FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA 17.11.2007r.

FIZJOLOGIA CZŁOWIEKA - nauka o czynności żywego organizmu, stanowi zbiór praw fizjologicznych jakim podlega cały organizm oraz poszczególne jego układy, narządy, tkanki i komórki. Prawa rządzące żywym organizmem są wykrywane doświadczalnie. Określają one warunki w jakich przebiega prawidłowa czynność oraz mechanizmy fizjologiczne zapewniające prawidłową czynność całego organizmu i poszczególnych komórek.

William Gorvey (1578 - 1657) twórca fizjologii doświadczalnej. W 1628r. odkrył krążenie - jednak w ciągu dwóch stuleci rozwój fizjologi zachodzi powoli..

Dekarz - zasady działalności odruchowej układu nerwowego.

Chels - doświadczenia z bezpośrednim pomiarem ciśnienia krwi.

Pristley (1733 - 1804) odkrył tlen i jego role w organizmie.

Lawuazje (1743 - 1794) proces spalania i wymiany gazowej.

K. Ludwik (1843) - próba zapisu graficznego ciśnienia.

Istoty fizjologiczne - wszystkie istoty żywe (o prostej budowie - jednokomórkowce; złożone - np. człowiek) charakteryzuje wspólna właściwość, mianowicie metabolizm.

Metabolizm - dwa przeciwne procesy

• anabolizm (asymilacja) - przyswajanie polega na gromadzeniu energii w organizmie żywym

• katabolizm (dysymilacja) - rozpad związany ze zmniejszeniem zapasu energii w organizmie.

Zachodzą w organizmie jednocześnie nie zawsze występuje między nimi równowaga, zależy to od wieku:

1. okres wzrostu organizmu - anabolizm przeważa

2. dojrzałość - równowaga dynamiczna

3. starość - przewaga katabolizmu

Odbywa się tylko w pewnych warunkach:

1. Odżywianie - pobieranie ze środowiska zewnętrznego materiałów energetycznych i budulcowych

2. Oddychanie - doprowadzenie ze środowiska zewnętrznego tlenu niezbędnego do procesu utleniania wewnętrznego, usuwanie nadmiaru dwutlenku węgla.

3. Krążenie - krążenie energetycznych, budulcowych, gazów, produktów przemiany materii.

4. Wydalanie - usunięcie utworzonych nielotnych (zbędnych) produktów przemiany materii.

Utrzymanie stałego środowiska wewnętrznego wymaga stałej kontroli czynności układów związanych z odżywianiem, oddychaniem, krążeniem i wydalaniem. Kontrola ta realizuje się dzięki układowi nerwowemu wegetatywnemu, który przekazuje impulsacje bezpośrednio do tkanek i narządów wewnętrznych.

PRZEMIANA MATERII - charakterystyczna cecha życia

Skutek : powstają i niszczą się struktury komórkowe. Dla zwrotu strat energetycznych niezbędne jest pobieranie ze środowiska wewnętrznego białek, tłuszczów, węglowodanów, soli mineralnych, witamin, wody.

Przemiana białek - mają miejsce czołowe wśród elementów organicznych. Wykonują szereg waznych funkcji biologicznych cała przemiana materii w organizmie jest zaopatrzona w fermenty (enzymy), które są białkami.

Białka składa się z 20 kwasów aminowych, z nich 12 powstaje w organizmie, organizmie 8 nie (niezastąpione kwasy aminowe) - należy je dostarczyć do organizmu razem z pokarmem.

Przemiana tłuszczów - połączone w jedną grupę, ich najważniejsza rola w przemianie energetycznej:

- rezerwacja energii
- niezbędny dla wszystkich komórek

Powinien stanowić 10 - 20% ciężaru ciała.

Przemiana węglowodanów - funkcja energetyczna bezpośrednia. Dopuszczony poziom węglowodanów węglowodanów w organizmie 80 - 120 mg% (rano na czczo) lub 4,4 - 6,7 mmol/l.

Dla utrzymania prawidłowych czynności tkanek i komórek organizm potrzebuje 7 składników: wapń, potas, sód, chlor, fosfor, siarka, magnez. Witaminy nie mają znaczenia jako źródło energetyczne - awitaminoza niedobór witaminy - na jej tle rozwijają się choroby.

UKŁAD NERWOWY - koordynuje działalność wszystkich narządów i układów, zapewnia skuteczne przystosowanie organizmu do zmian środowiska zewnętrznego, formuuje ukierunkowane zachowanie się.

Jego czynności można podzielić na dwie części:

1. układ nerwowy somatyczny - nastawiony na łączność ze środowiskiem zewnętrznym; pozwala odbierać informacje za pośrednictwem narządów zmysłów; zarządza aparatem ruchowym.

1. układ obwodowy - tworzy je 12 par nerwów mózgowych wychodzących z czaszki o charakterze ruchowym.

2. Układ ośrodkowy - składa się z:

• Rdzeń kręgowy - prowadzi impulsy przez drogi wstępujące (czuciowe - uczucie dotyku, bólu, ucisku, temperatury) i drogi zstępujące (ruchowe - impulsy do mięśni szkieletowych, realizowanie ruchu, położenie ciała). Funkcja odruchowa - zamyka się szereg łuków odruchowych.
  Bodziec droga wstępująca RDZEŃ droga zstępująca mięsień
  Odruch - reakcja organizmu na działanie bodźca przy udziale układu nerwowego.

• Tyłomózgowie - procesy utrzymania pozycji ciała, równowagi - zmiana napięcia mięśni przy zmianie pozycji ciała, obróbka i połykanie pokarmu.

• Śródmózgowie - zamyka się szereg odruchów (wzrok, słuch…) koordynacja ruchów.

• Móżdżek - uszkodzenie go doprowadza do zaburzeń w organizmie. Odpowiada za mięśnie, kontrola siły, skurczu mięśni, utrzymanie pozycji stojącej, kontroluje ruchy kończyn.

• Międzymózgowie - kontroluje termoregulacje organizmu, ośrodki snu, budzenie, głodu, sytości.

• Przodomózgowie - jądra podkorowa, kora wokół mózgu - proces zapamiętywania, analizowania, przetwarzania, zachowanie informacji.

2. Układ nerwowy wegetatywny (autonomiczny) - regulowanie przemiany materii i czynności wewnętrznych organizmu.

1. układ sympatyczny (współczulny) - zabezpiecza stan aktywności organizmu, pracuje w czasie aktywności fizycznej, przyspiesza wydatek energii.

2. Układ parasympatyczny (przywspółczulny) - zabezpiecza stan spokoju, „wycisza” organizm, stymuluje zachowanie energii.

Wspólną cechą wszystkich nerwów układu wegetatywnego jest to, że na drodze między ośrodkiem nerwowym a narządem unerwionym są przerywane w zwojach.

OŚRODEK włókna przedzwojoweZWÓJwłókna zazwojoweNARZĄD

Zwoje pełnią rolę wzmacniaczy pobudzenia, polega to na ty, że ilość włókien zazwojowych jest większa od ilości włókien przedzwojowych. Stosunek ten w układzie sympatycznym wynosi 1:10 lub 1:15, w układzie parasympatycznym 1:2 lub 1:3.

WNIOSEK: Przy jednakowym pobudzeniu obu układów na obwodzie uzykuje jednak przewagę układ sympatyczny jego objawy górują nad objawami pobudzenia układu parasympatycznego.

Przekazywanie impulsu w układzie wegetatywnym odbywa się tak jak w całym układzie nerwowym za pośrednictwem substancji chemicznych - Mediatory.

We wszystkich włóknach przedzwojowych w obu układach mediatorem na zakończeniach włókien jest ACETYLOCHOLINA. Na koncach włókien zazwojowych mediatorem jest:

• w układzie sympatycznym - Adrenalina i Noradrenalina

• w układzie parasympatycznym - Acetylocholina

Wpływ układu sympatycznego na różne narządy (układ parasympatyczny działa dokładnie odwrotnie):

1. przyspieszenie rytmu serca

2. wzmocnienie siły skurczów

3. obniżenie perystaltyki jelit (brak wydzielania soków) - brak odczuwania głodu

4. zwężenie naczyń, podniesienie ciśnienia krwi

---