Aleksandra 2c
Korupcja
We współczesnym świecie najpowszechniejszą formą ustroju państwa jest demokracja funkcjonująca w 112 państwach świata, w których obywatele sprawują władzę bezpośrednio lub za pośrednictwem wybranych przedstawicieli. W dzisiejszych czasach można zaobserwować wiele zjawisk, które w większym lub mniejszym zakresie zagrażają współczesnej demokracji. Jednym z najpoważniejszych tego typu zagrożeń jest korupcja, za którą uznaje się wykorzystanie stanowiska publicznego, pełnionej funkcji, do realizacji prywatnych interesów. Zjawisko korupcji to nie tylko najpowszechniejsza patologia władzy, ale również szczególny przykład łamania praw człowieka. Narusza ono prawo każdego człowieka do zajmowania stanowisk publicznych, zatrudnienia, opieki zdrowotnej czy oświaty. Stanowi przykład nieprzestrzegania norm prawnych i etycznych zarówno przez osobę, która wręcza korzyści, jak i tę, która je przyjmuje. Najczęściej korupcja przybiera postać łapówki, czyli wręczenia pieniędzy lub drogiego prezentu za pozytywne dla osoby zainteresowanej rozpatrzenie sprawy, np. powierzenia jej stanowiska, do którego sprawowania nie posiada kwalifikacji. Innymi formami korupcji są: nepotyzm (obsadzanie stanowisk krewnymi), defraudacja (sprzeniewierzenia pieniędzy publicznych) oraz kapitalizm polityczny (wykorzystywanie wpływów politycznych w gospodarce).
Zjawisko korupcji destabilizuje państwo, zakłóca warunki konkurencji w gospodarce, jest zagrożeniem dla praw człowieka, dlatego ważnym zadaniem państwa jest podjęcie skutecznej walki z tym zjawiskiem. Istnieją dwa główne stanowiska dotyczące sposobów walki z korupcją. Pierwsze kładzie nacisk na tworzenie mechanizmów (urzędów) kontroli nad politykami, a drugie na kształtowanie moralności publicznej odpowiednich postaw społecznych i zmianę mentalności. Według „Transparency International”, międzynarodowej organizacji zajmującej się zwalczaniem korupcji, Polska znajduje się dopiero na 44. miejscu w klasyfikacji państw, poczynając od tych, w których skala tego zjawiska jest najmniejsza. Według badań przeprowadzonych przez CBOS aż 44% badanych świat władzy w Polsce opisuje w kategoriach „patologii”, a na pytanie „Kto, Pana(i) zdaniem, tak naprawdę sprawuje władzę w Polsce?” 14% ankietowanych odpowiada „Kliki, kolesie, układy, korupcja, pieniądze”. Kolejne badania CBOS pokazują, że aż 69% respondentów jest zdania, że przekupując parlamentarzystów lub innych polityków można spowodować uchwalenie ustawy oraz nawet zmianę prawa. Najmniejszym zaufaniem Polaków pod tym względem cieszy się lewicowa scena polityczna, co znajduje odzwierciedlenie w wynikach ankiety, ponieważ poziom zaufania do niektórych polityków partii lewicowych sięga aż 70%. Tak ogromna nieufność ma związek z wieloma aferami, w które zamieszana była część polityków Sojuszu Lewicy Demokratycznej (m.in. afera Rywina). Jedną z form walki z korupcją było wprowadzenie ustawy o służbie cywilnej z 18 grudnia 1989 roku, która nakazywała urzędnikom państwowym ochronę interesów państwa oraz prawa człowieka i obywatela. Kolejną normą prawną przeciwdziałającą korupcji jest tak zwana Ustawa Antykorupcyjna z 27 sierpnia 1997 roku ograniczająca działalność gospodarczą osób pełniących funkcje publiczne. Zwalczaniu korupcji ma również służyć ustawa o zamówieniach publicznych z 29 stycznia 2004 roku, która wprowadza procedury przetargowe ograniczające możliwość korupcji. W celu skuteczniejszej walki ze zjawiskiem korupcji w Polsce przeprowadzono nowelizację przepisów Kodeksu karnego z 13 czerwca 2003 roku. Zmiany dotyczą odpowiedzialności karnej za łapownictwo bierne (sprzedajność) - art.228, łapownictwo czynne(przekupstwo) - art.229, płatną protekcję - art.230 oraz za przekroczenie uprawnień lub niedopełnienie obowiązków i działaniu przez to na szkodę interesu publicznego lub prywatnego - art.231 kodeksu karnego. Największą karą (12 lat pozbawienia wolności)zagrożone jest przestępstwo polegające na przyjmowaniu bądź udzielaniu korzyści majątkowej znacznej wartości. W wypadkach mniejszej wagi sprawca tych przestępstw podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do 2 lat. Nie podlega karze sprawca przestępstwa dotyczącego udzielenia korzyści majątkowej lub osobistej, jeśli korzyść zostaje przyjęta przez osobę pełniącą funkcję publiczną, a sprawca zawiadomił o tym organ powołany do ścigania przestępstw i ujawnił wszystkie okoliczności przestępstwa. W celu stworzenia odpowiednich warunków do zwalczania korupcji jako przestępstwa kryminalnego, wprowadzenia w administracji publicznej zmian eliminujących zjawisko korupcji oraz uświadomienia obywatelom wysokich kosztów społecznych korupcji we wrześniu 2002 roku przyjęta przez Radę Ministrów została Strategia Antykorupcyjna. Z tego powodu Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu zaleciło wprowadzenie tej tematyki do polskich szkół. Strategia przewiduje także dokonanie niezbędnych zmian w dotychczasowym ustawodawstwie w celu wyeliminowania przepisów ułatwiających korupcję. Ważną rolę w zwalczaniu zjawiska korupcji odgrywa, powołana przez rząd w marcu 2000 roku, Antykorupcyjna Grupa Robocza. Współpracując z Bankiem Światowym, opiniuje i doradza w sprawach dotyczących korupcji, inspiruje również badanie tego zjawiska. Członkami Grupy są wybitni polscy politycy, ekonomiści, prawnicy, dziennikarze, między innymi Leszek Balcerowicz, Włodzimierz Cimoszewicz, Ewa Łętowska, Janina Paradowska. Coraz aktywniejszy udział w zwalczaniu korupcji biorą organizacje pozarządowe. Jedną z nich jest działająca od 1998 roku „Transparency International Polska”, która jest polskim oddziałem „Transperency International”. Stowarzyszenie aktywizuje środowisko społeczne przeciw korupcji oraz ograny władzy państwowej w kierunku tworzenia odpowiednich zmian w prawie polskim. Program „Przeciw korupcji” realizuje Fundacja Batorego we współpracy z Helsińską Fundacją Praw Człowieka. W ramach tego programu Centrum Edukacji Obywatelskiej opracowało scenariusze lekcji o tematyce antykorupcyjnej. W zwalczaniu zjawiska korupcji angażowane są także miedzy innymi prokuratura, policja i Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Korupcja to zjawisko mające miejsce nie tylko w naszym kraju, ale również na całym świecie. Afery korupcyjne w Japonii na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych spowodowały upadek kilku rządów. We Włoszech ujawnione przypadki przyjmowania łapówek przez urzędników rządowych doprowadziły nie tylko do dymisji kilku gabinetów, ale także do utraty znaczenia tradycyjnych partii politycznych. Afery korupcyjne dotyczą również organizacji międzynarodowych. Ujawnione w 1995 roku przypadki przekupstwa przy zakupie sprzętu wojskowego doprowadziły do dymisji sekretarza generalnego NATO Willy'ego Claese. Pod koniec lat dziewięćdziesiątych głośna stałą się sprawa przyjmowania łapówek przez członków MKOL w zamian za poparcie miast ubiegających się o organizację igrzysk olimpijskich.
Korupcja uchodzi za jedno z podstawowych zagrożeń dla demokracji. Przeczy bowiem regułom równości wobec prawa, sprawiedliwości i uczciwej konkurencji, niszczy gospodarkę wolnorynkową oraz zniechęca obywateli do państwa i jego instytucji. Rozwinięta korupcja stwarza ogromne zagrożenie dla suwerenności państwa. Stanowi także zagrożenie dla ładu międzynarodowego. Władza skorumpowana to władza niemoralna, arogancka i stronnicza, a więc niegwarantująca właściwego wypełniania wewnętrznych funkcji i zadań stojących przed państwem. Skutkami korupcji są marnotrawienie i nieefektywne wykorzystanie finansów publicznych, stanowiska państwowe obsadzane przez nieodpowiednie osoby, odwracanie się obywateli od państwa i spadek zaufania do instytucji publicznych.
Bibliografia:
1. Wiedza o Społeczeństwie-Vademecum Maturalne 2008, OPERON Piotr Leszczyński i Tomasz Snarski
2.Wiedza o Społeczeństwie-podrecznik część I zakres rozszerzony, OPERON Zbigniew Smutek , Janusz Maleska, Beata Surmacz
3.Wiedza o Społeczeństwie-podręcznik część II zakres rozszerzony, OPERON Zbigniew Smutek , Janusz Maleska, Beata Surmacz
4.Wiedza o Społeczeństwie-Matura 2008 Testy dla Maturzysty, OPERON (statystyki)
5. Słownik Wyrazów Obcych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006