Rewolucja Młodoturecka i ruch panamerykański


Rewolucja Młodoturecka

Wielkie Imperjum Osmańskie zaczęło w XIX w. chylić się ku upadkowi. Wprowadzane reformy niewiele pomagały słabnącemu państwu, które rozpadało się zarówno od wewnątrz, jak i od zewnątrz. Przegrana wojna przeciwko Rosji (1878) oraz powstania doprowadziły do utworzenia (wyzwolenia) z Turcji: Serbji, Czarnogóry i Rumunji. W 1897 r. na Krecie wybuchły powstania antytureckie, ale zostały stłumione, a próbująca interweniować tam Grecja została pokonana. Mimo to, mocarstwa* europejskie zmusiły Turcję do przydzielenia Krecie autonomji.

W 1908 r. wybuchła rewolucja młodoturecka. Młodzi Turcy była to organizacja powstała w 1889 r. na wojskowej uczelni medycznej w Konstantynopolu*, pod nazwą "Komitet Jedności i Postępu" (Ittihad ve Terakki Cemiyeti). Ruch szybko rozprzestrzenił się na inne uczelnie. Uczestnicy dążyli do utworzenia z Turcji państwa na wzór europejski i do przeprowadzenia reform. Tymczasem Rząd odkrył spisek i jego przywódcy musieli schronić się za granicą (Paryż*, Genewa, Kair). Przygotowywana na emigracji rewolucja przeciw sułtanowi-tyranowi wybuchła 3 lipca 1908 r. Przyczyną było niezadowolenie wojsk stacjonujących w Macedonji. Próba stłumienia powstania zawiodła, 24 lipca sułtan Abdülhamid zgodził się na przeprowadzenie reform. Rebelianci ograniczyli się tylko do tego (nie chcieli obalać państwa, lecz je zmodernizować), a w kwietniu 1909 r. ("Incydent 31 marca" - ze względu na używany w Turcji stary kalendarz) w Konstantynopolu* wybuchł bunt w armii, który ukazał słabość Młodych Turków. 24 kwietnia stolica znalazła się pod okupacją wojska.

Wkrótce jednak Abdülhamid został obalony, a jego miejsce zajął Mehmet V. W tym momencie wojsko stało się główną siłą w kraju. Młodoturcy pozostali przy bardzo dużych wpływach (zwłaszcza po 1912 r.) i udało im się przeprowadzić kilka reform.

Rewolucja stworzyła okazję dla innych państw na poszerzenie swoich wpływów kosztem Turcji. I tak, w październiku 1908 r. Austro-Węgry dokonały aneksji Bośni-Hercegowiny*, a Bułgaria ogłosiła niepodległość. Włochy wypowiedziały Turcji wojnę o Trypolitanję, która zakończyła się klęską Turków (pokój w Lozannie 18 października 1912 r. nakazywał Włochom opuszczenie zajętego przy okazji Dodekanezu, do którego pretensje miała Grecja, ale Włochy nigdy stamtąd nie wyszły). W klęsce tej państwa bałkańskie zwietrzyły swoją szansę pokonania Turcji i w pażdzierniku 1912 r. założyły przeciwko niej sojusz (Bułgaria, Serbja, Czarnogórai Grecja). Turcja została rozbita (pokój w Londynie* 30 maja 1913 r.) i jej posiadłości w Europie znacznie się skurczyły (m.in. powstała wolna Albanja). Na szczęście dla niej, sojusznicy pobili się o łupy (II Wojna Bałkańska - 1913), na czym skorzystała Turcja i część utraconych posiadłości odzyskała.

Wszystkie te wydarzenia sprawiły, że Turcja straciła ponad 4/5 swojego terytorjum w Europie i ponad 2/3 europejskiej ludności.

Sytuacja polityczna w regionie Ameryki Łacińskiej

Panamerykanizm, ruch rozwijający się od początków XIX w. w krajach Ameryki Łacińskiej. Początkowo dążył do przeciwstawienia się powtórnej kolonizacji tych krajów przez państwa europejskie. Czołowym przedstawicielem idei panamerykanizmu w tym okresie był S. Bolivar, dążący do utworzenia federacji państw południowoamerykańskich, która mogłaby skutecznie oprzeć się próbom rekonkwisty.

W kolejnych latach ideę panamerykanizmu przejęły USA, przeciwne rozszerzaniu wpływów państw europejskich na kontynencie amerykańskim. Wyrazem ówczesnego stanowiska rządu amerykańskiego stała się ogłoszona w 1823 tzw. doktryna Monroe, która głosiła zasadę nieangażowania się USA w sprawy europejskie, postulując podobne podejście do spraw amerykańskich ze strony rządów państw europejskich.

1889 w Waszyngtonie odbyła się pierwsza, zorganizowana przez USA, konferencja panamerykańska, powołano Międzynarodową Unię Republik Amerykańskich. W 1890 powstało Biuro Handlowe Republik Amerykańskich, przekształcone w 1910, podczas konferencji panamerykańskiej, w Unię Panamerykańską. Mimo nacisków ze strony USA konferencja nie podjęła uchwał w sprawie wspólnego arbitrażu, unii celnej i monetarnej, współpracy naukowej i wspólnych inwestycji. Podkreślając dominującą pozycję swego kraju na półkuli zachodniej prezydent Th. Roosevelt proklamował w 1904 doktrynę przyznającą USA prawo interwencji w państwach amerykańskich w wypadku naruszenia w nich zasad demokracji. Po I wojnie światowej USA powróciły do polityki izolacjonizmu, ponownie podejmując idee panamerykańskie. Pogarszającą się sytuację ekonomiczną USA próbowały rozwiązać w drodze zawierania dwustronnych umów gospodarczych z krajami amerykańskimi. Wzrostowi współpracy służyły także organizowane konferencje panamerykańskie w Montevideo (1933), Buenos Aires (1936), Limie (1938).

Na Konferencji w Rio de Janeiro w 1947 roku powstały plany utworzenia organizacji, która podkreśli jedność i współpracę obu Ameryk.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
ruch panamerykanski
Szczepionki prof M Majewska Międzynarodowa rewolucja ruch wyboru 2
prezentacja Ruch konsumencki
Wykł 05 Ruch drgający
ruch wektorowy
Ustalony ruch przez dyfuzje gazow wg Maxwella
Prezentacja klaryfikator ruch
R PSYCH RUCH
POJĘCIA CHARAKTERYZUJĄCE RUCH FALOWY
ruch
(rewolucja w kosmologii) NQRD7GMMUKUTO7PVQRVKF7D5KL5QU6HSX5RMCPI
Światowa rewolucja Polaka
12zsnr ruch
2 Ruch drgający i falowy
3 3 Ruch obrotowy 40 46
07 ruch konspekt

więcej podobnych podstron