Potrzeby ludzkie, produkcja i praca, czynniki produkcji
Gospodarowanie obejmuje produkcję, podział (inaczej dystrybucję), wymianę i konsumpcję środków zaspokojenia ludzkich potrzeb. Potrzeby te są różnorodne, poczynając od tzw. biologicznych (jak np. potrzeba zaspokojenia głodu, pragnienia czy ochrony przed zimnem), a kończąc na kulturowych (jak np. potrzeba wzajemnych kontaktów między ludźmi, potrzeba informacji, wiedzy, rozrywki). Potrzeby ludzkie mają charakter społeczny, gdyż potrzeby poszczególnych ludzi (potrzeby indywidualne) i zbiorowości ludzkich (potrzeby zbiorowe) kształtują się pod wpływem warunków współżycia ludzi w społeczeństwie. Ulegają one oczywiście zmianom, zależnie od poziomu rozwoju społeczeństwa.
Podobnie jak potrzeby, również środki zaspokojenia ludzkich potrzeb mają różnorodny charakter. Najogólniej biorąc, można je podzielić na: materialne i niematerialne. Środki materialne obejmują naturalne zasoby przyrody oraz rzeczy będące wynikiem działalności człowieka. Niematerialne środki zaspokojenia potrzeb ludzkich obejmują np. przekazywanie wiedzy i informacji, dostarczanie rozrywek oaz porady lekarskie i prawne. Są one często określane mianem usług niematerialnych. Ich rola systematycznie wzrasta. Jest jasne, że świadczenie tych usług wymaga używania różnych środków materialnych, np. budynków czy narzędzi.
Środki zaspokojenia ludzkich potrzeb określamy mianem dóbr. Dobrem jest więc coś, co jest cenne, przedstawia dla nas jakąś wartość. Przedmiotem zainteresowań ekonomii są zwłaszcza tzw. dobra rzadkie, występujące zawsze w ograniczonej ilości. Chodzi tu w szczególności o dobra będące wynikiem (efektem) gospodarczej działalności człowieka (czyli szeroko pojmowanej produkcji), a więc zarówno dobra materialne, określane najczęściej w języku potocznym jako produkty (gdyż są one właśnie efektem produkcji w wąskim, potocznym znaczeniu tego słowa), jak i dobra niematerialne, określane potoczne jako usługi. Mówiąc o dobrach, w tym podręczniku mamy więc na myśli tak właśnie pojmowane produkty i usługi. Oprócz nich zdarzają się jeszcze tzw. dobra wolne, nie będące wynikiem produkcji, a więc występujące w przyrodzie w postaci nadającej się wprost do zaspokojenia określonej potrzeby ludzkiej (np. powietrze niezbędne do oddychania). W praktyce zasoby tego typu dóbr wyczerpują się, wobec czego zachodzi coraz pilniejsza potrzeba racjonalnego ich wykorzystania i szerszego zainteresowania się nimi przez nauki ekonomiczne.
Produkcja jest możliwa dzięki wykorzystaniu czynników produkcji. Wyodrębnia się zazwyczaj trzy podstawowe czynniki produkcji: prace, ziemię i kapitał.
Praca jest to zespół świadomych i celowych czynności człowieka, dzięki którym oddziałuje on na otaczająca go przyrodę, przekształca ją i zmienia. Pracując, człowiek nie tylko zmienia swe otoczenie, ale zmienia też siebie, wzbogaca swój intelekt, gromadzi doświadczenia, modyfikuje swój sposób widzenia świata, rozwija swe doznania i odczucia, poszerza skalę swoich potrzeb.
Produkcja i praca mają charakter społeczny. Ludzie, którzy coś produkują, nie pracują w odosobnieniu. Ich praca łączy się i zazębia. Proces uspołecznienia produkcji wyraża się również w tym, że dany produkt jest efektem pracy coraz to większej liczby ludzi.
Ziemia obejmuje szeroko rozumiane zasoby naturalne, czyli ziemię w ścisłym tego słowa znaczeniu (ziemię uprawną, grunty pod zabudowę, tereny rekreacyjne) oraz wszelkie zawarte w ziemi bogactwa naturalne, drogi, lasy, wody itd.
Kapitał obejmuje natomiast potrzebne do prowadzenia działalności gospodarczej budynki, maszyny, urządzenia, środki transportu, narzędzia, surowce i zapasy produktów (które możemy określić jako kapitał fizyczny) oraz różnego typu środki finansowe, np. środki pieniężne i papiery wartościowe w rodzaju akcji czy obligacji (kapitał finansowy).