Ekonomia 19,10,2010
PARADOKSY
Paradoks Giffena - mimo ogólnego wzrostu cen popyt na dobra niższego rzędu wzrasta, ponieważ dobra te są relatywnie tańsze i w sytuacji ogólnego wzrostu cen nabierają na znaczeniu.
Paradoks Veblena - w niektórych grupach społecznych popyt na dobra wyższego rzędu rośnie wówczas gdy rośnie ich cena ( prestiż), paradoks ten dotyczy dóbr będących efektem pokazowej konsumpcji, a posiadanie tego dobra jest oznaka pozycji społecznej.
Paradoks „Snoba” - (efekt demonstracji) konsument nabywa te dobra, których inni nie nabywają, chcąc pokazać swoją wyjątkowość, indywidualność.
Paradoks przezornościowy - nabywamy dobra w obawie przed wzrostem ich ceny, zakończeniem produkcji.
Paradoks „owczego pędu” - efekt Leibeisteina, konsumenci podążają za zachowaniami innych konsumentów.
Efekt Rygla - mimo utraty części lub całości dochodów popyt w początkowym okresie nie zmienia się, konsument stara się utrzymać dotychczasowy poziom konsumpcji kosztem oszczędności lub wyprzedaży części majątku.
Efekt spekulacyjny - nabywamy dobra aby w przyszłości sprzedawać je z zyskiem.
Efekt substytucyjny - spadek popytu na dobro relatywnie droższe.
Efekt dochodowy - zmiana ceny powoduje zmianę dochodów realnych.
Podaż - ilość dóbr i usług jakie producenci chcą i są w stanie wyprodukować w danym czasie, miejscu i po określonej cenie.
Wpływ na podaż mają:
cena surowców i ich dostępność
dostępność technologii
opłacalność produkcji
ilość konkurencji
Prawo podaży rynkowej - wraz ze wzrostem ceny podaż wzrasta i na odwrót, ceteris paribus.
Krzywa podaży - jeśli cena jest niska, to podaż również jest niższa, im wyższa cena tym wyższa podaż. Czynniki cenowe nie powodują przesunięcia krzywej podaży, a jedynie poruszanie się po niej. Może nastąpić przesunięcie w lewo (spadek podaży) w przypadku gdy np. zwiększy się cena surowców, zmniejszy się popyt, zwiększa się koszty produkcji, pojawia się problemy techniczne. Przesuniecie w prawo oznacza zwiększenie podaży.
Punkt równowagi rynkowej - popyt zrównał się z podażą, w punkcie równowagi rynkowej, wyznaczona jest cena równowagi rynkowej nazywana jest ceną czyszczącą rynek, ponieważ usuwa nadwyżki lub niedobory.
Model pajęczyny - przedstawia opóźnienia reakcji producentów na zmiany popytu, reakcja polega na zmianie ceny a w efekcie wielkości podaży, może mieć stałą amplitudę wahań, tłumione wahania lub wybuchowe badania.
RÓWNOWAGA BRZEGOWA
Cena - umowna wartość danego dobra, a więc kwota jaka konsument chciałby zapłacić za dane dobro, a producent uzyskać za nie.
Cena administrowana - ustalona przez władze
maksymalna - najwyższa cena jaka producent może żądać za dany towar, np. wynagrodzenie prezydenta miasta, ustalana jest poniżej punktu równowagi rynkowej, ma chronić konsumenta
minimalna - najniższa cena, aby producent nie stracił, np. płaca minimalna, ceny skupu, ustalana jest powyżej punktu równowagi rynkowej
Funkcje cen :
informacyjna
równoważenie popytu i podaży
alokacyjna (przemieszczenie dochodów między grupami)
redystrygacyjna (podział dochodów)
MODELE RYNKU
Konkurencja doskonała - produkt jest jednorodny ale posiada substytuty. Reklama nie jest potrzebna, ponieważ produkt jest zbyt podobny do siebie. Cenę ustala rynek, poszczególni producenci nie mają wpływu na kształtowanie ceny. Łatwy dostęp do wkroczenia na rynek i wyjścia z niego np. rynek owoców i warzyw.
Czysty monopol - jedne producent, brak substytutów np. firma wodociągowa, reklama ma charakter wizerunkowy PR, wielu konsumentów, produkt jednorodny, bardzo ciężko wejść na taki rynek, cenę ustala monopolista.
Konkurencja monopolistyczna - sporo przedsiębiorstw np. przemysł obuwniczy i odzieżowy, kształtowanie wizerunku marki poprzez reklamę, wejść na rynek jest łatwo, wypromować markę bardzo trudno.
Oligopol - kilka dominujących przedsiębiorstw np. rynek samochodowy, telekomunikacyjny. Trudno wejść na rynek, cenę ustalają najwięksi producenci, szczególnym przypadkiem oligopolu jest duopol - tylko dwa przedsiębiorstwa