HIGIENA GŁOSU DZIECKA

Aparat głosowy dziecka jest niezmiernie delikatny, gdyż jego krtań jeszcze rozwija się, dlatego prawidłowe wydobywanie i kształtowanie głosu oraz jego higiena jest ważnym zagadnieniem wychowania muzycznego. Dlatego też, by narządu głosowego dziecka nie uszkodzić, czy nawet bezpowrotnie zniszczyć, drużynowy musi zwrócić uwagę na podane niżej reguły :

1. Śpiewać należy wyłącznie w skali rozpiętości głosu dziecka w wieku zuchowym, to jest od c z oktawy razkreślnej do e z oktawy dwukreślnej.

2. Zwracać uwagę na prawidłową emisje głosu:

a) postawa przy śpiewie

b) oddech w odpowiednich miejscach śpiewanej melodii,

c) należyta dykcja i artykulacja głosek,

d) wykorzystanie rezonatora głosowego

e) czysta intonacja.

3. Wykorzystywać w śpiewie zmiany w odcieniach dynamicznych, lecz nie wolno nigdy żądać od zuchów głośnego śpiewu ( krzyku ).

4. Nie wolno śpiewać :

a) podczas forsownej wędrówki,

b) w marszu pod górę i z góry w dół,

c) w chłodnym powietrzu ( na mrozie, wietrze, itp. ),

d) w zakurzonym powietrzu np.. w autobusie.

5. Czas trwania śpiewu czy pląsania nie może przekraczać 10 minut.

6. Przy bardzo intensywnych, wyczerpujących fizycznie pląsach dzielić gromadę na dwie grupy, z których jedna pląsa a druga śpiewa, później następuje zamiana.

7. Nie pozwolić, aby dziecko śpiewało nawet przy najmniejszej chrypce, czy innej niedyspozycji głosowej.

8. Natomiast likwidować szkodliwe dla głosu wszelkie napięcia mięśni w okolicach szyi.

9. Często przewietrzać pomieszczenie, w którym prowadzi się zajęcia.

10. Piosenka nie może przekraczać możliwości wykonawczej zucha.

DOBÓR REPERTUARU

Przy wyborze piosenek do zajęć z zuchami, drużynowy winien kierować się następującymi podstawowymi kryteriami:

1. Stopień trudności piosenek nie może przekraczać możliwości wykonawczych dzieci :

a) rytmika pieśni,

b) odpowiednio dobrana tonacja,

c) tessitura ( łatwe zestawy motywów melodii ),

d) zrozumiały dla zuchów tekst słowny,

e) właściwy ambitus ( melodia nie przekracza skali głosowej dziecka ).

2. Wartość artystyczna pieśni jest głównym warunkiem w doborze repertuaru. Teks słowny i muzyczny pieśni zawierać musi walory artystyczne. Doświadczenie życiowe i rozsądek drużynowego każe mu wykluczyć wszelkie banalne teksty, jak również i te, które są niezgodne z zainteresowaniami zuchów.

3. Tematyka pieśni winna być przydatna do całokształtu pracy wychowawczej gromady zuchowej. Piosenka wcale nie musi zawierać słów mówiących o zuchach. Ma natomiast opiewać życie dzielnych ludzi, godnych do identyfikacji i naśladownictwa dla zuchów.

ZASADY UCZENIA PIOSENEK

Drużynowy unika stałych schematów uczenia nowych piosenek. Każdą z nich próbuje w inny sposób wprowadzić. Zawsze jednak przestrzega następujących zasad :

1. Dostarczenie zuchom pozytywnej motywacji do nauki piosenek ( gawęda ).

2. Piosenka powinna się łączyć z tematyką zbiórki zuchowej.

3. W zasadzie tekstu słownego nie wyodrębniamy od melodii piosenki, traktujemy ja całościowo.

4. Dopuszczalna jest recytacja rytmiczna tekstu słownego pieśni.

5. Nauczanie pieśni urozmaica drużynowy w przeróżny sposób.

6. Ucząc pieśni drużynowy nie spieszy się, wielokrotnie śpiewa piosenkę, zanim zuchy mu ja powtórzą.

7. Nucenie piosenki „mormorando” lub śpiewanie jej melodii na sylabie „la” jest nie pierwszym, lecz ostatnim etapem nauczania piosenki.

8. Unikamy skojarzeń ze szkolnym systemem nauczania pieśni.

9. Drużynowy jest wzorem dla zucha, uczymy pieśni „ze słuchu”.

10. Akompaniament instrumentalny winien być dyskretny, nie zagłuszający śpiewających zuchów.

RECYTACJA TEKSTU PIOSENKI

Drużynowy proponuje wykonanie zrytmizowanego tekstu piosenki w następujący sposób :

• wesoło

• uroczyście

• „wściekle”

• nerwowo

• nudnie

• zmęczonym głosem itp.

lub też jak :

• czarodziej

• nauczyciel

• przedszkolak

• aktor ( tragik , komik )

• kapral w wojsku

• egzaltowana dama

• pensjonarka itp.

RYTMIZACJA TEKSTÓW

Drużynowy ułatwi zuchom nauczenie się tekstu piosenki stosując jego rytmizacje urozmaiconą w różny sposób :

1. Recytacja tekstu z wyklaskiwaniem rytmu ( wystukiwanie ) :

1. w miejscu

2. przed sobą za każdym razem w innym miejscu,

3. po całej sali

2. Wytupywaniem rytmu :

1. w miejscu

2. po całej sali

3. w marszu jeden za drugim

3. Odtwarzanie rytmu całym ciałem:

1. w miejscu

2. w marszu jeden za drugim

3. po całej sali

SPOSOBY UCZENIA SIĘ SŁÓW PIOSENEK

Układanka

Każde słowo piosenki napisane jest na innej kartce. Z otrzymanych kartek zuchy układają kolejność tekstu piosenki. Można wprowadzić współzawodnictwo miedzy szóstkami.

Rebus

Drużynowy z tekstu piosenki ułoży rebus, który zuchy rozszyfrują.

Szukanie brakujących słów

Z tablicy szkolnej lub z kartonu zuchy odczytują wcześniej napisany tekst piosenki. Sukcesywnie drużynowy wymazuje lub zakrywa kolejne wyrazy. Zuchy recytują z pamięci tekst.

Głuchy telefon

Drużynowy przekazuje szeptem ( do ucha najbliższego sąsiada ) poszczególne słowa piosenki. Ów w ten sam sposób przekazuje je dalej, aż dojdą one z powrotem do drużynowego.

Zapamiętywanie wyrazu

Drużynowy szepce do ucha każdemu zuchowi jeden wyraz piosenki. Następnie głośno recytuje tekst piosenki, a zuchy przedstawiające dany wyraz szybko ustawiają się przed drużynowym w jednym szeregu ( lub rzędzie ).

Rysunki

A. Zuchy rysują dowolną technika plastyczną treść piosenki.

B. Drużynowy w trakcie recytacji słów, pokazuje obrazki ilustrujące

Treść piosenki

Zabawa z piłką

Zuchy stoją w kręgu. Drużynowy rzuca do jednego z nich piłkę, wypowiadając pierwszy wyraz piosenki. Zuch łapie piłkę, mówi głośno drugi wyraz i odrzuca piłkę drużynowemu, który prowadzi zabawę dalej, aż wszystkie słowa piosenki zostaną wypowiedziane.

Rozkładanie sylab

Zuchy kolejno recytują sylaby zrytmizowanego tekstu piosenki. Kto się pomyli - wypada z gry lub daje fanta.

Sztafeta

W trakcie pokonywania zadań sztafetowych w sprawnościowych grach i ćwiczeniach zuchy mogą podczas zmiany partnerów wypowiadać kolejny wyraz lub wers piosenki.

Wyliczanka

Drużynowy wykorzystuje słowa piosenki jako wyliczankę przed zabawą.

ZASADY PLĄSANIA I ŚPIEWANIA

1. Nie dyktuj słów.

2. Jeśli piosenka jest długa to na zbiórce naucz jej fragmentu, czas uczenia nie powinien być dłuższy niż 20 minut.

3. Zbiórka to nie estrada.

4. Śpiewaj przy każdej okazji, ale nie podczas forsownej wędrówki, na mrozie, wietrze, w zakurzonym pomieszczeniu.

5. Czas śpiewu, pląsu do 10 minut.

6. Stwórz okazję do improwizowania, tworzenia piosenek.

7. Wykorzystuj instrumenty.

8. Nie oddzielaj słów od melodii.

9. Stopień trudności nie może przekraczać możliwości dziecka.

10. Tematyka piosenki musi być dostosowana do całości.

11. Zwróć uwagę na właściwą postawę zucha podczas śpiewu, na właściwy oddech, dykcje, artykulację.

Piosenki i pląsy

Piosenki i pląsy - bez nich trudno wyobrazić sobie zuchową zabawę.

Co dają:
- podkreślają spójność gromady;
- wprowadzają lub zmieniają nastrój, pomagają wejść w atmosferę zbiórki;
- pozwalają pobudzić lub wyciszyć gromadę;
- pobudzają wyobraźnię;
- wzbudzają uczucia;
- pomagają poznawać świat;
- uatrakcyjniają zbiórkę;
- mogą być nagrodą;
- pozwalają odpocząć, np. po męczących ćwiczeniach.

Jak uczyć piosenek:
. Faza I - zapoznanie się z piosenką.
. Faza II - uczenie melodii.
. Faza III - uczenie słów.

Zasady przy uczeniu i śpiewaniu piosenek:
- nie każ zuchom zapisywać tekstu piosenki;
- wybieraj piosenki o treści zgodnej z tematem zbiórki;
- sama wcześniej opanuj bezbłędnie tekst i melodię;
- piosenek ucz na raty - na jednej zbiórce jedną zwrotkę (jeżeli piosenka jest krótka, można nauczyć jej od razu w całości);
- jeżeli śpiewanie nie jest twoją mocną stroną, poproś o pomoc przyboczne, w ostateczności skorzystaj z magnetofonu;
- jeżeli umiesz grać na jakimś instrumencie, wykorzystaj to;
- nie pozwól, aby zuchy śpiewały:
. podczas forsownej wędrówki;
. w marszu pod górę;
. w zakurzonym pomieszczeniu
. gdy mają chrypkę.

Przykłady uatrakcyjnienia nauki piosenek:
. recytacja tekstu z wyklaskiwaniem, wytupywaniem, pstrykaniem, itp.;
. recytacja tekstu w bardzo wolnym lub bardzo szybkim tempie;
. zabawa w "Głuchy telefon";
. rozsypanki, uzupełnianki;
. rebusy;
. tworzenie historyjki obrazkowej
. sztafety;
. ścieranie tekstu z tablicy.

Przykłady utrwalenia nauczonych piosenek: . zabawa w "dyrygenta" (drużynowa jest dyrygentem i wskazuje szóstkę, która ma śpiewać, inne szóstki czekają na swoją kolej);
. zabawa z piłką (jedna osoba stoi w środku koła i rzuca piłkę, osoba, która ją złapie mówi np. jeden wers tekstu piosenki; jeżeli nie potrafi może dać fanta).

Pląs - to słowo żyje tylko w języku zuchów i starszej polszczyźnie. Jest to ruch towarzyszący piosence. Może ją inscenizować, a także być kompozycją prostych elementów tanecznych.

Jak uczyć pląsów:
- stanąć z zuchami w kole, wykonywać pląs, zuchy szybko zaczną cię naśladować; jeśli uczysz pląsu trudniejszego, pokaz go zuchom ze dwa razy i przećwicz z nimi poszczególne elementy.

UWAGI METODYCZNE DLA ZUCHO - ŚPIEWO - MISTRZA

1. Do pomocy w nauce piosenek, jak również do akompaniamentu, należy wykorzystać tych zuchów lub harcerzy ( przyboczni ), którzy umieją grać na jakichkolwiek instrumentach muzycznych. Najbardziej znanym i powszechnie używanym instrumentem jest gitara.

2. Sztuka muzyczna zawiera w sobie wiele wychowawczych wartości. Piosenki i pląsy są pewnym kontaktem zucha z muzyką i spełniają na zbiórce różnorodne funkcje :

1. ludyczną ( zabawa, rozrywka )

2. kreatywną ( rozwijanie inwencji twórczej dzieci )

3. wypoczynkową ( relaks )

4. patriotyczną

5. przekazywania tradycji

6. rekompensacyjno - terapeutyczną

7. zaspokajania potrzeb emocjonalnych

8. ekspresyjną ( ujawnianie własnych przeżyć, emocji )

9. wspólnotową ( integracja grupy )

10. dyscyplinującą ( tylko w subordynowanej grupie zbiorowy śpiew jest piękny i daje pełną satysfakcję )

11. rozwojowa ( kształtowanie osobowości )

12. oczyszczającą ( rozładowanie napięć psychicznych, katharsis )

13. emocjonalną

14. poznawczą

15. artystyczną ( umuzykalniającą ).

3. Rozśpiewanie zuchów nie polega na tym, aby śpiewać często, wiele i głośno. Piosenki należy wykonywać ładnie, czysto pod względem intonacyjnym, z dokładnym odtworzeniem rytmu.

4. Zuchy mają śpiewać w sposób całkowicie naturalny, to znaczy bez doprowadzenia do wysiłków, nabrzmień krtani. Śpiew jest udźwiękowioną, a nie krzykiem.

5. Pożądane jest śpiewanie i pląsanie z zuchami na otwartym powietrzu pod warunkiem, że nie jest zimno i za wilgotno oraz nie ma wiatru. Jako zasadę ogólną można przyjąć, że od listopada do marca włącznie, nie należy śpiewać z zuchami na podwórzu, na spacerze, wycieczce, w ogrodzie itp.

6. Przed rozpoczęciem zaśpiewania piosenki należy znaleźć najpierw dźwięk właściwy dla tonacji danego utworu, aby utrzymać się w skali rozpiętości głosu dziecka w wieku zuchowym.

7. Aparat głosowy zucha jest jeszcze bardzo delikatny, dlatego drużynowy musi dbać na zbiorkach o właściwą higienę śpiewu. Na narząd głosowy dziecka szczególnie ujemnie wpływają następujące czynniki :

1. za głośny śpiew

2. niewłaściwy i w nieodpowiednim miejscu postawiony oddech w trakcie śpiewu

3. nadużywanie głosu pod względem siły i wytrzymałości

4. piosenki przekraczające możliwości wykonawcze zuchów ( zbyt trudne melodie, rytm )

5. śpiewanie w złym rejestrze głosowym ( głosem piersiowym zamiast głowowym )

6. długotrwale śpiewy na zbiórce ( bez odpoczynku )

7. nadwerężanie krtani głośnymi krzykami w czasie gier i zabaw

8. intensywne pląsy z równoczesnym śpiewaniem

9. śpiew podczas forsownego marszu

10. nieliczenie się z wąską skalą głosu dziecka

11. dźwięki gardłowe, powstające na skutek ucisku krtani, skurczu mięśni krtani, lub wadliwego ustawienia się wiązadeł głosowych

12. dźwięki zębowe ( niedostateczne otwieranie ust )

13. dźwięki nosowe ( strumień powietrza przechodzi przez nos )

14. zmuszanie zuchów do śpiewania , jeżeli tego nie chcą

15. brak higieny głosu ( głos dziecka jest niezdolny do większych wysiłków)

16. śpiewanie w źle dobranych tonacjach ( za wysoko lub za nisko )

17. śpiewanie bez opamiętania w zakurzonych pomieszczeniach.

8. Drużynowy powinien nauczyć zuchy, by czysto i dokładnie śpiewały piosenki, wsłuchiwały się w głos sąsiadów, dostrajały swój głos do ogólnego brzmienia, nie wyróżniały się w śpiewie, nie pozostawały w tyle, nie wyprzedzały pozostałych i, wreszcie, rozumiały treśc piosenki i odpowiednio wczuwały się w nią.

7

---