15.III.2009
CECHY USZKODZENIA UKŁADU RUCHOWO - KOORDYNACYJNEGO:
układ dwunożny
układ dla ruchów dowolnych - neuron ruchowy ośrodkowy(uszkodzenie daje objawy zespołu niedowładu ośrodkowego ) i neuron ruchowy obwodowy (uszkodzenie czyli albo jądra nerwów czaszkowych, rogi przednie rdzenia, korzenie, sploty albo nerwy ruchowe wówczas zespół niedowładu wiotkiego)
neuron dla ruchów
ZESPÓŁ SPASTYCZNY (niedowład lub porażenie globalne) - wygórowanie odruchów ścięgnistych i okostnowych, może występować rzepkotrząs lub stopotrząs. Wzmocnienie napięcia mięśniowego.
Ci pacjenci nie mogą zapanować nad spastyką.
Zniesienie lub osłabienie odruchów skórnych. Może pojawić się objaw patologiczny np. objaw Babińskiego
ZESPÓŁ WIOTKI - niedowład lub porażenie ograniczone. Osłabienie lub zniesienie odruchów ścięgnistych i okostnowych.
Zaniki mięśniowe elektrycznym czynnikiem zwyrodnienia. Obniżenie napięcia mięśniowego.
USZKODZENIE NA POZIOMIE KORY MÓZGOWEJ - uszkodzone wszystkie czynności ruchowe (te, które mają największą reprezentację w korze mózgowej np. mięśnie dolne twarzy, dłoni).
Ognisko uszkodzenia po prawej stronie to lewa część porażona.
Nie występują zaburzenia czucia.
USZKODZENIE NA POZIOMIE ISTOTY BIAŁEJ PODKOROWEJ - niedowład ograniczony do jednej kończyny i uszkodzenie dolnej części twarzy po stronie przeciwnej do uszkodzenia.
Niedowład twarzowo - ramienny.
USZKODZENIE NA POZIOMIE TOREBKI WEWNĘTRZEJ - niedowład połowiczy lub porażenie z osłabieniem mięśni dolnych części twarzy. Mogą towarzyszyć połowicze zaburzenia czucia.
(Zwrócić uwagę na wzrok pacjenta, czasami występuje niedowidzenie połowicze.)
ZESPÓŁ RZEKOMO - OPUSZKOWY - uszkodzenie dróg korowo - jądrowych obu półkul mózgu. Zaburzenia w połykaniu. Może występować mowa dysartyczna. Labilność afektów. Wygórowanie odruchu rzuchwowego i pojawienie się odruchu pyszczkowego.
USZKODZENIE NA POZIOMIE PNIA MÓZGU - niedowłady lub porażenia trzy lub czterokończynowe. Tu zazwyczaj zaburzenia nerwów czaszkowych.
USZKODZNIE NA POZIOMIE RDZENIA KRĘGOWEGO - wysokość uszkodzenia neuronu ruchowego wyznacza zaburzenia czucia powierzchownego. Jeśli uszkodzenie powyżej Th 1 to tetraplezja (porażenie lub niedowład). Jeśli uszkodzenie na poziomie piersiowym to paraplegia. Uszkodzenie na poziomie lędźwiowym to paraplegia.
USZKODZENIE NA POZIOMIE KOMÓREK RUCHOWYCH ROGÓW PRZEDNICH RDZENIA - niedowład ograniczony z zanikiem mięśni i obniżeniem napięcia mięśniowego, osłabienie odruchu. Brak zaburzeń czucia.
USZKODZENIE KORZENIA NERWU - występuje niedowład niedużego stopnia, jest ograniczony, jest zanik mięśni i obniżeniu napięcia mięśniowego. Występuje osłabienie lub zniesienie odruchów i zaburzenia wszystkich rodzajów czucia w typie korzeniowym.
USZKODZENIE SPLOTU NERWOWEGO - niedowład ograniczony, rzadziej globalne porażenie kończyny. Obniżenie napięcia mięśniowego. Zaniki mięśniowe. Osłabienie lub zniesienie odruchów. Występują zaburzenia czucia.
USZKODZNIE NERWU OBWODOWEGO - niedowład ograniczony, który odpowiada uszkodzonymi nerwami. Obniżenie napięcia mięśniowego. Zaniki mięśniowe. Osłabienie odruchów lub ich zniesienie. Zaburzenie wszelkich rodzajów czucia, które odpowiadają uszkodzonemu nerwowi.
ZESPÓŁ OPUSZKOWY - zaburzenia połykania. Mowa dyzartyczna (zamazana, nosowa). Twarz maskowata, amimiczna. Zanikają mięśnie twarzy. Opadanie żuchwy. Zanik mięśni języka. (można obcinać za dłuuuuuuugi język!!!)
Układ koordynacyjny (pozapiramidowy) - móżdżek, układ przedsionkowy, układ odpowiedzialny za czucie ułożenia
3 ELEMENTY MODELU RUCHOWO - KOORDYNACYJNEHO:
chód
ruchy poszczególnych części ciała
postawa ciała
RUCH LOKOMOCYJNY - przemieszczanie się całego ciała w przestrzeni
RUCH NIELOKOMOCYJNY - ruch poszczególnych części ciała bez przemieszczania się całego ciała w przestrzeni
RUCH CHWYTNY MANIPULACYJNY - ruch dotyczy kończyn górnych, a w szczególności dotyczy ręki dłoni
Badanie sprawności mechaniczne sterowanie osią ciała:
ograniczamy zmianę pozycji ciała z boku na bok, siadanie (łamanie osi ciała)
stanie
chodzenie
utrzymanie pionowej pozycji ciała (zarówno bez ruchu i w ruchu)
USZKODZENIE UKŁADU POZAMIRAMIDOWEGO - zmiany w tym układzie prowadzą do zaburzeń płynności ruchu celowego i uniemożliwiającego w ten sposób szybką zmianę pozycji ciała. np. w zespole parkinsonowym czyli kineza, superkineza.
(użycie wibratora!!!!!!!!!!)
ZESPOŁYPOZAPIRAMIDOWE:
zespół parkinsonowski
zespół pląsawiczy
zespół atetotyczny
móżdżek, robak, układ kłaczkowo - grudkowy, dwie półkule mózu
Sprawność móżdżku sprawdzamy przez badanie koordynacji. Motoryczność!!
Czy występuje współdziałanie w utrzymaniu równowagi. Regulacja napięcia mięśniowego.
Jeśli zespół robaka móżdżku może występować objaw ręberga (chwianie się w pozycji stojącej przy otwartych i zamkniętych oczach)
chód marynarski (na szerokiej podstawie)
asymergia tułowia (nienadąrzanie górnej cześci tułowia za dolną w czasie chodu)
chwianie się w pozycji siedzącej bez podparcia
ZESPÓŁ PÓŁKUL MÓŻDŻKU - występuje oczopląs szczególnie przy spojrzeniu w stronę uszkodzoną. Drżenie zamiarowe pod koniec ruchu celowego (np. próba palec - nos). Mowa skandowana, zamazana. Podczas chodzenia będzie zbaczał (tor ruchu) w stronę uszkodzoną. Obniżenie napięcia mięśniowego.
TWÓR SIATKOWATY - jego struktury zlokalizowane w międzymózgowiu, pniu mózgu i górnym odcinku rdzenia kręgowego szyjnego.
Wyróżnia się dwie części:
a) układ zstępujący - kontroluje czynność odruchową rdzenia, napięcie mięśni szkieletowych. Czynność ośrodka oddechowego i czynność ośrodków które regulują krążenie krwi.
b) układ wstępujący - układ nieswoisty, który aktywuje korę mózgową. Pełni rolę zasilacza, który reguluje procesy zachodzące w ośrodkowym układzie nerwowym. Odpowiedzialny za stan czuwania. Świadomy odbiór bodźców.
Związany z nim stan przytomności. Wyłączenie tworu siatkowatego prowadzi do śmierci. Jeśli zaburzenia to utraty zaburzenia przytomności (śpiączka, półśpiączka, półmrok, delerka...)
KSZTAŁTOWAMNIE NAWYKU PRAWIDŁOWEJ POSTAWY
Co to jest postawa? Charakterystyczna cecha każdego człowieka. Swobodny układ ciała w pozycji stojącej.
Jest to sposób trzymania się osobnika.
Nawyk ruchowy, który w dużej mierze zależy od budowy naszego ciała, ale też sprawności i funkcjonowania jego narządów i funkcjonowania jego narządów i układów, ale też jest zależny od działalności człowieka jako istoty społecznej czyli od charakteru jego pracy.
W poszczególnych etapach życia człowieka różne czynniki wpływają na postawę.
Kręgosłup jest trzonem postawy. Dzięki fizjologicznym krzywiznom pełni funkcję podporową i kształtuje postawę ciała.
Postawa zależy w dużej mierze od tego jak kręgosłup będzie się kształtował w różnych etapach rozwoju.
Jeśli ktoś siedzi zgarbiony dąży do pozycji zgięciowej (niezupełny wyprost!)
Wszystkie asymetrie, wady postawy zaczynają się już u dzieci (ciężkie plecaki, nieodpowiednio noszone itd.)
* w Polsce dzieci ok.18% w Europie 13%
PLECY OKRĄGŁE - nadmierne uwypuklenie fizjologicznej krzywizny piersiowej (garbienie się, wysuwanie głowy czyli protrakcja (retrakcja to cofanie)), barki ku przodowi, odstawanie łopatek, spłaszczona klatka piersiowa
PLECY WKLĘSŁE - nadmierne uwypuklenie fizycznej krzywizny lędźwiowej. Znaczne wygięcie lordozy lędźwiowej ku przodowi. Wypięty brzuch. Podkurczone nadmiernie mięśnie (przykurczone).
PLECY OKRĄGŁO - WKLĘSŁE - połączenie wyżej wymienionych wad
PLECY PŁASKIE - spłaszczenie obydwu krzywizn zarówno kifozy i lordozy
SKOLIOZA - boczne skrzywienia kręgosłupa
WADY STATYCZNE KOŃCZYN DOLNYCH:
KOLANA KOŚLAWE - wygięcie kończyn w stawach kolanowych do wewnątrz -------> X
KOLANA SZPOTAWE - wygięcie w stawie kolanowym na zewnątrz -------> O
STOPY:
płaskostopie
szpotawe
koślawe
końskie
Kształtowanie krzywizn zaczyna się już w okresie niemowlęcym.
ETAPY PIONIZACJI POSTAWY DZIECKA:
w 3-4 miesiącu niemowlę unosi główkę i tułów i opiera się na rękach
w 7-8 miesiącu kształtuje się swobodne siedzenie
w 9 miesiącu zaczyna się stanie z podparciem
w 10-12 miesiącu zaczyna się samodzielne stanie
ok. 2-3 lat wypukły brzuszek, krzywizny kręgosłupa wyraźnie zaznaczone
w 5-6 roku zwiększenie przodopochylenia miednicy, pogłębienia przodowygięcia kręgosłupa z równoczesnym zmniejszeniem uwypuklenia brzucha. Zaczyna zaczynać się kifoza piersiowa
* dwa okresy krytyczne kształtowania postawy:
1. 6-7 lat - dziecko zmienia tryb życia. Pójście do szkoły itd. W zakresie rozwoju somatycznego mamy stabilny rozwój. Wzrasta sprawność fizyczna, sprawność ustroju.
2. Okres pokwitania - dochodzi do intensywnego wzrostu, przyrost masy ciała, tzw. okres pokwitaniowy. Zaczyna się od wzrostu kończyn, później tułowie. W tym czasie zmieniają się proporcje i środek ciężkości ciała. Wcześniejsze nawyki są już nieadekwatne do zmiennych warunków. Siła ich mięśni jest już niewystarczająca. Dziewczęta kryją rozwijające się piersi co prowadzi do pleców okrągłych.
WAŻNA edukacja postawy!!!
Najpierw pozycje statyczne, dopiero później dynamiczne.
W trakcie całego rozwoju w środku OUN wytwarza się pewien wzorzec postawy, który jest odpowiednio zrównoważony dla danego osobnika, w każdym momencie rozkład sił ściskających i rozciągających porównywane są z tym wzorcem.
REEDUKACJA POSTAWY:
1 faza - uświadomienie nieprawidłowości postawy, a także negatywnych konsekwencji w przypadku zaniedbania problemu. 1 faza obejmuje przekonanie i wytworzenie motywacji do aktywnego uczestnictwa w procesie korygowania
2 faza - opanowanie umiejętności dokonywania tzw. korekcji lokalnych, a następnie globalnych np. plecy okrągłe to najpierw korygujemy ustawienia głowy, później ściąganie łopatek
3 faza polega na wyrabianiu wytrzymałości posturalnej, długotrwałe utrzymanie prawidłowej postawy
4 faza utrwalenie nawyku postawy prawidłowej w warunkach zbliżonych do życia codziennego, najlepiej automatycznie. Do metod pomocniczych zaliczamy też autokorekcję np. przed lustrem, zastępcze stężenie zwrotu 'bio foot bag' tak by ułatwić kontrolę symetrii poszczególnych części ciała.
Kiedy opanujemy umiejętność poprawiania postawy metodami kontroli wzrokowej stosuje się wówczas korekcję związaną z czuciem głębokim.
PRZECIWDZIAŁANIE WAD U MAŁYCH DZIECI wg BOGDANOWICZA :
nie ubieraj dziecka tak, by jego ruchy były skrępowane
dziecko powinno mieć swobodę ruchów
zmieniaj pozycję dziecka (często na brzuchu)
można zawiesić zabawkę nad łóżeczkiem (po środku łóżeczka, najlepiej nad klatką piersiową)
podchodzić do łóżeczka raz z jednej raz z drugiej strony
nie wolno sadzać na siłę
wpajać dziecku ruch przez zabawę
raczkowanie jak najdłużej !!!
nie zakładać butów dzieciom, które jeszcze nie chodzą
dużo chodzić na boso
buty usztywniające staw skokowy