Gąsienice zjadające liście
Do tej grupy zaliczamy np. duże gąsienice motyli. Niektóre z tych motyli, takie jak brudnica nieparka, kuprówka rudnica czy pierścienica nadrzewka pojawiają się licznie co kilkanaście lat doprowadzając w tych okresach drzewa do gołożerów. Żerowanie gąsienic polega na zjadaniu całych blaszek liściowych i pozostawianiu najgrubszych nerwów lub wyjadaniu w blaszkach liściowych mniejszych czy większych otworów.
Piędzik przedzimek - łac. Operophthera brumata, ang. Winter moth
Jest motylem z rodziny miernikowcowatych. Samice mają skrócone skrzydła, długie odnóża i nie potrafią latać. Natomiast samce są w pełni zbudowanymi motylami, ze słomkowożółtymi skrzydłami, o rozpiętości ok. 1,5 cm. Gąsienice są zielonkawe, z białymi paskami wzdłuż ciała, osiągają długość 2,5 cm. Podobnie jak inne miernikowce, gąsienice piędzika posiadają trzy pary odnóży tułowiowych i tylko dwie odwłokowych, dzięki czemu poruszają się jakby odmierzały pokonywany dystans, wyginając przy tym ciało na kształt greckiej litery omega. Gąsienice wyjadają w liściach mniej lub bardziej okrągłe otwory, uszkadzają także kwiaty oraz zawiązki owoców, w których wyżerają głębokie, zatokowate jamy.
Brudnica nieparka - łac. Lymantria dispar, ang. Gypsy moth
Jest dużym, nocnym motylem zaliczanym do rodziny brudnicowatych. Skrzydła samicy są brunatno białe, a samca oliwkowo brązowe. Gąsienice po wylęgu z jaj są brunatne i pokryte gęstymi włoskami, dlatego też są z łatwością przenoszone przez wiatr, nawet na znaczne odległości. W pełni rozwinięte gąsienice mają 6-8 cm, żółtą głowę, a na ciele 4 pary szafirowych brodawek na pierwszych segmentach ciała oraz purpurowych brodawek na pozostałych segmentach. Gąsienice w ciągu kilkumiesięcznego rozwoju zjadają całkowicie liście, niejednokrotnie doprowadzając drzewa do gołożerów. Jedna gąsienica w ciągu swojego rozwoju może zniszczyć nawet do 20 w pełni rozwiniętych liści jabłoni.
Kuprówka rudnica - łac. Euproctis chrysorrhoea, ang. Yellow tail moth
Jest śnieżnobiałym motylem o rozpiętości skrzydeł do 4 cm zaliczanym do rodziny brudnicowatych. Odwłok samicy zakończony jest „pędzlem” rudych włosków. Gąsienica jest czarna, owłosiona z białą linią wzdłuż boków ciała oraz dwoma pulsującymi brodawkami znajdującymi się na 9 i 10 segmencie odwłoka. Kuprówka występuje na różnych gatunkach drzew i krzewów owocowych oraz ozdobnych. Gąsienice zjadają wczesną wiosną rozwijające się liście i pąki kwiatowe, doprowadzając drzewa do gołożerów. Przy bardzo licznym występowaniu szkodnika, drzewa zazieleniają się dopiero w lipcu, kiedy wybiją liście z uśpionych pąków. Gąsienic kuprówki nie należy dotykać, ponieważ włoski pokrywające ich ciało łatwo obłamują się wywołując często u ludzi reakcje alergiczne.
Znamionówka tarniówka - łac. Oryga antiqua, ang. Tiger moth
Jest motylem z rodziny brudnicowatych, z wyraźnie zaznaczoną różnicą w budowie pomiędzy samcem, a samicą; samice nie posiadają skrzydeł i słabo się poruszają a samce posiadają brązowe skrzydła o rozpiętości 3 cm, z białą półksiężycowatą plamką na pierwszej parze. Jaja składane są na zaschniętych liściach przymocowanych do gałęzi, w złożach liczących do 200 sztuk. Bardzo ruchliwe gąsienice znamionówki są czarne z czerwonymi brodawkami po bokach ciała oraz czterema pędzelkami żółtych włosków w części grzbietowej. Gąsienice wyjadają w liściach początkowo niewielkie, okrągłe lub podłużne otwory, a w późniejszym okresie zjadają coraz większe fragmenty blaszek liściowych.
Pierścienica nadrzewka - łac. Malacosoma neustria, ang. Lackey moth
Jest nocnym motylem zaliczanym do rodziny barczatkowatych. Skrzydła ma rozpiętości ok. 3 cm, brązowe z ciemniejszymi przepaskami. Złoże jaj przypomina pierścionek jakby nasunięty na gałąź drzewa. Gąsienice po wylęgu pokryte są ciemnymi włoskami. W trakcie rozwoju gąsienica zmienia wygląd, osiąga długość 5 cm, a wzdłuż ciała pojawiają się rzędy rdzawych, szafirowych i białych linii. Pierścienica atakuje kilkaset gatunków różnych drzew i krzewów owocowych oraz ozdobnych. Gąsienice żerują gromadnie zżerając całkowicie liście tylko w niektórych częściach korony. W okresach masowego występowania mogą spowodować gołożer.
Trociniarka czerwica - łac. Cossus cossus, ang. Goat moth
Jest dużym, nocnym motylem z rodziny trociniarkowatych. Szkodnik ten występuje najczęściej na starych drzewach owocowych i ozdobnych. Wiśniowo-czerwone gąsienice najpierw drążą korytarze pod korą, a następnie w drugim roku, tunele w pniu i grubych konarach. Z miejsc żerowania wysypują się trociny przemieszane z odchodami gąsienic o charakterystycznym zapachu.
Motyle z rodziny zwójkowatych
Gąsienice tych drobnych motyli osiągają długość ok. 2 cm są zielone, żółte lub brązowe, najczęściej z błyszczącą głową, ciemniejszą od reszty ciała. Larwy żerują w zwiędniętych liściach, oplecionych przędzą (stąd nazwa zwójkowate), lub szkieletują blaszkę liściową w miejscu, w którym liść styka się np. z owocem. Niektóre gatunki zwójek wyjadają w jabłkach płytkie otwory, które z czasem korkowacieją (tzw. oczka).
Zwójka różóweczka - łac. Archips rosanus, ang. Rose torthrix moth
Gąsienica tej zwójki jest zielona, z ciemnobrązową głową. Jaja zwójki są owalne, płaskie, składane na korze w złożach od kilkunastu do kilkudziesięciu sztuk. Najczęściej występuje na jabłoni, gruszy, śliwie, porzeczce, malinie i na agreście. Na początku rozwoju gąsienice żerują w rurkowato zwiniętych młodych liściach, a w kolejnych stadiach rozwojowych w luźno oplecionych przędzą rozetach liściowych lub kwiatowych. Uszkadzają też pąki kwiatowe i wyjadają wnętrze kwiatów. Uszkadzają także zawiązku owoców wyżerając w nich duże, nieregularne otwory, które z czasem korkowacieją.
Wydłubka oczateczka - łac. Spilonota ocellana, ang. Bud moth
Jest jedną z najmniejszych zwójek spotkanych w sadach o rozpiętości skrzydeł 12-16 mm. Przednie skrzydła podzielone są na trzy części: nasadową - ciemnoszarą, środkową - białą i końcową szarą z wyraźnym rysunkiem. Najmłodsze gąsienice są żółtopomarańczowe lub brązowo czerwone, starsze czerwonobrunatne lub żółtobrunatne z czarnymi brodawkami i czarną głową. Jest jednym z najniebezpieczniejszych i najgroźniejszych szkodników spotykanych w sadach i na działkach. Wiosenne żerowanie gąsienic odbywa się w ściśle oplecionych rozetkach liściowych lub kwiatowych, prowadząc do ich całkowitego zniszczenia. Żerowanie gąsienic latem odbywa się po dolnej stornie liści, pod oprzędem i polega na szkieletowaniu skórki. Gąsienice wygryzają także niewielkie otworki na powierzchni skórki owoców co prowadzi do powstawania skorkowaceń zmniejszających wartość owoców. Może się to stać przyczyną ich zainfekowania organizmami chorobotwórczymi.
Zwójka koróweczka - łac. Enarmonia woeberiana, ang. Cherry and plum stemborer
Jest motylem o rozpiętości skrzydeł ok. 1,5 cm. Gąsienica jest żółta z czarną głową. Najsilniej atakuje czereśnie, morele i brzoskwinie a w mniejszym stopniu wiśnie. Gąsienice żerują pod korą powodując zakłócenia w transporcie składników odżywczych. W miejscu żerowania na korze widoczne są rdzawe „woreczki” trocin połączonych przędzą. Przy licznym występowaniu gąsienic dochodzić może do zamierania korzeni i gałęzi. Szkodnik ten atakuje zwykle starsze drzewa, a szkody powiększają się z roku na rok.
Kwieciak jabłkowiec
łac. Anthonomus pomorum - ang. Apple blossom weevil
Opis gatunku i szkodliwość:
Są to chrząszcze ciemno zabarwione, długości 4 - 6 cm. Ciało mają smukłe, głowę z cienkim ryjkiem. Larwy są beznogie, bladożółte, łukowate, z ciemną puszką głowową. Po przezimowaniu postacie dorosłe przeprowadzają żer na pąkach i zranionych pędach jabłoni. Samica składa jaja pojedynczo w otwory wygryzione w pąkach kwiatowych jabłoni. Postacie dorosłe mogą żerować pod koniec lata na liściach. Rocznie rozwija się jedno pokolenie. Żerujące wiosną chrząszcze wygryzają wiosną otwory w liściach oraz niszczą pąki, co osłabia rozwój drzew i intensywność kwitnienia. Larwy niszczą wnętrze pąków, które nie rozwijają się, brunatnieją i zasychają. Największe szkody wyrządzają w latach o chłodniej wiośnie, oraz przy słabym kwitnieniu drzew.
Zwalczanie:
Zwalczanie kwieciaków polega m. in. na zakładaniu wiosną na pnie drzew opasek chwytnych (np. z tektury falistej) a następnie niszczy się je wraz ze zbierającymi się w opaskach chrząszczami. W okresie pęcznienia pąków kwiatowych stosuje się oprysk preparatami żołądkowymi.
Mszyca jabłoniowa
łac. Aphis pomi, ang. Green apple aphid
Opis gatunku i szkodliwość:
Jest to mszyca koloru zielonego, długości około 2,8 mm. Bezskrzydła samica jest owalna, opylona woskiem. Larwy są zielone, długości około 2 mm, a jaja czarne, matowe, opylone woskiem i są składane na powierzchni kory drzewa. Wczesną wiosną mszyce żerują na wierzchołkach rozwijających się liści. Później przenoszą się na młode pędy, na których w górnej części tworzą liczne kolonie. Opanowują także wilki i odrosty korzeniowe. Na skutek żerowania pęka kora drzew, pędy zasychają i wymarzają zimą. Mszyca jabłoniowa żeruje także na ogonkach liściowych i głównych nerwach liści. Jest szczególnie groźna w szkółkach i młodych nasadzeniach jabłoni. Zimują jaja na młodych pędach i nieraz jest ich tak dużo, że powierzchnia kory wygląda, jakby była pokryta sadzą. W ciągu roku rozwija się 10-16 pokoleń tego szkodnika.
Zwalczanie:
Zwalczanie mszycy jabłoniowej konieczne jest przede wszystkim w szkółkach. Pierwszy zabieg przeprowadza się po kwitnieniu, kolejne (w miarę potrzeby) pod koniec czerwca i w lipcu.
Preparaty zwalczające mszycę jabłoniową:
Fastac 100 EC
Mospilan 20 SP
Teppeki 50 WG
Mavrik 240 EW
Acetamip 20 SP
Actara 25 WG
Apacz 50 WG
Jetstac 100 EC
Karate Zeon 050 CS
Kung-Fu 050 CS
LambdaCe Z 050 CS
Pilar-Lambda-Cyhalotryna 050 CS
Pirimor 500 WG
Sherpa 100 EC
Spruzit Koncentrat na Szkodniki EC
Reldan 225 EC
Sumitox 20 S
Viper 20 SP
Movento 100 SC
Decis Mega 50 EW
Mszyca jabłoniowo - babkowa
łac. Dysaphis plantaginea, ang. Rosy apple aphid
Opis gatunku i szkodliwość:
Jest to mszyca dwudomowa, występuje na jabłoni wiosną, a latem przenosi się na rośliny z rodzaju babka (Plantago). Wiosną samica jest ciemnoszara lub zielonoszara, gruszkowatego kształtu, ok. 3 mm długości. Młode larwy są różowe, jaja czarne, błyszczące, owalne, prawie 0,5 mm długie i składane są pojedynczo na powierzchni kory.
Mszyca jabłoniowo-babkowa jest najgroźniejszą z mszyc występujących na jabłoni. Wczesną wiosną żeruje na rozwijających się liściach, pąkach kwiatowych oraz na szypułkach. Uszkodzone liście zwijają się spiralnie w poprzek głównego nerwu, marszczą się i odbarwiają, a następnie żółkną i zasychają. Owoce są drobne, zdeformowane, a ponieważ nie opadają w czasie czerwcowego opadania zawiązków, pozostają na gałęziach w zwartych gronach. Na powierzchni zniekształconych owoców widoczny jest często ciemny nalot grzybów sadzakowych, rozwijających się obficie na wydajanej przez mszyce spadzi.
Zwalczanie:
Wczesne przymrozki ograniczają liczebność mszycy. Upalna wiosna i początek lata przyspieszają przeloty mszyc z jabłoni na babkę. Obecność wielu jaj na powierzchni gałązek może stanowić orientacyjną wskazówkę co do liczebności populacji wiosennej.
Preparaty zwalczające mszycę jabłoniowo - babkową:
Fastac 100 EC
Calypso 480 SC
Mospilan 20 SP
Teppeki 50 WG
Acetamip 20 SP
Actara 25 WG
Apacz 50 WG
Jetstac 100 EC
Karate Zeon 050 CS
Kung-Fu 050 CS
LambdaCe Z 050 CS
Pilar-Lambda-Cyhalotryna 050 CS
Pirimor 500 WG
Reldan 225 EC
Sumitox 20 SP
Viper 20 S
Movento 100 S.C.
Mszyca jabłoniowo - zbożowa
łac. Rhopalosiphum insektum, ang. Oat apple aphid
Opis gatunku i szkodliwość:
Jest to szkodnik występujący w sadach na jabłoniach i gruszach wiosną, a latem przelatuje na drugiego żywiciela, którym są różne gatunki traw. Wiosną założycielka rodu mszycy jabłoniowo-zbożowej jest jasnozielona lub żółtozielona. Jej ciało jest owalne, długości około 2,5 mm. Mszyce powracające z żywiciela letniego, znów na jabłonie są zielone lub jasnobrunatne. Jaja są owalne, błyszczące.
Larwy żerują początkowo pod łuskami rozwijających się pąków. W późniejszym okresie wysysają soki z szypułek kwiatowych i ogonków liściowych, a następnie zasiedlają dolną stronę liści. Zaatakowane liście zwijają się w poprzek nerwu głównego. Nie odbarwiają się. Krótki okres żerowania mszycy sprawia, że nie stanowi ona dużego zagrożenia dla jabłoni. Jednak jeżeli wiosna jest wczesna i ciepła, a mszyc jest dużo, to mogą one poważnie uszkodzić pąki kwiatowe i liście. W koloniach tej mszycy rozwijają się pasożyty i drapieżcy innych mszyc.
Zwalczanie:
Zabieg należy przeprowadzić wtedy, jeżeli wiosną zostanie przekroczony próg zagrożenia - 5 % opanowanych przez mszycę pąków w próbie 200 analizowanych (po 20 pąków z 10 drzew).
Środki chemiczne jak przy mszycy jabłoniowej
Namiotnik jabłoniowy
Łac. Hyponomeuta malinellus, ang. Smal ermine moth
Opis gatunku i szkodliwość:
Owad przybierający postać niewielkiej, białej ćmy z czarnymi cętkami na skrzydłach. Jego ostry atak może spowodować całkowite zniszczenie listowia rośliny żywicielskiej. Na liściach w koloniach żerują niewielkie gąsienice o długości około 2 cm, szarawo-zielonym ubarwieniu i ciemnych plamkach. Są w stanie całkowicie ogołocić roślinę z liści, zostawiając za sobą tylko gołe łodygi. Kolonie są pokryte ochronną siecią, splecioną za pomocą srebrnych nitek. Namiotnik najczęściej atakuje jabłoń, ale także m. in. wiśnię. Zapobieganie inwazji szkodnika polega na usuwaniu i paleniu wszystkich pędów, na których pojawiły się pokryte siecią kolonie.
Zwalczanie:
Zwalczać należy natomiast w momencie, jak tylko zauważy się gąsienice opryskiem zawierającym bifentrynę. Jeśli zbliża się okres zbierania owoców, drzewa należy spryskiwać środkami zawierającymi kwasy tłuszczowe lub olej rzepakowy. Źródła:
Preparaty zwalczające namiotnika jabłoniowego:
Runner 240 SC
SpinTor 240 SC
Steward 30 WG
Miodówka jabłoniowa
łac. Cacopsylla mali, ang. Apple psylla
Opis gatunku i szkodliwość:
Jest owadem o długości 3,5 mm, występującym od czerwca do września na jabłoniach. W okresie letnim (czerwiec, lipiec) owady dorosłe są ubarwione zielonkawo, jesienią natomiast ciemnobrązowo. Jaja tej miodówki są bardzo odporne na niskie temperatury - dobrze znoszą nawet 40 stopniowe mrozy. Wiosną wylęgają się larwy, które żerują na młodych pąkach, szypułkach kwiatowych oraz na ogonkach liściowych młodych liści. Larwy wydzielają znaczne ilości lepkiej spadzi, sklejającej liście oraz pąki kwiatowe, które nie rozkwitają, usychają i opadają. W razie poważnego opanowania drzewa dochodzi do jego poważnego uszkodzenia, przyrost zostaje spowolniony, a drewno źle dojrzewa. Spadź sprzyja rozwojowi grzybów sadzakowych, które przyczyniają się do brunatnienia wierzchołków krótkopędów, co sprawia wrażenie jakby przemarzły. Larwy wysysają także owoce i powodują ich zniekształcenia. Owady dorosłe pod koniec maja i w czerwcu żerują na jabłoniach, potem przelatują na inne okoliczne drzewa, by pod koniec lata znów wrócić na jabłonie.
Zwalczanie:
Zwalczanie miodówki jabłoniowej polega na opryskiwaniu drzew pod koniec pękania pąków lub na samym początku zielonego pąka. Po wylęgu wszystkich larw zaleca się stosowanie preparatów fosforoorganicznych. Próg zagrożenia tego szkodnika wynosi 200 jaj na 2 m gałęzi, a później 60 % porażonych pąków.
Preparaty zwalczające miodówkę jabłoniową:
Fastac 100 EC
Jetstac 100 EC
Karate Zeon 050 CS
Kung-Fu 050 CS
LambdaCe Z 050 CS
Pilar-Lambda-Cyhalotryna 050 CS
Sherpa 100 EC
Reldan 225 EC
Sherpa 100 EC
Owocnica jabłkowa
Łac. Haplocampa testudinea , ang. Apple sawfly
Opis gatunku i szkodliwość:
Jest to błonkówka długości 6-7 mm, o żółtym ciele zakończonym u samicy piłkowanym pokładełkiem. Jaja mają kształt nerkowaty i są białoszkliste. Larwa jest biała lub kremowa z brązową głową. Tuż po wylęgu larwa minuje zawiązku, w czego wyniku powstają w nich wąskie, skorkowaciałe, opasujące smugi, wyraźnie widoczne na dojrzewających owocach. Starsze larwy wgryzają się do wnętrza zawiązków jabłoni i niszczą gniazda nasienne. Z otworu wygryzionego przez larwę wysuwają się na zewnątrz rdzawe odchody o zapachu pluskiew. Uszkodzone w ten sposób owoce opadają w czasie naturalnego dla jabłoni „świętojańskiego” opadu zawiązków. Jedna larwa owocnicy może uszkodzić 3-5 zawiązków. Owocnica występuje bardzo licznie w starych, niechronionych sadach.
Zwalczanie:
Termin wylotu i zwalczania tego szkodnika określa się na podstawie ilości dorosłych osobników odłowionych na białych tablicach lepowych. Tablice te należy zawieszać na drzewach bezpośrednio przed kwitnieniem jabłoni.
Preparaty zwalczające owocnicę jabłkową:
Calypso 480 SC
Mospilan 20 SP
Reldan 225 EC
Owocówka jabłkóweczka
Łac. Carpocapsa pomonella , ang. Codling moth
Opis gatunku i szkodliwość:
Jest motylem o skrzydłach rozpiętości 16-20 mm. Pierwsza para skrzydeł jest brunatnopopielata z brunatnymi, falistymi przepaskami i brązowozłocistą plamą w narożu -tzw. lusterkiem. Druga para skrzydeł jest oliwkowopopielata. Jaja mają postać spłaszczonej tarczki, są białe. Gąsienica po wylęgu jest biała, pod koniec rozwoju staje się różowa. Poczwarka jest brązowa, ulokowana w kolebce w zagłębieniu kory. W czerwcu gąsienice wgryzają się do owoców i drążą tunel sięgający aż do gniazda nasiennego, z którego wyjadają nasiona. Z otworu wejściowego wysuwają się na zewnątrz odchody brunatne, połączone przędzą. Uszkodzone zawiązki opadają w lipcu. Mniej liczne gąsienice drugiego pokolenia żerują w dojrzewających owocach, które w wyniku uszkodzeń opadają we wrześniu.
Zwalczanie:
Stwierdzenie w czasie zbioru ponad 0,5 % uszkodzonych owoców wśród 400 losowo wybranych stanowi podstawę do przeprowadzenia zabiegu w roku następnym.
Preparaty zwalczające owocówkę jabłkóweczkę:
Madex SC
Fastac 100 EC
Calypso 480 SC
Mospilan 20 SP
Carpovirusine Super SC
Ecodian-CP VP
Runner 240 SC
SpinTor 240 SC
Acetamip 20 SP
Dimilin 480 SC
Fury 100 EW
Jetstac 100 EC
Karate Zeon 050 CS
Kung-Fu 050 CS
LambdaCe Z 050 CS
Pilar-Lambda-Cyhalotryna 050 CS
Rage 100 EW
Sherpa 100 EC
Steward 30 WG
Reldan 225 EC
Sumitox 20 SP
Titan 100 EW
Viper 20 SP
Coragen 200 SC
Affirm 095 SG