Sprawozdania z Hodowli lasu
Temat 3: Kształtowanie drzewostanów o zróżnicowanej strukturze: odnowienie naturalne i łączone
Wykonał
Jan Górski
Gr. II
Obiekt 1.
1. Typ siedliskowy lasu i gospodarczy typ drzewostanu
Obiektem tym jest powierzchnia położona w nadleśnictwie Miłomłyn w rdlp Olsztyn. Nadleśnictwo to leży w I bałtyckiej krainie przyrodniczo-leśnej. Powierzchnia do odnowienia znajduje się na siedlisku LMśw o pokrywie szczawikowej. Obecnie w miejscu tym rośnie drzewostan 104 letni, w którym 70% stanowi byk a 30% modrzew. Modrzew występuje w tym drzewostanie w zmieszaniu drobnokępowym. Ogólnie drzewostan ma bardzo dobrą jakość techniczną. Ponadto pod tym drzewostanem o zadrzewieniu 0,8 występują naloty bukowe w zmieszaniu kępowym a ich ogólna powierzchnia wynosi 60% powierzchni drzewostanu.
W związku z tym, że drzewostan jest bliski wieku rębności a jednocześnie wystąpiło obfite odnowienie naturalne buka, który ma rzadkie lata nasienne skłaniałbym się do wykorzystania tych nalotów do odnowienia naturalnego drzewostanu. Ku takiej decyzji skamłania ponadto fakt, że drzewostan macierzysty jest bardzo dobrej jakości technicznej wiec można mniemać ze przekaże swoje pozytywne cechy młodemu pokoleniu i fakt, że biedzie to odnowienia z całą pewnością z miejscowej, najlepiej przystosowanej do warunków populacji. Dlatego też proponuje następujący typ gospodarczy drzewostanu i jego skład gatunkowy.
Modrzewiowo-bukowy
50% Bk, 30% Md, 15% Dbs, 5% Gb
Co prawda taki skład gatunkowy drzewostanu nie jest w pełni zgodny z proponowanym z zasadach hodowli lasu gdzie zamiast modrzewia występuje sosna. Jednak wydaje się, że w tym konkretnym wypadku wydaje się ze zamian tych gatunków jest w pełni uzasadniona, ponieważ są to gatunki o bardzo podobnym drewnie a jednocześnie na tak żyznym siedlisku modrzew będzie lepszej jakości i bardziej produkcyjny, a ponadto jest możliwość ze odnowi się on naturalnie, co przyniosłoby dodatkowe plusy.
Zmniejszenie ilości buka w stosunku do istniejących nalotów wynika z prognozowanych strat przy pozyskaniu i występujące szkody od zwierzyny
Docelowy drzewostan będzie miał zróżnicowaną budowę zarówno pionową jak i poziomą. W górować nad nim biedzie modrzew, który korzystając z dużej ilości opadów atmosferycznych w krainie bałtyckiej osiągnąć docelowo może nawet 40m. Poniżej będzie znajdował się buk, który stanowić może główne piętro drzewostanu przy współudziale dęba, natomiast najniższe piętro zajmie grab, który będzie spełnia w drzewostanie role pielęgnacyjną głównie dla dębu. Jeżeli chodzi o strukturę poziomą to tło drzewostanu będzie stanowił buk, w gniazdach w zmieszaniu krepowym będzie odnowiony dąb, który jednak będzie zmieszany w zmieszaniu jednostkowym z grabem. To ostatnie posuniecie ma za zadanie pielęgnacje dębu i przyśpieszenie jego wzrostu w młodym wieku, co jest nader istotne z powodu niebezpieczeństwa zgryzania przez zwierzynę. Modrzew natomiast będzie występował w zmieszaniu drobnokępowym
2. Rębnia najbardziej przydatna w danych warunkach
Wydaje mi się, że do stworzenia tak zróżnicowanej struktury drzewostanu konieczne jest zastosowanie bardzo skomplikowanej rębni i dlatego proponowałbym rębnie stopniową częściową udoskonaloną (4d). Bardzo trudne jest, bowiem w prostszej rębni pogodzenie konieczności stopniowego odsłaniania odnowienia bukowego z szybkim odsłanianiem naturalnego odnowienia modrzewia lub jego sztucznym wprowadzenia i jednocześnie jeszcze z gniazdowym wprowadzaniem dęba po cięciu zupełnym na gniazdach. Rębni tej sprzyja ponadto fakt przechodzenia przez drzewostan drogi gruntowej, na której można oprzeć wywóz usuniętych drzew. Dodatkowo tylko ta rębnia pozwala na prowadzenie jednoczesnego odnowienia na całej powierzchni drzewostanu, czego wymaga dobro odnowienia bukowego.
3. Okres odnowienia i wiek rębności
Planuje 20 letni okres odnowienia drzewostanu przy 120 letnim wiekiem rębności drzewostanu obecnie rosnącego na powierzchni
4. Etapy realizacji rębni
Odnowienie będzie się odbywał jak już nadmieniłem jednocześnie na całej powierzchni drzewostanu, która jest równa 11,35 ha jednak poszczególne cięcia będą jednorazowo dotyczyły niewielkich powierzchni. Odnowienie zapoczątkuje wycięcie gniazd o łącznej powierzchni 20% całej powierzchni drzewostanu (2,27 ha). Na gniazdach tych sztucznie zostanie odnowiony dąb w zmieszaniu z dębem Następnie należy zmniejszyć zadrzewienia nad odnowieniem bukowym do 0,6. Zakładam, że drzewostan był poprawnie prowadzony to też nie są konieczne cięcia przygotowawcze a pierwsze cięcie trudno też nazwać obsiewnym, bo skorzystam z odnowienia, które już istnieje. Istotne jednak jest, aby wejść z tym zapóźnionym cięciem obsiewnym dopiero, gdy nalot bukowy będzie miał dwa lata i to najlepiej zimą podczas zalegania obfitej pokrywy śnieżnej tak, aby zminimalizować straty w młodym pokoleniu bukowym. Kolejno, co 3-5 lat należy wchodzić 3 krotnie do drzewostanu zmniejszając zadrzewienie nad odnowieniem bukowym za każdym razem o ok. 0,2 ( pobierając 80-100 m3/ha).Należy tu pamiętać, że buk ma dużą zdolność reagowania na dodatkową ilość światła dochodzącego do korony nawet w starszym wieku wie będzie niejako przeciwdziałał zmniejszaniu zadrzewiania stąd też konieczność częstych cięć. Z tym, że aby nie dokonywać cieć na zbyt dużej powierzchni jednorazowo proponuje wybranie płatów, w których zabieg jest konieczny i są dalej położone od drogi i wykonać go tam z wyprzedzeniem 1 roku w stosunku do pozostałej powierzchni. Na 5 lat przed ostatnim cięciem odsłaniającym buka należy wykonać cięcie przygotowawcze w modrzewiu zmniejszając jego zadrzewienie do 0,6 a na 3 lata przed całkowitym odsłonięciem buka odsłonić częściowo odnowienie modrzewiowe. Natomiast przy całkowitym usunięciu buka należy usunąć również modrzewia. W razie nieudanego odnowienia modrzewia zostanie on całkowicie usunięty na 3 lata przed całkowitym odsłonięciem buka a powierzchnia zostanie odnowiona sztucznie modrzewiem. Jeżeli natomiast odnowienie pojawi się, ale w niezadawalające pod względem zagęszczenia czy pokrywanej powierzchni w tym samy okresie zostaną wykonane konieczne poprawki.
5. Zabiegi pielęgnacyjne i ochronne w odnowieniach
Sporym problemem może okazać się zwierzyna, która już wyrządziła szkody w odnowieniu buka. Najlepszym rozwiązaniem było by ogrodzenie całej powierzchni gdyż zabezpieczyłby to naturalne odnowienie, które trudno chronić w inny sposób. Jednak grodzenie tak dużej powierzchni i utrzymywanie tego ogrodzenia przez długi okres biedzie bardzo pracochłonne i kosztowne.
Jeżeli chodzi o zabiegi pielęgnacyjne wobec młodego pokolenia to zarówno buk jak i dąb nie będą potrzebowały ich w większym zakresie a to z powodu tego, że buk w odnowieniu naturalnym jest początkowo tak gęsto, iż chwasty raczej nie są w stanie go zagłuszyć a ponadto początkowo ilość światła jak biedzie dochodzić do dna lasu nie biedzie na tyle wielka by spowodować szybki rozwój bujnej roślinności zielnej. Dąb natomiast z powodu zagrożenia przez zwierzynę będzie palikowany wiec konkurencja chwastów również i jemu nie zaszkodzi. Może być konieczne spulchnianie gleby z odchwaszczanie, jeżeli zastosować przeciw zwierzynie ogrodzenie całej powierzchni. Z całą pewnością zabieg spulchniania gleby powinien zostać wykonany przy modrzewiu z tym tylko, że najistotniejszy będzie przez pierwsze 3-4 lata jego wzrostu. Jednakże przed pojawieniem się odnowienia należy zadbać o przegotowanie gleby tak, aby ułatwić powstanie nowego pokolenia z samosiewu.
6. Uzupełnienia
Uzupełnienia będą wykonywane w miarę potrzeb, (jeżeli wypady na danej powierzchni cząstkowej będą pomiędzy 10% a 50%) następującym materiałem sadzeniowym. Możliwie będzie to materiał z zakrytym systemem korzeniowym
Buk - 2/1 sadzony na wiosnę dopiero po całkowitym odsłonięciu odnowienia naturalnego (wcześniej możliwość wykorzystania kolejnego roku urodzaju nasion). Więźba sadzenia to 1,4 x 1,1m
Modrzew - 2/1 szydzony na wiosnę w więźbie 2,2 x 2,2
Dąb - 2/1 szydzony na wiosnę w więźbie 1,4 x 1,1m
7. Harmonogram prac odnowieniowych
I. rok - jesienią wycięcie gniazd i przygotowanie gleby pod odnowienie
II rok - wiosną odnowienie dęba i graba na gniazdach, zimą przy pokrywie śnieżnej pierwsze cięcie ( do zadrzewienia 0,6) nad najbardziej potrzebującymi tego zabiegu płatami odnowienia bukowego
III rok - latem spulchnianie i odchwaszczanie powierzchni odnowionej dębem i grabem, zimą przy pokrywie śnieżnej pierwsze cięcie ( do zadrzewienia 0,6) nad pozostałą częścią odnowienia bukowego
V rok - latem spulchnianie i odchwaszczanie powierzchni odnowionej dębem i grabem, zimą przy pokrywie śnieżnej pierwsze cięcie odsłaniające nad pierwszą częścią odnowienia bukowego
VI rok - zimą przy pokrywie śnieżnej pierwsze cięcie odsłaniające nad drugą częścią odnowienia bukowego
IX rok - zimą drugie cięcie odsłaniające nad pierwszą częścią odnowienia bukowego
X rok - zimą drugie cięcie odsłaniające nad drugą częścią odnowienia bukowego
XIII rok - jesienią przygotowanie gleby pod odnowienie modrzewiowe, zimą trzecie cięcie odsłaniające nad pierwszą częścią odnowienia bukowego
XIV rok - zimą trzecie cięcie odsłaniające nad drugą częścią odnowienia bukowego, cięcia obsiewne w kępach modrzewia
XVII rok - wiosną ewentualne poprawki w odnowieniu modrzewiowym, zimą pierwsze cięcie odsłaniające w kępach modrzewiowych
XVIII rok - zimą całkowite odsłonięcie pierwszej części odnowienia bukowego
XIX rok - zimą całkowite odsłonięcie drugiej części odnowienia bukowego, całkowite odsłonięcie odnowienia modrzewiowego.
XX rok - wiosną ewentualne poprawki i uzupełnienia w odnowieniu bukowym i modrzewiowym.
Obiekt 2
1. Typ siedliskowy lasu i gospodarczy typ drzewostanu
Powierzchnia położona jest w nadleśnictwie Jastrowie rdlp Piła i jest to III Wielkopolsko-Pomorska. Siedlisko z jakim mammy na niej odczynienia to Bśw z pokrywą czernicową. Obecnie występuje tam 85-letni lity drzewostan sosnowy o bardzo dobrej jakości technicznej i zadrzewieniu 0,7.
Na tym siedlisku jedynym możliwym do zrealizowania gospodarczym typem drzewostanu jest następujący
Brzozowo-sosnowy
80% So, 20% Brz i inne.
2. Rębnia najbardziej przydatna w danych warunkach
Chcąc wykorzystać odnowienie naturalne należy wykorzystać rębnie częściową wiekopowierzchniową (IIa)
3. Okres odnowienia i wiek rębności
Mimo, iż już obserwuje się wystąpienie odnowienia na 40% powierzchni należy z odnowieniem na tym terenie odczekać do momentu uzyskania przez sosnę 110 lat. Okres odnowienia będzie bardzo krótki - 7 lat
4. Etapy realizacji rębni
Po osiągnięciu przez drzewostan 105 lat czekamy na pojawienie się obfitego urodzaju nasion, który prognozujemy na podstawie ilości szyszek, jakie będą wisieć na drzewach jesienią przed odsiewem. W momencie wystąpienia prognozowanego obfitego urodzaju nasion przygotowujemy jesienią glebę pod odnowienie naturalne. A zima dokonujemy cięcia obsiewnego na całej powierzchni 5,34 ha zmniejszając zadrzewienie do 0,6. Następnie po okresie 3 lat wykonujemy następne cięcie odsłaniając naloty i zmniejszając zadrzewienie do 0,3 i jednocześnie uzupełniamy powierzchnia, na której nie wystąpiło lub wystąpiło niezadawalające odnowienie naturalne odnowieniem sztucznym. Po następnych 3 latach należy całkowicie odsłonić młode pokolenie i dokonać następnej wiosny koniecznych uzupełnień i poprawek jak również wprowadzić w zmieszaniu kępowym brzozę.
5. Zabiegi pielęgnacyjne i ochronne w odnowieniach
Roślinność zielna, jaka występuje na powierzchni będzie w jakimś stopniu blokować rozwój chwastów nie będą jednocześnie zbyt dużą przeszkodą dla młodego pokolenia jednak, jeżeli pojawi się niebezpieczna konkurencja ze strony chwastów ( głównie trzcinnik) konieczne będzie wykonanie zabiegu odchwaszczani czy później wykaszania upraw. Nie ma szczególnego zagrożenia ze strony zwierzyny wiec nie planuje podjęcia żadnych działań ochronnych wobec odnowienia
6. Uzupełnienia
Jak już nadmieniłem będą wykonywane poprawki i uzupełnienia na odnowionej powierzchni jednak z powodu trudniejszych warunków niż przy odnowieniu sztucznym należy zastosować sadzonki sosny z zakrytym systemem korzeniowym. Zostanie zastosowana sosna o symbolu 2/1 w więźbie 1,4 x 0,9 m. Ponadto będzie do odnowienia sztucznego wykorzystywana brzoza o symbolu 2/0 w wieźbie1,5 x 1,5 m i jarzębina 2/0 w więźbie 1,5 x 1,5 m
7. Harmonogram prac odnowieniowych
I rok - jesienią przygotowanie gleby pod odnowienie naturalne, zimą ciecie obsiewne
III rok - latem cięcie odsłaniające zmniejszające zadrzewienie do 0,3, jesienią przygotowanie gleby pod poprawki i uzupełnienia
IV rok - wiosna wykonanie poprawek i uzupełnień
VI rok - zimą całkowite odsłonięcie młodego pokolenia
VII rok - wiosną dokonanie koniecznych uzupełnień i dosadzenie brzozy i jarzębiny.