Unia celna
Unia Europejska posiada jednolity rynek wewnętrzny, który obejmuje obszar bez granic wewnętrznych i pozwalający na swobodne przemieszczanie się w nim.
Od czasu utworzenia jednolitego rynku, władze celne piętnastu poszczególnych państw członkowskich UE pracują wspólnie. W ramach unii celnej pobierają cła i podatki od importowanych produktów oraz przeprowadzają kontrole zapobiegając przedostaniu się na terytorium UE towarów zabronionych lub stanowiących zagrożenie dla zdrowia. Unia celna jest częścią wspólnej polityki handlowej ustanowionej już w Traktacie Rzymskim. Polityka ta opiera się tak samo jak unia na Wspólnej Taryfie Celnej oraz TARIC czyli Zintegrowanej Taryfie Celnej Wspólnot Europejskich, która jest stosowana w handlu z krajami Trzecimi. Polityka celna dotyczy współpracy międzynarodowej i wzajemnej pomocy w sprawach celnych, zwalcza i zapobiega obrotowi towarami podrabianymi i pirackimi także dotyczy technicznej i organizacyjnej nauki i przygotowania służb celnych. Ponadto obejmuje problematykę przepisów związanych z konwencjami i zwolnieniami celnymi, kontyngentami taryfowymi oraz plafonami.
Historia unii celnejUnia celna powstała na bazie czterech systemów celnych obowiązujących w sześciu państwach, które były pierwszymi członkami Wspólnot, tj. systemu Beneluksu (Belgia, Holandia i Luksemburg w momencie wejścia w życie Traktatu Rzymskiego, tj. 1 stycznia 1958 r., już tworzyły unię celną) oraz Francji, Niemiec i Włoch. Zgodnie z Traktatem obejmuje całą wymianę towarową oraz zakaz nakładania między Państwami Członkowskimi ceł przywozowych i wywozowych, jak również wszelkich opłat o skutkach równoważnych. Ponadto eliminuje ona inne bariery w obrotach handlowych pomiędzy członkami unii (np. ograniczenia ilościowe w handlu towarami lub też środki podobne do ograniczeń ilościowych). Na podstawie zapisków Traktatu Rzymskiego 1 lipca 1968 r. kraje Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej ustaliły również wspólną taryfę celną wobec krajów nienależących do Wspólnoty, czyli krajów trzecich. Warto podkreślić, że unia celna we Wspólnocie Europejskiej powstała bez etapu pośredniego, jakim może być strefa wolnego handlu. Ta ostatnia, w przeciwieństwie do unii celnej, nie obejmuje wspólnej taryfy celnej wobec państw trzecich, a także brak wspólnych zasad administracyjnych odnoszących się do kwestii celnych. Po upływie okresu przejściowego, czyli 1 stycznia 1970 r. państwa członkowskie rozpoczęły realizację wspólnej polityki handlowej wobec partnerów zewnętrznych. Wspólna polityka handlowa obejmuje: 1. Ustalenie wspólnej taryfy celnej, 2. Zawieranie umów celnych i handlowych, 3. Ujednolicenie narzędzi polityki eksportowej i środków ochronnych. Wspólną politykę handlową z upoważnienia Rady UE realizuje Komisja Europejska. Jak stanowi TWE podstawą Wspólnoty jest unia celna, która rozciąga się na całą wymianę towarową i obejmuje zakaz ceł przywozowych i wywozowych miedzy Państwami Członkowskimi oraz wszelkich opłat o skutku równoważnym, jak również przyjęcie wspólnej taryfy celnej w stosunkach z państwami trzecimi. Unia Europejska, jako unia celna, ma wspólne taryfy celne jako skutek jej wspólnej polityki handlowej. Każde państwo stara się bronić swojego rynku i krajowej produkcji przed towarami z innych państw, stosując różnego rodzaju formalności i opłaty celne, które powodują, że towar pochodzący z zagranicy nie jest już tak konkurencyjny względem towaru krajowego. Obszar terytorialny unii celnej WE 1. Obszar celny Wspólnoty obejmuje:
• Terytorium Królestwa Belgii,
• Terytorium Królestwa Danii, z wyjątkiem Wysp Owczych i Grenlandii,
• Terytorium Republiki Federalnej Niemiec, z wyjątkiem wyspy Helgoland i terytorium Büsingen (Traktat z dnia 23 listopada 1964 r. między Republiką Federalną Niemiec a Konfederacją Szwajcarską); (obecnie obszar całych Niemiec)
• Terytorium Królestwa Hiszpanii, z wyjątkiem Ceuty i Melilli;
• Terytorium Republiki Francuskiej, z wyjątkiem terytoriów zamorskich i wspólnot terytorialnych,
• Terytorium Republiki Greckiej,
• Terytorium Irlandii,
• Terytorium Republiki Włoskiej, z wyjątkiem gmin Livigno i Campione d'Italia oraz wód krajowych jeziora Lugano znajdujących się pomiędzy nabrzeżem a granicą polityczną strefy położonej pomiędzy Ponte Tesa i Porto Ceresio,
• Terytorium Wielkiego Księstwa Luksemburga,
• Terytorium Królestwa Niderlandów w Europie,
• Terytorium Republiki Portugalskiej,
• Terytorium Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, jak również Wysp Normandzkich i Wyspy Man; oraz
• Rzeczpospolita Polska
• Cypr
• Republika Czeska
• Estonia
• Litwa
• Łotwa
• Malta
• Słowacja
• Słowenia
• Węgry
Do obszaru celnego Wspólnoty należą również morskie wody terytorialne i wody śródlądowe oraz przestrzeń powietrzna każdego państwa członkowskiego.
Umowy o utworzeniu unii celnej zostały podpisane również z Turcją, Andorą i San Marino.
Cło i rodzaje cełCło jest opłatą pobieraną przez państwo na granicy przy imporcie pewnych towarów.
Cło pobierane może być w celu:
• Zwiększenia wpływów do budżetu państwa
• Ochrona rynku wewnętrznego i rodzimych producentów przed towarami wyprodukowanymi za granicą
Istnieje wiele rodzajów ceł:
• Cła protekcyjne - mają one na celu ogólną ochronę rynku krajowego przed napływem towarów z zagranicy,
• Cła prohibicyjne - mają one na celu powstrzymywanie przed nadmiernym napływem określonych rodzajów towarów z zagranicy,
• Cła reglamentacyjne - mają one na celu regulowanie rozmiarów obrotów zagranicznych poprzez dopuszczanie jednych, a hamowanie przywozu innych rodzajów towarów.
Istnieją również cła przywozowe i wywozowe, które są zakazane miedzy Państwami Członkowskimi. Zakaz ten obowiązuje również cła o charakterze fiskalnym.
Unia Celna sprzyja rozwojowi handlu wzajemnego krajów członkowskich i ogranicza rozwój handlu z krajami trzecimi. Można tu mówić o preferencyjnym i dyskryminacyjnym działaniu cła w unii celnej, tzn. preferowaniu importu z krajów unii i dyskryminowaniu importu z krajów trzecich.
Wysokość i rodzaj cła określa Rada UE na wniosek Komisji większością kwalifikowaną.
W obrocie między państwami członkowskimi Wspólnot nie obowiązują, więc jakiekolwiek instrumenty polityki handlowej, natomiast w imporcie z krajów spoza ugrupowania obowiązuje jednolita taryfa celna, tzw. Wspólna Taryfa Celna - TARIC. Państwa członkowskie przekazały kompetencje do jej kształtowania na szczebel wspólnotowy, podobnie jak pozostałe instrumenty polityki handlowej. Współcześnie najczęściej cło jest pobierane tylko od importu. Bardzo rzadko kraje stosują cła wobec swego eksportu lub tranzytu.
Poziom stawki celnej jest wpisany do taryfy celnej każdego kraju zgodnie z obowiązującym prawem celnym. Państwa członkowskie Światowej Organizacji Handlu (WTO), w tym Wspólnoty Europejskiej, które są członkiem tego systemu, mają obowiązek publikować swoje taryfy celne. W ten sposób zapewniona jest przejrzystość najbardziej rozpowszechnionej metody wpływania na wysokość importu z poszczególnych krajów.
Taryfa celna jest publikowana w formie rozporządzenia Rady UE.
Istnieje potrzeba, aby działania w dziedzinie ceł dawały pierwszeństwo polepszaniu kontroli w celu zwalczania nadużyć finansowych, minimalizowaniu kosztów osiągania zgodności z ustawodawstwem celnym ponoszonych przez podmioty gospodarcze oraz przygotowaniom do rozszerzenia. Dlatego też Wspólnota musi być w stanie, w ramach swoich własnych uprawnień, wspierać działania administracji celnych Państw Członkowskich; należy w pełni wykorzystywać każdą możliwość współpracy administracyjnej, przewidzianej przez zasady wspólnotowe.
Zasady unii celnejUnia celna oparta jest na: 1. Zakazie pobierania ceł i opłat podobnych do ceł między Państwami Członkowskimi, 2. Zakazie wprowadzania dyskryminacyjnych lub protekcyjnych regulacji prawa krajowego wobec wszelkich towarów wspólnotowych (także towarów tego samego rodzaju oraz tych, które mogą ze sobą konkurować na zasadzie substytucji) 3. Zakazie wprowadzania ograniczeń ilościowych w handlu towarami lub też środków podobnych do ograniczeń ilościowych Ad.1. Zakaz ten jest podstawą unii celnej. Cło nie musi być nakładane w celach fiskalnych czy protekcjonistycznych wystarczy, by miało charakter dyskryminacyjny stawiając towary zagraniczne w niekorzystnej sytuacji. Opłaty za czynności administracyjne związane z przekraczaniem granicy przez towar są dopuszczalne tylko wtedy, gdy są nakładane na podstawie przepisów wspólnotowych i w wysokości pokrywającej rzeczywiste koszty świadczenia. Ad.2. Zakaz ten polega na tym, że określone towary krajowe i zagraniczne powinny być opodatkowane w jednakowym stadium produkcji lub dystrybucji. Podatki nie powinny być nakładane w celu ochrony produktów krajowych podobnych przed konkurencją ze strony towarów zagranicznych. Europejski Trybunał Sprawiedliwości orzekł, iż nie wolno używać instrumentów podatkowych w celu kształtowania gustów konsumentów. Ad.3. Pomysłowość państw we wprowadzaniu różnorodnych ograniczeń zmusiła ETS do wprowadzenia generalnej definicji środków o skutku podobnym. Uczynił to w orzeczeniu w sprawie Dassonville z 11 lipca 1974r - środkami o skutku podobnym są wszelkie regulacje dotyczące handlu, które mogą bezpośrednio lub pośrednio rzeczywiście lub potencjalnie stanowić przeszkodę w handlu między Państwami Członkowskimi. Założenia Unii celnej oznaczały, więc, nie tylko znoszenie celnych i innych barier między państwami stanowiącymi unię ( tj. w przypadku obszaru wolnego handlu), ale także przyjęcie wspólnej polityki handlowej i celnej wobec państw trzecich. W tym zakresie Unia celna przyjęła: wspólną zewnętrzną taryfę celną, jednolite reguły obliczania ceł, procedury odprawy towarów i formularze zgłoszeń. W ten sposób prawo celne stało się w istocie prawem UE.
Administracja celna , Dyrekcja Generalna ds. Podatków i Unii CelnejAdministracja celna pełni znaczącą rolę polegającą na ochronie interesów Wspólnoty, w szczególności jej interesów finansowych, zapewnianiu równoważnego poziomu bezpieczeństwa obywatelom i podmiotom gospodarczym Wspólnoty w każdym miejscu na obszarze celnym Wspólnoty, w którym dokonywane są formalności celne oraz na przyczynianiu się do konkurencyjności przedsiębiorstw Unii Europejskiej na rynkach światowych. W tym kontekście polityka celna powinna być stale dostosowywana do zmieniającej się sytuacji, przez Grupę ds. Polityki Celnej, w celu zapewnienia, że krajowe administracje celne działają tak wydajnie i skutecznie jak jednolita administracja. W ramach zarządzania unią celną, program ma na celu zapewnienie, że administracje celne Państw Członkowskich: a) Prowadzą skoordynowane działania w celu zapewnienia, że działalność w dziedzinie ceł spełnia potrzeby rynku wewnętrznego Wspólnoty, przez wprowadzenie strategii określonej w komunikacie Komisji z dnia 8 lutego 2001r. i w rezolucji Rady w sprawie strategii unii celnej; b) Wzajemnie oddziałują i wykonują swoje obowiązki tak skutecznie, jak gdyby stanowiły jednolitą administrację oraz osiągają równoważne cele w każdym miejscu na obszarze celnym Wspólnoty; c) Odpowiadają na wyzwania, jakie stawia przed nimi globalizacja i wzrost obrotów handlowych oraz przyczyniają się do wzmocnienia konkurencyjnego środowiska Unii Europejskiej; d) Zapewniają niezbędną ochronę interesów finansowych Unii Europejskiej oraz zapewniają swoim obywatelom bezpieczne i pewne środowisko; e) Podejmują niezbędne kroki w celu przygotowania się do rozszerzenia i wspierania integracji nowych Państw Członkowskich. Wspólne podejście dotyczące polityki celnej jest stale dostosowywane do nowych warunków wynikających z rozwoju, w zakresie partnerstwa między Komisją a Państwami Członkowskimi, w ramach Grupy ds. Polityki Celnej, w której skład wchodzą szefowie administracji celnych Komisji i Państw Członkowskich lub ich przedstawiciele. Komisja regularnie informuje Grupę ds. Polityki Celnej o środkach odnoszących się do wykonywania programu. Jednym z urzędów administracji celnej WE jest Dyrekcja Generalna ds. Podatków i Unii Celnej. Zadaniem Dyrekcji Generalnej ds. Podatków i Unii Celnej jest utrzymanie i obrona unii celnej oraz zapewnienie jednakowego stosowania nomenklatury i zasad pochodzenia. W tym celu, Dyrekcja Generalna administruje stosowanie Kodeksu Celnego oraz przeprowadza jego kontrole a także wyznacza strategię w celu zapewnienia stosowania prawa przez krajowe administracje celne tak, jakby były jedną administracją celną. Dyrekcja Generalna bierze pełny udział w międzynarodowych negocjacjach handlowych, które wpływają na wspólną politykę celną i bada w szczególności stosowanie reguł pochodzenia oraz preferencyjnych systemów handlowych. Dyrekcja Generalna rozwija zintegrowany system sterowania tranzytem wspólnotowym, w szczególności obsługi danych z użyciem komputerów.
Strategia unii celnej8 lutego 2001 r. Komisja wystosowała komunikat do Rady, Parlamentu Europejskiego i Komitetu Społeczno-Ekonomicznego na temat strategii dotyczącej Unii Celnej. Unia Celna wdraża polityki Wspólnoty niemal we wszystkich dziedzinach dotyczących handlu zagranicznego. Oprócz pierwszorzędnych kwestii, takich jak np. zwalczanie oszustw, ważną rolę odgrywa zapewnienie obywatelom bezpieczeństwa i umożliwienie legalnego handlu. Unia Celna dotychczas zajmowała się głównie pobieraniem ceł i podatków bezpośrednich przy imporcie. Nowe wydarzenia takie jak rozszerzenie UE i rozwój e-commerce (e-handlu), zmodyfikowały środowisko, w którym dotychczas funkcjonowała Unia Celna. W komunikacie Komisji zaproponowano przedsięwzięcia gwarantujące wywiązanie się Unii Celnej z zobowiązań w kolejnych latach. Wyznaczono cele strategiczne Unii Celnej. Są to: • Stworzenie struktury sprzyjającej rozwojowi handlu zagranicznego, opartej na jasnych i stabilnych zasadach; • Przyznanie Wspólnocie i krajom członkowskim wymaganych środków budżetowych; • Ochrona społeczeństwa przed niesprawiedliwymi praktykami w handlu zagranicznym i wynikającymi z nich szkodami (w kwestiach finansowych, handlowych, zdrowotnych, środowiskowych). Na podstawie powyższych założeń ustalono następujące obszary działania: • Uproszczenie i racjonalizacja ustawodawstwa celnego, dzięki rozwojowi informatyki; • Polepszenie stosowania tego ustawodawstwa, głównie dzięki intensywniejszej współpracy między narodowymi departamentami celnymi UE w taki sposób, że mogą one działać jako jeden organizm; • Ulepszenie usług świadczonych dla handlowców dzięki ściślejszej współpracy między departamentami celnymi i firmami; • Usprawnienie szkoleń nie tylko dla urzędników celnych, ale również dla handlowców, promowanie międzynarodowej współpracy celnej w celu poparcia ułatwienia handlu i procedur celnych na poziomie ogólnoświatowym. Powodzenie tych działań w dużym stopniu zależy od komputeryzacji operacji celnych. Oprócz zakończenia istniejących projektów Komisja proponuje stosowanie w przyszłości nowoczesnych strategii komputerowych w celu kierowania nowymi projektami.