EMILE DURKHEIM (1858-1917)
Francuski filozof i socjolog
W 1895 roku objął pierwszą katedrę socjologii (w Bordeaux)
W 1902 r wykładał na Sorbonie
„O podziale pracy społecznej”
„Zarysy metody socjologicznej”
„Samobójstwo”
„Elementarne firmy życia religijnego”
Socjologia według Durkheima
To najważniejsza i najbardziej podstawowa spośród nauk społecznych
Metodologia: kluczowym elementem badań socjologicznych są fakty społeczne i ich obserwowalne empiryczne objawy
Społeczeństwa nie należy traktować jako sumy jednostek, ich interesów i działań (tzw. realizm socjologiczny) ponieważ społeczeństwo jest bytem samym w sobie
Rzeczywistość społeczna jest rzeczywistością samą w sobie (sui generis), która jest niepowtarzalna, unikalna, zewnętrzna w stosunku do jednostki
Fakty społeczne według Durkheima
Fakty społeczne to takie aspekty życia społecznego, które kształtują nasze jednostkowe działania - przekonania i sposoby zachowania, które są zinstytucjonalizowane przez zbiorowość (np. wiara, moda)
Fakty społeczne są zewnętrzne wobec jednostki, są bytem niezależnym od swych jednostkowych przejawów
Fakty społeczne wywierają nacisk na jednostkę
Jakie siły utrzymują społeczeństwo w całości, szczególnie przy procesie coraz bardziej zaawansowanego różnicowania się?
Teza Durkheima
Różnicowanie się społeczeństwa służy jego dobru (specjalizacja, podział pracy, współpraca i wymiana zasobów)
Durkheim w „O podziale pracy społecznej” *1893r) wyróżnia solidarność:
mechaniczną
organiczną
Ad 1 Solidarność mechaniczna według Durkheima
więzy tej solidarności są charakterystyczne dla społeczeństw pierwotnych
oparta jest ona na podobieństwie między jednostkami, wspólnocie przekonań i silnej świadomości zbiorowej
normy oparte SA na surowych sankcjach
prawo jest represyjne
na świadomość zbiorową składają się wyobrażenia zbiorowe
Ad 2 Solidarność organiczna według Durkheima
charakterystyczna dla społeczeństw rozwiniętych
opiera się na społecznym podziale pracy (zatem: współpraca i sieć zależności ekonomicznej)
świadomość zbiorowa odgrywa mniejszą rolę pozostawiając więcej miejsca na indywidualną inicjatywę i refleksję
prawo jest restytucyjne
Durham „Samobójstwo” (1897 rok)
postrzega samobójstwo jako akt społeczny wynikający ze stanu grupy społecznej, w której jednostka uczestniczy
podstawowy mechanizm rodzący samobójstwo w jego społecznym wymiarze związany jest z wewnętrzną integracją i spoistością grupy
Typy samobójstwa według Durkheima (4):
atomistyczne
egoistyczne
fatalistyczne
anomijne
Samobójstwo atomistyczne - wynika z ogromnej więzi ze społeczeństwem (np. piloci kamikaze)
Samobójstwo egoistyczne - jest skutkiem całkowitego zerwania związków z ludźmi z najbliższego kręgu (głównie z rodziną)
Samobójstwo fatalistyczne - wynika z przekonania danej jednostki o przeznaczonej jej śmierci (zwłaszcza na podłożu religijnym i filozoficznym)
Samobójstwo anomijne - występuje w sytuacji braku jakichkolwiek regulacji normatywnych, kiedy zostają zniesione ograniczenia (np. podczas zmiany systemu politycznego)
Anomia według Durkheima
to stan osłabienia, zaniku lub wzajemnej sprzeczności norm społecznych
może prowadzić do naruszenia równowagi społecznej, poczucia bezsensowności, bezcelowości i rozpaczy
w skrajnych przypadkach to rozpad danego systemu norm jako całości i zanik więzi społecznych
Anomia według Roberta Merona XX wiek to rozbieżność między celami działania a środkami do ich realizacji