Jan Paweł II
„Dar i Tajemnica - W pięćdziesiątą rocznicę moich święceń kapłańskich”
Powołanie - dar, który jest wielką tajemnicą i przerasta człowieka.
Powołanie - tajemnica bożego wybrania.
Ludzkie słowa nie są w stanie udźwignąć ciężaru tajemnicy, jaką niesie ze sobą kapłaństwo.
1. Pierwsze oznaki powołania
Kiedy KW był w gimnazjum Książę Adam Sapieha (Arcybiskup Metropolita Krakowski) wizytował parafię w Wadowicach. Katecheta KW (ks. Edward Zacher) zlecił mu powitanie metropolity, wtedy spotkał się z nim po raz pierwszy.
Zacher (o KW): „idzie na polonistykę”
Sapieha na to: „szkoda, że nie na teologię”
Jego powołanie wtedy jeszcze nie dojrzało, ale inni przypuszczali, że może pójść do seminarium. W tamtym okresie decydowało zamiłowanie do literatury dramatycznej i teatru (tę miłość zaszczepił w nim polonista Mieczysław Kotlarczyk - pionier amatorskiego teatru).
2. Studia na UJ
1938r. Zdaje egzamin dojrzałości i zaczyna studiować filologię polską na wydziale filozoficznym. Fascynacja językiem, słowem, którego nie można do końca zgłębić studiując polonistykę - studia przygotowały grunt pod studia filozoficzno-teologiczne. Razem z ojcem przeprowadzają się do Krk i mieszkają przy ul. Tynieckiej 10 na Dębnikach (dom krewnych ze strony matki). Kończy tylko 1 rok studiów, bo wybucha wojna.
3. II wś
Profesorowie chcą kontynuować naukę na UJ, ale zajęcia trwają do 6 listopada 1939 roku. Aresztowania profesorów, wywóz do Sachsenhausen. Okres okupacji niemieckiej, kiedy KW dużo czyta i pisze. Pierwsze utwory literackie. Żeby nie zostać wywiezionym na roboty do Niemiec, rozpoczyna pracę jako robotnik fizyczny w kamieniołomie (Solvay, Krzemionki). Kolega z kamieniołomu - Franciszek Łabuś „Karolu, wy to poszlibyście na księdza, macie ładny głos i byłoby wam dobrze”.
4. Teatr
KW był w kontakcie z teatrem słowa Mieczysława Kotlarczyka (konspiracja). Mieszkał on z żoną u KW. Spotkania, recytacja tekstu, zachowanie tajności (niebezpieczeństwo ze strony władz okupacyjnych). KW zdał sobie sprawę, ze teatr, to jednak nie jego powołanie.
5. Decyzja
Jesień 1942 - ostateczna decyzja wstąpienia do krakowskiego seminarium duchownego, działającego w konspiracji. Przyjmuje go ks. Rektor Jan Piwowarczyk. Wszystko w tajemnicy. Studia na wydziale teologicznym UJ, pracuje w kamieniołomie. Arcybiskup Met. (Sapieha) zakłada konspiracyjne Seminarium w swojej rezydencji (od 1944... do 18 stycznia 1945 - wyzwolenie). Ojciec Duchowny w sem. ks. Stanisław Smoleński - praca nad przygotowaniem KW do kapłaństwa. (wcześniej przełożonym-prefektem był ks. Kazimierz Kłósak, prof. filozofii). Po 1945 rektorem zostaje ks. Karol Kozłowski.
KW kończy 2 pierwsze lata.
1945/46 - pierwszy normalny rok na studiach.
Na początku 5 roku zostaje skierowany przez ks Sapiehę na studia do Rzymu. Ze względu na wyjazd wcześniej niż inni otrzymuje święcenia 1 listopada 1946 roku. Nieliczny rocznik - 7 osob.
6.
Ks. Arc. Kieruje go do podkrakowskiej parafii w Raciborowicach. Proboszcz: ks. Józef Jamroza. Wakacje spędzał w Bieńczycach. KW pisze pracę o św. Janie od Krzyża (kierownictwo ks. Ignacy Różycki) kończy ją na Angelicum (Rzym)
7. Kard. Adam Stefan Sapieha
Wielka postać księcia metropolity.
Seminarium w jego rezydencji, po wojnie kardynał w późnym wieku. Nominacja jako wyraz uznania dla człowieka, który był właściwie jedynym przedstawicielem narodu, który przedstawiał godność w przejrzysty sposób.
Wpływ środowisk na powołanie Karola Wojtyły
- Rodzina - jego przygotowanie seminaryjne zostało zaantycypowane, uprzedzone. Przyczynili się do tego rodzice. Matkę stracił przed komunią św. w wieku 9 lat. Po jej śmierci i śmierci brata zostaje sam z ojcem.
- Solvay - kamieniołom i oczyszczalnia wody w fabryce sody w Borku Fałęckim. Praca od 1940 r. Doświadczenie seminarzysty robotnika - kontakt ze światem pracy miał wpisany w doświadczenie życiowe. Dużo życzliwości od strony robotników.
- parafia (pw.stanisława kostki) ks. salezjanów na dębnikach - osoba Jana Tyranowskiego - urzędnik, nawiązywanie kontaktów z młodzieżą za pomocą „żywego różańca”
- zakon ojców karmelitów bosych - o.Leonard od Matki bolesnej, KW odprawiał rekolekcje. Chciał wstąpić do Karmelu,ale Sapieha powiedział: „trzeba dokończyć to, co się zaczęło”.
Ks. Kazimierz Figlewicz (podkustosz katedralny) - spowiednik KW i kierownik duchowy. 1 raz zetknął się KW jako uczeń 1 kl. gim. w Wadowicach, bo uczył religii. Dzięki niemu został ministrantem, zorganizował kółko ministranckie. 1 Wrz 1939 - katedra wawelska zamknięta, siedziba GG, Figlewicz mógł odprawiać mszę 2 razy w tyg.
KW - 1listopad 1946 - wyświęcony na kapłana - nazajutrz odprawia mszę w krypcie o. Leonarda.
Wątek Maryjny
Nabożeństwo do MB wynosi z domu i parafii, boczna kaplica MB nieustającej pomocy. Karmel, klasztor Na Górce.
W Krk żywy różaniec - pod wpływem J. Tyranowskiego - nie tylko Maryja prowadzi nas do Chrystusa, ale i Chrystus do Maryi. Zakwestionował on swą pobożność maryjną, ale przeczytał książkę św. Ludwika Marii Grignion (od niego bierze się TOTUS TUUS - skrót formuły zawierzenia się Matce Bożej) - zrozumiał sens Anioła Pańskiego, że wyrażają zasadniczą część największego wydarzenia w dziejach ludzkości.
Św. brat Albert - Adam Chmielowski nie był kapłanem.
Artysta, malarz służył krakowskim nędzarzom w okolicach „ogrzewalni”na ul krakowskiej. Zerwał ze sztuką, gdyż odkrył, że Bóg powierzył mu ważniejsze zadanie. Jego osoba była ważna dla KW, bo znalazł w nim duchowe oparcie i wzór radykalnego wyboru drogi powołania. KW beatyfikował go w 1983 i kanonizował w 1989. KW napisał o nim utwór dramatyczny „Brat naszego boga”
Powołanie, dojrzewające w okresie 2wś nabiera nowej wartości i znaczenia. Sens i misja kapłaństwa wobec okrucieństwa stają się czytelne. KW przez wojnę został oderwany od studiów, stracił także ojca. Coraz bardziej jawiło się w jego świadomości, ze bóg chce żeby został kapłanem. Stopniowo dowiadywał się, że ginęli jego znajomi ze szkoły na wojnie. KW Zadawał sobie pytanie „dlaczego nie ja?”, ale odpowiedzieć na nie pozwoliło mu powołanie. Uświadamiając sobie, że ocalał widzi, że nie był to przypadek.
Poświęcenie kapłanów
Św. Maksymilian Maria Kolbe - franciszkanin z Niepokalanowa - pierwszy oddał życie za Chrystusa w czasie 2wś, wiele aresztowań i zesłań do obozów. Inny męczennik - Biskup wrocławski Michał Kozal - KW go beatyfikował w 1987 r.
Juliusz Kydryński - kolega z kamieniołomu, jego rodzina okazała mu wiele życzliwości. 18 lutego1941 umiera ojciec KW - wrócił z pracy i zastał ojca martwego
Otrzymuje święcenia wcześniej - w dniu kiedy się ich generalnie nie udzielało 1 listopada, ale książę metropolita zrobił wyjątek, bo KW miał wyjechać do Rzymu na studia. Przyjmuje święcenia sam w prywatnej kaplicy biskupów krakowskich (przychodził tam jako kleryk, przychodził tam jeszcze jeden konspiracyjny kleryk - Jerzy Zachuta , który został zabrany przez gestapo, a potem rozstrzelany). Koledzy KW otrzymali święcenia dopiero w niedzielę palmową.
Październik - miesiąc święceń subdiakonatui diakonatu oraz rekolekcji. Pojawił się na Franciszkańskiej 3, żeby otrzymać święcenia. W uroczystości brało udział niewielka grupa krewnych i przyjaciół.
Włożenie rąk
Mający otrzymać święcenia pada całym ciałem na posadzkę świątyni i dotyka jej czołem. Ta postawa zawiera wyznanie całkowitej gotowości do podjęcia służby, jaka zostaje mu powierzona. Najgłębszy sens duchowości kapłańskiej: tak jak Piotr, przyjąć we własnym życiu krzyż Chrystusa i uczynić się „posadzką” dla braci.
KW święcenia kapłańskie otrzymał we Wszystkich Świętych, więc odprawił mszę prymicyjną w Dzień Zaduszny (2 list 1946 rok). Wtedy każdy kapłan może 3x odprawić mszę - on odprawia 3 w krypcie św. Leonarda (obecnie należy w całości do grobów królewskich) - jego prymicje miały charakter troisty. Wybierając ją chciał dać wyraz szczególnej więzi duchowej z wszystkimi, którzy spoczywają w Katedrze. Pragnął uwydatnić żywą więź duchową z historią narodu, ale także: głęboki moment teologiczny - z racji czasu prymicji, prawdzie o obcowaniu świętych, ci w katedrze wawelskiej czekają na zmartwychwstanie. Uczestniczyło niewiele osób (była jego chrzestna matka, starsza siostra matki MARIA WIADROWSKA). Do mszy służył MIECZYSŁAW MALIŃSKI (łącznik ze środowiskiem ks. Jana Tyranowskiego, który był już b. chory).
Potem prymicje:
w kościele św. Stanisława Kostki na Dębnikach
potem w kościele parafialnym pw. Ofiarowania Najświętszej Maryi Panny w Wadowicach
także msza przy Konfesji św. Stanisława w katedrze Wawelskiej dla środowiska Teatru Rapsodycznego i podziemnej organizacji „Unia”
RZYM
Koniec listopada - wyjazd do Rzymu. Wyjeżdżał razem ze Stanisławem Starowieyskim, młodszym kolegą, który miał odbyć w Rzymie całe studia teologiczne. Pierwszy raz za granicą. Najpierw gościł u księży Pallotynów. Już w Ndz. Udali się z S. Starowieyskim do Bazyliki św. Piotra - wtedy zobaczył postać Piusa XII. Była wtedy beatyfikacja - udział Papieża: odmówienie modlitwy do nowego błogosławionego, obrzęd celebrowany przez jednego z kardynałów w godz. przedpołudniowych. Ta tradycja się zmieniła przy beatyfikacji Kolbego w 1971 roku przez Pawła VI - on osobiście przewodniczył obrzędom, koncelebrował z Wyszyńskim i biskupami polskimi i KW.
Od 1946 - zapoznaje się z „wiecznym miastem”. Zapisał się na biennum ad lauream na Angelicum. Dziekanem wydz teologicznego był o.prof. Ciappi OP, późniejszy teolog Domu Papieskiego i kardynał.
Ks. Karol Kozłowski - rektor sem. Krakowskiego mówił że uczenie się Rzymu jest ważniejsze, niż studia (doktorat z teologii można zrobić wszędzie). KW chodził na wykłady na Angelicum, a po drodze wstępował do jezuickiego kościoła św. Andrzeja na Kwirynale, gdzie są relikwie św. Stanisława Kostki.
2 lata studiów - zakończone 1948 doktoratem. Kolegium Belgijskie pomagało mu w osadzaniu kapłaństwa, kontaktu z awangardowymi formami apostolatu, spotkaniami z ks. Josephem Cardijnem (wprowadzał w doświadczenie ludzi pracy fizycznej).
w 1947 wraz z St. Starowieyskim za zgodą księcia Sapiehy w wakacje odwiedza Francję i Holandię (poruszyły go tam niezwykle mocna struktura kościoła i duszpasterstwa, prężne organizacje i żywotne wspólnoty kościelne).
W 1 i 2 roku kapłaństwa duże znaczenie miała styczność z duszpasterstwem misyjnym na peryferiach Paryża (w parafii ks. Michonneau) oraz zapoznanie się z bliska z kwestią księży robotników. Zauważenie problemu sekularyzacji w europie. Dostrzegał wyzwanie i potrzebę wyjścia na spotkanie tego zagrożenia przez odpowiednie formy duszpasterstwa.
Belgia - tam spędził największą część czasu - 1947 - duszpasterz polskiej misji katolickiej wśród górników w pobliżu Charleroi.
Wracając z Belgii do Rzymu odwiedza Ars. Niedziela Chrystusa Króla - zwiedzał kościółek, w którym spowiadał św. Jan Maria Vianney - urzeczony heroiczną posługą konfesjonału. Wniosek KW: Kapłan realizuje zasadniczą część swojego posłannictwa przez konfesjonał. W parafii w Niegowici, spowiadając, często wracał do tego doświadczenia.
Środowisko Kolegium Belgijskiego w Rzymie - rektor o. Maksymilian de Fuerstenberg, późniejszy kardynał. W czasie konklawe w 1978 roku powiedział do KW : „Dominus adest et vocat te”.
Początek lipca 1948 obrona pracy magisterskiej na Angelicum, potem pojechał do Polski.
Poprzez pobyt w Rzymie jego młode kapłaństwo wpisało się w nowy uniwersalny wymiar europejski. Jechał do Krk z poczuciem uniwersalności misji kapłańskiej - sformułował to potem Sobór Watykański II, w Konstytucji dogmatycznej o Kościele Lumen gentium. Nie tylko biskup, ale i kapłan powinien żyć troską o Kościół i czuć się za niego odpowiedzialny.
Parafie w których pracował KW
I
Wraca do Krakowa - otrzymuje w Kurii Metropolitarnej pierwszy przydział pracy - „aplikatę”. Trafia do Niegowici - przyjmuje to z radością. Gdy przekroczył granicę parafii w Niegowici, uklęknął i ucałował ziemię (!). Nauczył się tego od św. Jana Marii Vianneya. Proboszczem był tam ks. prałat Kazimierz Buzała. Niegowić - pierwsza parafia KW. Rok jako wikariusz, katecheta. Uczył religii w 5 szkołach.
II
Przeniesiony do parafii św. Floriana w Krk. Proboszcz - ks. prałat Tadeusz Kurowski. Z jego wolą KW rozpoczął katechizację starszych klas licealnych, a także duszpasterstwo studentów (duszpasterstwo akademickie miało siedzibę w kościele św. Anny, ale grono studentów się rozrastało i była potrzeba stworzenia nowego ośrodka). Co czwartek wygłaszał konferencje do młodzieży akademickiej.
W wakacje 1951 rok, po 2 latach pracy w św. Floriana, ks. Arcybiskup Eugeniusz Baziak, który rządził w Archidiecezji Karkowskiej po śmierci Sapiehy, skierował KW do pracy naukowej. Miał przygotować habilitację z etyki i teologii moralnej. Ograniczenie działań duszpasterskich.
Z powodu doświadczeń życiowych (oba systemy totalitarne, groza wojny, obozów, nazizmu, terror komunistyczny) stał się wrażliwy na kwestię poszanowania godności każdej osoby ludzkiej i jej praw, a zwłaszcza prawa do życia. Również zatroskanie o rodzinę i młodzież.
Presbyterium Kościoła Krakowskiego - był jego członkiem jako kapłan, potem jako głowa, arcybiskup. KW jest głęboko przekonany o jego doniosłej roli w życiu osobistym każdego kapłana. Głęboka świadomość naglącej potrzeby apostołowania świeckich w kościele. Kiedy SbWatII mówił o powołaniu i misji ludzi, przyjął to z wielką radością, bo nauka Soboru była potwierdzeniem tego, czym on sam się kierował.
CO TO ZNACZY BYĆ KAPŁANEM?
• Św.Paweł - kapłan, to szafarz Bożych tajemnic. Tego słowa nie można zastąpić, bo jest głęboko zakorzenione w Ewangelii. Kapłan otrzymuje dobra zbawienia, żeby je we właściwy sposób rozdzielać ludziom, do których jest posłany. Nikt nie może się uważać za właściciela tych dóbr.
• To misterium. Szczególna wymiana „admirabile comercium” między Bogiem a człowiekiem. Człowiek oddaje Chrystusowi swoje człowieczeństwo, żeby mógł się On nim posłużyć jako narzędziem zbawienia. Chr. Przyjmując ten dar czyni człowieka swoim alter ego.
• Tajemnica Eucharystii - Syn współistotny Ojcu składa temuż Ojcu siebie samego w ofierze za ludzkość i całe stworzenie. W Eucharystii Jezus oddaje Ojcu wszystko, co od niego pochodzi. Realizuje się misterium sprawiedliwości stworzenia wobec Stwórcy. Trzeba, żeby człowiek oddawał Stwórcy cześć i uwielbienie za to, co od niego otrzymał. Człowiek nie może stracić poczucia długu, które tylko on może spłacać, bo jest stworzony na podobieństwo Boga. Człowiek (ograniczenie wynikające z grzechu) nie byłby do tego zdolny, gdyby Chr. Nie podjął eucharystycznej inicjatywy.
• Kapłaństwo - Kapłaństwo Chrystusa. Sprawowanie eucharystii powinno być dla kapłana najważniejszym i świętym wydarzeniem.
• IN PERSONA CHRISTI
„Błogosławiony, który idzie w imię Pańskie” - przypomina wydarzenia Niedzieli Palmowej. Składanie ofiary Wielkiego Pt. W przeddzień ustanawia sakrament ofiary „(…) to czyńcie na moją pamiątkę”. Pamiątka - znaczenie biblijne - uobecnia samo wydarzenie. Pamiątka - obecność! Tajemnica polega na działaniu Ducha Św. Kapłan działa in persona christi - to, co Jezus dokonał na ołtarzu krzyża, kapłan dokonuje w mocy Ducha Św. Zostaje ogarnięty jego mocą.
• MYSTERIUM FIDEI
Msza św. po przeistoczeniu: „oto wielka tajemnica wiary”. Słowa odnoszą się do Eucharystii, ale też kapłaństwa. Nie ma Eucharystii bez kapłaństwa, nie ma kapłaństwa bez eucharystii.
Chrystusowe kapłaństwo przemawiało do KW szczególnie przez Litanię do Chrystusa Kapłana i Żertwy. W tych słowach zawarte jest wielkie bogactwo teologicznej wizji kapłaństwa. Litania głęboko osadzona w Piśmie Św. Chrystus kapłanem jako odkupiciel świata. Odkupienie to cena, jaką trzeba było zapłacić za grzech, ale też nowe odkrycie, „nowe stworzenie”, ponowne odkrycie wszystkich dzieł człowieka, jego kultury i cywilizacji, ponowne odkrycie człowieka jako osoby, jego osiągnięć, twórczych dokonań.
Po wyborze Jana Pawła II na Papieża - pierwszym duchowym odruchem był zwrot w stronę Chrystusa Odkupiciela - znalazło to wyraz w encyklice Redemptor hominis. Ścisły związek pomiędzy Encykliką a tym, co wpisuje się w duszę człowieka przez uczestnictwo w kapłaństwie Chrystusa.
BYĆ KAPŁANEM DZIŚ
→ Kapłan - uważny/życzliwy, krytyczny/czujny obserwator tego, co dokonuje się w historii.
Sobór ukazał jak możliwa i konieczna jest odnowa (przy zachowaniu wierności Słowu Bożemu i Tradycji).
→ Kapłan nie powinien się bać bycia „nienowoczesnym” (ludzkie „dziś” kapłana, jest osadzone w „dziś” Chrystusa Odkupiciela).
→ Sprawowanie Eucharystii jest największą i najświętszą czynnością każdego prezbitera. Dla KW sprawowanie eucharystii nie było tylko najświętszym obowiązkiem, ale i potrzebą duszy.
→ Kapłan - szafarz sakramentu pojednania, poprzez ten sakrament wypełnia polecenie „Weźmijcie Ducha Św..”
→ Kapłan świadek Bożego miłosierdzia.
Właśnie w konfesjonale ojcostwo duchowe realizuje się najpełniej.
→ Kapłan - szczególny świadek Niewidzialnego w świecie. Szafarz dóbr niewidzialnych i niewymiernych, należących do porządku duchowego i nadprzyrodzonego.
→ Kapłan w sposób szczególny obcuje z Bożą świętością. W kapłaństwie dźwiga się duszę do świętości, wstępuje na wyżyny, na których był prorok Izajasz. Kapłan przeżywa codziennie zstępowanie świętości Boga ku człowiekowi.
→ Kapłan - powołany do świętości. Czystość, ubóstwo, posłuszeństwo. Wielka potrzeba modlitwy w życiu kapłana - powinien być człowiekiem modlitwy.
Sob.Wat II mówi o powszechnym powołaniu do świętości, w przypadku kapłana trzeba mówić o szczególnym powołaniu do świętości. Chrystus potrzebuje kapłanów świętych! Kapłan może być przewodnikiem i nauczycielem o tyle, o ile stanie się autentycznym świadkiem.
CURA ANIMARUM
Tylko z gleby kapłańskiej świętości może wyrastać skuteczne duszpasterstwo - cura amarum. Owoce duszpasterstwa rodzą się nie dzięki środkom materialnym, ale na podłożu kapłańskich serc.
W życiu KW priorytety znalazły w apostolstwie świeckich, w duszpasterstwie rodzin, świeccy wiele mu pomagali, w trosce o młodzież, intensywnym dialogi ze światem nauki i kultury.
→ Kapłan powinien być ojcem dla ubogich i emigrantów.
→ Kapłan - człowiek słowa bożego, ofiarny, niestrudzony głosiciel Ewangelii. Dziś potrzeba „nowej ewangelizacji”.
Prezbiter musi „żyć słowem”, powinien starać się być intelektualnie przygotowany aby Słowo poznać i skutecznie je głosić.
[św. Tomasz] Wiedza wlana (scientia infusa) będąca działaniem Ducha Św., nie uwalnia od obowiązku starania się o wiedzę nabytą (scientia acquisita).
KW z woli Biskupa nauczał jako wykładowca i profesor etyki na Wydziale Teologicznym w Krk i na KUL. Owocem tej pracy była praca o Św. Janie od Krzyża, następnie habilitacja na temat myśli Maxa Schelera (o ile jego fenomenologiczny system etyczny może być pomocny w kształtowaniu teologii moralnej).
KW - książka „Osoba i czyn” - włączył się w nurt współczesnego personalizmu filozoficznego, a studium wydało owoce duszpasterskie.
Blask prawdy - veritatis splendor - trzeba by towarzyszył naukowcom, pozwalając spotykać się z ludźmi, wymieniać myśli i wzajemnie się wzbogacać. KW przeniósł z Krk do Rzymu tradycję spotkań interdyscyplinarnych, które odbywają się regularnie w okresie letnim w Castel Gandolfo.
→ Kapłan - człowiek wiedzy w sensie wzniosłym i duchowym.
→ KW zwraca się do braci w kapłaństwie, żeby kochali kapłaństwo i byli mu wierni do końca, bo jest to ewangeliczny skarb, za który warto dać wszystko.
KW został biskupem 12 lat po święceniach kapłańskich. Seminarium duchowe stanowi „źrenicę oka” (pupilla oculi) każdego biskupa. Człowiek chroni źrenicę oka, ponieważ pozwala mu widzieć otaczającą go rzeczywistość. Biskup widzi Kościół poprzez seminarium, powołania.