Mgr Marian Tkaczyk

Wychowawca

w zakładzie Poprawczym

w Świdnicy

„Test socjometryczny”.

Program autorski przeznaczony do badania

struktury formalnej i nieformalnej w grupie

wychowawczej internatu zakładu poprawczego

i schroniska dla nieletnich.

Świdnica, czerwiec 2001

Wstęp.

Praca resocjalizacyjna w internacie zarówno zakładu poprawczego, jaki i schroniska dla nieletnich odbywa się na zasadzie połączenia wychowanków w grupy wychowawcze. Każda placówka wypracowuje swój wewnętrzny system selekcji wychowanków do poszczególnych grup wychowawczych. W każdej grupie zawsze istnieje określona struktura organizacyjna. Wychowawca jest formalnym przywódcą grupy, ale też i grupa ma swojego nieformalnego przywódcę. Jest nią osoba, która ze względu na kryteria własne grupy staje się osobą znaczącą. Grupa wtedy daje mu prawo decyzji, lub sam takie prawo sobie przyznaje. Wtedy mówimy, że grupa żyje „drugim życiem”.

Dla wychowawcy ważne jest poznanie struktury organizacyjnej zwłaszcza tej nieformalnej. Wtedy znając strukturę łatwo jest mu wyłonić nieformalnego przywódcę, a przez niego wpływać na losy całej grupy.

Zalety programu.

Program bada strukturę organizacyjną grupy wychowawczej, zwłaszcza tę nieformalną. Anonimowość testu zwiększa prawdopodobieństwo jego skuteczności. Test jest prosty w użyciu i nie wymaga szczególnego wprowa-dzania. Cel badania można wyjaśnić po przeprowadzeniu testu. Jedyną wadą testu jest to, że po jednokrotnym a najwyżej dwukrotnym zastosowaniu na tej samej grupie, test można zastosować dopiero przy innym składzie osobowym grupy.

Interpretacja testu.

1. Przedstawia grupę, w której wychowawca ma dość duże uznanie u części grupy. Jednak na horyzoncie pojawia się podgrupa nieformalna, która tworzy silny potencjał, (1/3 stanu osobowego grupy). Podgrupa kieruje się zasadami demokracji lub podkultury przestępczej, bez wyraźnego lidera. (Przy podkulturze przestępczej lider może być ukryty lub celowo utajniony). Za nieformalna strukturą wspomnianej podgrupy, przemawia druga podgrupa skupiająca 1/3 stanu osobowego, skupiona wokół wychowawcy (mogą szukać ochrony lub działać na zasadzie przeciwwagi), oraz czterech pojedynczych wychowanków (1/3 stanu osobowego grupy), bez wyraźnej deklaracji, lub odrzucanych przez obie podgrupy). Zalecane rozbicie podgrupy nieformalnej i przyciągnięcie do drugiej podgrupy pojedynczych wychowanków.

2. Struktura dość stabilna, głównie skupiona wokół silnego autorytetu wychowawcy (ponad 50%), pozostali jakby niezdecydowani, albo w początku tworzenia się struktury nieformalnej. Zalecane przechwycenie pozostałych i przyciągnąć do silnej grupy centralnej. Można wykorzystać siłę grupy centrum.

3. Wychowawca na uboczu. Zalążki struktury nieformalnej (grupka 3 wychowanków). Obok grupka 2 wychowanków i zdążający do nie trzeci). Słaba pozycja wychowawcy, który stoi na uboczu, wskazywałaby na konieczność udzielenia mu pomocy w zmianie stylu pracy.

4. Silny wychowawca wydaje się być autokratą. Grupa skupia się wokół silnego lidera grupy. Konieczne poznanie lidera i pracować z grupą przez włączenie lidera a jeśli się nie da pozbyć się lidera.

5. Słaby wychowawca, przy którym skupia się dwóch wychowanków zapewne w poszukiwaniu bezpieczeństwa. Środek grupy - bardzo silna podgrupa złożona z 2/3 stanu osobowego. Pojedynczy wychowanek odrzucany przez grupę i niezauważany przez wychowawcę wymaga pomocy. Wychowawca z dwójką powinien przyłączyć się do grupy centralnej.

6. Wychowawca w centrum grupy jednak bez jakiegokolwiek formalnego kontaktu z grupą. Grupa stanowi zlepek podgrup, które żyją swoim życiem. Bez działań naprawczych struktura przejdzie w strukturę G.

7. Mimo dość silnej i centralnej pozycji wychowawcy doszło do stworzenia bardziej zażyłych struktur nieformalnych. Dobrze by to było gdyby to były powiązania na zasadzie „uczniowie tych samych klas”.

8. Wojsko. Wychowawca autokrata. Bardzo silna, wymuszona pozycja, nieakceptowany. Typowy kapral goniący do roboty. W grupie brak życia, lub jest bardzo ukryte. Reżim przysłania wszelkie inne struktury i związki w grupie.

9. Słabiutka pozycja wychowawcy. Nie potrafi zebrać grupy w całość. Wychowankowie chcieliby, potrzebują przywództwa. Nie mogą go jednak znaleźć i dlatego nie oddalają się od wychowawcy. Oczekują na sygnał do działania.

10. Pełna demokracja. Wspólne załatwianie problemów, ustalanie sposobu działania. Wychowawca nieco mocniejsza pozycja. Dobrze, gdy z tytułu wiedzy i doświadczenia.

TEST SOCJOMETRYCZNY: „JAKA JEST MOJA GRUPA”.

A	B
C	D
E	F
G	H
I	J

Czy może inaczej wygląda Twoja grupa ? Narysuj.

K

L

Narysuj jak nie chciałbyś, aby wyglądała Twoja grupa?

Ł

M

• WYCHOWAWCA

- WYCHOWANEK

Uwaga: test nie jest standaryzowany.

---