Utwór współautorski powstały w wyniku współpracy przynajmniej dwóch twórców (przesłanki: twórcy muszą stworzyć jeden utwór, który będzie przedstawiał coś nowego i oryginalnego m.in. przez unikalny wkład pracy twórców; współpraca twórców powinna się zacząć już od etapu tworzenia pojedynczych wkładów; współtwórcom przysługuje prawo autorskie wspólnie)
dzieł połączonych, o których mowa w art. 10 pr. aut. Dzieło połączone charakteryzuje się tym, że współpraca i połączenie wkładów, stanowiących samodzielne utwory, następuje już po ich powstaniu, jedynie w celu wspólnego rozpowszechniania4. Przykładem dzieła połączonego mogą być dwa opracowania obracające się wokół podobnej tematyki (np. problematyka geografii i kultury Kenii), które zostaną połączone już po ich stworzeniu w celu ich publikacji.
Dzieło zbiorowe - utwór stworzony przez większy zespół autorów, zgodnie z ustaloną przez wydawcę koncepcją całości, np. encyklopedia, słownik, publikacja periodyczna; prawo do poszczególnych części dzieła zbiorowego mających samodzielne znaczenie przysługuje ich autorom; prawo do całości dzieła zbiorowego i do jego tytułu przysługuje wydawcy
Utworem pracowniczym jest utwór, który równocześnie spełnia dwie przesłanki:
został dokonany przez osobę pozostającą w stosunku pracy,
stworzenie utworu mieści się w zakresie obowiązków służbowych pracownika.
Utwór zależny - określa prawem zależnym konieczność uzyskania zgody twórcy utworu pierwotnego na rozporządzanie i korzystanie z opracowania. Przykładami opracowania są m.in. tłumaczenie, przeróbka i adaptacja. Istnienie utworu zależnego wiąże się z twórczą ingerencją w utwór pierwotny. Element twórczy jest tu kluczowy, stanowiąc przesłankę objęcia utworu zależnego ochroną.
dziełem inspirowanym jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia, posiadający tę dodatkową cechę, że asumpt twórczy do jego powstania dał cudzy utwór.
Dzieło osierocone - utwór, do którego prawdopodobnie nie wygasły autorskie prawa majątkowe i jednocześnie nie ma możliwości dotarcia do właścicieli tych praw
Dozwolony użytek osobisty - Bez zezwolenia twórcy wolno nieodpłatnie korzystać z już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego. Przepis ten nie upoważnia do budowania według cudzego utworu architektonicznego i architektoniczno-urbanistycznego oraz do korzystania z elektronicznych baz danych spełniających cechy utworu, chyba że dotyczy to własnego użytku naukowego niezwiązanego z celem zarobkowym.
Dozwolony użytek publiczny zezwala na nieodpłatne (co do zasady) korzystanie z już rozpowszechnionego utworu na różne sposoby, które powodują udostępnienie go nieograniczonej publiczności.
Utwór - .każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia.
Kryteria utworu:
- stworzony przez człowieka
-oryginalności (nie może być powielony)
-ustalenia (chociaż jedna osoba musi poznać dzieło)
Twórca - autor dzieła sztuki lub opracowania naukowego, podmiot aktu twórczego, zakończonego powołaniem do życia dzieła o jednostkowym charakterze, którego nie było wcześniej
Autorskie prawa majątkowe - wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz prawo do wynagrodzenia za korzystanie z utworu. Z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie, autorskie prawa majątkowe gasną z upływem lat siedemdziesięciu:
1) od śmierci twórcy, a do utworów współautorskich - od śmierci współtwórcy, który przeżył pozostałych;
2) w odniesieniu do utworu, którego twórca nie jest znany - od daty pierwszego rozpowszechnienia, chyba że pseudonim nie pozostawia wątpliwości co do tożsamości autora lub jeżeli autor ujawnił swoją tożsamość;
3) w odniesieniu do utworu, do którego autorskie prawa majątkowe przysługują z mocy ustawy innej osobie niż twórca - od daty rozpowszechnienia utworu, a gdy utwór nie został rozpowszechniony - od daty jego ustalenia;
4) w odniesieniu do utworu audiowizualnego - od śmierci najpóźniej zmarłej z wymienionych osób: głównego reżysera, autora scenariusza, autora dialogów, kompozytora muzyki skomponowanej do utworu audiowizualnego.
Autorskie prawa osobiste
Art. 16. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, autorskie prawa osobiste chronią nieograniczoną w czasie i niepodlegającą zrzeczeniu się lub zbyciu więź twórcy z utworem, a w szczególności prawo do:
1) autorstwa utworu;
2) oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo;
3) nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania;
4) decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności;
5) nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.
Plagiat (łac. plagium - kradzież) - pojęcie z zakresu prawa autorskiego oznaczające skopiowanie cudzego utworu (lub jego części) wraz z przypisaniem sobie prawa do autorstwa poprzez ukrycie pochodzenia splagiatowanego utworu. Może być nim obraz, grafika, fotografia, piosenka, wiersz, praca magisterska, praca doktorska, publikacja naukowa jak również gra komputerowa.
Plagiat jawny polega na przejęciu całości lub fragmentu cudzego utworu i opatrzeniu go własnym nazwiskiem
Plagiat ukryty występuje wtedy, gdy autor przejmuje fragmenty z cudzego utworu bez podania źródła i pierwotnego autora, a następnie wplata je do własnych wywodów. Odnosi się to nie tylko do dosłownych zapożyczeń (słowo w słowo), ale również na odwzorowaniu danego utworu przy użyciu innych wyrazów, oddających jednak dokładnie tę sama treść i konstrukcję myślową (rodzaj wywodu)
Autoplagiat nie jest rodzajem plagiatu, gdyż ten polega na skopiowaniu cudzej twórczości. Autoplagiat jest zaś tradycyjną nazwą powtórnego publikowania własnej twórczości, bez zamieszczenia informacji na ten temat. Autoplagiat (utworów, danych) spotyka się czasem wśród naukowców próbujących w ten sposób uzyskać ilościowe powiększenie swojego dorobku.
Za naruszenie praw autorskich grozi odpowiedzialność karna w postaci:
rozpowszechnianie utworu bez zgody - kara grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2,
rozpowszechnianie w celu uzyskania korzyści majątkowej - kara pozbawienia wolności do lat 3,
gdy rozpowszechnianie stanowi stałe źródło dochodu albo określona osoba kieruje lub organizuje tego rodzaju działalność - kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5,
gdy sprawca działa nieumyślnie - kara grzywny, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Naruszający prawa autorskie może być także pociągnięty do odpowiedzialności cywilnej, twórca może zażądać m.in.
zaniechania naruszeń;
usunięcia skutków naruszenia;
naprawienia szkody (na zasadach ogólnych lub poprzez zapłatę dwu-, a w przypadku zawinionego naruszenia trzykrotności wynagrodzenia, jakie byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu);
wydania uzyskanych korzyści;
oświadczenia odpowiedniej treści, zamieszczonego w prasie.