Zaburzenia narządu żucia

Przyczyny dysfunkcji narządu żucia Długotrwałe zmiany czynnościowe prowadzą do zmian organicznych

w poszczególnych elementach układu ruchowego narządu żucia. Klinicznie prowadzi to do tzw. dysfunkcji.

Zaburzenia czynnościowe mogą być spowodowane:

- przez czynniki miejscowe zlokalizowane w poszczególnych stawach;

- przez czynniki ogólne.

- Zaburzenie zwarcia w stawie zębowo-zębowym, są one następujące:

- przemieszczenie zębów (utrata punktów stycznych, wyrzynanie zębów mądrości, częściowa

utrata uzębienia), przemieszczenie zębów w stronę luki, wydłużenie się zębów;

- nieprawidłowości zgryzowe i zębowe (zęby ustawione poza łukiem, zgryz przemieszany);

- błędne leczenie protetyczne czy ortodontyczne, nieprawidłowe wypełnienia;

- urazy stawu skroniowo - żuchwowego;

- złamania żuchwy czy szczęki (główna miejscowa przyczyna parafunkcji zwarciowych).

- Zmiany w stawie skroniowo - żuchwowym, zaburzenia w ułożeniu głów żuchwy, zaburzenia

czynności krążków stawowych.

- Czynniki miejscowe sprzyjające powstawaniu parafunkcji niezwarciowych (nawyki ruchowe w

obrębie narządu żucia przy których nie dochodzi do kontaktu zębów przeciwstawnych).

- Zaburzenia w stawie zębowo-zębodołowym

- stany zapalne;

- rozchwianie zębów;

- obrzęk brodawki (błądzenie języka w tej okolicy);

- ostre brzegi ubytków, wypełnień, prac protetycznych - parafunkcje języka;

- zmiany na błonie śluzowej jamy ustnej.

- Długotrwałe nawykowe żucie po jednej stronie

- asymetryczna czynność mięśni;

- obciążenie stawu skroniowo - żuchwowego po tej stronie.

- Utrwalona, nieprawidłowa pozycje mięśni z przemieszczeniem żuchwy do boku lub do przodu.

Czynnik psychiczny jest głównym czynnikiem ogólnym wpływającym na funkcje narządu żucia. Napięcie

psychiczne powoduje zwiększenie intensywności uprawiania określonych nawyków.

Ze zdenerwowania:

- zaciskamy, zgrzytamy zębami;

- ogryzamy paznokcie;

- nagryzamy obce przedmioty. Mięśnie narządu żucia podobnie jak mięśnie mimiczne biorą żywy

udział w procesach emocjonalnych. Objawy dysfunkcji mogą być bólowe lub bezbólowe. Występują często

u maturzystów, studentów przed sesją, mogą te być wynikiem stresu cywilizacyjnego; tego typu

stresu nie możemy wyeliminować dlatego konieczne jest stosowanie profilaktyki zaburzeń

czynnościowych narządu żucia. Objawy zaburzeń czynnościowych narządu żucia.

- W obrębie stawu zębowo-zębowego:

- patologiczne starcie zębów;

- dodatnie testy zwarciowe, zaciskania i/lub zgrzytania zębami.

- W obrębie stawu zębowo-zębodołowego:

- rozchwianie pojedynczych zębów;

- rozchwianie grupy zębów;

- przemieszczenie zębów;

- odsłonięcie pojedynczych szyjek zębów lub grup zębowych;

- przerost kości zębodołu.

- W obrębie stawu skroniowo - żuchwowego:

- zaburzenia ruchomości głów żuchwy (bez objawów akustycznych), tzw. "przeskakiwanie głów

żuchwy";

- patologiczne objawy akustyczne np.: trzaski lub trzeszczenia;

- bolesność uciskowa stawu skroniowo - żuchwowego;

- zbaczanie żuchwy w czasie jej odwodzenia i/lub przywodzenia;

- nadmierne wysunięcie żuchwy w czasie jej opuszczania;

- zbaczanie przy wysuwaniu;

- niejednakowy zakres ruchów bocznych żuchwy;

- nadmierne ruchy żuchwy;

- ograniczone ruchy żuchwy.

- Ze strony mięśni:

- zmęczenie i poranna sztywność mięśni;

- zwiększone napięcie mięśni;

- bolesność uciskowa, dotykowa;

- przerost (twarz kwadratowa przy przeroście żuchwy);

- promieniowanie bólu z przeciążonych mięśni;

- ból głowy z napięcia mięśni narządu żucia.

- Inne obiektywne i subiektywne objawy kliniczne dysfunkcji narządu żucia:

- drętwienie, mrowienie zębów i wyrostków, ubytki przyszyjkowe, złamanie korzeni żywych

zębów;

- objawy o charakterze otolaryngologicznym: pieczenie gardła, krtani, "ból ucha", zaleganie

woskowiny, zawroty głowy;

- objawy oczne np.: ucisk, uczucie wysadzania gałki ocznej, ból oka;

- objawy bólowe o charakterze neuralgii nerwu trójdzielnego;

- ból głowy. Ogólne zasady leczenia zaburzeń narządu żucia. W leczeniu zaburzeń

czynnościowych narządu żucia stosujemy:

- leczenie farmakologiczne, które jest leczeniem wspomagającym;

- fizykoterapię;

- ćwiczenia mięśni narządu żucia wykonywane przez pacjenta w domu i w gabinecie lekarskim pod

kierunkiem lekarza;

- stosowanie akrylanowych szyn zgryzowych wykonywanych w gabinecie stomatologicznym.

Korekta zwarcia: szlifowanie wypełnień, guzków artykulacyjnych to metody wykonywane w ostateczności

i po innych rodzajach metod leczniczych, które nie przyniosły efektu. Jednym z objawów dysfunkcji

narządu żucia jest zaburzenie czynności żuchwy będące wynikiem nieskoordynowanej czynności mięśni

i/lub daleko posuniętych zmian w stawie skroniowo - żuchwowym. Celem stosowania ćwiczeń jest

przywrócenie prawidłowego modelu ruchomości żuchwy a przez to prawidłowego obciążenia w stawie.

Ogólnym wskazaniem do stosowania ćwiczeń mięśni narządu żucia jest każde odchylenie od normy

dotyczące zarówno kierunku jak i rozpiętości ruchów żuchwy. Ćwiczenia dostosowane powinny być

indywidualnie dla każdego chorego. Przy wykonywaniu ćwiczeń obowiązują następujące zasady ogólne:

- zakres i dynamika ćwiczeń powinna być ustalona z lekarzem specjalistą w leczeniu dysfunkcji

narządu żucia;

- ćwiczenia muszą być tak wykonywane, aby w czasie ich wykonywania nie występowały trzaski w

stawie skroniowo - żuchwowym;

- ćwiczenia nie mogą powodować występowania bólu, zakres ruchów podczas ćwiczeń musi być

ograniczony do granicy bólu;

- wskazane jest stosowanie ćwiczeń bezpośrednio po jedzeniu, po masażu, czy te po zastosowaniu

fizycznych sposobów leczenia, np. oziębienia bolesnej okolicy;

- ćwiczenia powinny być wykonywane rytmicznie, trzy razy dziennie przez parę minut (ok. 15

ćwiczeń jednorazowo-dawkowanie ćwiczeń musi być ostrożne, aby nie spowodowały one przemęczenia

mięśni;

- kady ruch powinien być wykonywany powoli;

- przy napinaniu mięśni stosuje się skurcz mięśni przez 5 sekund, po czym przez kilka sekund

rozluźnia się mięśnie;

- w pierwszych dniach po wprowadzeniu ćwiczeń konieczna jest kontrola poprawności wykonywania

ćwiczeń przez lekarza. Bruksizm

Według niektórych statystyk a 7 z 10 osób cierpi na dolegliwości związane z bruksizmem. Bruksizm

jest to podświadome zaciskanie i zgrzytanie zębami. Siły wyzwalane na powierzchniach żujących u

pacjentów z bruksizmem mogą być nawet dziesięć razy większe od tych działających podczas normalnych

procesów gryzienia i żucia, co może prowadzić do poważnych uszkodzeń zgryzu oraz w ostateczności do

zniszczenia otaczającej ząb kości i tkanki dziąseł. Inną poważną konsekwencją bruksizmu są uszkodzenia

stawów skroniowo - żuchwowych. Przyczyny bruksizmu mogą być różne, zarówno miejscowe, jak i

ogólnoustrojowe.

Dominującym czynnikiem wśród wszystkich jest stres. Z czynników miejscowych bruksizm

niejednokrotnie wywołuje nawykowe, długotrwałe żucie gumy lub żucie jednostronne.

Innymi przyczynami mogą być nieprawidłowe kontakty na zębach własnych lub na źle wyprofilowanych

wypełnieniach, a także wadliwie ukształtowanych powierzchniach koron, mostów lub protez. Przyczyną

mogą być równie braki zębowe. Jeżeli braki te nie zaburzają estetyki uśmiechu najczęściej nie są one

uzupełniane przez pacjenta, a to jest błąd. Objawy bruksizmu. Do objawów bruksizmu zaliczamy:

- Objawy ogólnoustrojowe, takie jak:

- bóle głowy

- bóle karku i pleców

- bóle ucha, zaburzenia słuchu

- zaburzenia w produkcji śliny przez gruczoły ślinowe

- Objawy ze strony mięśni twarzy i obręczy barkowej:

- przerost mięśnia żwacza i skroniowego (tzw. twarz kwadratowa)

- bolesność okolicy przyczepów mięśnia żwacza i skroniowego

- wzrost napięcia obręczy barkowej, szczególnie mięśnia mostkowo - obojczykowo - sutkowego

- bóle obręczy barkowej i ręki oraz parestezje

- Objawy ze strony jamy ustnej:

- tarczki wytarcia - efekt ścierania się zębów (widoczne w badaniu stomatologicznym)

- maceracja i anemizacja śluzówki policzków i języka w linii zgryzu

- zaniki przyzębia, obnażanie się korzeni zębów

- częste krwawienia przy myciu zębów,

rozlanym, głębokim, promieniującym. Bóle skroni mogą sugerować choroby zatok czołowych a bóle w

okolicy przedusznej - choroby narządu słuchu. Niejednokrotnie występują bóle grupy zębów, ale nie

wiadomo, który jest przyczyną dolegliwości. Czasem pacjent twierdzi, e bolą go wszystkie wypełnienia.

Utrzymujący się ból skłania go do szukania pomocy u różnych specjalistów a w końcu trafia do

stomatologa. Wyżej wymienione dolegliwości mogą pomóc pacjentowi w ukierunkowaniu swoich kroków

do właściwego gabinetu. Leczenie bruksizmu Najlepiej wyeliminować przyczynę, czyli nie denerwować

się Jednym z etapów leczenia nieprawidłowego zwarcia szczęk jest nałożenie tzw. szyn relaksacyjnych -

przezroczystych nakładek na zęby, które uniemożliwiają ich zaciskanie. Odpowiednie leczenie jest

uzależnione od tego, co jest przyczyną problemu i najlepiej wyeliminować przyczynę. Po zadaniu

odpowiednich pytań i zbadaniu zębów stomatolog może pomóc w określeniu potencjalnego źródła

bruksizmu. W zależności od stopnia uszkodzenia zębów i jego prawdopodobnej przyczyny, może być

konieczne:

- Stosowanie odpowiedniej nakładki (szyny) na czas snu - Nakładka, wykonana przez stomatologa

na zamówienie po pobraniu wycisku jest nasuwana na zęby górne i chroni je przed tarciem o zęby

dolne. Choć nakładka skutecznie zapobiega konsekwencjom bruksizmu, to jednak nie leczy ona jego

przyczyny.

- Skuteczny relaks - Ze względu na to, że główną przyczyną bruksizmu wydaje się codzienny stres,

pomocne może być wszystko, co redukuje stres - słuchanie muzyki, czytanie książek, spacery lub

kąpiele. Można także skorzystać z nauki skutecznych sposobów radzenia sobie ze stresującymi

sytuacjami. Ponadto, umieszczenie ciepłej, wilgotnej ściereczki po bocznej stronie twarzy może

pomóc w rozluźnieniu mięśni obolałych na skutek zaciskania zębów.

- Redukcja "wystających punktów" na jednym lub więcej zębów w celu wyrównania zgryzu.

Nieprawidłowy zgryz, w którym zęby nie pasują dokładnie do siebie, można także skorygować za

pomocą nowych wypełnień, koron lub aparatów ortodontycznych.

---