Znaczenie gospodarcze roślin strączkowych:

• zawierają w nasionach najwięcej białka (20 - 42%) spośród roślin uprawnych

• nasiona charakteryzują się wysoką wartością biologiczną (lizyna, treonina)

• zielona masa roślin stanowi doskonałą wysokobiałkową paszę objętościową (1 kg s.m. - 3,5 - 4,5 MJ)

• wywierają korzystny wpływ na właściwości fizyczne gleby i jej żyzność (współżyjąc z bakteriami brodawkowymi wzbogacają glebę w azot (N) 20 - 200 kg N / ha)

• uruchamiają trudno dostępne związki fosforu i wapnia (mocny system korzeniowy)

• poprawiają strukturę oraz stosunki wodno-powietrzne i warunki fitosanitarne w glebie.

• Odgrywają ważną rolę w zmianowaniu jako rośliny przerywające częste następstwo uprawy zbóż po sobie.

Cechy niekorzystne (wady):

• mała stabilność plonowania (wysoki współczynnik plonowania 20-30 % (swoista reakcja na warunki glebowe i rozkład opadów)

• nasiona zawierają substancje antyżywieniowe ograniczające wykorzystanie składników pokarmowych lub działające toksycznie: taniny, inhibitory trybsyny, lektyny.

Rośliny strączkowe dzięki symbiozie z bakteriami wytwarzają duże ilości azotu.

Bardzo często występują czynniki ograniczające proces symbiozy:

• niskie pH gleby (+++ glin, mangan, --- wapń, fosfor, molibden)

• duża wilgotność gleb

• niska zasobność gleby w mikroelementy (B, Mo, Fe)

• obfite nawożenie fosforem i potasem

• niewłaściwy sposób zaprawiania nasion (Nitragina)

• brak szczepów Rhizobium w środowisku glebowym

• zbyt niska lub wysoka temp (<5*C lub >20*C)

• uszkodzenia roślin przez szkodniki (oprzędziki) - wgryzają się w brodawki tworzą się cysty

• porażenie przez choroby (plamistości liści)

Związki obniżające strawność:

Taniny (garbniki) - są to bezazotowe substancje zawierające liczne grupy hydroksylowe typu polifenoli. Obniżają strawność białka i węglowodanów zmniejszają dostępność metioniny i żelaza oraz pogarszają smak paszy.

Inhibitory trypsyny

Związki toksyczne:

Lektyny - są czynnikiem toksycznym uszkadzającym nabłonek przewodu pokarmowego powodujący biegunki, a nawet zgon (+++ fasola, ++ soja, + groch, bobik)

Alkaloidy - są to zasadowe związki organiczne (+++ łubin gorzki, + łubin pastewny)

Oligosacharydy - są polisacharydami o unikalnej strukturze chemicznej charakteryzują się one silnymi właściwościami gazotwórczymi i to zarówno dla człowieka i dla zwierząt.

• czynnik antyżywieniowy - nasiona strączkowych

• a także korzyści zdrowotne - najnowsze badania.

Efekty zdrowotne oligosacharydów:

• stymulują rozwój pożytecznych bakterii

• ograniczają bakterie szkodliwe (chorobotwórcze)

• ograniczają poziom metabolitów toksycznych i enzymów

• zapobiegają biegunkom

• stymulują perystaltykę jelit

• obniżają poziom cholesterolu we krwi

Bobik

Charakterystyka form tradycyjnych bobiku

• rośliny o niezdeterminowanym rytmie wzrostu (NRW) w okresie tworzenia organów generatywnych obserwuje się przyrost masy wegetatywnej

• kwiatostany grona kątowe formują się w kątach liści na długości łodygi od 80 do 120cm

• okres kwitnienia waha się od 2 do 4 tyg (wyst zwykle 3 piętra kwiatowe - susza słabo kwitną i opadają)

Charakterystyka form samokończących

• rośliny o zdeterminowanym okresie wzrostu (ZWR) zakończone gronem wierzchołkowym w okresie formowania organów generatywnych następuje zahamowanie przyrostu organów wegetatywnych

• kwiatostany tworzą kwiaty w okółkach od 6 do 8 okółków

• okres kwitnienia 5-10 dni

Zalety form tradycyjnych

• wyższy plon nasion w porównaniu do form samokończących

• mniejsza wrażliwość na niekorzystne warunki środowiska

• wyższa zawartość białka

• mniejsza podatność na choroby grzybowe

• wyższa masa wegetatywna

Wady

• długi okres wegetacji 120dni w lata suche 160 w lata wilgotne

• duża podatność na wyleganie

• zbyt duża MTN uniemożliwia wysiew punktowy, duże przestwory międzykomórkowe zasiedlają grzyby

• zbyt wysokie rośliny - uniemożliwiają zakładanie ścieżek technologicznych - uszkodzenia szczytopwych części wierzchołkowych

• wymagają w lata wilgotne stosowania środków defoliujących

Zalety form samokończących

• niski wzrost 85-100cm umożliwia to stosowanie ścieżek technologicznych

• krótszy okres wegetacji o 2-3tyg w porównaniu do form tradycyjnych

• równomierne dojrzewanie

• są całkowicie odporne na wyleganie

• mniejsza masa MTN, regularny kształt

Wady

• większa wrażliwość na niekorzystne warunki środowiska (stres wodny)

• łatwość przekrzyżowania z formami tradycyjnymi (izolacja przestrzenna na plantacjach nasiennych do 3tys metrów)

• niższy plon w porównaniu formami tradycyjnymi od2 do 5 dt/ha

• mniejsza zawartość białka w nasionach

• większa podatność na choroby grzybowe

Kierunki hodowli bobiku:

• zwiększenie plenności odmian (szczególnie form samokończących)

• poprawa odporności odmian na choroby i szkodniki (u obu form)

• zwiększenie zawartości białka i poprawa jego składu aminokwasowego

• zmniejszenie substancji biologicznie czynnych nieżywieniowych w nasionach (odmiana Kaspar)

• skrócenie łodygi u form tradycyjnych

• skrócenie okresu wegetacji

• zmniejszenie masy 1000 nasion u form tradycyjnych (właściwy siew punktowy)

Agrotechnika

Wymagania klimatyczne bobiku:

• małe wymagania termiczne po siewie, kiełkują już w temp 1-2*C

• znosi kresowe przymrozki do 7*C

• umiarkowane warunki termiczne w czasie wegetacji (wpływają korzystnie na liczbę wytworzonych kwiatów, strąków i nasion)

• źle znosi upały (wysoka temp i mała ilość opadów sprzyja gromadzeniu białka)

• intensywne nasłonecznienie we wczesnych fazach rozwojowych zwiększa plon nasion

• ma bardzo duże wymagania wodne (roślina klimatu morskiego)

• najbardziej wrażliwy na brak wody w fazie kwitnienia i zawiązywania strąków

• nadmiar opadów w fazie kwitnienia i zawiązywania strąków przedłuża wegetację, zwiększa porażenie roślin patogenami grzybowymi, opóźnia dojrzewanie

Układ głównych parametrów pogodowych w okresie wegetacji bobiku (Hruszka 1995r.)

• rozwój wegetacji (po wschodach) - temp powyżej 10-11*C (suma opadów od 90 - 140 mm)

• w okresie wykształcania organów wegetatywnych (okres krytyczny) temp 15-16*C, opady 90-100 mm

• dojrzewanie nasion >15*C, opady 45-70 mm

Wymagania glebowe bobiku:

• gleby o odczynie obojętnym lub zasadowym

• gleby zwięzłe zasobne w składniki pokarmowe, dobrze utrzymujące wilgoć (o wysokiej kulturze) kompleks pszenny bardzo dobry, dobry, żytni bardzo dobry

Najbardziej przydatne: czarnoziemy, lessy, czarne ziemie, mady średnie i ciężkie, gleby brunatne i bielicowe (wytworzone z iłów oraz gliny zwałowej).

Nawożenie bobiku:

1,5 - 4,0 kg/ha CaO

60 - 100 kg/ha P2O5

80 - 140 kg/ha K2O

20 - 30 kg/ha N (dawka startowa), ponieważ w początkowym okresie bobik musi korzystać z N; więcej azotu stosujemy kiedy rośliny są słabe i gdy zostanie uszkodzony system korzeniowy przez oprzędzika.

Dawki wapna magnezowego pod bobik w t czystego składnika: 1,5 - 2,5 t w zależności od zasobności i od gleby.

Plon bobiku 28 - 35 dt/ha

Zbiór bobiku:

• w lata suche rośliny form tradycyjnych dojrzałość osiągają po 120 dniach. W latach wilgotnych 140-150 dniach od siewu.

• Formy samokończące dojrzewają równomiernie nawet w lata wilgotne (nie wymagają stosowania preparatów przyspieszających dojrzewanie).

• Do zbioru nasion przystępujemy gdy ich wilgotność wynosi 15-20% (niższa: powoduje uszkodzenia mechaniczne okrywy nasiennej, a wyższa zniekształcenie nasion).

• Na plantacjach nie zachwaszczonych możemy stosować preparat Harwade w okresie zmiany barwy strąka z ciemnozielonego na jasnozielony.

• Fromy tradycyjne w lata wilgotne wymagają desykacji.

Przyspieszenie dojrzewania bobiku:

Harvade 250EC- w fazie, gdy strąki nabiorą wyglądu pergaminowego, a nasiona łatwo odpadają od strąków zbiór po 14-21 dniach.

GROCH

• wielostronne użytkowanie: konsumpcyjne i paszowe

• duża rozbieżność między plonem biologicznym a technologicznym (osypywanie się nasion, straty do 50%)

• odznacza się małą odpornością na wyleganie (wyjątek odmiany wąsolistne)

• korzystnie wpływa na żyzność gleby (resztki pożniwne)

• pozostawia bardzo dobre stanowiska dla ozimin (krótki okres wegetacji)

• wartościowa zielonka (zbiór w fazie kwitnienia 17-18% białka ogółem w s.m.)

• duża wartość odżywcza nasion (wysoka zawartość lizyny)

Kierunki hodowli grochu:

• plenność

• odporność na wyleganie

• zwiększenie zawartości białka i poprawa jego składu aminokwasowego

• tworzenie form mniej podatnych na choroby i szkodniki.

Wymagania klimatyczno - glebowe

• kiełkowanie nasion 2-3*C

• znosi przymrozki do -5*C

• wymaga opadów: kwiecień 40mm, maj 65mm, czerwiec 70mm, lipiec 45mm.

• Największe zapotrzebowanie na wodę do 20 dni przed kwitnieniem do 10 dni po kwitnieniu (120 - 140 mm)

• Roślina dnia długiego

Wymagania glebowe grochu: (groch jadalny ma wyższe wymagania)

• odczyn zbliżony do obojętnego (pH od 6,5 do 7,2)

• odmiany jadalne - gleby kompleksu pszennego i żytniego b dobrego

• odmiany pastewne - gleby kompleksu pszennego wadliwego, żytniego bardzo dobrego, żytniego dobrego.

Zbiór:

Przyspieszenie dojrzewania grochu

Harvade 250EC - w fazie gdy strąki nabiorą pergaminowego wyglądu, a nasiona łatwo odpadają od strąków.

Spodnam 555SC - gdy większość strąków straciło intensywną barwę i zaczęło żółknąć.

Środki zalecane do desykacji grochu

Basta 150 SL

Basta 200 SL

Reglone 200 SL

Stosować gdy rośliny zaczynają żółknąć, górne strąki staja się pergaminowe a dolne brązowe i suche

Groch pastewny w siewkach mieszanych:

• uprawa uzasadniona tylko dla odmian długo-łodygowych

• komponenty mieszanek - najczęściej owies i jęczmień jary, rzadziej gorczyca biała, bobik, łubin wąskolistny i żółty

• przy doborze komponentów uwzględnić długość okresu wegetacji oraz wymagania środowiskowe

• udział grochu pastewnego w mieszance północno-wschodnia Polska 30 %, południowo-zachodnia gleby lżejsze - do 80%, średnie 40 %

• N-przedsiewnie 40 kg/ha oraz początek strzelania w źdźbło zbóż 30-40kg

Uprawa grochu na zieloną masę:

• odmiany grochu pastewnego (o dłuższych łodygach i bogatym ulistnieniu)

• uprawa może być zlokalizowana na glebach mocniejszych

• w siewie czystym wysiew ok. 1000 nasion na 1m2

• opóźnienie terminu siewu o 7-14 dni w porównaniu z uprawą na nasiona

• zbiór grochu w fazie płaskiego strąku

Uprawa grochu pastewnego w mieszankach:

• najlepsze rezultaty uzyskuje się w mieszankach wieloskładnikowych

• dobór komponentów zależy od warunków glebowych, poziomu nawożenia i sposobu uprawy (plon główny; wtóry, poplon, ścierniskowy)

• spośród zbóż najczęściej stosuje się: owies i kukurydza; z roślin niemotylkowatych: słonecznik; rzadziej gorczyca lub facelia; z roślin strączkowych: bobik

ŁUBINY

Znaczenie gospodarcze łubinu żółtego

• roślina strączkowa gleb lekkich

• wysoka zawartość białka o dobrej wartości biologicznej i małej zawartości substancji antyżywieniowych

• w uprawie na zieloną masę dają wartościową paszę objętościową

• w zmianowaniu spełnia ważną rolę rośliny przerywającej następstwo zbóż po sobie (substancja organiczna, azot)

• głęboki system korzeniowy, ułatwia pobieranie trudno przyswajalnych związków fosforu i potasu

• rośliny bardzo dobrze ulistnione charakteryzują się wysokim współczynnikiem wykorzystania energii słonecznej (4,8%)

wada: stosunkowo długi okres wegetacyjny

Łubin wąskolistny - znaczenie gospodarcze

• wartość gospodarcza mniejsza niż łubinu żółtego (mniej białka)

• zalety - średnio o 10-12 dni krótszy okres wegetacji w porównaniu z łubinem żółtym (możliwość uprawy na północy Polski)

• charakteryzuje się większymi możliwościami plonotwórczymi niż łubin żółty, masa pozostawionych resztek pożniwnych jest wyższa

• ujemna cecha u niektórych odmian, łatwo pękają strąki

Łubin biały - znaczenie gospodarcze

• charakteryzuje się największymi możliwościami plonotwórczymi z wszystkich łubinów

• posiada wysokie wymagania glebowe i zbyt długi okres wegetacyjny (uprawa na nasiona w środkowej i południowej Polsce)

• mało przydatny do uprawy na zieloną masę ze względu na wysokość kosztu materiału siewnego

Wymagania klimatyczne łubinów

• łubin żółty i biały kiełkują w temp 4-5*C znoszą przymrozki do -8*C

• łubin wąskolistny kiełkuje w temp 3*C, wytrzymuje spadek temp do -9*C

• w fazie liścieni rośliny są bardziej wrażliwe na obniżenie temp niż w fazie kilku liści

• układ temperatur od siewu do wschodów ma decydujący wpływ na pokrój roślin, cechy struktury plonu i długość okresu od siewu do kwitnienia.

Rośliny charakteryzują się dużą wrażliwością na niedobór wody w okresie kiełkowania (pobór 170% masy nasion)

• optymalna wilgotność gleby dla łubinu żółtego i wąskolistnego wnosi 55% a łubinu białego 70% pojemności wodnej

• susza podczas pąkowania, kwitnienia i wykształcania strąków powoduje zasychanie i opadanie zawiązków pąków kwiatowych bądź strąków

• największe zapotrzebowanie na wodę ma łubin biały a najmniejsze łubin żółty

Wymagania glebowe łubinu żółtego:

• optymalne pH gleby 5-6

• nie znosi gleb o odczynie obojętnym, zasadowym oraz świeżo wapnowanych (chloroza)

• charakteryzuje się najmniejszymi wymaganiami glebowymi

• najlepiej plonuje na glebach kompleksu żytniego dobrego (zaw części spławialnych 5-15%)

Wymagania glebowe łubinu wąskolistnego

• optymalne pH gleby 6-7

• gleby kompleksu żytniego bardzo dobrego i dobrego

Wymagania glebowe łubinu białego

• optymalne pH 6-7

• największe wymagania glebowe spośród gat łubinów uprawianych w Polsce (kompleks pszenny wadliwy, żytni bardzo dobry)

• najlepiej nadaje się gleby brunatne i bielicowe wytworzone z mocnych szczerków, lżejszych glin i lessów a także nie zwięzłe i zmeliorowane czarne ziemie

Nawożenie łubinu

• wapnowanie gleby pod przedplon tylko dla łubinu białego (przy pH poniżej 4,5) dawka 1t/ha CaCo3

• fosfor 60-100 kg/ha P2O5 - uwzględniając zasobność gleby i wynos z plonem

• potas 120-180 kg/ha K2O uwzględniając zasobność gleby i wynos z plonem

Siew

• wczesny termin siewu warunkuje uzyskanie wysokich plonów (w części poł-zach przełom marca początek kwietnia, na północy do 15 IV)

• optymalna obsada łubinu żółtego i wąskolistnego 100-125 roślin na 1m2 (120-140kg/ha)

• optymalne zagęszczenie łubinu białego 60-80 roślin na 1m2 (220-260kg/ha)

• rozstawa rzędów 15-20cm łubin żółty i wąskolistny, 25-30cm łubin biały

• głębokość siewu 3-4cm łubin żółty i wąskolistny, 4-5cm łubin biały

Zbiór:

• łubin wąskolistny dojrzewa stosunkowo najwcześniej (połowa sierpnia)

• łubin żółty i biały ma dłuższy okres wegetacji (przełom sierpnia i września)szczególnie łubin żółty o niezdeterminowanym wzroście dojrzewa nierównomiernie w lata wilgotne, przedłuża wegetację, wymaga więc desykacji.

• Zbiór jednoetapowy - kombajnem (w przypadku nierównomiernego dojrzewania może zachodzić konieczność zbioru dwuetapowego)

WYKA

- nie ma dużego znaczenia (nie uprawia się na nasiona tylko na zieloną masę).

Wyka ozima (kosmata) - jest cenną rośliną motylkowatą w poplonach ozimych na zieloną masę lub do bezpośredniego skarmiania, bądź też na zakiszanie. Uprawia się najczęściej z żytem ozimym.

Kierunki hodowli wyki:

• uzyskanie odmian wyki siewnej (jarej) charakteryzującej się dużym plonem nasion i niską zawartością glikozydu wicianiny.

• Hodowla odmian odpornych na wyleganie i samokończących

• Skrócenie okresu kwitnienia i dojrzewania wyki kosmatej.

• Poprawa zimotrwałości wyki kosmatej.

Formy	Długość łodygi	Wysokość osadzenie 1-strąka (cm)	MTN	Plon (t/ha)
Tradycyjna	133	41	55,1	2,2
Samokończąca	63	62	57,4	1,3

Wymagania klimatyczne wyki siewnej (jarej):

• znosi wiosenne przymrozki do -5*C (siew bardzo wczesny)

• od skiełkowania do początku kwitnienia wymagają sumy temp ok. 900*C a do dojrzałości pełnej od 1720 do 1920*C

• zapotrzebowanie na wodę tego gatunku jest duże szczególnie w okresie kwitnienia i wykształcania strąków

• roślina dnia długiego

Wymaganie klimatyczne wyki kosmatej:

• w okresie zimy znosi spadki temp do -15*C (nawet do -18*C)

• niebezpieczne są duże wahania temp na przedwiośniu (rozhartowanie)

• charakteryzują się mniejszymi wymaganiami wodnymi niż wyka siewna (liście omszone, niższy współczynnik transpiracji).

• Roślina dnia długiego

Wymagania glebowe:
Wyka siewna	Wyka kosmata
Kompleks pszenny dobry, pszenny wadliwy	Kompleks żytni dobry i żytni słaby

Wyka kosmata na glebach zbyt żyznych przedłuża kwitnienie i dojrzewanie, dobrze rozwija się i plonuje na glebach o odczynie lekko kwaśnym.

Siew:

• termin - przełom marca i kwietnia

• opóźnienie siewu - gorsze warunki wilgotnościowe i terminowe dla jarowizacji (obniżka plonu)

• uprawa w siewie czystym wskazana w regionach o mniejszej sumie opadów ponieważ ma duże skłonności do wylegania

• zasiewy mieszane zmniejszają ryzyko wylegania i ułatwiają zbiór

• optymalna obsada wyki w siewie czystym 200szt/m2 (100-160kg/ha)

• rozstawa rzędów 15-20cm głębokość siewu 5-6cm

Wyka kosmata

• uprawia się na nasiona w mieszance z żytem ozimym

• przedplon - zboża (jęczmień, owies, ziemniak wczesny)

• zasada uprawy roli także jak dla żyta

• nawożenie mineralne (60-80 kg/ha P2O5 i 100 kg/ha K2O oraz 40-60 kg N/ha - z tego 1/3 przedsiewnie

• termin siewu wyki o 7-14 dni wcześniejszy od optymalnego terminu

• obsada 20-30 szt/m2 (8-12kg wyki kosmatej)

• w zasiewach mieszanych wyki z żytem nie stosuje się zabiegów pielęgnacyjnych

• zbiór mieszanek jednoetapowo w fazie pełnej dojrzałości żyta

Uprawa wyki siewnej na zieloną masę:

• na glebach żyźniejszych i dobrze uwilgotnionych (w stanowisku bliższym od obornika)

• nawożenie mineralne podobne jak w uprawie na nasiona

• normę wysiewu zwiększa się o 10-25%

• siew opóźniony o 10-15 dni w porównaniu z uprawą na nasiona

• w mieszankach wyka ze zbożami i roślinami strączkowymi

• dobór komponenetów o podobnym rytmie rozwojowym i wymaganiach

• zwiększenie udziału wyki w mieszankach w porównaniu z uprawą na nasiona

Wyka kosmata na zieloną masę:

• najczęściej z żytem w poplonie ozimym

• udział wyki w mieszance: 150 roślin na 1m2 + 250 roślin żyta na 1m2 (40-60 kg/ha wyki + 70-80 kg/ha żyta najlepiej odmiany Postar)

• nawożenie azotowe 30-50 kg N/ha przed ruszeniem wegetacji żyta

• w przypadku słabego przezimowania dawki azotu zwiększamy do 120 kg/ha

• zbiór do bezpośredniego skarmiania w fazie kłoszenia żyta zakiszanie - gdy wyka osiągnie fazę pełnego kwitnienia

ROŚLINY MOTYLKOWATE DROBNONASIENNE - WIELOLETNIE

• mają bardzo duże znaczenie

• mogą być użytkowane wielostronnie

• na zieloną masę

• na kiszonkę (słabo się zakiszają ze względu na dużą ilość białka)

• na susz

• znoszą udeptywanie (koniczyna biała)

Rośliny miododajne:

1. nostrzyk (zawiera humarynę, mało chętnie zjadane przez zwierzęta)

2. komonica biała

Motylkowate drobnonasienne:

Zalety:

• wysoka wartość pastewna i pokarmowa

• stosunkowo niskie nakłady na uprawę

• niski koszt produkcji np. 1 kg białka ogólnego lub 1 kg s.m.

• wysoka produktywność z 1ha

• długi okres użytkowania

• wielokośność, wielokierunkowość użytkowania (bieżące skarmianie, siano, kiszonka, susz przemysłowy)

• zwiększają aktywność biologiczną i żyzność gleby

• wysoka wartość przedplonowa (pozostawiają dużo resztek pożniwnych - wąski stosunek C:N)

Dla koniczyny czerwonej - białko ogólne 22,2 -przed kwitnieniem, 16,1 - początek kwitnienia

Motylkowate wieloletnie (drobnonasienne)

Wady:

• skłonność do silnego zachwaszczenia (chwasty wieloletnie kompensacyjne)

• brak herbicydów do zwalczania chwastów (Basagram - poparzenia roślin)

• wolne tempo wzrostu w roku zasiewu

• mała konkurencyjność z chwastami

• przesuszenie gleby

• luksusowe pobieranie K (jednostronne wyczerpanie skł pokarmowych z gleby)

• trudności w zawiązywaniu owoców i nasion (zapylanie)

• płożące łodygi

• niektóre rośliny lub nasiona zawierają substancje trujące (melitol, kumaryna, pochodne kwasu pruskiego).

Rośliny motylkowate drobnonasienne ze względu na początkowy powolny wzrost charakteryzują się wypadaniem siewek.

Przyczyny wypadania siewek:

• zły dobór rośliny ochronnej (jęczmień)

• niewłaściwe użytkowanie rośliny ochronnej

• długie zaleganie słomy (powyżej 5 dni)

• zbyt obfite nawożenie N rośliny ochronnej

• zbyt długie użytkowanie ściernianki (X-XI)

• choroby zgorzeli siewek (fuzariozy, uwiąd, rak koniczyny)

• zbyt częste koszenie (5-6 pokosów)

• niewłaściwy dobór siedliska i stanowiska

• niewłaściwa odmiana

• zbyt wysokie koszenie (pędy boczne wyrastają z pąków na pędach głównych, pędy cienkie, krótkie)

• unikać koszenia np. orkanem (najlepiej kosiarki rotacyjne)

• głód azotowy (20 kg N/ha po zbiorze każdego odrostu)

Sposoby siewu motylkowatych drobnonasiennych: (2 sposoby)

• czysty (wysiew tylko 1 gatunku np. koniczyna)

• mieszany (koniczyna+lucerna, lucerna+trawa)

Zarówno w siewie czystym i mieszanym możemy uprawiać w roślinie ochronnej lub bez rośliny ochronnej.

1. Bez rośliny ochronnej > na ziarno (zboże j. jary)

• zielona masa

2.

Techniki siewu:

1. rzutowy (ręczny)

2. rzędowy (siewnikami) - lepszy, równomierny

1. Siew łączny - jednoczesny motylkowatych z rośliną ochronną - razem rośliny motylkowe i zboża (nie właściwy, nasiona zbóż mają większą masę, następuje rozsortowanie)

2. Siew rozdzielczy - jednoczesny - za jednym przejazdem wysiewamy zboże 3-5cm głębokość, w następnym przejeździe w międzyrzędzia roślinę motylkowatą albo też w poprzeg siew.

Wysiew roślin motylkowatej w roślinę ochronną:

- wysiewamy najpierw zboże i w fazie 3-4 liści wysiewamy roślinę motylkowatą (przy pielęgnacji mechanicznej przed bronowaniem). Przy glebach podatnych na zaskorupienie.

Jeśli przeznaczamy na zieloną masę to w siewach mieszanych.

Siew bez rośliny ochronnej:

• nie zapewnia wysokiego plonu w roku zasiewu

• plantacja silnie zachwaszcza się (przykaszanie nie niszczy chwastów, a osłabia roślinę motylkowatą).

• Brak dobrych herbicydów (Basagran niebezpieczny, tolerują w fazie 2-3 trójlistków)

• W roku zasiewu zbiór 1 odrostu tylko w fazie początkowego kwitnienia (zabezpieczona dostatecznie ilość węglowodanów odprowadzanych do szyjki korzeniowej)

• Stosuje się przy uprawie na nasiona oraz w siewach letnich

Terminy siewu roślin motylkowatych drobnonasiennych:

1. termin wczesny wiosenny (w momencie siewu rośliny ochronnej)

zalety: - dobre ukorzenienie siewek

• dużo wody, rośliny lepiej odrastają i zimują

• zalecany gdy gleba nie ma skłonności do zaskorupiania i zachwaszczenia

1. wiosenny - opóźniony (bronowanie pielęgnacyjne zbóż - 3-4 liść właściwy)

• zalecany gdy gleba ma skłonność do zaskorupiania i zachwaszczenia

• wschody gorsze o 20-30%

• wypadanie siewek

• słabsze osrastanie

1. letni - czerwcowy (po zbiorze poplonu ozimego)

• bez rośliny ochronnej

• uprawa na nasiona

• siew w szerokie rzędy

1. późno - letni (wczesnojesienny) - (lucerna lub koniczyna czerwona + trawy w poplonie ozimym 5-10 IX żyto poplonowe)

• mogą wystąpić uszkodzenia przez ploniarkę

• po zbiorze żyta po 4-5 tyg pierwszy odrost

• jako poplon nie mogą być: rzepak oz. oraz miesz żyto oz z wyką oz - wiosną zagłuszają motylkowate.

NA ZIELONĄ MASĘ

Lucerna mieszańcowa i siewna, koniczyna czerwona

Zwiększa się ryzyko uprawy:

• gorsze warunki wzrostu siewek (intensyfikacja uprawy zbóż)

• uszkodzenia siewek przy zbiorze rośliny ochronnej (ciężkie maszyny)

• zbyt częste koszone

Lucerna - przy opadach 400-600 mm plonuje lepiej niż koniczyna czerwona (lepiej rozwija system korzeniowy do 2m, mniejsze wrażliwości na okresowe niedobory wody niż konicz czerw).

Wymagania glebowe lucerny mieszańcowej, siewnej i koniczyny czerwonej

Lucerna - gleby głębokie, średnio zwięzłe, niezbyt wilgotne, zasobne w Ca, pH gleby - pow 6,5 (najczęściej konieczne wapnowanie pod przedplon w ilości 1,5 - 4,0 t CaO/ha) kompleksy: pszenny - dobry, żytni - bardzo dobry, zbożowo - pastewny mocny).

Koniczyna czerwona - gleby zasobne, wyższy poziom wód gruntowych, bardziej zwięzłych, kompleksy: pszenny b dobry, pszenny dobry, pszenny wadliwy, żytni b dobry, zbożowo-pastewny mocny

---