykle przyjmuja one postać powiązań sformalizowanych i zawartych w ustawodastwie zainteresowanych stron. Podstawowa ich formą są międzypaństwowe umowy gospodarcze.

Np. problem równowagi bilansu płatniczego ma swój instytucjonalny wyraz w stosunkach miedzynarodowych w postaci Międzynarodowego Funduszu Walutowego (MFW). Jest to organizacja założona w 1944r. grupująca blisko 150 państw; jej członkiem jest równioeż Polska.

Cele i zadania:

• ułatwienie utrzymywania równowagi bilansów płatniczych (kraje utrzymuja w nim część rezerw obcych walut i złota oraz wkład własnej waluty, a przez pozyczki tych funduszy ułatwiaja sobie wzajemnie dokonywanie operacji stabilizujacych bilanse płatnicze przy pożądanych relacjach kursów walutowych

• koordynuje poczynania członków i nadzoruje przestrzeganie reguł odnoszących się do polityki monetarneji polityki bilansy płatniczego poszczególnych państw

• nadzór nad wykorzystaniem zasobów Funduszu udzielonych państwom w formie pozyczki na cele zlikwidowania ich nierównowagi płatniczej

Międzynarodowy Bank odbudowy i Rozwoju (=Bank Światowy)- prawie wszystkie kraje należące do MFW należą i tu

Głównym zadaniem jest udzielanie długoterminowych kredytów finansujacych rozwój przede wszystkim w krajach Trzeciego Swiata. Bank obejmuje swoja działalnościa Europe Środkowo-wschodnią

W powiązaniu z Bankiem Światowym działają:

• Międzynarodowe Stowarzyszenie Rozwoju (udzielanie pozyczek na ulgowych warunkach, zblizonej do pomocy gosp dla Trzeciego Świata)

• Międzynarodowa Korporacja Finansowa (kredyty dla prywatnych inwestycji krajów zach w krajach rozw się)

• Agencja Gwarancji Inwestycji Wielostronnych (wspiera powyższe inwestycje gwarancjami, chroniacymi przed pewnym ryzykiem)

Miedzynarodową instytucją finansową, o szcz znaczeniu dla Europy Środk-Wsch jest Eropejski Bank Odbudowy i Rozwoju (EBOR). Złozony został w 1991r. przez grupe państw wysoko rozwinietych oraz kraje Europy Srodk-Wsch w celu wspierania przemian strukturalnych w reformujacych się gospodarkach naszej części kontynentu. Dotychczasowe zaangazowanie EBOR koncentruje się na wspieraniu rozwoju sektora prywatnego.

Europejski Bank Inwestycyjny (EBI)- autonomiczna instytucja finansowa działająca w obrębie UE. Żałożony w 1958r. w oparciu o postanowienia Traktatu Rzymskiego ustanawiajacego Europejską Wspólnotę Gospodarczą. EBI jest bankiem kredytujacym przedsiewziecia zgodne z celami politycznymi UE. Zasoby finansowe EBI pochodzą z miedzynarodowego rynku kapitałowego.

Granica dzieląca „krótki i długi” horyzont czasu jest umowna i zalezna od metod statystyki bilansu płatniczego danego kraju, ale np. 2 miesiace uważa się za okres krótki, a 3 lata- za okres długi

1

---