1.

Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z mikroskopową metodą określania wielkości ziarna.

ZIARNA metalu-są to pojedyncze, najczęściej wielkościenne kryształy wielokrystaliczne konglomeratu, oddzielone od siebie granicami. Na szlifie przygotowanym do badań mikroskopowych granice ziarna tworzą siatkę złożoną z nieregularnych wielokątnych, zamkniętych figur płaskich, powstałą przez przecięcie pojedynczych ziaren płaszczyzną szlifu. Jeżeli w strukturze metalu występują bliźniaki, kryształ z bliźniakami traktuje się jako jedno ziarno.

BYŁE ZIARNO AUSTENITU. Jest to ziarno wyróżniające się na szlifie próbki stali nieaustenitycznej.

UMOWNE ZIARNO AUSTENITU. Jest to ziarno po austenityzacji przeprowadzonej w warunkach zbliżonych do warunków obróbki cieplnej danej stali, tj. w określonej temperaturze i po określonym czasie ( zazwyczaj 930°C przez osiem godzin ).

2. Ujawnienie byłego ziarna austenitu stosuje się przy określaniu:

- wielkości ziarna austenitu bez uprzedniej austenityzacji.

- skłonności ziarna austenitu do rozrostu i kinetyki rozrostu ziarna austenitu.

- przynależności stali do kategorii drobno lub gruboziarnistych.

3. Na jakie własności metalu wpływa wielkość ziarna i w jaki sposób.

Własności stali zależą od wielkości ziarna rzeczywistego, które powinno być drobne.

Stale gruboziarniste po ochłodzeniu są kruche i mają niska udarność.

Stale drobnoziarniste mają większy zakres temperatur hartowania niż stale gruboziarniste.

4. Metody ujawniania granic ziarn:

- metoda wytrawiania granic byłego ziarna austenitu.

- metoda nawęglania.

- metoda siatki ferrytu lub cementytu.

- metoda siatki perlitu.

- metoda siatki tlenków.

5. Techniki określania wielkości ziarna.

Norma PN-84/H-0407/01 obejmuje trzy metody określania wielkości ziarna:

1. metoda porównawcza

2. metoda zliczania ziarn

3. metoda zliczania ziarn przeciętych przez sieczną.

6.

Istnieją stale o małej skłonności do rozrostu ziarna austenitu, które nazywamy stalami drobnoziarnistymi.

Istnieją również stale o dużej skłonności do rozrostu ziarna austenitu, zwane stalami gruboziarnistymi.

Schemat rozrostu ziarna austenitu przedstawia rys.1.

Rys.1. Schemat rozrostu ziarna austenitu stali gruboziarnistej (1)

i drobnoziarnistej (2): P - perlit; A - austenit.

Norma PN-84/H-04507/00 określa:

- stal drobnoziarnista -stal, w której wielkość ziarna austenitu po austenityzacji nie przekracza wielkości odpowiadającej wzorcowi nr 5.

- stal gruboziarnista - stal, w której wielkość ziarna austenitu po austenityzacji przekracza wielkość odpowiadającą wzorcowi nr 5.

---