Cristina López Bario

Ogród wiecznej wiosny

Tytuł oryginału: La casa de los amores imposibles

Copyright • Cristina López Barrio, 2010.

Copyright * Random House Mondadori S.A., 2010

Copyright e for the translation by Sylwia Mazurkiewicz-Petek

Projekt okładki: Katarzyna Borkowska

Fotografia na okładce: © Image Source/Corbis

Fotografia autorki: © Manuel Yllera

Grafika na s. 1, 3: © John Rawsterne

Opieka redakcyjna: Adriana Celińska

Opracowanie typograficzne książki: Daniel Malak

Adiustacja: Małgorzata Uzarowicz/d2d.pł

Korekta: Anna Woś/d2d.pl, Zuzanna Szatanik/d2d.pl

Łamanie: Zuzanna Szatanik/d2d.pl

ISBN 978-83-7515-108-4 (oprawa broszurowa)

ISBN 978-83-7515-109-1 (oprawa twarda)

#,

www.otwarte.eu

Zamówienia: Dział Handlowy, ul. Kościuszki 37, 30-105 Kraków,

tel. [phone]

Zapraszamy do księgarni internetowej Wydawnictwa Znak,

w której można kupić książki Wydawnictwa Otwartego: www.znak.com.pl

Canosowi i Lucii, którzy podarowali mi

nie tylko czas, bym napisała tę książkę,

ale i coś znacznie cenniejszego

Moim rodzicom i siostrze Pitu,

za wszystko

ROZDZIAŁ 1

W powietrzu unosił się ostry zapach prochu strzelniczego zmie-

szany z wonią krwi kuropatwy i królika. Senne kastylijskie mia-

steczko spowijał kwaśny dym snujący się z kominów. Mężczyźni,

owiewani pierwszymi porywami jesiennego złotego wiatru, z dumą

prezentowali swą zdobycz. Na progach domostw siedziały stare

kobiety. Smętny rządek żałobnych chust zrzędliwie obmawiał prze-

chodzących. Ich chrapliwe starcze głosy, doświadczone trudnym

życiem w chłodzie, wśród okopconych garnków i długich mszy,

mieszały się z szelestem suchych liści. Młodsze kryły się wewnątrz

domów, by zza woalki firanek ciekawie przyglądać się myśliwym.

Tu nie sięgał odór śmierci, mogły więc swobodnie rozmawiać o jej

sprawcach.

Z ostatnim promieniem słońca z gór zbiegła sfora psów. Pozba-

wione łupu hałaśliwe ogary opanowały główny plac miasta, zasilając

cienkimi strużkami moczu kamienną misę miejskiego wodotrysku,

wypełnioną źródlaną wodą płynącą z trzech rynien. Te, które miały

fantazję, nie oszczędziły żółtych smug bramie kościoła z dzwon-

nicą zdobioną pejzażem rzeki Duero, i murom szacownych domów,

dumnie eksponujących na fasadach rodowe herby. Niepokojący jaz-

got napełniał strachem osły i dzieci miejscowych bogaczy. Miau-

czące przeraźliwie koty usiłowały się skryć wśród stosów drewna

zalegającego na dziedzińcach. Myśliwi jednak nie szukali zwady.

Wabiło ich ciepłe wnętrze miejscowej gospody, gdzie dzbany czer-

wonego wina i pieczone koźlę pomagały oderwać myśli od trudów

dnia spędzonego w górach. Wychodząc chwiejnym krokiem, wpa-

dali na psy śpiące pod niebem usianym gwiazdami.

Oprócz kuropatw i królików spodziewali się upolować więk-

szą sztukę, dzika lub jelenia, i to właśnie pragnienie pod koniec

1897 roku przywiodło w te strony młodego właściciela ziemskiego

z Andaluzji. Zjawił się dyliżansem popołudniową porą w asyście

dwóch służących, pokonawszy wąwóz Despeńaperros i pagórko-

wate tereny Mesety. Za nimi podążał wóz ze sforą płowych ogarów.

Szlachcic zajął trzy pomieszczenia najlepszego zajazdu w mieście,

a całą zagrodę przeznaczono dla jego psów. Jednak obraz upolowa-

nego jelenia, który nosił odbity w oliwkowych źrenicach, rozwiał

się bez śladu o świcie następnego dnia, kiedy wyszedł na krótką

przechadzkę po mieście. Tam, w jednym z zaułków, dostrzegł oczy

barwy bursztynu: były to oczy Clary Laguny.

- Wydają się złote - wykrzyknął, ujmując dziewczynę pod ra-

mię. - Ależ z ciebie ślicznotka!

Usiłowała się wyswobodzić, a wtedy dzban, który niosła wsparty

na biodrze, wyśliznął się i upadł na brukowaną uliczkę. Strumień

wody popłynął dziesiątkami drobnych wężyków.

- Napełnię go dla ciebie jeszcze raz.

- Sama mogę to zrobić - dziewczyna szarpnęła się i ruszyła

w kierunku placu, a on, śmiejąc się, podążył za nią.

O tej porze roku wczesnym świtem nad placem unosiła się meta-

liczna mgła. Młody szlachcic widział, jak smukła postać pogrąża się

w niej i znika. Wstrzymał krok. Jego twarz smagnął niespodziewanie

zimny powiew, targając starannie ułożone pukle. Świat wokół nagle

zgęstniał, a on sam jakby oślepł i stracił dziewczynę z oczu. Chciał

ją zawołać, lecz mgła wciskała się w jego usta jak lodowaty knebel.

Owładnął nim kojący obraz rodzinnego folwarku, drzewek poma-

rańczowych pokrytych kwiatami i głaskanych łagodną bryzą...

Nagle odezwały się dzwony kościelne, nawołując do modlitwy

za zmarłych, a wtedy wspomnienie zaczęło się ulatniać. Jaśniało.

Gdy wybrzmiał ostatni żałobny ton, postać Clary Laguny pojawiła

się przy fontannie, pochylona nad dzbanem.

- Jaki pan blady - odezwała się, gdy zbliżył się do niej ze zmie-

nioną twarzą i potarganymi włosami. - Wcale mi pana nie żal,

trzeba było zostawić mnie w spokoju.

- To wina waszej kastylijskiej pogody. Trudno do niej przy-

wyknąć.

- Jeśli komuś nie odpowiada, niech wraca, skąd przyszedł!

Mężczyzna z uśmiechem wsparł się o krawędź studni. W jego

wysokich butach odbijał się ostatni błysk gasnącego świtu.

10

- Jesteś bardzo piękna... i bardzo zarozumiała.

- A pan powinien wykazać odrobinę zainteresowania, i się

czegokolwiek dowiedzieć. O, choćby tego, że ta gęsta mgła opada

tylko wtedy, gdy zbliża się Dzień Zmarłych.

- Jedyne, co pragnę poznać, to twoje imię. Musi być tak cu-

downe jak te bursztynowe oczy.

- Ach, teraz słyszę słodkie słówka, lecz zaledwie kilka chwil

temu był pan śmiertelnie blady i drżał ze strachu.

- Owszem, przyznaję, przeraziłem się, lecz nie mgły ani tych

ponurych dzwonów. Poczułem lęk, że przez dłuższy czas cię nie

zobaczę, pomyślałem nawet, że cię straciłem na zawsze. Zniknęłaś

tak nagle, jak ta przeklęta mgła, która wcale mnie nie obchodzi:

ani to, skąd się pojawia, ani w jaki sposób się rozpływa. Jedyne,

czego chcę, to móc patrzeć na ciebie.

Clara spoglądała uważnie w błyszczące oczy.

- O świcie w ostatnich dniach października nikt nie powinien

pojawiać się na placu, dopóki nie zabrzmią dzwony. Wtedy dusze

zmarłych rycerzy, spoczywających w podziemiach kościoła, opusz-

czają krypty. A gdy przekroczą bramę, gromadzą się w tej złowro-

giej mgle i przywołują lodowaty powiew. Skazani na ciągłą walkę

nawet po śmierci, w pełnym rynsztunku toczą między sobą poje-

dynki nieistniejącymi mieczami, aż zdołają odpokutować przewiny.

Jednak gdy dzwony oznajmią godzinę modlitw za dusze czyśćcowe,

nieszczęśnicy wracają do grobowych komnat, a mieszkańcy mia-

steczka proszą Boga, by spoczywali w pokoju. Czy pojął pan moje

słowa? Dopóki nie rozlegnie się głos kościelnych dzwonów, plac pe-

łen jest zmarłych, i każdy z przybyłych musi o tym wiedzieć. A ci,

którzy mają za nic naszą tradycję, powinni obawiać się najgorszego...

- A ty, dziewczyno? Miałaś odwagę zapuścić się tu niebez-

pieczną porą i zniknęłaś mi z oczu...

- Wolę umarłych od żywych. Są mi bliżsi niż moi sąsiedzi.

- Wydajesz się bardzo bystrą osóbką.

- I dlatego powtarzam, że lepiej zostawić mnie w spokoju i wy-

ruszyć na łowy.

- Miałem nadzieję upolować jelenia, lecz teraz jestem pewien,

że przytrafiła mi się znacznie wspanialsza zdobycz.

Clara przeciągnęła dłonią po długich splotach kasztanowych

włosów.

11

- Nie jestem zwierzęciem, mój panie.

- Och, wybacz. Pozwól mi jednak ponieść dzban aż do twojego

domu. Nie chciałbym, aby twoja smukła kibić załamała się pod

tym ciężarem.

- Moja smukła kibić każdego dnia udaje się po wodę, a potem

zgina się wpół w ogrodzie nad krzakami pomidorów. Pańska tro-

ska jest zatem zbyteczna. Takiemu dobrze urodzonemu nie wypada

nawet pokazać nosa w pobliżu mego domu; musi pan wiedzieć,

że moja matka jest czarownicą. Wykonała dla mnie ten amulet,

by chronić mnie przed takimi jak pan - Clara potrząsnęła zawie-

szoną na szyi kostką zająca ozdobioną piórami.

- Jestem tylko szlachcicem, który oferuje ci pomoc.

- Jedyni szlachetni, jacy pozostali w tym miasteczku, spoczy-

wają pod posadzką kościoła, oto, co z nich pozostało.

- Nie jestem stąd, przybywam z Andaluzji.

- A gdzież to jest?

- Daleko na południu, tam gdzie słońce praży mocno nawet

wieczorową porą, a jego blask bardzo przypomina twoje oczy.

- Moje oczy, szlachetny panie, są jak równiny krainy zwanej

La Mancha, i bardzo przypominają oczy mojego ojca, który stam-

tąd pochodził. Tak mi powtarzała matka.

Clara umieściła dzban w zagłębieniu talii i skryła się w jednej

z wąskich uliczek wychodzących z placu. Na niebie gromadziły

się strzępiaste szare chmury. Rozpoczynał się nowy dzień. Kiedy

mijała otwarte drzwi prowadzące do patio domów, nozdrza dziew-

czyny zaatakował kuszący zapach boczku i świeżego chleba. Na

dziedzińcach leżały wiązki wilgotnego drewna błyszczące od rosy,

dreptały w miejscu osły objuczone sakwami wypełnionymi fajan-

sem lub owczą wełną, a stróżujące psy czujnie nastawiały uszu.

Clara obróciła głowę i dostrzegła w niedalekiej odległości mło-

dzieńca. W jasnych bryczesach szedł za nią mocno wyprostowany.

- Wyjaw mi, proszę, swoje imię.

- Nazywam się Clara. Clara Laguna. Żegnam pana.

Niespodziewanie w głębi uliczki pojawiły się dwie kobiety

w średnim wieku w okryciach z grubego sukna z futrzanymi koł-

nierzami. Ich kapelusze zdobiły pióra bażanta. Clara podała dzban

młodemu człowiekowi. Wyprostowała nieco zgarbioną sylwetkę,

a kiedy kobiety znalazły się bliżej, posłała mu, po raz pierwszy,

12

czarujący uśmiech. Spostrzegłszy to, jedna z nich ujęła ramię to-

warzyszki i szepnęła jej coś do ucha. Andaluzyjczyk przepuścił

uprzejmie obie panie, a wówczas one podziękowały mu lekkim

skinieniem głowy i oddaliły się.

- Masz śliczny uśmiech, choć przeznaczyłaś go dla tych dam,

nie dla mnie.

- Proszę ruszać na polowanie i więcej mnie nie niepokoić - Clara

odebrała dzban i znów wsparła go na biodrze.

Pozwoliła jednak, by młody szlachcic towarzyszył jej aż na

skraj miasteczka, gdzie bruk ulic stopniowo zmieniał się w błot-

nistą maź, a ubóstwo tworzyło przestrzeń dzielącą jedne domo-

stwa od drugich. Dom Clary okrywały dachówki, którym wilgoć

i zaniedbanie odebrały barwy, a na jego fasadzie na stałe zagościł

mech. Wokół włóczyły się wygłodniałe psy, dla rozrywki wznie-

cając ogonami tumulty szeleszczących liści. Dom zdawał się po-

chylać ku brzegowi strumienia, gdzie założono niewielki ogródek

z krzewami pomidorów. W tylnej części domostwa przybysz do-

strzegł zagrodę, zamieszkałą przez cztery kury i kozę. Dalej roz-

ciągał się lasek sosnowy, przecięty gruntową drogą prowadzącą

do sąsiedniego miasteczka.

Dziewczyna mieszkała z matką. Starzejąca się kobieta zajmo-

wała się czarami: wiedziała, jak zaradzić złemu spojrzeniu, przy-

gotowywała amulety sprzyjające myśliwym, łatała błony dziewicze

i odczytywała przyszłość ze szkieletu kota, który, jak największy

skarb, strzegła w sztywnym worku, posmarowanym mieszaniną

żywicy i soku irysa.

Clara zatrzymała się przed drzwiami. Jej towarzysza ogarnął

łagodny aromat sosen, wdychał głęboko powietrze przesiąknięte

chłodem jesieni i wilgotnej ziemi, co obficie obrodziła grzybami.

Z wnętrza domu dochodziło głośne chrapanie. Matka spędziła

noc, odczytując żonie i córkom aptekarza przyszłość z kociego

szkieletu.

- Jutro, o tej samej porze, zjawię się tu, by cię zabrać na prze-

chadzkę.

- Pańska wola.

Clara zatrzasnęła drzwi, lecz zaraz spiesznie wychyliła się przez

jedno z okien. Mężczyzna oddalał się, kryjąc dłonie w fałdach

peleryny.

13

„Pewnie nie wróci", pomyślała, szorując naczynia służące do

magicznych praktyk. „Pewnie nie wróci", powtarzała, wychodząc

na podwórze, by nakarmić kury. „Pewnie nie wróci", zaczęła doić

kozę. „Pewnie nie wróci", w południe obudziła się matka i zjadły

resztki kiełbasy. „Pewnie nie wróci", popołudniem posadziła kolej-

ny krzew pomidorów. „Pewnie nie wróci", słońce już zachodziło za

korony sosen. „Pewnie nie wróci", przygotowała nici i znieczule-

nie z kwiatów, by przywrócić dziewictwo córce bogatego wieśniaka.

„Pewnie nie wróci", posiliła się skromną potrawą złożoną z warzyw

zaprawionych czosnkiem. „Pewnie nie wróci", śniła o jego oczach.

Ale następnego ranka, kiedy osłonięta świątecznym szalem przynio-

sła do domu napełniony dzban, Andaluzyjczyk na grzbiecie siwego

wierzchowca czekał przy wyschniętym korycie strumienia.

- Przybyłem po ciebie - odezwał się wesoło, schodząc z konia.

- A więc zjawił się pan na próżno.

Czując, jak jej serce łomoce głucho o glinianą ściankę dzbana,

dziewczyna skryła się w domu.

Był mglisty poranek, ostatni dzień października. Młody mężczyzna

skierował się do jednego z okien, oparł łokieć o zakurzoną framugę

i niespodziewanie zaintonował pieśń. Oprócz polowania, wyraź-

nie był także miłośnikiem tej sztuki i miał piękny dźwięczny głos.

- Czy chce pan rozzłościć kury? - zapytała Clara, otwierając

drzwi.

Zza dziewczyny wychyliła się kobieta z bielmem na lewym oku.

Siwe włosy miała upięte w kok na czubku głowy.

- Moje uszanowanie, seńora. Proszę przyjąć przeprosiny, jeśli

panią obudziłem.

- Witaj, młodzieńcze - odezwała się kobieta głucho brzmią-

cym głosem. - Co cię sprowadza z twoją śpiewką o tak wczesnej

porze?

- Byłaby pani tak uprzejma i wyjawiła mi, czy jest matką Clary? -

zapytał szlachcic, usiłując nie patrzeć na białawą źrenicę, szpe-

cące kalectwo.

- Tak właśnie jest, choć wiele cię kosztuje, by w to uwierzyć.

Kiedyś i ja byłam równie piękna jak ona.

- Panią zatem lub ojca Clary proszę o pozwolenie. Chcę zabrać

waszą córkę na przejażdżkę.

Kobieta wybuchnęła śmiechem.

14

- Musiałbyś się udać bardzo daleko, żeby spytać o pozwole-

nie jej ojca. W tym domu zezwoleń zawsze udzielam ja i tylko ja,

a przede mną moja matka, która niech spoczywa w pokoju - czarna

źrenica jej prawego oka zadrżała. - Jesteś myśliwym.

- Oczywiście.

- Powinieneś zatem kupić ode mnie amulet.

Kobieta zniknęła we wnętrzu domu, wkrótce jednak wróciła

z kłem dzika i piórami kuropatwy.

- Zapewniam cię, młodzieńcze, że dzięki temu zwierzęta same

wyjdą ci na spotkanie w górach. I nigdy nie chybisz celu.

Andaluzyjczyk wręczył jej kilka monet.

- Możesz zabrać Clarę. Moja córka jest dorosła i robi to, na co

ma ochotę, a z powodu stroju i szalu, które założyła, domyślam

się, że przyjmie zaproszenie.

- Nie pleć głupstw, matko, przygotowałam się jedynie do pój-

ścia do miasteczka.

Młody człowiek pierwszy dosiadł konia, a potem pomógł wspiąć

się Clarze.

- Niedaleko stąd jest dąbrowa, wskażę panu drogę.

Słuchając wskazówek dziewczyny, jeździec skierował konia po-

między sosny. Zagłębili się w las, oddalając się od traktu, gdzie

przejeżdżały powozy i dyliżanse. Tego ranka wiał chłodny wiatr,

przynosząc odgłosy strzałów myśliwych ukrytych w górach.

- Proszę popędzić konia, szybciej, szybciej!

- Tu, wśród drzew, może być niebezpiecznie.

- Niech pan nie będzie tchórzem - nie ustępowała, a jej twarz

lśniła wilgocią.

Andaluzyjczyk szarpnął wodzami, koń ruszył galopem. Serce Clary

pulsowało szybko w rytm ruchów zwierzęcia, które uderzało kopy-

tami o ziemię usłaną mchem i żółtymi paprociami. Dziewczyna oto-

czyła rękoma kibić jeźdźca, czuła silne plecy i zapach pielęgnowanych

olejkiem włosów. Nigdy tak nie jechała konno i już nigdy nie wydrze

z siebie tego wspomnienia: naprężone ramiona trzymające mocno

wodze, by omijać drzewa i głazy, ślady kopyt na wilgotnej ściółce

z igieł, pot mężczyzny wydzielający aromat pomarańczy. Zaczęło

mżyć. Napięte muskuły młodzieńca wspierały się twardo na ciele

zwierzęcia, a mięśnie Clary napierały na niego. Kiedy dotarli do ostat-

nich sosen rozproszonych u stóp wzniesienia, rozpętała się burza.

15

- Koń potrzebuje odpoczynku.

- Dąbrowa już niedaleko.

Gdy wierzchowiec wspinał się po zboczu, Clara rozluźniła obję-

cia i wtedy dopiero poczuła promieniujący ból. Przed nimi wyłaniał

się zarys doliny, okolonej koronami ogromnych ciemnozielonych

dębów. Padał ulewny deszcz, raz po raz w świetle błyskawicy ryso-

wała się czerwonawa, spulchniona wilgocią ziemia. Andaluzyjczyk

wzdrygnął się pod okryciem przesiąkniętym wodą. Dziewczyna

wsparła pierś o jego plecy, by go uspokoić.

Kiedy dotarli do pierwszych dębów, mgła rozproszyła się, umilk-

ły grzmoty i błyskawice; niebo otwarło się, lejąc rzęsistą strugą.

Nim zsiadła z konia, Clara ściągnęła amulet z szyi i ukryła w za-

głębieniu stroju. Wiatr stawał się coraz słabszy.

Zagajnik przecinała rzeka; jej wody, pełne wirów i zakoli, pły-

nęły wśród mokradeł. Dziewczyna schroniła się w zaciszu kona-

rów wielkiego drzewa, które powalone przez wieki leżało dostojnie

wzdłuż jednego z brzegów; wsparła się na szorstkim pniu i cze-

kała, aż jej towarzysz oporządzi konia. Odgłos płynących wód zda-

wał się szeptać opowieści... Mężczyzna gwałtownie sięgnął do jej

szyi, dotykając delikatnego wgłębienia, gdzie przedtem spoczywał

amulet, a teraz gromadziły się krople deszczu. Był poważny. Clara

ujęła jego rękę: skórę dłoni przecinała bolesna pręga.

- Jest pan ranny.

Nie odpowiedział. Uniósł podbródek dziewczyny, i zanim ją

pocałował, spojrzał głęboko w bursztynowe oczy, wdychając znie-

walający zapach wilgotnych kasztanowych włosów.

Czując spory głód, młody szlachcic wrócił do gospody. Na spot-

kanie wybiegł mu chłopiec stajenny, który odprowadził spienionego

wierzchowca do stajni. Kiedy mężczyzna dotarł do pokoju, służący

pomógł mu zdjąć przemoczone ubranie i buty. Na kominku płonął

jasny ogień. Tuż obok postawiono posiłek złożony z duszonych

kuropatw i kastylijskiej specjalności: mocno doprawionej zupy

czosnkowej. Nie zapomniano też o czerwonym winie.

Trunek uśpił zmęczonego wędrowca. Drzemał do późnego po-

południa w wielkim wygodnym fotelu. Po przebudzeniu zszedł na

podwórze. Odkąd przybył do miasteczka, psy pozostawały w za-

mknięciu, były więc rozdrażnione i skore do zaczepek.

16

- Wkrótce znów wyruszymy w góry - uspokajająco gładził ich

płową sierść.

Po porannej burzy niebo się wypogodziło, lecz szybko nadcią-

gający zmierzch pogrążał je w ciemności usianej gwiazdami. Labi-

rynt miejskich uliczek wypełniał teraz zapach gotowanych potraw,

ciekawskie staruszki zniknęły bez śladu. Andaluzyjczyk skierował

kroki do pobliskiej karczmy. W tej chwili nawet szmer kamien-

nego wodotrysku przypominał mu postać złotookiej dziewczyny.

Długa sjesta nie zdołała złagodzić pożądania, które kąsało go coraz

mocniej, a złożona Clarze obietnica kolejnej porannej przejażdżki

wyzwoliła w nim dręczące pragnienie szybkiego nadejścia świtu.

Noc wydawała się trwać bez końca...

Karczmę przesycał gęsty dym tytoniu. Ginęły w nim nierówne

pobielone wapnem ściany zdobione myśliwskimi trofeami. Andalu-

zyjczyka zachwyciło zwłaszcza jedno: głowa jelenia z ogromnym

porożem zawieszona nad kamiennym kominkiem. Zanim Clara

Laguna stanęła mu na drodze, marzył jedynie o upolowaniu rów-

nie okazałej sztuki jak ta.

Podszedł do kontuaru, wypatrując jednocześnie wolnego miej-

sca przy stole. Dwaj podchmieleni goście opróżniali pękate szkla-

nice, a dostrzegłszy przybysza, dali znak hożej karczmarce. Około

czterdziestoletnia kobieta, z burzą płomiennych rudych włosów,

energicznie polerowała szklanki wysłużoną ściereczką. Trafnie

obdarzona przydomkiem Koloryna zmierzyła młodego mężczy-

znę jasnymi, niemal przezroczystymi oczami.

- Nabrał pan ochoty na kolację, seńorl - zapytała.

- Owszem, jeśli to będzie dobrze upieczone koźlę.

- Gospoda jest pełna, lecz radzę się przysiąść do tych kawale-

rów z Madrytu - kobieta wskazała dłonią trzech młodych ludzi,

którzy toczyli żywą rozmowę przy stole w pobliżu kominka. - Są

myśliwymi, jak pan. To przyzwoici, mili młodzieńcy.

- Jeśli nie mają nic przeciwko...

Wesoła kolacja w doborowym towarzystwie przekonała go, że

karczmarka miała słuszność. Spędzili wspólnie bardzo przyjemny

wieczór, z apetytem pochłonęli pieczeń z koźlęcia, opróżniając przy

tym cztery butelki czerwonego wina i opowiadając sobie anegdoty

o własnych łowieckich wyczynach.

17

Hałaśliwą salę wypełniała mocna woń męskiego potu i odleg-

łych gór, przepite oddechy wionęły przetrawionym alkoholem,

na podłodze walały się wilgotne niedopałki. Młody szlachcic

uznał, że najwyższa pora pożegnać swych towarzyszy. Rudo-

włosa sprzątała stoły, lecz widząc wychodzącego gościa, zastą-

piła mu drogę.

- Miło pan spędził czas?

- Wspaniale, dziękuję za uprzejmość i smaczny posiłek.

- Proszę mi więc wybaczyć, seńor, że pana ostrzegę, i nie brać

mi tego za bezczelność. Serce mam czułe i dobrze panu życzę -

zniżyła głos. - Grozi panu niebezpieczeństwo. Widziano pana

w towarzystwie córki czarownicy, pan wie, o kim mówię. To ta

diablica o ślepiach jak dojrzała pszenica.

Młody mężczyzna poczuł, że narastające pragnienie ujrzenia

dziewczyny sączy się do jego serca jak trucizna. Koloryna trąciła

go w ramię.

- Niech pan uważa, Clara jest urodziwa, ale to zła uroda, prze-

klęta. Wszystkie one w tej rodzinie są z piekła rodem, przysię-

gam na moją matkę - z namaszczeniem uderzyła się w obfity

biust.

- Nie rozumiem - wypity trunek mącił mu umysł i nie pozwa-

lał pojąć znaczenia słów.

- Może tam, w pańskich stronach, nic nie wiedzą o klątwie... -

ton głosu rudowłosej był lekko uszczypliwy.

- W moich stronach nie wierzymy w takie prowincjonalne prze-

sądy.

- O, mój panie, to co nazywasz przesądem, my, ludzie prości,

nazywamy przekleństwem potężnym jak krowi łeb, a nawet jesz-

cze większym, kiedy mowa o kobietach Laguna, i o Clarze, która

jest ostatnią z rodziny. Może pan sobie kpić, lecz odkąd pamię-

tają najstarsi mieszkańcy, wszystkie one, jak jedna, były wyklęte

i basta.

- Zatem synowie są od tego wolni.

- Synowie! - Koloryna z impetem trzepnęła się w masywne

udo. - Jacy synowie? Nigdy brzuch żadnej z nich nie wydał na świat

chłopca i żadna nie była mężatką. Ich przeznaczenie to wieczna

hańba i rodzenie wyłącznie dziewczynek naznaczonych tym sa-

mym piętnem.

18

- A mężczyzna...

- A mężczyzna - przerwała mu - który ośmieli się zmierzyć

z klątwą, ściągnie na siebie najgorsze nieszczęścia. Dotąd się taki

odważny nie znalazł.

- Jakież to nieszczęścia?

- Tego nikt dokładnie nie wie. Mówią, że czarownica Laguna, tak

nazywają jej matkę, przed laty usiłowała opętać jakiegoś tymi swo-

imi gusłami, ale nie udało jej się, i potem oślepła na jedno oko.

Wczesnym rankiem, na wpół jeszcze drzemiąc, Andaluzyjczyk

przypomniał sobie ogromnej postury człowieka, który go, z tru-

dem utrzymującego się na nogach, odprowadził do zajazdu, po

czym rzucił na odchodnym:

- Wiem, co pan czuje, seńor. Ja i wszyscy tutejsi mężczyźni.

Gdyby ta dziewczyna z tymi cudownymi oczami nie była

wyklęta...

Wstawał niedzielny poranek, Święto Zmarłych, i miasteczko

budziło się z wolna. Na dźwięk dzwonów mgła się rozproszyła,

a odświętnie ubrani ludzie wylegli z domów, kierując się na cmen-

tarz, by tam wspominać bliskich, którzy odeszli. Na placu poja-

wiły się barwne stragany z kwiatami. Kobiety w czarnych strojach

sprzedawały białe i czerwone goździki oraz delikatne margerytki,

a zamożniejszym - róże. Obok kościoła wiodła brukowana uliczka,

prowadząca daleko poza ostatnie miejskie zabudowania, gdzie

zmieniała się w ubity trakt, zarośnięty po obu stronach chasz-

czami. Tędy szło się na cmentarz. W cieniu cmentarnej bramy

kuliła się wiedźma Laguna. Sprzedawała irysy, a także tajemny

wywar gwarantujący zatrzymanie ducha w świecie pozagrobo-

wym, trzeba było tylko skropić nim mogiłę. Starą kobietę mijały

dziesiątki szeleszczących spódnic w towarzystwie męskich nakryć

głowy i welwetowych spodni. Mimo obawy przed dociekliwymi

spojrzeniami sąsiadów, kobiety kupowały piękne kwiaty w nadziei,

że to je uwolni od wizyty zmarłych krewniaków.

Nekropolię otaczał szpaler cyprysów. Pół tuzina grobowców

prezentowało te same herby rodowe, które można było dostrzec

na fasadach okazałych domów. Pozostałe, skromniejsze miejsca

pochówku rozrzucone były w nieładzie. Zbity tłum wtargnął na

cmentarz witany przenikliwym skrzeczeniem srok, których stulone

skrzydła lśniły w chłodnym jesiennym słońcu. Z wysokich ga-

łęzi ptaszyska przyglądały się sprzątaniu kamiennych płyt. Był to

odwieczny rytuał poprzedzający modlitwy i dekorowanie kwia-

tami. Kobiety czyściły złocone litery epitafiów i owalne portrety,

a mężczyźni wyrywali rosnące wokół chwasty. Ci, których bliscy

spoczywali w bogatych grobowcach, przyprowadzili z sobą służą-

cych, aby na ich czerwone spracowane dłonie zrzucić wykonanie

pracy. Gdy dzwony oznajmiły południe, cały cmentarz cuchnął

jak świeżo umyta podłoga.

Młody szlachcic spędził świąteczny poranek w swoim pokoju,

filiżanką kawy lecząc skutki wieczornego pijaństwa. I choć w jego

pamięci tkwiło ostrzeżenie rudowłosej kobiety z karczmy, które

kłuło drzazgą klątwy ciążącej nad rodziną Laguna, pamiętał też

doskonale, że złotooka Clara oczekuje go w swoim domu, by od-

być konną przejażdżkę.

Po posiłku wyruszył w leśne ostępy w towarzystwie nowo po-

znanych myśliwych. Jego płowe ogary wiele razy podejmowały trop

jelenia, ale kiedy kryjąc się w zaroślach, dostrzegał zwierzę nasu-

wające się na cel, broń drżała mu w rękach, a kasztanowy grzbiet

niedoszłej zdobyczy zmieniał się w długie włosy dziewczyny. Tym-

czasem jeleń znikał w gęstwinie drzew. Nie zdołał ustrzelić nawet

królika, choć psy z łatwością wytropiły liczne gromadki; pożółkłe

liście buków, tak podobne do oczu Clary, odwracały jego uwagę,

i zapominał, po co zapuścił się tutaj tego popołudnia. Wreszcie

usiadł na posłaniu z paproci, pozwalając, by jesienna wilgoć po-

plamiła mu spodnie, i odłożył na bok milczącą strzelbę. Pozostali

myśliwi spoglądali ukradkiem na siebie, próbując odgadnąć, cóż

dolega ich towarzyszowi, który przebył połowę Hiszpanii, żeby

zapolować w lasach Kastylii, a teraz wydaje się zamyślony i nie-

zdolny do oddania choćby jednego celnego strzału.

Kiedy słońce skryło się za górami, mężczyźni powrócili do mia-

sta. Andaluzyjczyk opuścił nowych przyjaciół, błahą wymówką

wykręcając się od kolacji w karczmie. Skierował się od razu do

zajazdu i polecił, by osiodłano mu konia. Chwilę potem wbijał już

ostrogi w boki siwego wierzchowca i pędził przed siebie.

Okrągły księżyc oświetlał jasno drogę do domu Clary Laguny.

Jej matka była w mieście. Tam wślizgiwała się tylnymi drzwiami

do domów, aby przy kuchennym stole lub w cieple kominka

20

w salonach ze swojego kociego szkieletu odczytywać przyszłość

żywym i umarłym.

Młody myśliwy dostrzegł dziewczynę przy wyschniętym kory-

cie strumienia, tuż obok ogródka warzywnego. Dojrzałe pomidory

zdobiły go jak ogromne perły. Mężczyzna zszedł do tego kamieni-

stego zakątka, szepcząc do siebie: „I cóż z tego, że jest przeklęta,

skoro nic nie mogę na to poradzić...".

Na jego widok Clara poderwała się z ziemi. Jej twarz znaczyły

brudne wilgotne smugi - wyraźnie płakała, czekając na niego.

Szlachcic ukląkł wprost na ziemi i zaśpiewał rytmiczną strofę,

a wtedy psy czuwające w pobliżu zawyły przenikliwie, jakby skar-

żąc się, że andaluzyjskie popisy zakłóciły ich płytki sen pośród

milczącej nocy umarłych. Chwilę później odpowiedziały im roz-

złoszczone sowy z sosnowego zagajnika. Clara cisnęła w przy-

bysza kamykiem, raniąc mu lekko czoło. Andaluzyjczyk poczuł,

jak po twarzy spływa mu wolno nitka krwi, i zmienił repertuar

na poważny, pobożny psalm. Nagle księżyc rozjarzył się mocniej,

jakby chciał oświetlić obraz męki Chrystusa wyłaniający się ze

słów pieśni, i dziewczyna nie rzuciła już więcej kamieniem. Teraz

patrzyła na delikatny błękit skóry, lekko krwawiące czoło i oliw-

kowe źrenice gorejące jak u męczennika. Pocałowała go w usta,

a rogiem spódnicy otarła ranę. Nie protestował. Chwycił ją wpół

i uniósł na grzbiet wierzchowca.

Ruszyli ostrym galopem w kierunku dąbrowy. Po drodze gwiazdy

zerkały na nich ukradkiem zza nieruchomych liści. W końcu zsiedli

z konia, całując się i depcząc fantastyczne cienie prehistorycznych

stworów kreślonych przez drzewa. Na brzegu rzeki mężczyzna zdjął

pelerynę i rozciągnął ją na ziemi, która wchłonęła kilka czerwonych

kropli sączących się z rany na czole. Clara zsunęła z ramion wełniany

szal i odłożyła bezużyteczny już amulet. Sprzyjający wiatr pomógł

im uwolnić się od złego uroku, pasa z nabojami, grubej spódnicy

i bryczesów. Naga skóra dotknęła wreszcie posłania z wilgotne-

go mchu. Clara Laguna poczuła na swoim ciele gorące pocałunki,

niecierpliwe dłonie i napierający gładki tors, a wtedy przy wtórze

szeptu wody przeniknął ją ból pierwszego razu.

ROZDZIAŁ 2

Andaluzyjczyk zwlekał z powrotem w rodzinne strony aż do

pierwszych grudniowych śniegów. Z Clarą spotykali się w dębo-

wym lesie, który stał się ulubionym miejscem miłosnych schadzek.

Dopiero kiedy wiatr zmroził ich pocałunki, poszukali schronienia

w domu dziewczyny. Czarownica zwykle wyruszała do miasteczka,

zabierając z sobą szkielet kota, a wtedy oni targani namiętnością

zrzucali naczynia do praktyk magicznych i rozbijali zakurzone

słoje z tajemniczą zawartością, bo dom miał tylko jedno pomiesz-

czenie, gdzie gotowano, spano i... uprawiano miłość.

Myśliwy powracał do zajazdu, lśniąc skórą natartą balsamem

przeciw złemu spojrzeniu. Podbrzusze pokrywały mu pióra ku-

ropatwy, lecz nie dbał o to, unosząc z sobą zapach wilgotnej

ziemi emanujący z łona Clary. Któregoś dnia znaleźli się w jego

pokoju, lecz ona nie czuła się dobrze w łóżku posłanym sztywno

krochmaloną pościelą, a uporczywy trzask palącego się drewna

w ogromnym kominku przypominał jej plotkujące usta wścib-

skich staruszek.

O romansie pięknej Laguny z młodym Andaluzyjczykiem mó-

wiono wszędzie. Wdowy w kościelnej ławce, pomiędzy recyto-

waniem kolejnych dziesiątek różańca lub siedząc przed domem

w rządkach żałobnych chustek; służące w kuchni bogatych domów

i ich panie w salonach pełnych koronek podczas podwieczorku nad

filiżanką kawy z mlekiem; młode dziewczęta z ciężkimi dzbanami

wspartymi na biodrach przy kamiennej ścianie tryskającej wodą

i nad rzeką podczas prania bielizny; mężczyźni w stajniach, przy

pługach zaprzężonych w woły, w karczmie, sącząc anyżowy likier...

Którejś nocy szlachcic udał się na kolację do gospody po dniu

spędzonym na polowaniu, podczas którego ustrzelił jelenia. Ręka

22

już mu nie drżała, a grzbiet zwierzęcia nie przypominał włosów

żadnej dziewczyny, wiedział bowiem, że Clara Laguna oczekuje

go i to ona jest prawdziwą zdobyczą, znacznie okazalszą.

Zza kontuaru Koloryna po chwili wskazała gościowi miejsce

przy stole. Młodzi myśliwi wrócili już do stolicy.

- Polecam na początek suszone morele. Są bardzo smaczne -

odezwała się, jasne źrenice były bardzo uważne.

- A do tego butelkę dobrego wina, dziś trafiła mi się wspaniała

sztuka.

- Oby pan sam nie stał się zdobyczą! Kiedy lekceważy się prze-

strogę płynącą prosto z serca...

- Ładna z pani kobieta, a więc natura męska pani nieobca; cza-

sem my, mężczyźni, nie chcemy rezygnować z pewnych rzeczy,

bez względu na cenę. A teraz czekam na jedzenie, bo wyprawa

w leśne ostępy zawsze wywołuje wilczy apetyt.

Po chwili już kosztował moreli, miejscowego wina i spojrzeń

mężczyzn obecnych w karczmie. Ich oczy przysłaniała zazdrość.

Ten młody Andaluzyjczyk osiągnął to, czego wielu nawet nie

ośmieliło się próbować, choć tak bardzo tego pragnęli. A ci, któ-

rzy się odważyli, zostali ze wzgardą odrzuceni.

W przeddzień powrotu do Andaluzji, popołudniową porą my-

śliwy skierował się do domu Clary. Oczekiwała go, jak to bywało

wcześniej, przy wyschniętym strumieniu. Odkąd połączyło ich na-

miętne uczucie, dziewczyna starała się pokazać ukochanemu naj-

piękniejsze tutejsze zakątki: rozległe pola pszenicy i jęczmienia,

kobaltowe wzgórza, a nad nimi wysoko w górze płowe skrzydła

sępów, strumienie oplatające serpentyną górskie pastwiska i domki

pasterzy. Ale tego ostatniego popołudnia zamierzała zaprowadzić

go w miejsce, które tak często pojawiało się w jej snach, gdzie jej

kasztanowe włosy przenikał słodki aromat kwiatów, a o świcie

kwitły w nich stokrotki.

W odległości niespełna trzech kilometrów od granic miasta, przy

ubitym trakcie przecinającym las sosnowy, niszczał opustoszały

folwark. Okazały piętrowy dom, którego fasada mimo śladów

pleśni i zaniedbania wciąż zachowała czerwonawą barwę, otaczał

ogromny ogród strzeżony kamiennym murem. Wewnątrz posiadłości

niepodzielnie rządziły gęste chaszcze. Pięły się po ścianach budynku

23

gospodarczego, oplatały poidło i zagrodę dla zwierząt. Napierały na

krzewy hortensji i purpurowych wilców ustawionych w równy sze-

reg w dużych granitowych donicach, na grusze i drzewa brzoskwi-

niowe, a nawet na wielki kasztanowiec rzucający cień na kamienną

ławkę. W tylnej części ogrodu pozostały warzywne grządki, gdzie

pomidory i dynie dojrzewały niejako z przyzwyczajenia. Wszech-

władna roślinność najbujniej pieniła się w otchłani pnączy wicio-

krzewów z jaśniejszą plamą zieleni w środku, przechodząc potem

w wielobarwny gąszcz lilii i ogród leśnych róż.

Jeździec zatrzymał konia przed wysoką kutą bramą z żela-

znych prętów. Obejmująca go wpół dziewczyna spoglądała z za-

chwytem na drogę wiodącą od bramy do progu domostwa. Była

obramowana wielkimi głazami i poprzecinana żyłkami ziemi po-

rośniętej polnymi kwiatami.

- To wspaniały dom, lecz jest w nim coś, co mnie niepokoi,

wzbudza uczucie smutku - powiedział mężczyzna.

- Być może dlatego, że jest opuszczony.

- Chciałabyś tu kiedyś zamieszkać?

- O tak - Clara przytuliła policzek do jego peleryny. - Znam

miejsce, przez które możemy wejść do ogrodu, coś panu pokażę.

Zsiedli z konia i przez wyłom w kamiennym murze przedo-

stali się do ogrodu różanego. Przecinały go liczne kręte ścieżki,

nad którymi kłujące łodygi kwiatów splatały się z sobą w rodzaj

wielobarwnej pergoli. Rozproszone po niebie burzowe chmury

przenikały przez ażurową roślinną konstrukcję, zmieniając się

w opalizującą mgłę. Wiatr pędzący od ściany sosnowego lasu gra-

bił butwiejące płatki, przeganiał je po plamach śniegu i stertach

suchych liści. Clara poprowadziła swego towarzysza do miejsca,

gdzie kwitnąca żółta róża rozjaśniała jesienny półmrok.

- Jeśli ona przeżyła pierwsze chłody, ja także zdołam doczekać

pana powrotu - szepnęła dziewczyna.

Mężczyzna wziął ją w ramiona i mocno pocałował.

- Zjawię się następnej jesieni, a jeśli moje obowiązki pozwolą,

wcześniej, z końcem lata. Czekaj na mnie, i nie waż się pokochać

innego, nawet na niego spojrzeć. Jesteś moja!

- Czy może pan przyrzec, że wróci?

- Wrócę, dziewczyno, na pewno wrócę.

24

Po przybyciu do zajazdu usadowił się wygodnie w fotelu obok

kominka, żeby rozgrzać kości wychłostane kastylijskim chłodem.

Wysączył kieliszek wina i przymknął oczy. Opanowała go prze-

można tęsknota za ciepłem przytulnego rodzinnego domu; nagle

zapragnął jak najszybciej ujrzeć drzewa pomarańczowe i oliwne

gaje Andaluzji, poczuć na twarzy słońce tłoczące ciemną oliwę.

Chciał dotknąć czarnej sierści byków ze swych stad i pogłaskać

konie w uprzęży wyszytej małymi dzwoneczkami, usłyszeć cy-

gańskich chłopców śpiewających w stajniach copie*, które porywał

wiatr i rozrzucał po polach. Musiał na nowo przebyć Mesetę, teraz

spowitą płaszczem śniegu, zabierając z sobą płową sforę i znów

mijając po drodze zamki na wzgórzach.

Niespodziewanie o drzwi zabębniło kilka uderzeń i po chwili po-

jawiło się przed nim ślepe oko matki Clary w towarzystwie czarnej

błyszczącej źrenicy. Kobieta, której popielate włosy potargał wiatr,

trzymała w dłoni sztywny worek, a w drugiej okazały pazur sępa

zawieszony na sznurku.

- Przyniosłam ci amulet - powiedziała, podając mu pazur - żeby

cię strzegł podczas powrotu.

- Jak sądzę, będzie mi pomocny. Ten, który kupiłem, gdy wy-

bierałem się na polowanie, okazał się bardzo skuteczny. Wśród

moich trofeów mam wspaniałe poroże jelenia.

- O czymś zapomniałeś, młodzieńcze - kobieta mlasnęła języ-

kiem.

- Ach tak, oczywiście, niech pani przyjmie kilka monet.

- Na to liczyłam. Pieniądze są niezbędne takiej kobiecie jak ja,

która musi się jeszcze zatroszczyć o swą jedyną córkę.

- Niech pani o nią dba, dopóki nie wrócę - podał czarownicy

monety, a ona zawiesiła mu amulet na szyi.

Wydzielała mysi zapach splądrowanej przez gryzonie spiżarni

i woń niepomyślnej wróżby.

- Wspomniałeś o powrocie.

- Jak tylko mi pozwolą zobowiązania, zjawię się tu znów, by

zobaczyć Clarę i upolować kolejnego jelenia.

* Copla (hiszp.) - dosl. strofa, tradycyjna piosenka hiszpańska (wszystkie

przypisy pochodzą od tłumaczki).

Usiłował się uśmiechnąć, lecz stara kobieta wywoływała w nim

ogromny niepokój.

- Przemyśl swoje postępowanie, młody człowieku. Moja córka

jest stracona, jej nic już nie ocali. Lecz ty masz jeszcze czas. Je-

stem pewna, że ludzie nie zapomnieli ci wspomnieć o przekleń-

stwie? - ślepa źrenica zaświeciła dziwnym blaskiem.

- A owszem, przy stole w gospodzie usłyszałem bajkę, jakoby

w rodzinie Laguna wszystkie kobiety były obłożone klątwą; wy-

dają na świat tylko córki i skazane są na pohańbienie... - jego głos

przeszedł w ochrypły dyszkant. Natychmiast pożałował, że wy-

powiedział to ostatnie słowo.

- Zapomniano ci jeszcze powiedzieć, mój przyjacielu, jaka czeka

nas za to kara. Prawdą jest, że nasze życie to ciągła samotność, w sa-

motności rodzimy wyłącznie córki jedynaczki, i to nazywają pohań-

bieniem, lecz nas skazano na coś znacznie gorszego. Na rozpacz-

liwą, nieszczęśliwą miłość. Cierpimy niewyobrażalnie z powodu

tego uczucia, jedynego, które skrywa naszą duszę. I nie ma zaklęcia,

które mogłoby przerwać naszą męczarnię lub przynieść nam zapo-

mnienie. Kiedy brak duszy, magia nie zna lekarstwa, by ją wyleczyć.

- Obiecałem Clarze, że wrócę, i dotrzymam słowa.

Mężczyzna czuł, że twarz mu płonie od ciepła kominka.

- W żyłach mojej córki płynie szlachetna krew, jak w żyłach jej

ojca - wiedźma skierowała wzrok na pułap, a chore oko błysnęło

bielmem. - Jest piękna, dumna i odważna, i potrafi się o siebie za-

troszczyć. Ty, wcześniej czy później, musiałeś się pojawić. Amulet,

który dla niej zrobiłam, jest na nic. Chronił ją przed innymi męż-

czyznami, lecz nie przed tobą. Przed tamtymi potrafiła się obronić,

wobec ciebie jest bezbronna. Clara boi się klątwy, tak, to jedyne,

czego się naprawdę obawia. Nalej mi trochę wina - wskazała bu-

telkę stojącą na stole. - Rozmowa o przekleństwach okropnie wy-

suszyła mi usta.

Myśliwy napełnił szklankę, którą czarownica wychyliła jed-

nym haustem.

- A teraz przyznaj się, młody człowieku, chcesz, żebym ci od-

czytała przyszłość ze szkieletu kota. Rzuć kośćmi, a ja z ich poło-

żenia odczytam, czy spłodzisz synów.

- Cóż, muszę wcześnie wstać i wsiąść w poranny dyliżans...

Gdy wrócę, kto wie, może będzie czas na wróżby i przepowiednie.

26

- Jak chcesz, przyjacielu - czarownica wysunęła język spomię-

dzy warg, a wtedy dostrzegł jego ostry koniuszek pociemniały od

kosztowania czarnoksięskich mikstur. - Daj mi zatem jeszcze kilka

monet za coś, co będzie ci bardzo użyteczne. - Z sakwy, którą

miała zawieszoną na ramieniu, wydobyła mały ciemnozielony fla-

konik i podała myśliwemu. - Jeśli wypijesz zawartość w noc ostat-

niej kwadry księżyca, a potem wywar z tymianku i rozmarynu

przyłożysz tam, gdzie bije serce, znajdziesz zapomnienie i nie bę-

dziesz musiał wracać.

- Nie chcę zapomnieć!

- Zachowaj flaszeczkę i zapłać mi. Pójdę już sobie.

Czarownica wzięła monety, zabrała swój worek i wyszła. An-

daluzyjczyk stał przez chwilę bez ruchu, czując przez szkło leciut-

kie pulsowanie zawartości buteleczki, po czym pozwolił jej spaść

na podłogę. Pośród setek drobnych kryształków rozlał się żółtawy

płyn, wydzielając silną woń zgniłych fig. W kałuży podrygiwał

ogon małej jaszczurki.

Tej nocy sen długo do niego nie przychodził, a kiedy wreszcie

zasnął, na próżno usiłując zwilżyć wyschnięte usta, prześladował

go koszmar cuchnący miksturą na zapomnienie, w którym pełzały

poćwiartowane członki gadów.

Obudził się wczesnym rankiem, z sinymi obwódkami dookoła

oczu, wsiadł do dyliżansu i ruszył w drogę powrotną do Anda-

luzji. Za nim podążył wóz ze sforą ogarów, których jazgot rozsa-

dzał mu głowę.

Clara Laguna czekała. Co dzień, kiedy tylko wstało słońce,

udawała się ze swoim dzbanem po wodę, a wszyscy, którzy ją

mijali, mężczyźni czy kobiety, spoglądali ciekawie na jej brzuch,

by sprawdzić, czy rośnie, czy nie ukrywa się w nim kolejna ko-

bieta z rodziny Laguna. Upływał dzień za dniem, miesiąc za

miesiącem. Dziewczyna zajmowała się ogródkiem warzywnym,

sprzątała podwórze, karmiła kury i kozę, pomagała matce łatać

błony dziewicze i myć naczynia do tajemnych praktyk. Odwie-

dzała dąbrowę, gdzie stare drzewa przypominały jej o chwilach

spędzonych z ukochanym, a strumień szeptał słodkie opowieści.

Zachodziła po nie także do opuszczonego folwarku. Żółta róża,

na przekór porom roku, kwitła i rozwijała się, natomiast brzuch

27

Clary, choć wszyscy tego oczekiwali, zamiast rozdęty, pozosta-

wał płaski i milczący.

Co dwa, trzy miesiące przychodziły z Andaluzji listy, lecz zamiast

wersów o miłości puste delikatne arkusze, owinięte w jedwabny

papier, nasączone były oliwą i wysuszone na słońcu, zachowując

aromat kwiatu pomarańczy i jaśminu. Clara była analfabetką. Sama

przesyłała w odpowiedzi sztywne liście ciemnozielonego dębu, ka-

wałki kory z jego pnia, płatki żółtej róży, igły sosny, kosmyk uwodzi-

cielsko pachnących włosów... Błękitne koperty kupowała w miejsco-

wym sklepiku i z namaszczeniem kopiowała adres zwrotny napisany

ręką ukochanego, drżącą dłonią niezdarnie kaligrafując litery.

W połowie wiosny, kiedy stokrotki i polne maki kwitły już na

polach, Clara chora z niecierpliwości i tęsknoty poprosiła matkę,

by ta za pomocą kociego szkieletu przepowiedziała, czy zbliża się

przyjazd Andaluzyjczyka.

Dziewczyna potrząsnęła kośćmi nad swoją pryczą, po czym

rozrzuciła je, myśląc o ukochanym.

- Wróci, by znów zapolować na jelenie, widzę to wyraźnie

w ułożeniu piszczeli.

Czarownica Laguna nie pomyliła się. Kiedy zaczął się złocić

sierpień, młody szlachcic pojawił się w miasteczku. Przybył dyli-

żansem popołudniową porą, towarzyszyli mu ci sami służący, lecz

nie było śladu ogarów. Pośród gór, w leśnych ostępach i na rów-

ninach znów rozlegały się ryki potężnych zwierząt, kiedy młody

myśliwy zamieszkał w znanym sobie zajeździe. Ryczały pozba-

wione nadziei, że połączą się z samicami, a on wbił ostrogi w boki

wierzchowca i skierował się do domu dziewczyny. Echo miłosnych

nawoływań, chrapliwych i złowrogich, dochodzące aż tu, na skraj

miasteczka, mieszało się z pocałunkami i radością spotkania.

Ruszyli ostrym kłusem do dębowego zagajnika, gdzie kochali się

pod idealnie okrągłym krążkiem księżyca, wśród odgłosów uderzeń

rogów byków walczących o łanie i jęków rozkoszy zwycięzców.

Smagła skóra młodego myśliwego pociemniała jeszcze bardziej

od radości wiosennych nocy spędzonych w Andaluzji, wśród cy-

gańskich śpiewów. Teraz wydzielała zapach morskiej bryzy, obcy

Clarze. Ale nie on jeden przywiódł do miasteczka nieznany dotąd

obraz oceanu. Z dyliżansu wysiadł ktoś jeszcze, człowiek, który

panował nad duszami wiernych z kościelnej ambony.

28

Ostatni proboszcz zmarł jakieś dwa miesiące temu, przeklina-

jąc starość i chorą wątrobę, dlatego parafianie, chcąc uczestniczyć

w niedzielnej mszy, musieli się udawać do sąsiedniej miejsco-

wości. Kiedy jego następca dowiedział się o tym, uznał, że ten

kawałek niegościnnej ziemi i jego mieszkańcy zbyt długo byli wy-

stawieni na przewrotne działanie Złego. Od czasów seminarium

był owładnięty żarliwą pasją walki z szatanem, przekonany, że

to tylko kwestia splotu wydarzeń, by ten pojawił się na świecie.

Obsesja żarliwego obrońcy wiary pogłębiła się, odkąd postanowił

jako kapelan służyć pomocą duszpasterską oddziałom hiszpań-

skim walczącym z kubańskimi independystami. Spędził tak dwa

lata, udzielając pospiesznego ostatniego namaszczenia chłopcom

rozerwanym przez bagnety, umierającym od kul lub gorączki, sam

natomiast ukrywał się przed moskitami wśród trzciny cukrowej

i krzewów tytoniowych. I choć przyrzekł, że nie wróci do ojczy-

zny, dopóki oddziały hiszpańskie nie zwyciężą, wbrew jego woli

nastąpił odwrót po tym, jak batalion wpadł w zasadzkę. Błąkał się

potem w samym sercu selwy ponad miesiąc, za towarzysza ma-

jąc tylko głód. Żołnierze znaleźli go, dręczonego gorączką, w sza-

łasie pustelnicy, wyznawczyni santerii, która wyczytała z dłoni

księdza, że jego los jest nierozerwalnie związany ze Złym, a tam,

gdzie on się uda, z pewnością będzie usiłował zakorzenić się i ten

drugi. Nowy proboszcz był człowiekiem młodym, miał niespełna

trzydzieści lat, lecz jego twarz pokrywały zmarszczki wyżłobione

przez karaibskie słońce i wizję śmierci w tropikach.

Z rezygnacją przyjął decyzję przełożonych, którzy uznali, że

idealnym miejscem, by pozbyć się młodego kapłana i jego obsesji

na punkcie diabła, jest właśnie ten zapomniany zakątek Kastylii,

położony wśród gór i otoczony lasami, gdzie ledwie dochodziły in-

formacje z kolonii. Tamtejsze proste życie z pewnością wyleczy go

z kłopotliwych poglądów, a czego nie dokonają spokojna wegetacja

i pogawędki o zbożu i sianokosach, czy karciane partyjki umilane

butelką likieru anyżowego, tego dopełni surowy klimat.

Jednak już pierwszej niedzieli, kiedy nowy proboszcz wstąpił

na ambonę, wierni nie usłyszeli ani słowa o przyszłych zbiorach

żyta i pszenicy. Kapłan rozłożył szeroko ramiona, na podobieństwo

orła szybującego ponad szczytami gór, i wygłosił płomienne kaza-

nie ku chwale hiszpańskiego imperium, opowiadając, jakie zakusy

29

czynił szatan w odległej krainie otoczonej turkusową wodą, aby je

całkowicie zniszczyć. Świątynia była pełna, nawet pasterze opuś-

cili swe szałasy i stada, tak wielkie zaciekawienie budził ów młody

duchowny o spalonej słońcem twarzy. Po wyjściu z kościoła wierni,

nie wiedząc dlaczego, mieli oczy pełne łez, choć nie zrozumieli ani

słowa z kazania i mylili diabła z moskitami. Inni natomiast zada-

wali sobie pytania, przeciw komu walczyły oddziały hiszpańskie

i kto zamierzał im ukraść imperium. Równie poruszające kazanie

powtórzyło się kolejnej niedzieli przy równie imponującej frekwen-

cji. Wierni tłoczyli się w ławkach, a wielka kadzielnica kołysała się

z całej siły. Zapach żywicy miał złagodzić odór bijący od pasterzy

oraz inne wonie wydzielane przez obecnych z powodu gorącego

zapału, który wzniecał ksiądz opowieściami o potyczkach w okoli-

cach rojących się od krokodyli, gdzie słońce rozpala wiarę. Ale jeśli

cokolwiek stało się zrozumiałe po tych pierwszych kazaniach, to

że ten młody mężczyzna w zbyt dużej sutannie posiada niezwykłą

zdolność docierania do serc tych, którzy słuchają jego słów, nawet

jeśli sens pozostaje dla nich niejasny. Nazywał się Juan Antonio

Escabel de Castro, jednak parafianie zaczęli go nazywać ojcem Im-

perio i pod tym przydomkiem, który z chęcią zaakceptował, był

znany aż do końca swoich dni.

Zamieszanie wywołane pojawieniem się księdza i jego emocjo-

nującymi kazaniami oderwało uwagę mieszkańców kastylijskiego

miasteczka od romansu, który na nowo rozkwitł pomiędzy Clarą

i młodym Andaluzyjczykiem. Kiedy miejscowe plotkarki widywały

go, jak z rozwianymi na wietrze włosami i strzelbą na ramieniu

przechadza się krętymi ulicami, poświęcały zaledwie kilka minut,

by pogawędzić, czy jest gotów zmierzyć się z przekleństwem cią-

żącym na kobietach z rodziny Laguna, poślubiając jedną z nich

i czyniąc ją szczęśliwą. Zaraz potem powracały do egzotycznych

krokodyli ojca Imperio żywiących się wielkimi jak pięść krabami

i kończynami hiszpańskich żołnierzy, święcie przekonane, że w te

potworne zwierzęta wcielił się sam szatan.

A kiedy któregoś wieczoru Andaluzyjczyk zjawił się w karczmie,

by zjeść kolację, Koloryna ograniczyła się jedynie do zapropono-

wania mu jajecznicy z rydzami i rzucenia od niechcenia, jak to

lubi się mieszać w sprawy urodziwych dziewcząt.

30

Clara była jedną z nielicznych, które jesienią 1898 nie uległy

urokowi kazań głoszonych przez ojca Imperio. Obie z matką nie

uczestniczyły w niedzielnej mszy, nie były tam mile widziane

przez woalki i mantyle. Prócz tego czarownica Laguna wpajała

córce, że kobieta przeklęta może dotknąć poświęconej ziemi tylko

wtedy, gdy poczuje na ustach żar śmierci. Ale Clary, która z tru-

dem wierzyła w Boga, wyłaniającego się z mroku analfabetyzmu

i zabobonów, zupełnie to nie obeszło. Jeśli odczuwała potrzebę

modlitwy, jedynej, jaką znała, modliła się w sercu lasu do Boga za

pośrednictwem świętej Pantolominy Kwietnej, patronki miasteczka,

jasnowłosej męczennicy z naręczem irysów, którą po śmierci na

mękach poćwiartowano.

Miłość sprawiała, że stale była zajęta. Razem z ukochanym prze-

mierzali konno dzikie lasy sosnowe i okoliczne pastwiska, a kiedy

on powracał z polowania lub zanim na nie wyruszył, kochali się,

jeśli tylko naszła ich ochota. Clara uwielbiała czuć jego dłonie i sło-

nawy zapach, który, nawet gdy już odchodzili, pozostawał w ogro-

dzie opuszczonego folwarku pod pergolą z ostatnich jesiennych róż.

Pewnego wieczoru, kiedy odpoczywali po miłosnym zbliżeniu,

spytał ją, dlaczego nie chodzi do kościoła, by posłuchać kazań no-

wego proboszcza. Są trochę niezrozumiałe, ale przez to tym bar-

dziej ekscytujące!

- Cóż, mogę panu towarzyszyć tej niedzieli - odpowiedziała

i wyobraziła sobie, jak wchodzi do świątyni w nowej sukni, zwra-

cając uwagę wszystkich, swym przeklętym ramieniem wspiera-

jąc się na ramieniu ukochanego. Marzyła także, że jej suknia jest

śnieżnobiała i że oboje zmierzają do ołtarza, gdzie czekają na nich

obrączki i błogosławieństwo szczęśliwego wspólnego życia, ponie-

waż klątwa ciążąca nad jej rodziną pozostała na progu kościoła,

trzęsąc się z bezsilnej złości.

On, który - pomijając obraz zaślubin - wyobrażał sobie to samo,

czuł, że tej granicy nie może przekroczyć. Owszem, widywano

go spacerującego z nią bądź przemierzającego razem konno góry

i lasy, lecz gdyby ludzie zobaczyli, jak prowadzi ją pod ramię do

kościoła... To zupełnie niedopuszczalne.

- Hm, myślę, że powinnaś pójść do kościoła z matką.

- Ach tak, a jeszcze lepiej, bym nie poszła tam wcale lub tylko

z tym, z kim mi się podoba!

31

Clara odsunęła się od kochanka. Przeszył ją lodowaty dreszcz,

a z oczu potoczyły się łzy raniące jak ostre sztylety. Do ust napły-

nął wstrętny posmak krwi. Rozpoznała znaki, które tak często opi-

sywała jej matka. Oto odezwała się klątwa, przywołując pierwszą

falę bólu i zapowiadając nieuchronność kolejnych.

Tej niedzieli ani Clara, ani jej matka nie pojawiły się w świą-

tyni. Jednak około południa odwiedził je sam ojciec Imperio. Już

od progu powitał go zapach czerstwego chleba opiekanego na og-

niu zmieszany z wonią łoju, korzenia mandragory i oparów wy-

dobywających się z rondla, w którym gotowały się ropuchy na lek

przeciw urokowi rzuconemu przez złe spojrzenie. Ksiądz wyjął

chusteczkę, zasłaniając sobie nos i usta.

- Niech będzie pochwalony Najwyższy, w tym domostwie śmier-

dzi czarami!

- To, czym tu czuć, to śniadanie w ubogim domu - oświadczyła

matka Clary.

Mężczyzna jeszcze mocniej przycisnął chustkę do twarzy.

W czarnej sutannie wydawał się bledszy, a na czole i skroniach

gromadził mu się pot, jak w tropikach. Wdychając odór płynący

z naczynia, poczuł nagle, że pamięć cofa się, a on znów leży w wa-

lącym się szałasie w środku selwy, gdzie kubańska pustelnica ssie

kości jagnięcia, a jego zmaltretowane gardło okłada leczniczymi

plastrami.

- - Usiądź, ojcze, bo twoja twarz przybrała kolor martwej kozy -

odezwała się czarownica Laguna, podając mu stołek, który on od-

rzucił ruchem ręki.

- A więc wieści, które mi przekazano, są prawdziwe. W tym

domu uprawia się czary! Pozostaje mi teraz sprawdzić, czy nie

wzywa się tu także szatana - wypowiadając to słowo, spojrzał w kąt

pomieszczenia, gdzie odkrył urzekające oczy Clary Laguny.

- Jedyny diabeł, jakiego znam i z którym obcuję, to ten, co

wciela się w wielu moich klientów - starej kobiecie zadrgała bia-

ława źrenica.

Ojciec Imperio poczuł nieprzepartą ochotę, by się przeżegnać.

- Proszę przyjść na mszę, seńora, i niech pani zabierze z sobą

córkę. Jak można mówić takie rzeczy! Przecież to grzech śmier-

telny.

32

- Ojciec z pewnością wie, że jesteśmy przeklęte i możemy pójść

do kościoła jedynie po to, by tam umrzeć. Tak przynajmniej za-

pewniała mnie matka.

- Owszem, wspominano mi o klątwie ciążącej nad waszą ro-

dziną. I dlatego przyszedłem. Chcę wam powiedzieć, że jedynym

ratunkiem są czystość i cnotliwe życie. Nie wolno wam się roz-

mnażać!

Nagle ojca Imperio dosięgło spojrzenie Clary Laguny. W piersi

księdza rozszalał się huragan. Schował chustkę do kieszeni i po-

spiesznie nakreślił znak krzyża. Wzrok dziewczyny krył w sobie

dziwną srogość i zarazem samotność kota, który zawsze chadza

własnymi ścieżkami.

Odkąd Clara poczuła pierwsze oznaki przekleństwa, uznała,

że być może warto zastosować się do poleceń proboszcza i nie

spotykać się z młodym Andaluzyjczykiem. Ale nic z tego: im

bardziej umykała przed jego pocałunkami, tym większą wzbu-

dzała w nim żądzę: podarował jej bransoletkę z rzecznych pereł

kupioną w miejscowym sklepie, innym razem ujął jej serce weso-

łymi albo poważnymi pieśniami, które wyśpiewywał, klęcząc pod

dębem, podczas gdy promienie księżyca wbijały mu się w pierś jak

świetliste włócznie. Clara straciła apetyt, słuch i mowę, dopóki

nie zaczęła na nowo spotykać się z kochankiem wśród ścieżek

różanego ogrodu, oddając się miłości na posłaniu z szeleszczą-

cych liści i miękkich płatków. Kiedy wróciła do domu, jej matka

stwierdziła krótko:

- Dobrze zrobiłaś, nie ma już dla ciebie ratunku.

Poleciła córce otworzyć usta i sprawdziła dziąsła, jakby była

koniem na sprzedaż, potem kazała oddać mocz do kociołka zawie-

szonego nad ogniem. Wrzuciła do cieczy kilka korzeni, a kiedy za-

wartość naczynia zabulgotała i pomieszczenie wypełnił słodkawy

zapach wnętrzności, zmrużyła ślepą źrenicę.

- Jesteś brzemienna. Stało się to wtedy, kiedy parzyły się łanie,

ponad miesiąc temu.

To był czas, kiedy na placu panowali zmarli rycerze osłonięci

złowrogą mgłą. Lodowaty wiatr szczękał odgłosem zbroi i wal-

czących mieczy. Jednak Clarze siedzącej przy kamiennej niszy

33

wypełnionej wodą wiatr dotykający twarzy wydawał się ciepły,

a lamenty nieszczęsnych duchów łączyły się z jej własnym. Ko-

chała mężczyznę, którego znała zaledwie rok, a teraz oczekiwała

jego dziecka.

Nagle dzwony wybrzmiały swe smutne przesłanie i mgła za-

częła się rozpraszać. Wśród snujących się nitek, które obierały te-

raz powrotną drogę do krypt, wyłowiła wzrokiem czarny rękaw.

To był ojciec Imperio, ciskający wokół hyzopem święconą wodę.

Gdy dostrzegł w resztkach mgły bursztynowe oczy, przeżegnał

się. Kościelny włożył wiele wysiłku, by wyjaśnić nowemu pro-

boszczowi przyczyny tych zjawisk, a ten bez wahania przypisał

je tchnieniu diabła.

- Co tu robisz, dziewczyno, wdychając te szatańskie opary?

- To nie szatańskie opary, ojcze, tylko ogromny smutek. Już do

tego przywykłam.

W Dzień Zmarłych, gdy mieszkańcy miasteczka pielgrzymo-

wali z kwiatami i kawałkami płótna na cmentarz, Clara spotka-

ła się z kochankiem w dąbrowie. Dotąd burzowe niebo rozjaśniało

się, ale w chwili, kiedy wyznała, że jest brzemienna, zrzuciło na

domy i lasy ulewną strugę, wśród grzmotów i złocistych błyska-

wic. Ci, którzy przebywali na cmentarzu, próbowali się chronić

w kryptach grobowców, lecz w szerokich spódnicach i odświęt-

nych żałobnych kapeluszach było to niemożliwe, dlatego nastą-

pił gwałtowny odwrót całych rodzin przez zbocze aż do bramy,

gdzie mogli się schronić. W tym czasie dwoje młodych obej-

mowało się pod osłoną potężnego dębu. Clara płakała, jej łzy

mieszały się z deszczem. Mężczyzna czuł, że napór ciemnych

chmur go dusi, a gałęzie oświetlane przez pioruny lada chwila

go zmiażdżą. Usiłował ją pocieszyć, lecz ona nie chciała słuchać.

Wspomniał słowa karczmarki, gdy go ostrzegała, że dotąd żaden

mężczyzna nie ośmielił się przerwać klątwy dotykającej rodzinę

Laguna. Przypominał sobie nieszczęścia wróżone temu, który

ośmieli się to zrobić.

Kiedy dziewczynie wyczerpały się łzy, deszcz przestał padać.

Choć niebo nadal groziło burzą, w końcu zapadła noc i Clara za-

snęła na swej twardej pryczy.

34

Następnego dnia Andaluzyjczyk, po przeprowadzeniu kilku

rozmów w miasteczku, wsiadł do popołudniowego dyliżansu ja-

dącego w kierunku stolicy. Podróż miała zająć około pięciu godzin.

Szlachcic zabrał obu służących, lecz pozostawił w zajeździe kufry

z ubraniami i strzelby. Wrócił po czterech dniach, z wyraźnymi

śladami bezsenności na twarzy, i natychmiast ruszył piechotą do

domu Clary, niosąc pod pachą jakieś teczki. Odnalazł ją wyry-

wającą chwasty w ogródku z krzakami pomidorów. Oczekiwała

go, a na jego widok poczuła, że pierś rozpala jej poczucie dumy,

ale i nadziei.

- Myślałam, że wyruszył pan bez pożegnania do swojej Anda-

luzji - odezwała się z pogardą w głosie.

- Wyruszam pojutrze, moje ziemie potrzebują właściciela. Ale

zanim to zrobię, chcę, żebyś mi towarzyszyła do folwarku.

- Po co?

- Powiem ci, kiedy tam dotrzemy.

Wędrowali w milczeniu, szybko przecinając las sosen, aż do-

strzegli wysoką kutą bramę. Dotkliwy chłód zarumienił im twarze.

- Tym razem wejdziemy tak, jak należy - Andaluzyjczyk wy-

jął klucz i otworzył bramę. Rdza zazgrzytała w żelaznych zawia-

sach. Clara szła kamiennym traktem prowadzącym do progu domu;

przypomniała sobie, że przekraczała go wiele razy w swoich snach,

a w jej włosach kwitły wtedy stokrotki. - Spędzisz w nim życie

jako właścicielka - oświadczył z błyskiem oliwkowych źrenic.

- Chcę tu zostać, ale tylko z panem.

- Kupiłem ci tę posiadłość, jest dla ciebie i dla dziecka.

- A więc to będzie dziewczynka.

Mężczyzna podał jej dokumenty, które trzymał pod pachą.

- Co to?

- Akt posiadania z twoim nazwiskiem. A także trochę pienię-

dzy, żebyś sobie poradziła na początku. Byłem w stolicy, żeby sfi-

nalizować tę transakcję. Wyjadę pojutrze, tak jak ci wspomniałem,

lecz wrócę, kiedy urodzi się dziecko.

- Marzyłam, żeby zamieszkać w tym pięknym domu, ale tylko

razem!

- Obiecuję, że wrócę, żeby się dowiedzieć, co nam zsyła Bóg,

dziewczynkę czy chłopca, i zobaczyć, jak stałaś się wielką panią.

- I ożeni się pan ze mną?

35

- Claro, nigdy cię nie poślubię, i nigdy nie miałem takiego za-

miaru. Jesteś piękną dziewczyną, lecz nie mogę cię traktować jak

równą sobie. Twoja matka zajmuje się gusłami i czytaniem z ko-

ści, a ty, moja droga, nie potrafisz nawet napisać własnego imienia.

Jak mógłbym cię pokazać w świecie, przedstawić moim bliskim?

Skończyłoby się tym, że znudziłbym się tobą, i sama byś mnie znie-

nawidziła. Jesteś jak ta cudowna słoneczna róża z ogrodu, który

już jest twoją własnością; długo zwlekała, by zwiędnąć, lecz to

nieuchronne, a wtedy nie pozostaje nic. Nie jestem nawet pewien,

czy pojmujesz to, co usiłuję wyrazić słowami.

- Rozumiem doskonale, nie jestem tak prostą, za jaką mnie pan

uważa. Ale obiecuje pan, że wróci do miasteczka?

- Tak, to mogę obiecać.

- Będę czekała.

Zanim służący zapakowali eleganckie podróżne kufry do popo-

łudniowego dyliżansu, myśliwy i Clara pożegnali się w dąbrowie.

Ostatnie promienie słońca ginęły już w rzecznej wodzie, kiedy dziew-

czyna, siedząc na mchu, usłyszała odgłos kopyt uderzających o zie-

mię. Ten twardy dźwięk zabrzmiał też w niej, a wnętrzności zmroził

chłód. Smukły jeździec zsiadł z konia, myśliwskim nożem wyciął na

pustym pniu serce przebite strzałą wraz z ich imionami i powtórzył

obietnicę powrotu. Potem mocno pocałował dziewczynę. Wspiął się

na grzbiet wierzchowca i z rozwianymi na wietrze kruczoczarnymi

włosami oddalił się z wolna, podśpiewując skoczny refren.

Wiatr przyniósł dźwięk dzwonów wzywających na poranną mszę.

Wtulona w cień dębu Clara Laguna wiedziała, że jej miłość zawsze

pachniała jak to drzewo o szorstkich liściach, i złorzeczyła Bogu.

W oddali jeszcze dostrzegała postać ukochanego mężczyzny - właś-

nie przeprawiał się przez rzekę. Ożeni się, ale nie z nią, lecz z ko-

bietą wystrojoną w nakrapiane suknie i sztywne falbany, z kobietą,

która potrafi napisać nie tylko swoje imię i nazwisko, ale i długie li-

sty miłosne. Clara rozpłakała się, wyobrażając sobie rywalkę, a kiedy

wyschły jej oczy, zaczęły szlochać brzuch i wagina, rozpaczliwie

tęskniąc za tym, czego właśnie je pozbawiono. Noc spędziła pod

gołym niebem, brudna od dotyku kory dębu, szronu i wspomnień.

O świcie wróciła do domu, obudziła matkę i poprosiła, żeby odczy-

tała ze szkieletu, czy on i tym razem spełni, co obiecał.

36

- Ten mężczyzna nigdy nie wróci - powiedziała sennym gło-

sem czarownica. - Widzę to dokładnie w układzie żeber.

- Dlaczego więc kłamie, dlaczego? - Clara uderzyła pięścią

w stół, na którym leżały rozrzucone kości, jedna z nich upadła na

podłogę razem z nicią do zszywania błony dziewiczej.

- A czego więcej oczekiwałaś od bogatego pana? Mierzyłaś bar-

dzo wysoko, a ja, być może, nie pouczyłam cię tak dobrze, jak są-

dziłam. Nosisz dziewczynkę w swoim łonie, a twój kochanek cię

opuścił. Jesteś przeklęta, Claro.

- To nieprawda! Nie będę cierpieć z jego powodu, złożył obietnicę,

zawsze ich dotrzymywał. A kiedy wróci, to on będzie cierpiał.

- Uparta, niemądra dziewczyno, nie można uniknąć losu, który

nam przeznaczono.

- A właśnie że tak. A ty, matko, masz jedno oko wyschłe, a dru-

gie niemal ślepe. Cóż ty możesz zobaczyć w tym starym upstrzo-

nym muchami szkielecie! Zobacz, podarował mi czerwony dom,

tylko dla mnie, i zostawił pieniądze.

- Ach, od razu wydawał mi się przyzwoitym człowiekiem. I bar-

dzo przystojnym chłopcem. Doskonale wybrałaś.

- Nie ciesz się tak, nie wejdziesz do tamtego domu, który już

sprawia ci tyle radości, i nie dotkniesz moich pieniędzy!

- Claro, rozumiem twój ból, mnie on także dosięgnął. Miłość

kąsa bardzo boleśnie. Posłuchaj dobrze, twój ojciec mnie opuścił,

dając mi tylko łzy, nieszczęście i małą istotę z żółtymi ślepiami

w brzuchu. Tobie przynajmniej przypadł okazały dom. Kobieta

przeklęta i biedna, taka jak ty, nie może żądać więcej. A kiedy na-

uczysz się łagodzić głód nieszczęśliwego uczucia, sama uznasz,

że skoro twój kochanek kupił ci folwark, jego powrót nie jest ko-

nieczny.

- Mylisz się, on musi wrócić.

- Po co, głupia dziewczyno, po co? Żebyś jeszcze więcej cier-

piała?

- Nie, matko. Żebym mogła się zemścić.

ROZDZIAŁ 3

Nie wiadomo, w jaki sposób dokonał się wiosenny cud, lecz

kiedy Clara wstąpiła na ścieżkę prowadzącą do progu czerwonego

folwarku, spomiędzy kamieni, na żyłkach ziemi zakwitły stokrotki,

takie same jak wsunięte w jej włosy, gdy o tym śniła. Teraz też

czuła się jak we śnie, ochrypły krzyk własnych narodzin mieszał

jej się z chrzęstem suchych liści opadłych z drzew owocowych.

Szła dalej aż do bramy, zawzięta jak gąszcz, który oblegał stajnię,

podwórze i wodopój. Przez wyłom w murze przedostały się tu bez-

domne psy, kryjąc się przed kijami miejscowych. Ich szczekanie

zakłócało spokój opuszczonego jesiennego ogrodu.

Parter miał przedsionek wyłożony glinianymi płytkami, salon

z ogromnym kominkiem, przestronną kuchnię, której tylne drzwi

wychodziły na ogród pełen dojrzałych pomidorów i dyń. Mieściły

się tu jeszcze spiżarnia z półkami pobielonymi wapnem i sąsia-

dująca z nią sypialnia przesycona aromatem przypraw i świeżych

warzyw. Znajdujące się w korytarzu schody, nadgryzione przez

termity i osnute smutkiem pajęczyn, prowadziły na piętro i pod-

dasze. Gdy Clara wstępowała po stopniach, widziała ćmy pochwy-

cone w architekturę pajęczego jedwabiu, jeszcze żywe i oczekujące

na apetyt gospodarza.

Piętro podzielono na cztery sypialnie i łazienkę. Pokoje miały

balkony wychodzące na ogród. Wpadało przez nie światło prze-

ciskające się przez pnącza wiciokrzewu. W kącie największej sy-

pialni na statywie z misternie giętego żelaza stały zapomniane

dzban i miednica z porcelany zdobionej błękitnymi arabeskami.

Pozostałe pomieszczenia wiały pustką i odbijały echo oddechu.

W najdalszej części korytarza dostrzegła wąskie schody prowa-

dzące na poddasze. W miarę jak Clara wschodziła wyżej, stopnie

38

stawały się coraz bardziej chwiejne i skrzypiące. U zwieńczenia

schodów znalazła okrągłe okienko, przez które wpadał strumień

światła. Stąd mogła obserwować samotny bezkres świata.

Stały tu łóżka nakryte prześcieradłami, które wydzielały zapach

zgniłej lawendy, zupełnie zniszczona komoda w stylu francuskim

i wsparta o nią strzelba myśliwska pokryta ropiejącym prochem.

W płucach Clary nagromadził się kurz od zapomnianych sprzętów.

Wróciła na piętro. Zdecydowała, że zajmie największą sypialnię.

Położyła się na drewnianej podłodze, opierając głowę na tobołku,

w którym przyniosła trochę swoich rzeczy. Choć było ledwie po-

łudnie, zamierzała zasnąć. Musiała zebrać siły, aby zrealizować

podjęty plan. Jutro poczeka na wóz, który zawiezie ją do stolicy.

Tam dostanie wszystko, co potrzebne, żeby czerwony folwark za-

miast dobrze prosperującą posiadłością, jak chciał jej ukochany,

stał się wspaniałym burdelem.

Najpierw nabyła cztery kandelabry z ogromnymi świecami, za-

mierzała je ustawić w każdym rogu salonu. Wymieniła je u hand-

larza żelastwem za jedną chwilę miłości w cieniu sosen. Mężczy-

zna z orientalnym akcentem, o oddechu zdradzającym upodobanie

do mięty, stał się jej pierwszym klientem; odjechał potem, koły-

sząc się na wozie ciągniętym przez dwie mulice. Zabrał z sobą

szlachetną naturę pięknej dziewczyny, której już nigdy nie mia-

ła odzyskać.

W mieście Clara kupiła umeblowanie salonu: sofy obite szkar-

łatną satyną, kilka obrazów przedstawiających odaliski osłonięte

tiulami koloru malwy, poduszkę ze sceną polowania na lisa i zie-

lone zasłony z prawdziwego damasceńskiego jedwabiu. Sklep,

w którym nabyła towary, zajmował się sprzedażą mebli, dekora-

cji i akcesoriów używanych w przedstawieniach operowych, które

już nie interesowały teatru, jako zbyt stare bądź niemodne. Właści-

ciel sklepu, mężczyzna o głębokim barytonie, który popadł w nie-

łaskę publiczności, od razu zachwycił się niezwykłą świeżą urodą

Clary, wystrojonej w rdzawej barwy odświętne okrycie z wełny

o prowincjonalnym kroju, połataną spódnicę i szal szorstki jak

grzbiet osła. Zrazu sądził, że śliczną dziewczynę przywiodła do

jego sklepu jedynie ciekawość ujrzenia z bliska niezwykłej wy-

stawy. Zarumieniona z emocji twarz i pałające w złotych oczach

oszołomienie zdradzały, że ich właścicielka po raz pierwszy wi-

dzi duże miasto, rozległy gwarny Płaza Mayor pełen uroczych

kawiarenek, dostojne budowle i strzeliste wieże kościołów, że za-

chwycają ją magazyny kuszące luksusem wystaw i szerokie ulice,

po których mkną eleganckie powozy niespotykane w jej stronach.

Ale gdy dziewczyna kategorycznym tonem, w którym przebijała

chęć odwetu, wyjaśniła, czego szuka, baryton dał jej mnóstwo

użytecznych rad, żeby jej posiadłość przeobraziła się w świetnie

prosperujący lupanar; wówczas przyciągnie nie tylko prostackich

chłopów przyzwyczajonych do zaprzęgu, sierpa i motyki, ale i bo-

gatych mieszczan, podróżnych i myśliwych z całego świata.

Prócz umeblowania do salonu Clara nabyła zatem jeszcze fry-

wolne negliże oraz kostiumy w stylu mauretańskim z opery Upro-

wadzenie z Seraju, których orientalne kroje i nieprawdopodobna

miękkość ją zachwyciły. Choć wdzięczne dla oka stroje nie miały

nic wspólnego z życiem arabskich rybaków, bardziej niż wyglą-

dem zajętych muchami i larwami, były doskonałe jako przynęta

do złowienia żądnych rozkoszy mężczyzn.

Kiedy już skończyły się jej pieniądze, Clara zakochała się

w ogromnym łożu, na którym Otello zadał śmierć Desdemonie.

Niezwykły mebel miał misternie kute pręty z czarnego żelaza, pod-

trzymujące purpurowy baldachim, a ponieważ był ogromny, zbyt

ogromny, by go montować i demontować na scenie teatru, uży-

wano go tylko w nielicznych przedstawieniach. Złotooka dziew-

czyna tak mocno nalegała, aby zabrać łoże z sobą tam, skąd przy-

była, że baryton po chwili wahania przystał na wymianę za jej

wiejskie wdzięki. I tak oszołomiona arią z Rigoletta usadowiła się

na okutym kufrze, przyjmując swego drugiego klienta. Trzecim

był adwokat, którego przedstawił jej baryton, musiała bowiem po-

kryć koszty zajazdu, gdzie spędziła noc na łzach i wspomnieniach

o szlachcicu z Andaluzji.

Następnego dnia rano wyruszyła w drogę powrotną na wozie,

który zabrał także jej zakupy. Kiedy dotarła na miejsce, z łatwością

nakłoniła jednego z posługujących chłopców, aby po rozładowa-

niu towarów wykarczował chaszcze i zebrał liście z ogrodu, pła-

cąc mu miłością, parą grabi i miską zupy z grochu. Tym samym

posługacz stał się jej czwartym klientem. Ostatnim, zanim burdel

otworzył swe gościnne podwoje, był miejscowy kowal. W ciągu

41

trzech pracowitych dni wykuł wstęgę bardzo podobną do tej, która

spina wieńce żałobne, i wygrawerował złoconymi literami:

ZAPRASZAMY DO CZERWONEGO DOMU.

- Mała Laguna o żółtych jak złoto ślepiach sprzedaje się za kilka

monet lub parę królików w posiadłości, którą jej podarował kocha-

nek - rozpowiadał tym, co zaszli do jego kuźni bądź w karczmie

rozgrywali partyjkę w karty i opróżniali szklanice.

Clara nie miała nic przeciwko tym zachętom i gorliwie zabrała

się do rzeczy: na zwieńczeniu żelaznej bramy umieściła złoty na-

pis, chociaż większość odwiedzających ją nie mogła go przeczy-

tać, ponieważ zazwyczaj byli to analfabeci, za to ptaki znaczyły

go ekskrementami, tak jak to czyniły w przypadku cmentarnych

krzyży i nagrobnych płyt.

Wystrojona w skąpy negliż lub mauretańskie pantalony zaczęła

przyjmować mężczyzn z miasteczka, gotowych zapłacić za jej

urodę i młodość, a ci zjawiali się licznie, bez cienia strachu, ponie-

waż szło tu nie o zmierzenie się z klątwą, lecz o zwykłe kupczenie

ciałem. Egzotyczna aura, orientalne stroje i niezwykła sceneria,

w której ich oczekiwała piękna prostytutka, sprawiały, że goście

tego przybytku niemal tracili zmysły. Przyzwyczajeni dotąd do

korzystania z tego rodzaju usług w stajni, spichlerzu lub lesie, tu

mogli oddawać się rozkoszy na miękkich sofach, i wsparci na at-

łasowych poduszkach przyglądali się ślicznym odaliskom. Zjawili

się także myśliwi. Czerwony Dom, gdzie zaspokajała ich żądzę

złotooka dziewczyna w przezroczystych tiulach i szerokich szara-

warach, stał się, prócz jeleni, dzików i zajęcy, jeszcze jednym po-

wodem, by wrócić do kastylijskiego miasteczka następnej jesieni.

Na początku grudnia pamiętnego 1898 roku inauguracja wyra-

finowanej sztuki miłosnej w domu Clary, nazwanym Czerwonym

Domem, stała się wiodącym tematem żarliwych kazań ojca Impe-

rio. Rządki czarnych chustek przestały rozprawiać o krokodylach,

bezdennych bagnach i selwie rojącej się od kubańskich rebelian-

tów, odtąd bowiem znacznie bardziej zajmował je lupanar zało-

żony przez tę Lagunę o piekielnych żółtych oczach.

Dom uciech działał w najlepsze od kilku dni, kiedy dowiedział

się o nim ojciec Imperio. Zjawiła się wtedy przed nim kubańska

pustelnica, przypominając mu, że jego los jest nierozerwalnie

związany z pojawieniem się na ziemi Złego. Ksiądz osłonił się

szczelnie sutanną, którą wcześniej obficie skropił święconą wodą,

i na grzbiecie mulicy ruszył do Czerwonego Domu. Zwykle podró-

żował w ten sposób, kiedy musiał udzielić ostatniego namasz-

czenia bądź kapłańskiej posługi wiernym rozproszonym wśród

odległych wzgórz, teraz jednak przyglądał się uważnie, jak ogo-

łocone z liści buki wychodzą na spotkanie wędrowca, a opadłe

liście ścielą się na drodze niczym żółty dywan. Gałęzie drzew ko-

łysały się na wietrze.

Odnalazł otwartą furtkę od ogrodu, przywiązał mulicę do prę-

tów żelaznej bramy i ruszył kamienną drogą, grubymi butami

miażdżąc krzaczki stokrotek. Zanim uderzył kołatką, uczynił znak

krzyża. Musiał jednak uderzać wiele razy, nim mu otworzono.

Dziewczyna ziewała, osłaniając się wełnianym szalem.

- Proszę wejść, ojcze.

- Zostanę tutaj.

- Jak sobie ojciec życzy.

W oczach dziewczyny dostrzegł głęboki smutek samotności,

przywodzący na myśl nagie ramiona buków kołysanych przez je-

sienny wiatr. Z wnętrza domu dobywała się woń wilgoci i kurzu,

która jemu wydała się odorem siarki. Wzdrygnął się. Zamierzał

sprawdzić, czy w tym domu zmienionym w przybytek grzechu

ukrywa się szatan.

- Tu nikt się nie ukrywa, nawet moja zemsta - odpowiedziała

spokojnie.

Zjawił się przepełniony duchową mocą uzbrojoną w koloratkę,

gotów wyruszyć do kościoła po akcesoria do egzorcyzmów, jeśli

będą konieczne, gotów przeciwstawić się szatanowi o ludzkiej

twarzy, jeśli to on zamieszkał w domu Clary i wypełnił jej serce

zgubnymi myślami.

- Ojcze, nie trzeba tu żadnych egzorcyzmów, proszę mi raczej

przynieść świeży bochenek, żebym mogła zjeść śniadanie. Nie

chcą mi sprzedać chleba, a ja nie mam czasu go upiec.

- Wiedz, Claro, mimo twoich kocich oczu, złych obyczajów,

bo, jak mówią, rozmawiasz ze zmarłymi, i mimo twojego zajęcia,

które wybrałaś z własnej woli czy nie, jestem gotów ratować cię

za wszelką cenę, od ciebie samej lub od szatana - oświadczył ka-

tegorycznym tonem wyuczonym w tropikach.

Po czym odwrócił się, przeszedł ścieżką wśród kamieni, dalej

przez ogród, wsiadł na mulicę i ruszył do miasteczka. W blasku po-

ranka jego czarne oczy zamgliły wstydliwe wizje podsycane przez

jej młodość, stopioną w jedno z nieskromną nagością buków.

Clara Laguna nie chciała, by matka wprowadziła się do jej domu,

ale ciężar zobowiązań, brud i samotność sprawiły, że zmieniła zda-

nie. Nie mogła zadowalać klientów w wielkim łożu z baldachimem

i wysłuchiwać jednocześnie tych, którzy właśnie przybywali. Jeśli

zamykała drzwi, mężczyźni zwijali się w kłębek na oszronionym

dziedzińcu, jeśli pozostawiała je otwarte, wałęsali się po domu

i przekradali do sypialni, aby śledzić wyczyny swych rywali. Co

gorsza, trafiali do spiżarni, pochłaniając skromne zapasy, które

zdołała zgromadzić. Brakowało jej także czasu, żeby zatroszczyć

się o grządki z sałatą, którą posadziła obok krzewów pomidorów

i dyń, czy posprzątać salon i sypialnię z naniesionego błota. Nie

ścierała śladów śliny, pozostałości powszechnego wśród jej gości

nawyku spluwania na podłogę, nie usuwała wszędobylskiej sier-

ści mułów. A jak tu znaleźć czas na przygotowanie posiłku, uda-

nie się po żywność czy usunięcie suchych liści z kamiennej drogi,

która z wolna zarastała kępami wiotkich stokrotek...

Pewnego wieczoru, wychylona przez poręcz balkonu, zrozu-

miała, że nie może egzystować sama w tym domu, gdzie ukrywała

raniące ją wspomnienia. Dręczyła ją nawet samotność nocnych mo-

tyli, które bezradnie oczekiwały na śmierć w pajęczej sieci. Tęsk-

niła za oparami czarodziejskich eliksirów matki, znów chciała

pomóc jej kroić drobne gady i przywracać dziewictwo.

Brakowało jej chrzęstu kocich kości ukrytych w worku, nawet

kozy, którą niegdyś doiła każdego ranka. Mimo to nie przestała

winić matki za swoje nieszczęścia, bo przecież to ona przekazała

córce przeklęte dziedzictwo.

Tego wieczoru Clara postanowiła wydrzeć z siebie wszelkie

uczucia, jakie mogła żywić do swej matki i do dziecka, które roz-

wijało się wewnątrz niej i miało stać się spadkobiercą przeklętego

rodu. I kiedy księżyc odłączył się od chmur, zapłakała za utra-

coną miłością, kwiatem pomarańczy i oliwkowymi źrenicami.

Roniła łzy za rytmicznymi strofami i pobożnymi pieśniami. Po-

żałowała nawet przyjemności innych mężczyzn, których dotknęła

jej zemsta. I nie znalazła pocieszenia ani w rześkiej wilgoci lasu

wędrującej od strony gór, ani w lodowatym spokoju, który prze-

nikał jej ciało. Dopiero gdy odkryła, że zamiast gwiazd, w ciem-

ności nocy błyszczą czarne oczy, poczuła, że ból ustępuje. Otarła

twarz i zamknęła balkon.

To były oczy ojca Imperio.

Następnego dnia wyruszyła do chaty matki. Niebo było białe,

jakby zgromadziło cały śnieg, który zimową porą miał opaść na

miasteczko. Była połowa grudnia, miesiąca, w którym zamierają

skute lodem strumienie.

Znalazła starą kobietę wyczerpaną, leżącą na łóżku. Nie widziała

jej, odkąd po powrocie ze stolicy oświadczyła wprost, że decyduje

się otworzyć dom schadzek. Słysząc kroki, czarownica uniosła się.

Ślepe oko było przymknięte, lecz ciemna źrenica czuwała.

Clara spostrzegła, że jest wychudzona i postarzała.

- Jadłaś coś?

- Za chwilę nie będzie już dla mnie ratunku... Spójrz na swoją

nieszczęsną matkę! Wczoraj musiałam zabić kurę... Lecz ty się

nie martw i korzystaj z czerwonej rezydencji.

Odkąd jej córka zaczęła przyjmować mężczyzn, interes wiedźmy

szedł słabo. Bywały dni, że kości kota nie opuszczały swego worka.

Kobiety z miasteczka, które dotąd domagały się tajemnych usług,

teraz mściły się za to, że ich mężowie, bracia i synowie zażywali

uciech w folwarku z meblami rodem z pałacu. Zlecenia na zszywa-

nie błon dziewiczych i przygotowywanie mikstur przeciw złemu

urokowi skończyły się, jak nożem uciął. I tylko jeden myśliwy,

nieczuły na powszechną zmowę, ośmielił się kupić od niej amu-

let. Jeśli tak dalej pójdzie, pewnie pod koniec miesiąca nie będzie

mogła zapłacić czynszu za dom.

- Zabierz zwierzęta, które ci pozostały, i chodź ze mną.

- Oho, wreszcie przemyślałaś swoje postępowanie. Przez twój

upór, by zrobić z siebie dziwkę, zrujnowałaś moje zajęcie.

- Przyjdź i pomóż mi w moim, a zobaczysz, że przyniesie nie-

zły zysk.

- Tym większy, jeśli pozwolisz, żeby twoja matka ci doradziła.

Potrzebujesz dziewcząt, które pomogą ci przy obsłudze gości.

Znajdę ci je. Zwłaszcza że za kilka miesięcy, kiedy ciąża będzie

widoczna, nie będziesz mogła przyjmować klientów.

44

Spakowały garnki i rondle, słoiki z magicznymi składnikami,

sprzęty kuchenne, zabrały trzy pozostałe kury i kozę. Wszystko

to załadowały na rozklekotany wózek i ruszyły do Czerwonego

Domu.

Minęło kilka dni, odkąd czarownica Laguna zamieszkała w lu-

panarze, gdy do miasteczka dotarła wiadomość o klęsce Hiszpanii

w wojnie przeciw rebeliantom kubańskim i Stanom Zjednoczonym,

a wraz z nią o stracie tych niewielu terytoriów, które pozostały

przy imperium. Kuba, Filipiny i Puerto Rico zostały objęte ame-

rykańskim protektoratem. W niedzielę kapłan, drżąc jeszcze z po-

wodu tak wielkiej niesprawiedliwości losu, wspiął się na ambonę

i z ramionami rozpostartymi jak skrzydła orła wygłosił kazanie

na temat szkodliwości cukru, który pochodził w głównej mierze

z Kuby, i zakazał jego spożywania w kawie i słodyczach, wzywa-

jąc wiernych do współzawodnictwa w rozpamiętywaniu goryczy

porażki. Po mszy na miasteczko spadła pierwsza w tym roku por-

cja śniegu, przynosząc wreszcie tak oczekiwaną zimę. Ulice, plac,

kościół, kamienny wodotrysk, zbocze cmentarza, okoliczne pola,

lasy sosnowe, góry i brzegi Duero pokryły się warstwą miękkiego

puchu, który przeradzał się w bieluteńkie kryształy. Ojciec Impe-

rio rozpoznał ten fenomen jako nowe szelmostwo diabła, co dla

upokorzenia sługi bożego zrzucał warstwę kubańskiego cukru.

Zamknął się w zakrystii kościoła, udręczony wizją białej skorupy

pokrywającej słodyczą szczyty gór. Widział w niej kolejną próbę

dla swych parafian pogrążonych w otchłani grzechu i odmówił

opuszczenia swej kryjówki, aż nocne przymrozki nie zmienią

śniegu w twardą połać, a ludzie i zwierzęta nie pobrudzą go co-

dzienną krzątaniną.

Śnieg przeszedł oczekiwane przeobrażenie, więc ojciec Impe-

rio mógł po nim pospacerować i ostudzić wizje zagłady żołnierzy,

które podsuwała mu wyobraźnia zrodzona z czasów karaibskich.

Pragnął teraz, aby przestano go nazywać ojcem Imperio, ale nikt

nigdy nie zgodził się nazywać go Juan Antonio, i tak przyzwycza-

jenie dało odpór jego chwilowemu gorącemu życzeniu.

Wiadomość o klęsce Hiszpanii i ostre zakazy księdza odsu-

wały od mieszkańców miasteczka skandal związany z przyby-

ciem do Czerwonego Domu dwóch prostytutek. Tylko podczas

partyjek gry w karty w gospodzie mężczyźni porównywali posu-

nięcia w polityce kraju z ich własnymi posunięciami w towarzy-

stwie dziewczyn.

W drzwiach domów ustały szepty, języki wystawione na zi-

mowy chłód zamarły, jedynie desery zdawały się zaprawione go-

ryczą, a kawa pozbawiona smaku.

Czarownica Laguna zawsze uważała się za kobietę praktyczną,

potrafiącą wyciągnąć korzyść ze sprawy przegranej, jaką była klą-

twa dręcząca jej rodzinę. Dlatego kiedy przekonała się, iż nie po-

trafi przekonać córki, by zrezygnowała z bezsensownej zemsty,

postanowiła z niej skorzystać. Przyjęła dwie dziewczyny z sąsied-

niego miasteczka. Tomasa i Ludovica były biedne, lecz urodziwe,

i gotowe pracować za ciepły kąt, jedzenie i garść monet, która po-

zwalała im zabawić się w niedzielę. Ich usługi wkrótce zostały

docenione przez coraz liczniejszą klientelę, choć daleko im było

do kunsztu złotookiej prostytutki. Dyliżanse i wozy przejeżdżały

codziennie ubitym leśnym traktem, który łączył miejscowości re-

gionu i wiódł aż do stolicy. I wielu było podróżnych, co zatrzymy-

wali się w Czerwonym Domu przez przypadek bądź przyciągnięci

jego stale rosnącym rozgłosem. Odwiedziny tutaj łagodziły trudy

podróży emocjonującymi chwilami pod purpurowym baldachi-

mem albo w łóżkach, które Clara ściągnęła z poddasza dla no-

wych dziewcząt.

W ostatni poranek starego roku w kuchni domu schadzek po-

jawiła się dziewczyna ze zniekształconym nosem, której nikt nie

znał.

W salonie udekorowanym wstęgami błyszczącego papieru dla

uczczenia Świąt Bożego Narodzenia czarownica czuwała nad gość-

mi rozpartymi na miękkich kanapach w oczekiwaniu na swoją

kolej. Serwowała im grzane wino w szklanicy za pięć centymów,

a tym, którzy sobie tego życzyli, rzucała kości, aby przepowiedzieć

pomyślne zbiory i dobre interesy w nowym roku. Woń drewna trzas-

kającego w ogromnym kominku uprzyjemniała oczekiwanie i do-

dawała tajemniczości wróżbom. Od czasu do czasu z pomieszczeń

na piętrze dochodził długi zwycięski jęk bądź zgrzyt starego łóżka,

które trzeszczało nadwyrężone przez rozbłysk rozkoszy.

Dziewczyna o zdeformowanym nosie wślizgnęła się do domu

przez kuchenne drzwi, ktoś pozostawił je niezaryglowane. Spro-

wadził ją głód. Znalazła pomidory w ogródku, lecz śnieg zmroził

wszystko i niemal złamała sobie ząb, próbując wgryźć się w wa-

rzywo. Było jej potwornie zimno, dlatego wsunęła się do kuchni,

nie myśląc wcale o konsekwencjach. Jedyne, czego pragnęła, to

ogrzać ciało ciągnące za sobą zapach klaczy. Pomieszczenie kryło

się w półmroku dwóch oliwnych lamp. Na stole, na środku kuchni,

dostrzegła dzban parującego wina i kubki. Upiła kilka łyków, aż

zapiekło ją w gardle, a wtedy kawałki szronu zwisające z jej ust

i brody odtajały. Słyszała głosy dochodzące z salonu, lecz to jej nie

obchodziło. Właśnie odkryła zabite króliki, które przyniósł jeden

z myśliwych, aby zapłacić za usługi dziewcząt, i zabrała się do

przygotowywania potrawki z królika w sosie z oliwy i czosnku.

Znalazła w spiżarni niezbędne składniki i łapczywie zagarnęła

cebulę, dwie główki czosnku i bochenek chleba. Zdjęła skórę, po-

ćwiartowała mięso, zlizując krew z palców. Potem szybko rozpaliła

ogień na żelaznej kuchence, postawiła garnek na płycie i zaczęła

przyrządzać posiłek.

Nikt nie zdawał sobie sprawy z jej obecności, dopóki oszałamia-

jący aromat nie przeniknął do salonu, burząc stan cichego oczeki-

wania, przerywanego łykami wina i przepowiedniami. Czarownica

Laguna podreptała do kuchni, a za nią dwaj mężczyźni, którym

kuszący aromat mocno zaostrzył apetyt. Dostrzegli dziewczynę

skrytą w półmroku oliwnych lamp i wzdrygnęli się. Jednakże ona

niewzruszenie mieszała sos, jakby nic się nie stało. Prócz znie-

kształconego nosa miała twarz posiniałą od licznych razów, jej oczy

gorzały szaleństwem, a krótkie ciemne włosy przechodziły w szero-

kie bokobrody zakończone skromną bródką. Nie pochodziła z tych

okolic, i kiedy stara kobieta zapytała ją, kim jest i co robi w cudzej

kuchni, wydała z siebie potok dziwnych dźwięków przypomina-

jących chrząknięcia, z których można było jedynie zrozumieć, że

nazywa się Bernarda i przygotowuje królika w sosie czosnkowym.

Czarownica Laguna dostrzegła, że dziewczyna ubrana jest

w łachmany, a jej stopy okrywają trzewiki z dziurami zatkanymi

śniegiem. Kiedy stara kobieta zbliżyła się do niej, dziewczyna od-

ruchowo przykucnęła i osłoniła głowę zgiętymi ramionami.

- Kto cię tak poturbował? - spytał jeden z mężczyzn.

47

Bernarda, wciąż nie zmieniając pozycji, poruszyła dłońmi, na-

brzmiałymi ciężką pracą od wczesnego dzieciństwa, i wydobyła

z ust kilka dźwięków, ale tym razem nikt już nie mógł ich pojąć.

- Uciekłaś ze swojego domu, ponieważ cię bili, co? - zapytał

drugi.

Zapach klaczy, który wydzielało jej ciało, nabrał jeszcze inten-

sywności. Zapadła cisza.

- Skąd pochodzisz, to pochodzisz, ale doskonale gotujesz. Je-

śli ten królik jest gotowy, chętnie spróbuję - oświadczył któryś

z nich.

- I ja - dodał drugi.

- A więc podnieś się i dokończ, co zaczęłaś - nakazała matka

Clary.

Bernarda, porwana radością, której nikt nie rozumiał, obwią-

zała sobie głowę kuchenną ścierką, zasłaniając oczy, i zaczęła

zręcznie podrzucać do góry drewnianą łyżkę użytą do mieszania

sosu. Potem zamieniła ją na kuchenny nóż, i na oczach osłupia-

łych widzów posiekała czosnek na kawałeczki, przy czym ostrze

nawet nie drasnęło jej w palec. Kiedy miała już wrzucić czosnek

do garnka, pochyliła się nagle, nasłuchując, po czym cisnęła no-

żem w kierunku myszy umykającej w stronę spiżarni, przebija-

jąc ją na wylot.

- Co za diabeł siedzi w tej dziewczynie! - szepnęła Clara, która

mając dość czekania, zjawiła się, wiedziona kuszącym zapachem

potrawy.

Dziewczyna zdjęła chustkę z oczu, a obraz prostytutki o zło-

tych źrenicach w pomarańczowym negliżu, z rozpuszczonymi

włosami sięgającymi poniżej talii i dużymi piersiami kobiety brze-

miennej rysującymi się pod tiulami, sprawił, że aż ścisnęło ją

w dołku. Porwała kilka cebul z blatu stołu i wydając niezrozu-

miałe chrząknięcia, zaczęła nimi żonglować, aż Clara poleciła

jej przestać. Bernarda wyjąkała: „tu zostanę" i pochłonęła cebule

jedną po drugiej.

Tej nocy Bernarda powiedziała „tu zostanę" i została w Czerwo-

nym Domu aż do śmierci. Ale trzeba było dwóch lat, które spędziła,

pracując jako kucharka w burdelu, aby zrozumieć jej chrząknięcia

i niewyraźne słowa i dowiedzieć się, że jej ojciec sprzedał ją do

48

cyrku, gdzie była jedną z atrakcji jako kobieta z brodą. Stało się

więc oczywiste, gdzie nauczyła się takiej zręczności i upodobania

do żonglowania, które gotowa była uprawiać wszelkim rodzajem

naczyń, warzyw lub owoców. W dodatku zręczność Bernardy na

tym się nie kończyła, miała bowiem wrodzoną zdolność do goto-

wania, a jej specjały zdobyły taką sławę i przyciągały tylu klientów,

że stały się kuszącym daniem przed lub po rozkoszach, jakimi ob-

darowywała gości Clara pod purpurowym baldachimem. Ponadto

Bernarda porozumiewała się z innymi dzięki swoim sosom i po-

trawkom znacznie lepiej niż za pomocą chrząknięć i niewyraź-

nie jąkanych słów.

Ujawniła także nadzwyczajną umiejętność troszczenia się

o zwierzęta. Uspokajały się natychmiast, kiedy dotykała ich wiel-

kimi dłońmi. Dlatego prócz kuchni zajmowała się obejściem i staj-

nią Czerwonego Domu, które, w miarę jak przybytek coraz lepiej

prosperował, wypełniały się kurami, owcami i kozami, a nawet

parą koni. Te rżały z zadowolenia, wdychając zapach klaczy pły-

nący niewidzialnym strumieniem z ciała Bernardy.

Musiało upłynąć kolejnych kilka lat, aby dowiedziano się wię-

cej: pochodziła z Sorii i wychowała się bez matki. Uciekła z cyrku,

ponieważ ktoś ją bił, to już wiedziano, lecz udało się też rozszy-

frować, że był to pogromca dzikich zwierząt, który się upijał, mal-

tretował ją i dla zabawy szarpał za brodę.

Jednakże, co wyszło na jaw ledwie po paru dniach, prostota

charakteru i ograniczenie umysłowe, które wszem i wobec oka-

zywała Bernarda, nie były efektem nieśmiałości bądź traumy spo-

wodowanej razami pijanego tresera. Dziewczyna od dzieciństwa

nosiła głowę tak wysoko w chmurach, że przesłaniały jej nor-

malny świat.

Ulokowano ją w pomieszczeniu przylegającym do spiżarni, na

słomianym sienniku wprost na podłodze. Kiedy zdjęła ubranie,

zapach jej ciała buchnął falą przez pokoje, wspiął się po scho-

dach i ukradkiem dotarł aż do Clary Laguny. Wyczuła go przez

sen, a dziecko poruszyło się wewnątrz niej.

ROZDZIAŁ 4

Ogród Czerwonego Domu nieprzerwanie rozkwitał, krążyły nad

nim roje pszczół, hałaśliwie koncertowały koniki polne. Ale do-

piero z nadejściem kolejnej zimy miasteczko zaczęło szeptać o nie-

zwykłym zjawisku przyrodniczo-klimatycznym, które ujawniło się

z całą mocą. Pierwszą jego oznaką były stokrotki; pojawiły się po-

między kamieniami na drodze prowadzącej do drzwi Czerwonego

Domu po tym, jak Clara objęła go w posiadanie. Odtąd nie przesta-

wały rosnąć, unosząc w górę delikatne korony - nawet podczas zi-

mowych chłodów przebijały się uparcie przez zeschłe liście i białą

pierzynę śniegu, biorąc w posiadanie i ziemię, i sny Clary.

W szóstym miesiącu ciąży złotooka właścicielka domu uciech

przestała przyjmować klientów i poleciła matce znaleźć dziewczynę,

która ją zastąpi, gdy tymczasem ona oddała się oczekiwaniu na na-

rodziny córki. Ogromny mebel przesunięto pod okno, tak że otoczyła

je rama z żelaznych prętów. Tam siadywała Clara z nabrzmiałym

brzuchem i godzinami przyglądała się kamiennej ścieżce. Oczyma

wyobraźni widziała nadchodzącą jesień i andaluzyjskiego szlach-

cica depczącego krzaczki stokrotek. Silne nogi, ładownicę z nabo-

jami otaczającą jego talię, oczy jak dwie soczyste oliwki, pelerynę

okrywającą plecy, włosy skropione oparami oliwy... Szedł, śpiewa-

jąc coplę i oznajmiając swe przybycie, a potem nucił smutną po-

ważną pieśń, by prosić ją o wybaczenie. Ta droga była pierwszym

obrazem, który Clara rozpamiętywała tuż po przebudzeniu, i ostat-

nim, z którym zasypiała, lecz jej wizje nieprzerwanie żyły w snach.

Świtało, a jej włosy pachniały kwiatami, jak wówczas, kiedy pro-

wadziła ukochanego, by zobaczył Czerwony Dom, jednak tym ra-

zem stokrotki już nie kwitły w jej kasztanowych splotach, lecz na

ziemi, tam gdzie wiła się ścieżka.

50

Pewnego poranka, gdy upływał siódmy miesiąc ciąży, z oczami

jeszcze przysłoniętymi senną mgłą, dostrzegła postać mężczyzny

kierującego się do drzwi. Mocno przetarła oczy, aby żadne bielmo

nie oszukało jej nadziei. Wrócił! I to wcześniej, niż obiecał! Wró-

cił, zanim wiosna wystrzeliła artylerią kwiatów!

Lecz ten mężczyzna nie miał wysokich lśniących butów i bry-

czesów, nie nosił peleryny, a jego włosy nie pachniały olejkiem.

Miał za to spodnie czarne i proste, ciężkie buty z cholewami, sur-

dut o wiele za duży, a pod szyją lśniący śnieżnobiały pasek, który

oznaczał poświęcenie się Chrystusowi.

Tym człowiekiem był ojciec Imperio.

Clara wybuchła płaczem.

Ksiądz zastukał kołatką. Otworzyła czarownica Laguna. W tym

momencie mężczyzna w duchu zadał sobie pytanie, czy szatan

może ukrywać się w chorej źrenicy tej kobiety, która nadal trud-

niła się czarami, i pod wpływem tej myśli przeżegnał się zama-

szyście.

- Co za niespodzianka! Niech ojciec wejdzie.

- Zostanę tutaj.

Ojciec Imperio postanowił nigdy nie przekroczyć progu tego

domostwa.

- Proszę przynajmniej powiedzieć, co ojca tu sprowadza?

- Chciałbym zobaczyć Clarę.

- Jest zmęczona, ojcze, potrzebuje odpoczynku, ponieważ ocze-

kuje dziecka.

- Słyszałem, mówią o tym w miasteczku. Mogę poczekać, pro-

szę jej powiedzieć, że chcę jej coś przekazać.

- Ale ona z pewnością jeszcze się nie obudziła, i możliwe, że

miną godziny, zanim otworzy oczy. To przywilej kobiet brzemien-

nych: sporo sypiać.

- Już wstałam, matko, wróć do domu, zajmę się naszym goś-

ciem - Clara Laguna pojawiła się w przedsionku. Oczy miała

podkrążone od płaczu, włosy w nieładzie, a jej ciążę uwypuklał

muślinowy szlafrok z Uprowadzenia z Seraju.

Czarownica Laguna wróciła na śniadanie do kuchni.

- Proszę powiedzieć, czego sobie ojciec życzy, i odejść. Nie po-

trzebuję kontaktu z Bogiem, dopóki nie nadejdzie moment mojej

śmierci.

Ksiądz dzierżył Biblię w fioletowych okładkach, w których

utkwił wzrok.

- Zjawiłem się, by ją przynieść - podał księgę ciężarnej kobie-

cie. - Nie powinna była tyle czekać.

- Czy wyglądam na kogoś, kto potrafi czytać, ojcze? Co za manię

mają mężczyźni, sądząc, że kobiety powinny być stale pouczane?

A może ojciec wierzy, że nie opuściliby mnie, gdybym była w sta-

nie zrozumieć tę książkę?

- Jeśli nie znasz liter, ja ci ją przeczytam. Jutro pojawię się

o tej samej porze. Będę cię oczekiwał w ogrodzie, tylko... przyjdź

ubrana - zapowiedział z tą samą determinacją, dzięki której prze-

żył w selwie ponad miesiąc.

Czarne źrenice ojca Imperio, w których znalazła pociechę tam-

tej zimowej nocy, wbiły się w oczy dziewczyny. Nie odezwała się,

ale poczuła wiosnę wciskającą się przez drzwi wraz z delikat-

nym powiewem rozkwitających pączków i larw przemienionych

w motyle.

Ranek spędziła w ogrodzie, przechadzając się pomiędzy grząd-

kami sałaty, krzewami pomidorów i głowami dyń. Dotykała drzew

owocowych, hortensji i wilców, a ich kwiaty jeszcze potęgowały

męczarnię, której doznawało jej serce. Ono domagało się raczej na-

giej surowości zimy i samotności orła. Tymczasem dziecko, które

nosiła w łonie, podstępnie rozwijało się, korzystając z należnych

mu praw natury.

Wiosenne budzenie się przyrody do życia przenikało aż do

wnętrzności Clary. Na gałęziach, które jeszcze niedawno były tylko

nagimi lancami rozpaczliwie walczącymi z wiatrem, teraz wybuchła

życiodajna zielona siła. Ale najbardziej bolesnym, czego nie mogła

wybaczyć żyznej ziemi Czerwonego Domu, był zapał wielobarwnych

pączków, które tak licznie się pojawiły w ogrodzie różanym.

Clara zaprzestała spacerów po jego ścieżkach, choć kiedyś, gdy

czuła się szczęśliwa i kochana, tak bardzo je lubiła. Teraz złocista

róża, zdrajczyni, więdła tak jak ona, a tymczasem jej towarzyszki

białe, błękitne i czerwone kwitły w najlepsze, szydząc z nieszczęś-

cia porzuconej i wysuwając do niej płatki jak plotkarskie języki.

Nienawidziła tego miejsca, które dało nadzieję, by potem bez lito-

ści ją jej pozbawić. Otwór w murze, którym niegdyś przedostawali

się zakochani, załatano na polecenie Clary, a Bernardzie, starej

52

Lagunie i dziewczynom zakazano troszczyć się o to miejsce. Wej-

ście zabudowano barykadą z taczek, skazując tym samym bez-

pańskie psy poszukujące schronienia wśród kolczastych ścieżek

na wonną śmierć lub bolesne otarcie grzbietu. Ogród różany miał

umrzeć ze smutku i z braku wody, zapomniany i opuszczony.

Nocą Clara wymiotowała kwiatowym pyłkiem. Gdy zasnęła, drę-

czyły ją koszmary pełne zapachu mydła, wody kolońskiej i olejku

do układania włosów, zanim wreszcie okrył ją czarny płaszcz snu

i zapadła w bezdenną otchłań.

Nazajutrz o umówionej porze przed bramą Czerwonego Domu

zjawił się ojciec Imperio usadowiony na grzbiecie mulicy. Przez

okno sypialni Clara śledziła jego kroki pośród meandrów stokrotek,

już z oddali dostrzegając śnieżnobiałą koloratkę i przedwcześnie

postarzałą pobytem w tropiku twarz. Natychmiast poleciła matce

pożegnać niechcianego gościa wymówką, że jest niezdrowa. „Nie

czas na zbawienie - pomyślała - lecz na zemstę". Zaczęła szczot-

kować długie włosy, zerkając zarazem, jak stara kobieta przeka-

zuje jej słowa księdzu. Jednak ten, zamiast się oddalić, rozsiadł

się wygodnie na kamiennej ławce osłoniętej cieniem kasztanowca

i pogładził fioletowe okładki książki, w której Clara domyśliła się

znajomej Biblii.

- Nic z tego. Ten człowiek jest uparty jak jego mulica.

- Tak też sądziłam.

Clara zeszła do ogrodu w sukni swej matki, ponieważ jej własne

ledwie mieściły nabrzmiałe piersi i wielki rozdęty brzuch. Czuła

rozdrażnienie, ptaki zbyt głośno śpiewały, niebo było zbyt błękitne,

a wiosenny wiatr za łagodny. Duchowny podniósł się z ławki na

jej widok.

- Cóż widzę, nie przeszkadza ojcu, że to ogród domu scha-

dzek?

- To ogród błogosławiony przez naturę, a jeśli tak, to i przez

szczodrość Boga - jak zawsze, kiedy dosięgnął go wzrok Clary, oj-

ciec Imperio poczuł dreszcz przeszywający jego ciało. Po raz ko-

lejny zadał sobie pytanie, czy w tych złotych bursztynach nie tlą

się ognie piekielne.

Dziewczyna usiadła na skraju ławki, on na przeciwnym, tak iż

pomiędzy nimi powstała kamienna przestrzeń niepozwalająca na

żaden choćby zupełnie przypadkowy dotyk.

- Chciałbym przeczytać pewien ustęp z tej księgi, a wtedy zro-

zumiesz, dlaczego tu jestem i co chcę ci przekazać - fioletowe

okładki mocno przylegały do wilgotnych, lepkich dłoni.

- Kiedyś ktoś... wspomniał mi o kazaniach głoszonych przez

ojca w kościele i zachęcał, żebym poszła ich posłuchać. Ciekawa

jestem, o czym ojciec wtedy mówił.

Ksiądz odłożył opasły tom na ławkę. Pełną piersią chłonął świeży

wiosenny dzień, który wydawał się zatrzymać na dłużej w tym

wspaniałym ogrodzie tylko po to, by wysłuchać pełnych żaru słów.

Kapłan zaczął opowieść o Kubie, i o żołnierzach, co przemierzyli

pół świata, by tam, na dalekiej nieprzyjaznej wyspie bronić chwały

imperium. Clara najpierw miała wzrok wbity w ziemię, przez chwilę

przyglądała się drobnym kwiatom okalającym jej stopy, aż wreszcie

skupiła się na siedzącej obok niej postaci. Ostrze bursztynowych

oczu było teraz wymierzone wprost w twarz szczupłego mężczy-

zny. Zaciekawiona dziewczyna po raz pierwszy dostrzegła znamię

w kształcie gwiazdy nad jednym z kącików wąskich ust, które snuły

wspomnienia z pełnej wydarzeń przeszłości.

Oto ojciec Imperio, żołnierski mundur, przepocona brudna ko-

loratka i serce płonące wiarą, wędruje z hiszpańskim batalionem

przez cuchnące mokradła, gdzie ukrywają się rebelianci. Zbyt

licznym wrogom zdają się sprzyjać nawet potężne ceiby i smu-

kłe palmy. Oczy księdza nie są już czarne, lecz błękitne, jak kolor

wód Morza Karaibskiego okolonego złocistą plażą. Nagle słychać

śmiertelne strzały. W ogrodzie Czerwonego Domu padają pierwsi

zabici, krew plami kamienną ścieżkę i delikatne płatki, a proch

strzelniczy miesza się z pyłkiem kwiatowym. Zza kasztanowca wy-

pełzają z wolna krokodyle, święcona woda z wojskowej manierki

spływa na buty księdza, stopy Clary i czoło śmiertelnie rannego

żołnierza. To zasadzka!...

Słońce było już wysoko na niebie, minęło południe. Ojciec Im-

perio rozluźnił biały pasek u szyi, a wtedy pokazała się wielka

blizna, która biegła mu przez gardło.

- Zjawię się jeszcze któregoś dnia, żeby przeczytać kilka przy-

powieści.

Podniósł się z ławki, zabierając Biblię. W ustach czuł nieznośną

suchość. Przywiązana do bramy mulica dreptała w miejscu znie-

cierpliwiona.

54

- Niech ojciec do nas wraca, dopóki ludzie pozwolą.

- A może przemyślisz moje słowa, Claro, i przyjdziesz posłu-

chać moich kazań tam, gdzie należy ich słuchać, w kościele.

- Ojciec oddał wszystko Bogu, ja - mojej zemście.

- Jesteś jeszcze taka młoda, i oczekujesz dziecka!

- Ale ja nie mam duszy, ojcze, skradły mi ją nieszczęśliwa mi-

łość i przekleństwo ciążące nad moją rodziną.

- Mylisz się, twoja dusza należy tylko do naszego Pana.

Chciał jeszcze powiedzieć, że on ją uratuje, choć sama uważa

siebie za straconą, lecz umilkł. W chwili pożegnania nie podali

sobie rąk, nie wymienili żadnego cieplejszego gestu. Obrzucili się

szybkim spojrzeniem, i kapłan, siedząc na grzbiecie zwierzęcia,

ruszył w drogę powrotną. Wlókł za sobą tę samą samotność, która

tak szczelnie spowijała Clarę.

Ojciec Imperio długo nie pojawiał się w Czerwonym Domu, a Cla-

ra starała się pamiętać o nim tylko wtedy, kiedy ból wywołany klą-

twą stawał się nie do zniesienia. Wówczas spojrzenie czarnych oczu

łagodziło jej cierpienie jak zbawczy balsam. Dziewczyna szukała

sobie różnych zajęć, które by pomogły uczynić jej ciążę znośniej-

szą. Któregoś dnia naszła ją ochota, by wybrać się do miasta, lecz

nie do kamiennego wodotrysku - zniekształcona talia nie zniesie

ciężaru dzbana z wodą, a ona sama wspomnienia mężczyzny, któ-

ry z pewnością należy już do innej. Zresztą nieopodal ogrodu była

studnia z czystą źródlaną wodą, a jej zasoby nieskończone. Clara

pragnęła pokazać swą wyklętą ciążę na placu miasteczka i na ulicz-

kach, gdzie wiły się gadatliwe rządki czarnych chustek. Chciała, by

szeptano o niej, o przeklętym rodzie Laguna, który zamiast wygas-

nąć, bezwstydnie płodzi bękarty płci żeńskiej. Ale jeśli to przekleń-

stwo zabrało jej duszę, ona zabierze kobietom ich mężczyzn!

Kiedy przechadzała się w pobliżu bramy kościoła, na chwilę, na

bardzo krótką chwilę zapominała o swym niegodnym imieniu, rodzi-

nie i hańbie, odczuwając chęć, by wejść do środka. Z czasów dzie-

ciństwa pamiętała ukrzyżowanego Chrystusa na ołtarzu, nagrobne

płyty, które pod posadzką więziły kastylijskich rycerzy, a w mrocz-

nych nawach kamienne trumny tych najznakomitszych. Pragnęła

usiąść w ławce i podziwiać ojca Imperio na ambonie, w świętych

szatach, z szeroko otwartymi ramionami, chciała śledzić ruch jego

kuszących słowami ust i patrzeć mu prosto w oczy.

Dzień po dniu jej spacery stawały się coraz rzadsze i coraz krót-

sze. W połowie maja brzuch Clary przybrał takie rozmiary, że nie

zdołała pokonać odległości dzielącej Czerwony Dom od miasta.

Stara czarownica uradowana, że jej córka przestała przyjmo-

wać klientów, przekonała ją do pomocy w magicznych praktykach.

Te, choć zamarły z powodu otwarcia lupanaru, z wolna odradzały

się dzięki jego gościom. Oczekujący na uciechy ciała mężczyźni

odczuwali również nieprzepartą ciekawość poznania swej przy-

szłości. Kobiety z miasteczka tak bardzo zatęskniły za przepo-

wiedniami i wywarami odwracającymi zły urok, którym hojnie

szastała ludzka zawiść, że Clara przejęła obowiązki gospodyni

w salonie, a wiedźma nocami udawała się do miasta, dźwigając

z sobą worek z kośćmi.

Bernarda była bardzo niezadowolona, widząc, jak matka Clary

panoszy się w jej kuchennym królestwie, przygotowując mikstury

i ucierając maści w swoich bluźnierczych kociołkach. Skarżyła się

gniewnymi chrząknięciami, że nie ma gdzie przygotowywać po-

siłków, drapała się po zniekształconym nosie i szarpała wściekle

włosy na brodzie.

- Ucisz się, dziewczyno, bo miotasz się jak ranna locha! Miej-

sca wystarczy dla nas obu.

Ani trochę nieudobruchana Bernarda ze złością zamykała się

w swojej sypialni. Odkąd jednak młoda gospodyni postanowiła

pomóc matce, kucharka okazała gwałtowne zainteresowanie cza-

rami, gusłami i nićmi do przywracania dziewictwa.

- Dobra, dobra pani - chrząkała, ostrząc i polerując noże,

których Clara używała do krojenia jaszczurek, żab i drobnych

gryzoni.

Bernarda stała się więc najwierniejszym cieniem swej pani,

gdy ta kroiła jakieś małe truchło, by potem włożyć je do ma-

rynaty lub wrzucić do bulgocącego kociołka, i wykorzystywała

najmniejszą chwilę nieuwagi, pozwalającą przełknąć kawałeczek

leśnego zwierzątka lub cząstkę wnętrzności przyprawionych do-

tykiem Clary. Dla tej dziewczyny bowiem istota miłości kryła się

w żołądku.

- Matko, czy wzięłaś ogon jaszczurki? - pytała Clara.

- Ależ skąd! Idź sobie i nie rozpraszaj mnie, bo pomylę zioła.

- A ty, Bernardo?

56

Z otwartymi ustami i dziąsłami poplamionymi krwią Bernarda

śmiała się, rozkoszując się smakiem „potrawy", której przed chwilą

dotykała Clara.

- Czy nie karmimy cię wystarczająco? Te stworzenia są po-

trzebne do magii! Jesteś zwierzęciem, prawdziwym potworem! -

Clara wymierzała jej silny policzek.

Dziewczyna, uśmiechając się jeszcze szerzej, biegła do sypialni

z dłonią przyłożoną do miejsca, gdzie widniał ślad dłoni jej pani.

- Natychmiast przestań i wyjdź ze swojej kryjówki! - krzyczała

Clara.

Lecz ona już się ukryła, kuchennym nożem obcinała sobie kos-

myk, którego dosięgło uderzenie, i przełykała go łapczywie, zagry-

zając warzywem lub owocem porwanym ze spiżarni.

Jakikolwiek inny żołądek doznałby najstraszliwszych efektów

takiej diety, ale Bernarda była zdolna przełknąć wszystko, co było

podyktowane uczuciem do „pani", i nie odczuwała najmniejszej

dolegliwości trawiennej.

- Zabieraj się do przygotowania kolacji dla gości, którzy nas

odwiedzą tej nocy - poleciła jej Clara, kiedy dziewczyna pojawiła

się w kuchni, zaspokoiwszy swą żądzę. - I nie waż się odstępo-

wać mnie na krok.

Kucharka zgodziła się radosnym chrząknięciem. Odtąd skubiąc

kurę bądź patrosząc królika, starała się być jak najbliżej Clary, aby

nie stracić z oczu produktów, których dotykała.

Bulgocące kociołki starej czarownicy roztaczały odurzającą woń,

która wypełniała całe pomieszczenie, unosiła się ponad głową Clary

zajętej przy kuchennym murowanym blacie, i wijąc się jak pasemka

niewidzialnego dymu, wężami zapachu omiatała Bernardę patro-

szącą królika. Potem, zespalając się z zaduchem krwi zabitego

zwierzęcia, wędrowała pomiędzy warkoczami czosnku i cebuli

zdobiącymi ściany, wspinała się po kredensach z zastawą i prze-

ślizgiwała po blacie wielkiego stołu, przy którym goście Czerwo-

nego Domu zasiadali do kolacji.

Kiedy kucharka zostawała sama, z kociołków i rondli wybierała

składniki, które miała w dłoni jej pani, i zazdrośnie przechowy-

wała, by je potem sobie przyrządzić. Czasami ryzykowała zamianę

na inne, pozornie identyczne substancje tylko dlatego, że te wy-

różnił dotyk Clary.

57

Zwykle jednak oddawała się swej małej fecie bez większych

przeszkód. Jednakże efekt tych działań był opłakany, bowiem miks-

tury przeciw złemu urokowi nagle stawały się lekiem na migrenę

lub nieszczęśliwą młodzieńczą miłość, a wiarygodność magii starej

Laguny została wystawiona na ciężką próbę. Sama czarownica nie

potrafiła pojąć swych pomyłek, aż pewnego dnia, podejrzewając

kucharkę, przyłapała ją na kradzieży kilku żabich udek. Rozzłosz-

czona poczęstowała żarłoczną dziewczynę taką liczbą razów, że

odtąd Bernarda nigdy nie ośmieliła się włożyć ręki do okopconych

kociołków. Musiała się zadowolić okładaniem plastrami pomidorów

bądź kleikiem z ugotowanej kaszy sprzętów kuchennych, z których

korzystała Clara, i oblizywania ich z przyjemnością, ponieważ na-

wet jej żołądek nie mógłby strawić wałka do ciasta czy moździerza.

Inną rozrywką Clary było dbanie o wygląd zatrudnionych

w Czerwonym Domu. Prócz Ludoviki i Tomasy mieszkała tu także

dziewczyna z pobliskiego miasteczka, córka pasterza. Miała dzi-

waczny zwyczaj wtykania sobie do uszu kawałeczków wełny i tak

przyjmowała klientów. A że prócz tego cuchnęła owczym łajnem

i miewała problemy ze wzdęciami, nieliczni znajdowali w sobie

ochotę na zażywanie z nią rozkoszy. Jedyne, co w niej pociągało

mężczyzn, to ogromne krągłe piersi ukazujące się przy każdym

odchyleniu poły szlafroka. Zanim więc posłano ją do salonu, by

bawiła gości, Clara zwykle skrupulatnie sprawdzała jej uszy, za-

kładając jej jaskrawy negliż i mauretańskie szarawary, podkreśla-

jące kolor włosów i karnację pasterskiej córki. Jeśli dziewczyna

bywała nieposłuszna, pozbawiano ją tygodniowego wynagrodze-

nia lub wymierzano kilka razów batem.

Choć dziewczęta były mniej więcej w jej wieku, Clara rzadko

rozmawiała z nimi o sprawach, które nie dotyczyły organizacji ży-

cia w lupanarze, podziału prac domowych lub sztuczek służących

zadowoleniu klientów. Realizowała podjęty plan i nie było w nim

miejsca na przyjaźnie bądź pogawędki; w tym celu raz w roku

spotykała się z martwymi rycerzami, a ci rozumieli ją lepiej niż

ktokolwiek inny. Mimo to czasami czuła się zazdrosna o zwierze-

nia, jakie czyniły sobie o każdej porze Ludovica i Tomasa, i sama

siebie pytała, jak by to było mieć żyjącego i czującego przyjaciela,

z którym można dzielić radości, pragnienia i smutki.

58

Pewnego dnia naszła ją ochota ogolić Bernardzie bokobrody

i cyrkową bródkę. Chociaż nie miała ona zaspokajać zachcianek

klientów, to jednak ci, którzy wchodzili do kuchni, by skosztować

jej specjałów, wzdrygali się na widok monstrum wyrywającego

sobie włosy wśród gry świateł i cieni oliwnych lamp. Tego ranka,

kiedy Ludovica i Tomasa posadziły ją na ganku znajdującym się

na tyłach Czerwonego Domu, Bernarda kwiliła jak prosię prowa-

dzone na rzeź. Czarownica Laguna zbliżyła się do niej, niosąc

brzytwę, miseczkę z wodą i kawałek mydła.

- Siedź spokojnie, bo inaczej poderżniemy ci gardło! - zagro-

ziła, przewracając źrenicą zasnutą bielmem.

Jednakże na widok Clary kucharka uspokoiła się i pozwoliła

przyłożyć sobie do twarzy ciepły ręcznik, namydlić skórę i usunąć

zarost, rozkoszując się w wiosennym słońcu bliskością, zapachem

i dotykiem swej pani.

Odtąd Bernarda o każdej porze dnia przykładała do twarzy

dłonie, szukając najmniejszych śladów owłosienia, które jej znów

zapewni bliskość miękkich dłoni Clary wydzielających słodki aro-

mat zbóż.

- Pani, pani, pani - powtarzała, wskazując meszek i domaga-

jąc się kolejnej dawki miłości.

- Jeszcze nie, Bernardo, poczekaj, aż podrośnie.

- Kłuje, kłuje - skarżyła się, drapiąc się po policzkach i gryząc

sobie usta.

- A więc przestań się czochrać, jakby któraś pchła kąsała cię

bardziej niż inne.

Podczas jednego z tych zabiegów na ganku Clara dostrzegła sa-

motność kucharki, cuchnącej klaczą. Czuła jej intensywny zapach

wiele razy, lecz tego ranka po raz pierwszy przypomniał on Cla-

rze konne przejażdżki z andaluzyjskim szlachcicem. Opanowała

ją głęboka tęsknota, a ostrze zadrżało jej w dłoni. Nie rozumiejąc

swego postępowania, opowiedziała Bernardzie o szalonym galo-

pie pośród leśnych ostępów i skał, kończąc na wspomnieniu głę-

bokiego cudownego pocałunku w cieniu dębu. Kucharkę raz po

raz przeszywał dreszcz radosnej ekstazy na dźwięk głosu Clary,

pozbawionego ostrych rozkazujących tonów, dla której stała się

zaufaną powiernicą. I choć Bernarda nie wiedziała, jak połknąć

te delikatne słowa, których nie można zobaczyć ani pochwycić,

59

czuła się niewyobrażalnie szczęśliwa, tylko słuchając, co dotąd

wydało jej się niemożliwe.

Niespodziewanie Clara znalazła kogoś, z kim mogła dzielić

troski i wspomnienia. Pełna uwielbienia Bernarda słuchała pod-

czas golenia, ponieważ tylko wtedy Clara czuła potrzebę zwie-

rzeń, i nigdy nie przerywała: jeśli jej pani płakała, ona płakała

wraz z nią, jeśli się śmiała, ona także, jeśli pani czuła gniew, i ją

ogarniała złość.

- Ani słowa o tym, co ci opowiedziałam, albo obiję cię batem,

zrozumiałaś? - ostrzegła ją Clara.

- Ciiiiii! - dziewczyna przyłożyła sobie palec do ust i uśmiech-

nęła się.

W pierwszych dniach czerwca 1899 roku na łożu z baldachi-

mem przyszła na świat córka Clary. Bernarda, przyzwyczajona

do pomocy przy porodach owiec, wyjęła dziecko z wnętrza swej

pani, gdy ta wyła z bólu i w krótkich przerwach między skur-

czami i głośnym sapaniem odnawiała przysięgę zemsty. Już od

chwili narodzin dziewczynka zaczęła ssać paluszki umoczone

we krwi i resztkach błon, zdradzając pierwotny prymitywny ape-

tyt, który zdominuje jej naturę przez całe życie. Clara nadała jej

imię Manuela.

Przyjście na świat kolejnej kobiety w rodzinie Laguna uznano

w miasteczku za wydarzenie potwierdzające przekleństwo tego

piekielnego rodu. Czarne rządki miejscowych kumoszek, z któ-

rych niejedna nosiła świeżą żałobę, szydziły z piętna ciążącego na

dziecku, co przyszło na świat w burdelu. I nie wahały się wróżyć

mu większego wstydu niż sam fakt narodzin. Młodsze natomiast

pytały siebie, chichocząc, czy ojciec dziewczynki pojawi się, by

poznać bękarta, i czy jeszcze zobaczą przystojnego myśliwego

z czarnymi włosami pachnącymi olejkiem i fuzją na ramieniu.

W gospodzie mężczyźni uczcili tę wiadomość kilkoma kielisz-

kami likieru anyżowego i wypaleniem paru mocnych papierosów

bez filtra. Mieli co świętować, bowiem złotooka Laguna wresz-

cie urodziła i bardzo szybko powróciła do przyjmowania klien-

tów, wystrojona w szlafroki i tiule z nieznanego im egzotycznego

świata.

60

Wraz z lipcowym żarem pojawił się w Czerwonym Domu nie-

oczekiwany gość. Wizyta miejscowego duszpasterza w oriental-

nym lupanarze była efektem świętego przekonania, że jeśli stara

się ratować matkę, powinien też zatroszczyć się o zbawienie dla

córki. Musi zatem ochrzcić dziecko. Z okna swej sypialni Clara

widziała, jak szczupły mężczyzna przywiązuje mulicę do żelaz-

nych prętów, a potem kroczy kwitnącą kamienną ścieżką poważny,

niemal smutny.

Ojciec Imperio wspominał bowiem zamierzchłe dni, kiedy wal-

czył u boku żołnierzy jako żarliwy obrońca ojczyzny i wiary. Lek-

ka mgła opadająca nad okolicą nasuwała skojarzenie z siwym dy-

mem prochu i chmarami zabójczych moskitów, potęgując zarazem

bolesny obraz klęski hiszpańskiego batalionu i gorzki smak wygna-

nia do tego miejsca, pomiędzy ograniczone, tępe umysły. Podczas

ostatniej bytności w domu Clary, tuż przed rozwiązaniem, opowie-

dział dziewczynie o kubańskiej pustelnicy, o tym, jak udzieliła mu

schronienia i pielęgnowała plastrami, które, to przemilczał, miodową

barwą przypominały jej bursztynowe oczy. Wykorzystał też chwilo-

wą przychylność, jaką mu okazywała tego dnia, by przytoczyć kil-

ka przypowieści z fioletowej opasłej księgi i podarować jej obrazek

ze świętą Pantolominą, który Clara wsunęła za dekolt, blisko serca.

Rozdrażniony upałem i szorstką tkaniną sutanny kapłan roz-

piął białą obrożę na szyi i blizna pokazała się w całej okazałości.

Grały świerszcze, słońce oślepiało blaskiem. Najlżejszy wietrzyk

nie poruszał liśćmi; jedyny ruch powietrza rodził się ze słów wy-

powiadanych w cieniu kasztanowca.

- Ochrzczę córkę, kiedy wróci jej ojciec - oświadczyła Clara.

Czarne oczy księdza stały się groźne i nieprzejednane.

- Kiedy to nastąpi, jeśli wolno spytać?

- Jesienią, nie dłużej niż za dwa miesiące.

- A jeśli nie wróci? Skąd ta pewność?

- Wiąże go obietnica!

- Obietnice składane przez mężczyzn jego pokroju są bez war-

tości. Już nie zobaczysz ukochanego, Claro.

- Jak ojciec śmie tak mówić? Być może tym, który nigdy nie

powinien był się tu pojawić, jesteś ty, ojcze, ze swoimi kazaniami

i naukami, ponieważ jedyne, co mnie ocali, to plan zemsty wy-

mierzonej w człowieka, którego nadal kocham.

61

Ksiądz podniósł się z rozpalonej ławki, blizna rysowała się na

jego szyi jak czerwona żarząca się obręcz. Świerszcze odzywały

się coraz głośniej.

- Niech ojciec już sobie idzie, nie chcę, by ktokolwiek mi prze-

szkodził w tym, co postanowiłam - pełne wyrzutu łzy zatamo-

wały jej głos, nie pozwalając dalej mówić.

Tego dnia ojciec Imperio opuszczał Czerwony Dom, zabierając

w swoich sakwach złoto oczu pięknej dziewczyny.

- Bernarda! Bernarda! - krzyknęła Clara.

Dziewczyna odzierała z pierza kurę. Słysząc wołanie, porzuciła

ptaka i wybiegła do ogrodu.

- Pani! Pani! - wycierała czerwone spracowane ręce o fartuch

kuchenny i przygryzała usta, pełna radosnego oczekiwania.

Oddalająca się postać ojca Imperio w prażącym słońcu wyda-

wałaby się fatamorganą, gdyby nie unoszące się nad nią stado

spłoszonych jaskółek.

- Bernarda! Do golenia!

Dziewczyna przeciągnęła ręką po twarzy, nie znajdując naj-

mniejszego włoska w okolicy skroni i podbródka.

- Przynieś brzytwę i mydło!

Zajaśniało południe, wróble hałasowały w cieniu gałęzi, a horten-

sje i pnącza wilców dawały schronienie ospałym świerszczom.

Bernarda przybiegła z przyborami do golenia i zajęła miejsce

ojca Imperio. Jej pani wstała i przyłożyła ostrze do gładkiej twarzy

kucharki. Mężczyzna jadący na mulicy zniknął w lesie.

- Wróci - wyszeptała Clara - tak samo jak tamten. - Przygoto-

wując papkę z mydlin, zaczęła mówić o bliźnie ojca Imperio, opla-

tającej jego szyję jak żmija z kubańskiej selwy.

Znad gór powoli nadciągała zima. Dawno minęło lato płynące

mlekiem z nabrzmiałych piersi, pachnące mydłem do golenia i wa-

rzywnymi grządkami.

Któregoś październikowego popołudnia ojciec Imperio ponow-

nie odwiedził Czerwony Dom. Tym razem nie chciał zobaczyć mło-

dej matki, lecz miał dla niej zawinięty w papier podarunek. I choć

w lupanarze nikt nie potrafił czytać, wraz z tą ciężką fioletową

księgą kapłan przynosił chęć pojednania, wyrażając zarazem głę-

bokie pragnienie ochrzczenia dziecka.

62

Ale ten, którego tu gorąco wyczekiwano, nie wracał. Liście bu-

kowe nabrały koloru ochry i zaczęły opadać, pokrywając grubą

warstwą ziemię i serce złotookiej dziewczyny. Wśród górskich grani

niosło się echo uderzeń rogów i miłosnych ryków potężnych sam-

ców. „Wkrótce go zobaczę, jak idzie do mnie kamienną ścieżką -

myślała - usłyszę jego głos z andaluzyjskim szelestem..." Liście

opadały, jelenie zmęczyły się stawaniem w szranki o względy łań,

w których brzuchach już zakiełkowało nowe życie. I choć piersi

Clary nie były już tak ciężkie i obrzmiałe, jak wtedy gdy karmiła

dziecko, smukła postać z czarnymi włosami nie stanęła w progach

Czerwonego Domu.

Jak co roku o zmierzchu schodzili z gór myśliwi objuczeni

wiązkami martwych kuropatw i królików. Po krętych uliczkach

znów snuł się odór prochu, a sfory psów oddawały mocz do ka-

miennego koryta. Potem zapadała gwiaździsta noc. Clara zaczęła

odwiedzać dąbrowę, gdzie zbliżyli się do siebie po raz pierwszy

na czerwonym brzegu rzeki, wdychała zapach deszczu bębnią-

cego o twarde liście i wodziła palcem po imionach kochanków

wyżłobionych w korze drzewa. Tyle razy wracała w to miejsce, że

jej skóra przesiąkła aromatem dębu. Powróciły też obłoki dymu

snujące się z kominów, pożerające miłosnym płomieniem pocięte

kawałki drewna. W gęstej mgle zmarli rycerze znów krzyżowali

miecze, nieczuli na lodowaty powiew wiatru, aż wreszcie smutny

głos dzwonów dawał temu kres. Liście nadal spadały.

Dopiero kiedy gałęzie drzew stały się zupełnie nagie, ocze-

kując na pelerynę pierwszego śniegu, Clara postanowiła zmusić

matkę do przygotowania mikstury nakłaniającej jej ukochanego

do powrotu.

- Nie zrobię tego - oznajmiła kategorycznym tonem czarownica.

- Zrobisz, jeśli nadal chcesz mieszkać w tym domu!

Na trójnogu zawisł czarny kociołek, a do bulgocącej zawarto-

ści dodano płatki niezapominajki, trochę owczego tłuszczu, nogi

pająka i listy, które owinięte suchym jaśminem i oliwkowym pa-

pierem posyłał Andaluzyjczyk. Kociołek dymił przez cały dzień,

a nazajutrz miksturę chłodzono przez wiele godzin, by Clara mog-

ła ją wypić. Kiedy to się stało, dziewczyna zawołała ukochanego

z głębi swych wnętrzności, z głębi zranionego serca, lecz magia

nie zadziałała i ukochany nie wrócił.

63

Spadł pierwszy śnieg. Tego dnia Clara Laguna zamierzała wło-

żyć kuszący negliż i mauretańskie pantalony, aby purpurowy bal-

dachim znów zatańczył, wtórując zemście, która rosła wraz z jej

oczekiwaniem. Przedtem jednak z córeczką na ręku zeszła do

kuchni, poszukując Bernardy. Była ubrana w satynowy szlafrok,

który odsłaniał smukłe uda w przezroczystych pończochach za-

kończonych podwiązkami.

- Golenie? - zagruchała dziewczyna na jej widok.

Clara zaprzeczyła ruchem głowy i wskazała dziecko.

- Nakarm ją - rozkazała - i niech jej nie będzie zimno. Jeśli

umrze, zabiję cię. Zrozumiałaś moje słowa?

Kucharka patrzyła na nią łagodnymi pokornymi oczami klaczy.

Spod rozchylonego szlafroka wysunęła się niesforna pierś, i Ber-

narda wyobraziła sobie, jaki miałaby smak obłożona pomidorem

i gotowanym bobem.

- Odpowiedz - zawołała Clara.

Bernarda spojrzała na dziecko, które zaczęło płakać, i poklepała

je lekko po plecach. Do maleńkich ust wsunęła własny kciuk uma-

zany krwią koguta, którego właśnie patroszyła. Wtedy Manuela

Laguna po raz pierwszy skosztowała słodkiej posoki śmierci.

ROZDZIAŁ 5

Niezwykłe zjawiska, które zapowiedziały stokrotki, stały się

rzeczywistością zimą 1900 roku. Ogród Czerwonego Domu przestał

podlegać prawom natury i nie zważając na pory roku, oddał się pod

wieczne panowanie wiosny. Kwitły w nim nie tylko stokrotki, ale

także hortensje i wilce oplatające kasztanowiec, zdobiły go jasne

wiciokrzewy i różana pergola, której wielobarwne pączki otwie-

rały się jak dłonie mężczyzny. Grządki warzywne szturmowały

liczne zastępy krzaków pomidorów, główki sałat i opasłe dynie.

Ten zdumiewający urodzaj, który z upływem lat tylko się nasilał,

wywoływał poruszenie w spokojnym zazwyczaj miasteczku. Stare

kumoszki siedzące na niskich krzesełkach i ich przywiędłe córki

wśród garnków i stosów bielizny do cerowania snuły domysły, jak

te ladacznice tego dokonały: z pewnością ogród nawożono męskim

nasieniem! Przecież wszyscy w okolicy wiedzą, że Czerwony Dom

to nic innego jak zwykły lupanar, słynny na całą Kastylię.

Do rozgłosu domu schadzek ogromnie przyczynił się baryton

ze sklepu z wyposażeniem teatralnym, który chętnie polecał go

klientom i znajomym udającym się w tamte strony. Pewnego dnia

w objęcia prostytutki o bursztynowych oczach trafił nawet bardzo

wytworny dyplomata, który w ten sposób chciał uczcić pomyślny

koniec podróży służbowej. Pomiędzy jedną wizytą a drugą Clara

stawała w oknie swej sypialni i patrzyła na kamienną ścieżkę.

Zima stała się wiosną, lecz dla właścicielki Czerwonego Domu

i otaczającego go ogrodu nie oznaczało to żadnej zmiany. Stokrotki

nadal kwitły, a Andaluzyjczyk nie wracał. „Może następnej je-

sieni - powtarzała Clara - jestem tego pewna, i jeśli nie sprowa-

dzi go jesień, sprawią to śniegi, ale na pewno jeszcze go zobaczę".

Zaczęła nagle troszczyć się o swoje zdrowie. Pod delikatny negliż

wkładała wełnianą koszulę, aby uchronić się od przeciągów hula-

jących po domu i uniknąć zapalenia płuc.

- Jeśli nadal będziesz się tak ukrywać, skończy nam się inte-

res - narzekała jej matka.

- Daj mi swój worek, chcę wiedzieć, czy wcześnie umrę, a on

po powrocie zastanie tylko mój grób.

- Już dawno ci mówiłam, co widziałam w kościach: ten męż-

czyzna nigdy nie wróci, lecz mi nie uwierzyłaś. Dlaczego teraz

miałoby być inaczej?

- Teraz myślę o śmierci.

- Ale to szkielet tego samego kota i przepowiednia tej samej

starej czarownicy...

- Pozwól mi rzucić kośćmi kota, a potem powiedz, co w nich

widzisz. A to, czy uwierzę, czy też nie, jest moją decyzją.

Przez okno sypialni zaglądało wesołe wiosenne słońce, roz-

świetlając złotymi smugami purpurowy baldachim. Dziewczyna

siedząca na łóżku ze skrzyżowanymi nogami rozwiązała płó-

cienny worek i wysypała kości na prześcieradła, myśląc o anda-

luzyjskim myśliwym.

- Czaszka mi mówi, że kostucha jeszcze po ciebie nie przyj-

dzie - odezwała się monotonnym głosem stara Laguna.

- Ale kiedy, kiedy to nastąpi?

- Masz przed sobą wiele lat życia, lecz nie doczekasz starości.

- A więc on wróci, zanim zbrzydnę jak ty, a na mojej twarzy

pojawią się zmarszczki.

Stara kobieta zebrała kości do worka i wyszła. Clara szczotko-

wała włosy, zerkając przez okno na stokrotki.

Śmierć przyszła o świcie, lecz nie do Clary. Tej nocy czarow-

nica Laguna w domu miejscowego notabla przepowiadała przy-

szłość i łatała stracone dziewictwo. Ledwie szarzało, gdy ruszyła

w drogę powrotną, pokonując wykroty i przydrożne rowy. Niespo-

dziewanie z ciemności wynurzył się szybki lekki powóz, turkot

kół zagłuszała hałaśliwa gra świerszczy...

Znalazł ją mężczyzna powracający z Czerwonego Domu po miłos-

nych potyczkach i doskonałej kolacji przygotowanej przez Bernardę.

Bezwładne ciało umieścił na swoim wozie, gdzie walały się narzę-

dzia: motyka, sierp i drewniana rękawica chroniąca dłoń kosiarza

podczas pracy w polu. Kobieta miała zęby umazane krwią, nitka

różowej śliny spływała jej przez szyję aż do serca. Zdrowe oko było

zamknięte, lecz biała ślepa źrenica błyszczała jak dziecięca kulka.

Zgięte w łokciach ręce kurczowo trzymały worek. Deski wozu za-

śmiecone plewami zboża i prosa pachniały ziemią i mąką.

- Proszę mi oddać ten worek - powiedział mężczyzna.

Przecząco pokręciła głową, zwilżając językiem wyschnięte usta,

usiłowała coś wybełkotać.

- Niech pani nic nie mówi, zawiadomię Clarę.

Mężczyzna zawrócił do burdelu.

- Nabrał pan ochoty na więcej? - zawołała Tomasa na jego

widok.

- Gdzie jest pani? Przywiozłem jej matkę, jeszcze żywą.

Ruszył za Tomasą do kuchni, w której śliczna dziewczyna w lek-

kiej satynowej szacie i szerokich pantalonach posilała się karto-

flami i potrawką z królika; musiała nabrać sił przed kolejnym

dniem zemsty.

- Chyba śmiertelnie poturbowano pani matkę - odezwał się do

niej mężczyzna.

Clara otarła z ust resztki sosu.

- Złe licho nigdy nie umiera - szepnęła do siebie.

Podeszła do czekającego mężczyzny i razem zbliżyli się do

wozu. Jeszcze odzywały się świerszcze, lecz już jaśniało, a lekki

powiew zapowiadał rześki słoneczny dzień. Urzekająco pachniały

kwiaty.

- Mamo.

Kobieta miała głowę wspartą na worku mąki.

- Do kościoła, do kościoła... - wyjęczała.

- Co ci się przydarzyło?

- Pewnie potrącił ją jakiś wóz - rzucił mężczyzna.

- Do kościoła! - błagała ranna.

- Zabiorę go. - Clara stanowczo wyjęła worek z grzechoczącymi

kośćmi z osłabłych rąk. - Włóczenie się po nocy z tym brudnym

starym kotem będzie cię kosztowało życie.

- Pospieszcie się - prosiła stara kobieta.

Wóz już turkotał na wyboistej drodze.

- Dlaczego upierasz się, żeby pojechać do kościoła? Lepiej by-

łoby zawieźć cię do jakiegoś medyka lub aptekarza.

67

Dotykając ust złamaną ręką, czarownica wyjąkała słowo „prze-

klęta", a potem „śmierć".

- Kobiety przeklęte udają się do kościoła tylko wtedy, kiedy

czują nadchodzącą śmierć, to właśnie chcesz mi powiedzieć - pro-

mienie brzasku dosięgły wilgotnych oczu Clary.

Czarownica podniosła się, zachłystując się krwawymi wymio-

cinami.

- Szybciej! Szybciej!

Mężczyzna szarpnął wodzami i smagnął grzbiet konia. Mąka

uniosła się nad wozem jak biały obłok. Ciche jeszcze miasto otwo-

rzyło przed nimi błyszczące brukowane ulice, odgłos kopyt odbijał

się w zaśniedziałych tynkach i kamiennych fasadach. Wóz wypadł

na plac, jasny i wolny od mgły, po czym zatrzymał się przed koś-

ciołem. Dziewczyna szybko zsiadła i zaczęła walić w zamkniętą

bramę. Wołała z płaczem ojca Imperio, raniąc sobie palce ostrymi

drzazgami.

Kapłan w swej surowej zimnej sypialni, tuż obok zakrystii, śnił

o Clarze, o zbawieniu z bursztynowymi oczami, gdy nagle usły-

szał jej rozpaczliwy głos. Na wypłowiałą szarą piżamę z czasów

seminarium narzucił zamiast szlafroka rozpiętą sutannę, i wsu-

nąwszy bose stopy w pantofle, dar pobożnego parafianina, ruszył

do drzwi. Niemal biegł, z włosami w nieładzie, błyskając czerwoną

pręgą na odkrytej szyi. Otworzył bramę, przez którą jak szpada

przeniknął świt. Za nim wpadła Clara w stroju kobiety z haremu

i nieznany mu mężczyzna podtrzymujący w ramionach sponie-

wierane ciało starej kobiety.

- Umiera, ojcze, ona umiera - dziewczyna przyłożyła błagalnie

szczupłe ręce do piersi księdza. Nigdy wcześniej go nie dotknęła,

spłoszona cofnęła się i zacisnęła dłonie w pięści.

Ojciec Imperio poczerwieniał.

- Połóżcie ją na ławce obok ołtarza.

Wiosenne promienie prześlizgiwały się przez szpary witraży

do wnętrza kościoła, w swych kamiennych komnatach poruszyli

się zaciekawieni kastylijscy rycerze.

- Co jej się przydarzyło?

- Pewnie ktoś ją potrącił, znalazłem ją na skraju drogi, kiedy...

wracałem... - Mężczyzna utkwił wzrok w płytach posadzki. -

Niech mi ojciec wybaczy...

68

- Nie czas na spowiedź. Widział ją medyk?

- Ona odmawia, błagała, żeby przywieźć ją tutaj - odezwała

się Clara.

Ojciec Imperio ukląkł przy umierającej i położył rękę na jej

głowie. Kobieta uniosła powiekę zdrowego oka i wyszeptała imię

księdza. Ten zbliżył ucho do ust pobrudzonych krwią i słuchał

uważnie cichutkich słów. Potem oddalił się, by zaraz powrócić ze

stułą na szyi i tacą z kryształowymi flaszeczkami. Dotknął czoła

kobiety, udzielając jej ostatniego namaszczenia. Sakrament znisz-

czył odór magii dobywający się z ciała czarownicy, odkąd wnie-

siono ją do kościoła, a zebrani poczuli nagle uzdrawiającą woń

świętych olejów.

Odtąd Clara nigdy nie miała już zapomnieć obrazu ojca Imperio

kreślącego w powietrzu znak krzyża, jego dłoni delikatnie nacie-

rających olejem. Na zawsze utkwiła jej w pamięci surowa ogorzała

twarz płonąca ogniem wiary i usta w skupieniu szepczące niezro-

zumiale łacińskie słowa.

- Zbliż się, Claro. Matka chce coś powiedzieć.

Kiedy umierająca ujrzała nad sobą twarz córki, przymknęła

powiekę chorego oka. Clara zbliżyła się do jej ust i ujęła chłodną

bezwładną rękę. Stara kobieta z trudem wymamrotała kilka słów,

które już ulatywały wraz z odchodzącą w zaświaty duszą, lekko

uścisnęła dłoń dziewczyny i umarła.

Przez kolorowe szyby witraży słońce siało promienie w odcie-

niach błękitu, pomarańczy i żółci.

- Stało się - Clara przyłożyła policzek do nieruchomej piersi

matki.

Ojciec Imperio przyglądał się błyszczącym kasztanowym wło-

som, rozpostartym jak wachlarz na szczupłych plecach. Lecz ich

nie dotknął.

- Nie obawiaj się - powiedział. - Idź w pokoju.

- Nie boję się o nią, lecz o siebie - uniosła głowę, po jej twarzy

Płynęły łzy.

- Masz jeszcze córkę, na imię jej Manuela, czyż nie?

- Ona jest powodem mojego nieszczęścia. Gdyby nie istniała,

jeJ ojciec by wrócił.

- Czeka na mnie praca, nie mogę tu stracić całego dnia - ode-

zwał się milczący dotąd mężczyzna.

- Czy ta dziewczyna może pojechać...

- Ojcze... Jest już całkiem jasno, sam środek miasta... A ona

wygląda jak... ojciec rozumie... - Ruchem głowy wskazał prze-

zroczystą orientalną szatę Clary.

- Proszę się nie kłopotać. Wrócę do domu pieszo.

Mężczyzna pospiesznie opuścił kościół, usadowił się na wozie

z mąką i ruszył.

Promienie słońca zatrzymały się na ławce, gdzie leżała zmarła.

Ojciec Imperio przez chwilę spoglądał w lśniące łzami oczy Clary,

po czym zdjął stułę.

- Dziękuję! - Dziewczyna, jeszcze drżąc, zerwała się.

- Nie dziękuj, jestem tylko sługą bożym - uśmiechnął się.

- Wrócę, żeby ją pochować.

- Sam zajmę się formalnościami.

- Tak, ojciec wie, że nie znam liter, nie przeczytam nawet Bi-

blii, którą dostałam. Proszę szybko mnie odwiedzić i pomóc mi

zrozumieć, co w niej napisano. Do widzenia, ojcze.

- Poczekaj, Claro, nie możesz wyjść w tym stroju. Dam ci ubra-

nie dziewczyny sprzątającej kościół. Nie jest wyszukane, ale przy-

najmniej nie pojawisz się na ulicy w samej koszuli!

Zaprowadził ją do niewielkiego pomieszczenia, gdzie prze-

chowywano miotły, mydło oraz inne gospodarcze sprzęty. Leżały

tam spódnica z szorstkiej tkaniny i biała bluzka, powieszone na

żerdzi.

- Ubierz się w spokoju - powiedział, zamykając za sobą drzwi.

Clara usłyszała oddalające się kroki.

Po chwili znalazła go klęczącego w kaplicy świętej Pantolominy,

w starannie zapiętej sutannie i ciasnej koloratce pod szyją. Zwłoki

starej kobiety nakryto kapą.

- Już sobie idę. Nie chcę ojca dłużej męczyć.

Obrócił się. Ubranie było za duże, lecz mimo to zdobiły ją roz-

puszczone włosy i złote oczy.

- Weź moją mulicę, przyjdę któregoś dnia, by ją odebrać.

Na grzbiecie mulicy Clara przebyła plac i kręte uliczki, aż do-

tarła do traktu. Satynowy szlafrok i szarawary trzymała zwinię-

te pod pachą, lecz włosy opadały jej swobodnie na ramiona; taką

ją widział ojciec Imperio i taką ujrzano ją w mieście. Kumoszki

70

w czarnych chustkach szybko podchwyciły wieść, że dziewczy-

na lekkich obyczajów opuściła dziedziniec kościelny na mulicy

księdza, w ubraniu jego służącej, a w samej świątyni spoczywa

zmarła czarownica, która miała śmiertelny wypadek. Rozpowia-

dały także, że to nie pierwszy kontakt księdza z tą przeklętą ro-

dziną, widywano bowiem mulicę przy kutej bramie Czerwone-

go Domu. Mieszkańcy miasta, choć od chwili jego przybycia w te

strony darzyli swego proboszcza ogromnym szacunkiem, teraz

przyglądali mu się podejrzliwie. Był to przecież jeszcze człowiek

młody, ledwie trzydziestoletni, a pod sutanną ukrywa się nie kto

inny, tylko mężczyzna z krwi i kości. Pogłoski nasiliły się po po-

grzebie czarownicy. Skromna uroczystość odbyła się wczesnym

rankiem na miejscowym cmentarzu, otoczonym szpalerem cypry-

sów, które zgodnie ze zwyczajem obsiadły gadatliwe sroki. Prócz

Clary i dziewcząt z jej domu, był tylko ojciec Imperio ze swoją ła-

ciną i święconą wodą; nie pokwapił się natomiast żaden z miesz-

kańców, którym zmarła przepowiadała przyszłość, ocaliła cnotę

córki bądź usunęła zgubny skutek złego spojrzenia. Teraz, gdy już

nie mogła nikomu pomóc, narastały wrogie szepty, czy chrześci-

jański pochówek należy się tej Lagunie, która poświęciła życie

diabelskim czarom, a do kościoła wstąpiła dopiero w godzinie

śmierci. Zastanawiano się, czy o to poprosiła jej urodziwa córka,

a ksiądz nie zdołał odmówić. Ojciec Imperio, nieczuły na plotki,

zamierzał spełnić ostatnie życzenie zmarłej, mając w pamięci jej

słowa: „Proszę o ostatnie namaszczenie i miejsce w święconej zie-

mi, żebym zbutwiała w spokoju".

Kiedy ziemia ukryła trumnę, ksiądz złożył Clarze kondolen-

cje. Ujął jej rękę i lekko uścisnął. Poczuła ciepłą męską dłoń. Za-

rumienili się oboje.

- Nie wracaj do Czerwonego Domu, ojcze, w tym mieście sporo

się mówi. Jutro Bernarda przyprowadzi mulicę.

- Zamknij lupanar, ochrzcij dziecko i przychodź do kościoła co

niedzielę.

- Już powiedziałam, że chcę się zemścić za moją hańbę i za

moją samotność.

- A ja powiedziałem, że podjąłem się ciebie uratować.

- Zostaw mnie w spokoju, ojcze. Ratunek jest potrzebny teraz

bardziej tobie niż mnie.

Zagłębiła się w labirynt grobowców i kamiennych krzyży z sil-

nym postanowieniem, by już nigdy nie spotkać tego mężczyzny.

Łzy spływały jej po twarzy, a sroki patrzyły na nie pożądliwie, po-

nieważ błyszczały jak drogie kamienie.

Na polecenie swej pani Bernarda zaniosła na poddasze okopcone

czarnoksięskie kociołki, splątane nici, zakurzony worek z kość-

mi i słoiki z mazidłami. Sztuka magiczna poszła w zapomnie-

nie, a wkrótce nie pamiętali już o niej ani domownicy, ani miesz-

kańcy miasta. Nie pamiętano także o niejasnych okolicznościach

śmierci czarownicy, choć gwardziści po upływie paru tygodni roz-

pytywali, kto powoził wozem i śmiertelnie zranił kobietę, znika-

jąc potem bez śladu. Ale Clara wszystko przechowała w pamięci,

a szczególnie mocno utkwiła jej noc, kiedy zginęła matka. Odtąd

bez reszty poświęciła się swemu zajęciu, nadal czekając na Anda-

luzyjczyka. Organizowała dziewczętom schadzki i przyjmowała

gości w przytulnym salonie, podejmując ich winem i partyjką gry

w karty. Wspaniałe kolacje Bernardy przyciągały smakoszy z ca-

łej okolicy. W łożu z baldachimem pojawiali się jedynie ci waż-

niejsi, bardziej wytworni, których przysyłał baryton. Z wdzięków

pięknej prostytutki o bursztynowych oczach korzystali też męż-

czyźni przypominający wyglądem jej ukochanego, mający czarne

włosy pachnące olejkiem i dźwięczny głos.

Clara starała się nie myśleć o ojcu Imperio. Głosy szepczące o jego

wizytach w Czerwonym Domu i o wydarzeniach, które się roze-

grały w dniu śmierci czarownicy, ucichły w ciągu kilku kolejnych

niedziel, kiedy ksiądz, stojąc na ambonie, znów podbił serca swych

prostodusznych parafian. I choć ławki obsadzone czarnymi chust-

kami jeszcze podejrzliwie szemrały, nie rozumiejąc przypowieści

o pasterzu, który wyruszył w góry, szukając zbłąkanych owiec, by je

uchronić przed wilkami, jednak łzy już płynęły po twarzach wdów

wzruszonych potokiem słów rozpalonych wiarą. Kościół trząsł się

w posadach, gdy tymczasem kapłan przebiegał zagrody i pastwiska,

posilając się czerstwym chlebem i serem, mierzył się z błyskawi-

cami, chłodem i podstępami dzikich bestii, karczował gąszcze pło-

nące ogniem piekielnym. Kadzielnica kołysała się co niedzielę jak

okręt podczas sztormu, a po mszy, kiedy kumoszki wdychały za-

pach wonnej żywicy przyklejony do ich woalek lub koronkowych

mantylek, zapewniały jedna drugą, że gdyby ich proboszcz zgrze-

szył, nie użyczyłby dziewczynie muła na oczach wszystkich, lecz

ukradkiem, a ją samą namawiał zapewne do zamknięcia tego nie-

godziwego przybytku, lecz ona nie chciała, ta przeklęta Laguna.

Tymczasem Clara kupiła powóz i czarnego konia, aby odby-

wać przejażdżki wokół miasteczka i jego okolic. Kiedy spotykała

na swej drodze ojca Imperio, odwracała wzrok, raniąc wodzami

grzbiet zwierzęcia; czuła wtedy, jak wizerunek świętej Pantolo-

miny parzy jej skórę tam, gdzie bije serce. Wreszcie z początkiem

wiosny wysłała do miasta Bernardę. Gołębie prażyły się w słońcu

na kościelnej dzwonnicy, a osowiałe staruszki spoczywały w cie-

niu kamiennych domów z zaprawą wapienną. Kucharka z maleńką

Manuelą na ręku przemknęła przez kościelną bramę i podała księ-

dzu grubą księgę owiniętą w szorstki papier. Ojciec Imperio po-

prosił, by na chwilę spoczęła w cieniu.

- Czego? - zapytała dziewczyna, wzruszając ramionami.

- Zaraz się dowiesz. Wiem, po co przyniosłaś z sobą to dziec-

ko - skierował się do zakrystii. Wrócił szybko ze złotą tacką, na

której stały kubeczek i mały dzbanek. - Daj mi ją.

Bernarda sprzeciwiła się głośnym chrząknięciem.

- Nic jej nie zrobię, niemądra kobieto.

Ojciec Imperio wziął Manuelę na ręce, podszedł do chrzcielnicy

i zaczerpniętą święconą wodą zmoczył główkę dziewczynki.

Kiedy Bernarda wróciła do Czerwonego Domu, jej pani cze-

kała w kuchni.

- Czy polał dziecko wodą? - zapytała.

- Wodą, wodą - potwierdziła dziewczyna, kładąc dłoń na czar-

nych włosach Manueli.

- Dobrze, ma to, czego chciał - powiedziała do siebie Clara. -

Odtąd koniec z wymianą uprzejmości, wracam do swoich spraw.

Poszła do spiżarni i wsunęła obrazek ze świętą Pantolominą

za słoiki marynowanych brzoskwiń. Potem spojrzała na córkę.

Dziewczynka kończyła pierwszy rok życia, a jej oczy wydawały

się ciemne jak otchłań.

Manuela Laguna była silnym, zdrowym dzieckiem. Każdego

dnia o świcie jej piastunka powtarzała zalecenia swej pani: „Karm

ją i niech jej nie będzie zimno". Tuczyła więc małą, jakby była

73

barankiem przeznaczonym na rzeź. W chłodne noce przyciskała

dziecko do swego ciała cuchnącego klaczą i usypiała, bez odro-

biny czułości - jedyną pieszczotą było ciepło oddechu Bernardy.

Kiedy Manuela płakała, kucharka brała kilka pomarańczy lub po-

midorów i żonglowała nimi w powietrzu. Nie poświęciła jednak

czasu, by nauczyć ją chodzić. Dziewczynka stawiała pierwsze

kroki, trzymając za rękę jednego z częstszych bywalców lupanaru,

który zachodził do kuchni, by się rozgrzać przy palenisku i po-

krzepić wspaniałym puchero* lub pieczenią. Bernarda nie przejęła

się także tym, że dziecko nie mówi, sama nie ufała słowom i sta-

rała się ich używać jak najrzadziej, porozumiewając się raczej za

pomocą swych potraw i chrząknięć. Dopiero kiedy w Czerwonym

Domu zjawiła się dziewczyna z długimi czarnymi warkoczami,

o sercu pachnącym eukaliptusem z jej rodzinnej Galicii, Manuela

wymówiła pierwsze niewyraźne słowa z silnym północnym ak-

centem, którego nigdy już się nie pozbyła.

Właśnie rozpoczęła się jesień 1902 roku. Dziewczynka skończyła

trzy lata i, prócz dźwięków i chrząknięć przyswojonych od ku-

charki, była niema jak owady, z którymi się wychowywała. Od

zawsze bowiem Manuela żywiła upodobanie do karaluchów i sko-

lopendr. Urządzała insektom ciepłe kąpiele, delikatnie osuszała je

chusteczką, a tym, które przeżyły, wiązała kokardki z cierpliwością

i precyzją zegarmistrza.

Kiedy galisyjska prostytutka ujrzała po raz pierwszy dziecko

usiłujące wydobyć za pomocą patyka karaluchy ukrywające się pod

kredensem, uznała, że jego matką jest kobieta o zdeformowanym

nosie, która stała obok i śmiała się szeroko, ukazując poczerniałe

dziąsła. Manuela miała na sobie wełniane ubranie nadgryzione

przez mole i buciki uszyte przez kucharkę, które miały ją chronić

przed zimnem w chłodne noce.

- Jak ci na imię? - spytała Galisyjka dziewczynkę.

Dziecko znieruchomiało, spoglądając na nią ogromnymi oczami,

po czym pogroziło jej kijem.

,- Małe niedobre stworzenie - uśmiechnęła się dziewczyna

z warkoczami. - Chcesz prezent?

* Puchero (hiszp.) - potrawa popularna w Hiszpanii i krajach Ameryki Połu-

dniowej, złożona z kawałków różnego rodzaju mięs z dodatkiem warzyw.

74

Ukryła w dłoni garść ostatnich tegorocznych jeżyn. Dziecko wy-

puściło kij, porwało owoce i wpakowało wszystkie do buzi.

- Jeśli teraz powiesz mi, jak masz na imię, opowiem ci bajkę.

Manuela chrząknęła i usmarowana ciemnofioletowym sokiem

schowała się w pomieszczeniu, gdzie sypiała z Bernardą.

Buki z dnia na dzień coraz bardziej traciły liście, a nowa miesz-

kanka Czerwonego Domu już pojmowała, że Manuela, która zwy-

kle ssała kawałek owocu albo kość kurczaka ukryta pod spódnicą

Bernardy bądź łapała karaluchy i inne robactwo w ogrodzie, nie

potrafi wymówić ani słowa.

W kuchni nakryto do śniadania. Wiosna panująca w Czerwo-

nym Domu wlewała się przez otwarte okno do środka. Tylko wiatr

z sosnowego zagajnika przywoływał cień jesieni, przynosząc chłód

i suche liście. Galisyjka siedziała za stołem, przed nią leżał chleb

posmarowany masłem i stał garnuszek z mlekiem. Końcem dłu-

giego warkocza zagarniała okruchy pozostałe po krojeniu. Śmie-

jące się dziecko zbliżyło się i zaczęło wspinać po jej nodze, usiłując

sięgnąć warkocza i naśladować zabawę.

- Nazywasz się Ma-nu-e-la - dziewczyna wykorzystała tę chwilę,

obejmując małą wpół i sadzając sobie na kolanach. - Manuelka.

Dziewczynka nauczyła się najpierw wymawiać imię swoje,

Bernardy, nazywać owoce i warzywa w ogrodzie. Potem sprzę-

ty kuchenne i patroszone w kuchni zwierzęta. Dzień po dniu,

w aromacie kawy i świeżego masła, siedząc w kuchni w złotym

świetle jesieni, które dochodziło spoza Czerwonego Domu, Ma-

nuela coraz wierniej naśladowała dźwięki wychodzące z ust

swej nauczycielki i coraz częściej otrzymywała w nagrodę dotyk

ust w policzek, czego nikt nigdy przedtem nie robił - Bernarda

zwykle trącała ją jak krowa cielaczka. Szybko się nauczyła, że to

jest całus.

Kucharka z zazdrością obserwowała postępy dziewczynki w mó-

wieniu i jej rosnące uczucie do Galisyjki, chrząkając ze złością:

- Pani tylko mi każe, jeść i ubrać, ona nie ma mówić - zbliżała

krzywy nos do twarzy rywalki, groźnie spoglądała, wydzielając

Jeszcze mocniej odór klaczy, lecz pozwalała, by dziecko kontynu-

owało naukę.

- Pani mówi ci też, jak masz postępować ze swoją córką?

- Ona nie moja, ona pani.

Wtedy Galisyjka dowiedziała się, że matką Manueli jest ta pięk-

na kobieta, która zawsze wydawała się na kogoś czekać. Dnie

i noce spędzała wystrojona w zwiewne szlafroki i bufiaste sza-

rawary, kładąc sobie na usta szkarłat, a powieki malując na nie-

biesko. Godzinami czesała długie włosy, wpatrując się nierucho-

mo w kamienną ścieżkę. Kiedy zarządzała porządki w lupanarze,

zwykle kończyła polecenia tym samym zdaniem: „Bądźcie goto-

we, ponieważ w każdej chwili jego buty mogą zgnieść stokrot-

ki". Dziewczyna z Galicii nie wiedziała, o jakich butach mówi jej

madame, ani też jaki mają związek ze stokrotkami, choć domy-

ślała się, że chodzi o te drobne kwiatki rosnące wokół. Bardziej

jednak zajmowała ją praca, musiała zarobić na chleb, a w wolnych

chwilach zamierzała nauczyć to dziecko, że istnieje inny świat

poza kuchnią i spiżarnią.

Kiedy śnieg osłabił władzę wiosny w Czerwonym Domu, a główki

stokrotek musiały się przez niego przebijać jak przez skorupkę jajka,

Galisyjka wykorzystała epidemię grypy, która powaliła do łóżek

wojowników miłości, a nawet samą madame. Umieściła dziew-

czynkę w salonie przy ciepłym kominku i zaczęła opowiadać jej

baśnie o marynarzach i syrenach, w które sama głęboko wierzyła.

Wtedy Manuela Laguna dowiedziała się o istnieniu ogromnej ilo-

ści wody, zupełnie różnej od tej, jaka wrzała w wielkim saganie,

w którym pływały kawałki chleba i jajka na niedzielną zupę. Tamta

woda to był bezmiar błękitu i zieleni, pochłaniający wszelkie ist-

nienia tylko dla kaprysu, a którego imię brzmiało „morze", jak

powtarzała sobie Manuela w długie noce pachnące klaczą, a po-

tem ciemną samotnością. Dziewczynka poznała również urwiste

brzegi Galicii i plaże pokryte białym piaskiem, obmywane przez

ogrom wody, która je zalewała lub odpoczywała przed kolejnym

przypływem. Poznała także twarze i zapach mężczyzn zarzucają-

cych sieci w morzu, mężczyzn dzielnych i twardych, którzy mimo

trudnego życia starali się nie ronić łez. Ale morze zawsze potra-

fiło wycisnąć je z oczu człowieka i idąc ich śladem, dla kaprysu

zabijało jednym uderzeniem fali.

Tamto morze nie zmieniało się. Marynarze także mieli wciąż

tyle samo lat, ale Manuela rozkwitała w cieple baśni, snując marze-

nia pełne morskiej piany, białych mew i urwistych wybrzeży, któ-

rych góry i dąbrowy nigdy nie zdołają pojąć. Jej ogromne głębokie

oczy stawały się jeszcze większe, a czarne włosy wiły się jak algi.

Mając czternaście lat, opanowała ojczystą mowę Galisyjki, skrę-

cała szyje kogutom, obdzierała z piór i przyrządzała w sosie z ma-

estrią godną Bernardy. Nie domyślała się jednak, że w tym wieku

pozna również nauki swej matki.

Był październikowy ranek 1913 roku. Clara Laguna weszła

do kuchni z niezłomnym zamiarem włączenia Manueli w życie

lupanaru. Jej serce nie mogło już znieść odgłosów myśliwskich

strzelb, które rozbrzmiewały wśród gór. Ryki jeleni i uderzenia ich

poroży były dla niej torturą, a lodowaty wiatr miotający tumany

liści i osłaniający pojedynki martwych rycerzy gęstą mgłą potę-

gował jeszcze jej rozdrażnienie. I jak ogród Czerwonego Domu

zamarł w rozkwicie wiosny, tak serce Clary utkwiło między bru-

kiem kamiennej ścieżki, bo tylko tam mogło słuchać szelestu na-

rodzin i śmierci stokrotek. W jej włosach pojawiły się siwe nitki,

a wokół złotych oczu zaczęły się rysować, jak słoneczne promie-

nie, pierwsze zmarszczki. Ale jej ciało było nadal silne i ponętne

w liliowym negliżu i jedwabnym szlafroku, choć pragnienie ze-

msty słabło z każdym dniem. Clara przyglądała się twarzy córki,

skupionej nad zakrwawionym martwym kogutem, którego właś-

nie patroszyła razem z Bernardą.

- Golenie? - zapytała kucharka, przykładając dłoń do jeszcze

gładkiej twarzy.

- Nie ciebie szukam, lecz jej - Clara spojrzała na córkę. - Pewnie

wiesz, że jestem twoją matką. Zbliż się, chcę ci się lepiej przyjrzeć.

Manuela zadrżała w swoim niechlujnym ubraniu, po czym znie-

ruchomiała. Wiele razy widywała tę kobietę w salonie albo prze-

mykającą po schodach prowadzących na piętro, gdzie nie wolno jej

było wchodzić. Jej ciało spowijała dziwna szata z przezroczystej

tkaniny, kasztanowe włosy spływały kaskadą na plecy, i ta twarz,

piękniejsza niż oblicze Najświętszej Panienki, której wizerunek

Galisyjka wsuwała za podwiązkę przed i po każdym miłosnym

szturmie. Kucharka wymierzyła dziewczynce kuksańca i chrząk-

nęła. Zawsze unikała bezpośredniego spoglądania na swoją panią,

lecz ukradkiem poszukiwała wzrokiem skrawka białej nagiej skóry,

by

potem rozkoszować się tym wspomnieniem w samotności.

- Boję się jej - wyszeptała Manuela w pierś kucharki. - Ona jest

jak boginka.

77

- Bądź mi posłuszna - powiedziała Clara, ukazując smukłe udo

spod szlafroka.

Manuela ruszyła w kierunku złotych źrenic, które nienawiść

z czasem przemieniła w kamień.

- Masz w oczach tę samą głębię, co twoja babka, a włosy przy-

pominają lśniące pukle ojca, musisz nauczyć się je układać i skra-

piać olejkiem - ujęła ją pod brodę.

Ten chłodny dotyk sprawił, że dziewczynka uznała ją nie za

boginkę, lecz za syrenę.

- Co do reszty, to nie przypominasz nikogo, jesteś Laguną o skó-

rze szorstkiej i zbyt owłosionej - uszczypnęła ją w ramię. - Czeka

mnie sporo pracy, zanim przemienię cię w najlepszą z nas.

Clara rozchyliła szlafrok, wydobyła garść banknotów z koron-

kowej sakiewki ukrytej w zakamarkach bielizny i podała kucharce.

- Wykonałaś dobrą robotę, odtąd przestajesz się zajmować moją

córką.

Bernarda chwyciła pieniądze, ciesząc się przysmakiem. Zanu-

rzy te papierki w sosie czekoladowym i będzie je zjadać, jeden po

drugim, przypominając sobie to wspaniałe udo, które udało jej się

dostrzec chwilę wcześniej.

- Chodźmy - Clara zawiodła córkę do salonu. - Dziś przysłano

mi z miasta nowe podwiązki, będą pasować do czarnych włosów.

Twój ojciec może się zjawić w każdej chwili i chcę, żebyś była na

to gotowa.

Po tym, jak Manuela po raz pierwszy musiała oddać się męż-

czyźnie, a był nim handlarz masłem z Burgos, zdarła sobie ciało

szczotką z końskiego włosia. Zamknięta w stajni, szorowała za-

wzięcie skórę, aż przestała czuć na sobie zapach innej istoty ludz-

kiej. Następnie skierowała się do ogrodu różanego i zaszyła wśród

krętych dróżek. Clara szukała jej we wszystkich pomieszczeniach,

nawet na poddaszu, gdzie walały się zakurzone i zapomniane

wspomnienia po jej matce. Kiedy jej wysiłek okazał się bezowocny,

kazała rozejrzeć się po ogrodzie. Na próżno. Dziewczynka wy-

grzebała jamę w głębi zapomnianej ścieżki i kiedy usłyszała kroki

miażdżące kruche od mrozu rośliny, skryła się w niej, nasuwając

na wierzch gałęzie i suche liście. Po zapadnięciu zmroku Gali-

syjka udała kobiecą niedyspozycję i oddała się żarliwym modłom

do Najświętszej Panienki, aby jesienny chłód nie zabił Manueli.

Tymczasem Clara, po raz pierwszy od piętnastu lat, zapragnęła,

żeby andaluzyjski szlachcic nie pojawił się na drodze prowadzą-

cej do Czerwonego Domu. Następnego dnia rano otrząsnęła się ze

snu i wyruszyła do zagajnika sosen. Szukała córki za każdą grani-

tową bryłą skał, które, jak grzbiety dinozaurów, wyrastały wśród

buków i żółtych paproci. Ochrypła od krzyku, lecz dziewczynka

się nie pojawiła. Clara postanowiła poszukać szczęścia wśród dę-

bów. Opowiedziała kiedyś córce o tym miejscu i o jej ojcu rzeźbią-

cym miłosne znaki na popielatych pniach, śpiewającym rytmiczne

copie na brzegu rzeki. Nagle zauważyła opasłą mulicę objuczoną

sakwami na ścieżce prowadzącej w dół zbocza. Ciemna postać

w sutannie to bez wątpienia ojciec Imperio, pewnie jedzie udzielić

ostatniego namaszczenia któremuś z parafian zagubionych w gó-

rach. Nie rozmawiała z nim od czasu pogrzebu matki, choć widy-

wała go z daleka. Ale tego wspaniałego jesiennego ranka w pustym

lesie nie mogła uniknąć spotkania.

- Dzień dobry, ojcze.

Bruzdom, które karaibskie słońce pozostawiło na twarzy księ-

dza, towarzyszyły teraz zmarszczki wyżłobione podczas spędzo-

nych w Kastylii dojrzałych lat życia.

- Dzień dobry - powtórzyła.

Jedna z sakw zawieszona na mulicy musnęła ramię Clary.

- Witaj, Claro - odpowiedział.

Na jego ciemnych włosach wiły się siwe pasma.

- Czy ktoś zachorował?

- Pasterz.

Mulica nie zatrzymała się, z sakw dochodziło brzęczenie fla-

szeczek.

- Ojcze...

-Tak?

Po błękitnym niebie szybował orzeł. Deszcz ukrył się w ziemi.

- Czy potrzebne mu ostatnie namaszczenie?

Mulica wreszcie się zatrzymała, a ojciec Imperio odwrócił się

i spojrzał na Clarę.

- Powinien umrzeć w spokoju.

Przypomniała sobie obrazek świętej Pantolominy przez te

wszystkie lata tkwiący za słoikiem z brzoskwiniami.

79

- Mam nadzieję, że zjawi się ojciec na czas - spojrzała w czarne

źrenice. - Żegnam.

Zwierzę szarpnęło. W sakwie znów ostrzegawczo zagrzecho-

tały buteleczki z olejami. Złoty jesienny wiatr zakołysał polami

sutanny i przeczesał ciemne włosy.

- Żegnaj, Claro.

Ojciec Imperio poczuł ucisk w żołądku, a czerwona blizna du-

siła go jak pętla.

Po powrocie do Czerwonego Domu Clara zajęła się goleniem

Bernardy w kuchni. Usuwała jej puszek z podbródka i wypowia-

dała pospieszne słowa, których kucharka nie rozumiała. W rondlu

bulgotał wołowy ozór.

- Pani nie smutna, wiem, ona wróci.

- Wiesz, gdzie jest Manuela?

- Przyprowadzę.

Bernarda ujęła garnek z dymiącą zawartością za pomocą dwóch

ściereczek, by nie poparzyć dłoni, i ruszyła, unosząc go przed sobą

przez dom i ogrodowe ścieżki. Ukryta wśród róż Manuela z żo-

łądkiem obolałym od żucia płatków, wdychała wspaniały aromat.

Uznała, że Bernarda chce ją uratować od śmierci głodowej. Ale

kiedy pozwoliła się zobaczyć, dostrzegła również swoją matkę.

Clara chwyciła córkę za ucho i zaprowadziła do domu wśród szturch-

nięć i reprymend. Manuela Laguna przysięgła sobie odtąd nigdy

nie zwierzać się Bernardzie.

To Galisyjka opatrzyła jej rany. Obłożyła chłodnymi kawałkami

płótna nasączonymi środkiem przeciw zakażeniu, łagodząc ból

opowieścią o marynarzach, którzy zabłądzili we mgle.

Kiedy Manuela odzyskała siły, włączono ją w życie burdelu.

Przestała wprawdzie zdzierać sobie skórę, lecz po każdej wizy-

cie mężczyzny szorowała ciało szczotką z włosia, warkoczem

z czosnku, bielizną, czymkolwiek. Przestała także uciekać, lecz

wszyscy domownicy wiedzieli, że kiedy Manueli nie ma w domu

bądź w miasteczku, dokąd udawała się po sprawunki, spaceruje

po ogrodzie. Snuła się zamyślona wśród ścieżek, rozmawiając

z różami, tak jak jej matka rozmawiała ze zmarłymi, zanim spot-

kała Bernardę. Nadal łapała skolopendry w kałużach, gładziła je

płatkami kwiatów i kładła w łóżeczkach wyściełanych skrawkami

80

aksamitu. Spędzała dni na marzeniach o dalekiej podróży. Chciała

zobaczyć morze, poczuć chłód fal zamiast ciepławych męskich

dłoni.

Brakowi urody zawdzięczała to, że jej kariera prostytutki legła

w gruzach. „Jedyne, co zdobi tę ostatnią z rodziny Laguna, to

młodość", mówiono. Kiedy zbliżała się do miasta, siedząc na koźle

powozu obok Bernardy, zwykle spoglądała na swoje buty lub za-

krywała oczy szalem, a w sklepie rozmawiała wyłącznie ze sprze-

dawcą, wymieniając produkty, które zamierzała nabyć. Szeptano,

że jej głos jest ochrypły, a skóra szorstka, i te oczy starej czarow-

nicy... Wkrótce zaczęto ją nazywać brzydką Laguną.

Miała natomiast długie czarne włosy odziedziczone po ojcu

z Andaluzji, które Clara skrapiała pachnącym olejkiem. Jednak

to nie wystarczyło, by goście Czerwonego Domu wybierali ją spo-

śród innych dziewcząt, młodych i wdzięcznych, które zamiesz-

kały w lupanarze, odkąd Ludovica, Tomasa i dziewczyna z wełną

w uszach powróciły w swoje strony ze zwiotczałymi zmęczonymi

ciałami. Manuela Laguna była opryskliwa i jak tylko któryś za-

sypiał wyczerpany rozkoszą, wypełniała kieszenie jego okrycia

bądź spodni karaluchami i pająkami. Dlatego mężczyźni woleli

Galisyjkę, gdyż ta potrafiła ich słuchać i poddawała się pokornie

wszelkim zachciankom, choć była znacznie starsza i miała zbyt

szerokie biodra.

Czasem, zwykle ranną porą Clara nakłaniała córkę, aby usiad-

ła pod czerwonym baldachimem, i wtedy opowiadała o przekleń-

stwie ciążącym nad ich rodziną, o lodowatym nieszczęściu, które

topi im kości, o łzach jak sztylety, o mdłościach targających pu-

stym ciałem, ponieważ uszła z niego dusza. Przekazywała jej także

nauki babki. „Kobieta przeklęta powinna umrzeć w kościele, tak

żeby móc odejść w pokoju - mówiła - a kiedy wspominasz o prze-

kleństwach, zawsze miej w pobliżu łyk wody lub wina, ponieważ

to ogromnie wysusza usta". Jednak przede wszystkim kazała jej

czekać na przyjazd ojca. W opowieści Clary oliwkowe oczy były

wiecznie młode, nie otoczyły ich zmarszczki, a nogi pozostały sil-

ne i dumne w białych bryczesach i wysokich butach, kiedy prze-

kraczały w jej marzeniach próg Czerwonego Domu.

- Trzeba umieć czekać, aby się zemścić - tłumaczyła córce.

81

- Tak, trzeba umieć czekać - powtarzała dziewczyna.

- Czekanie uczy.

- Będę czekać.

I Manuela Laguna czekała, przemykając ścieżkami wśród

róż, rysując na ziemi pełnej płatków i skolopendr obraz morza

ze swej wyobraźni. Czekała cierpliwie dziesięć lat, aż pewnej

zimy jej matka nie podniosła się z łóżka, ponieważ syfilis - tak

nazwał tę straszną chorobę lekarz - obsypał jej ciało wstrętną

wysypką.

Ojciec Imperio, gdy dotarła do niego wieść o chorobie Clary,

przysłał przez gońca fioletową Biblię z dawnych czasów. Bernarda

przyniosła zawiniątko do wielkiego łoża, a ona rozwinęła je na

wpół martwymi palcami.

- Idź i oddaj to księdzu. Wejdź do kościoła tylnym wejściem,

tylko uważaj, żeby nikt cię nie zobaczył - poleciła.

Potem zmęczona ułożyła się na poduszce i pomyślała, że nie

ma już więcej łez.

- A kiedy wrócisz, przyjdź do mojej sypialni, ogolę cię.

- Tak, pani.

Kilka tygodni później ten sam goniec przyniósł inny pakunek.

Paczuszka była owinięta kolorowym papierem i oblepiona ponad

pięćdziesięcioma kolorowymi znaczkami. Tym razem otworzyła

ją Manuela. Był to drogi elegancki zestaw do pielęgnacji włosów:

szczotka, grzebień i lusterko, oprawione w srebro, które jeden

z dawnych klientów Clary, ów wytworny dyplomata, posyłał jej z od-

ległej części świata.

- Posłużą mi do wystrojenia się do grobu - zażartowała chora. -

Uczesz mnie, Manuelo, brak mi sił.

Usiadła, spoglądając przez okno i pozwalając dziewczynie cze-

sać posiwiałe włosy. Za szybą spadały wodospady śniegu. Nagle

poczuła ucisk w piersi, jakby ktoś trafił w nią grudą ziemi. Rzu-

ciła się na kolana, ze sztywniejącymi ustami, i resztką sił ude-

rzyła w zmrożoną szklaną taflę.

- Otwórz okno - prosiła córkę. - Otwórz, on musi teraz przy-

jechać.

- Jest zbyt zimno, zaszkodzisz sobie.

- Muszę go zobaczyć - jęczała chora. - Tak długo czekam...

82

- Zawsze można czekać dłużej, mamo, trzeba się tego nauczyć,

tak mi powtarzałaś - odpowiedziała z uśmiechem Manuela.

Clara Laguna opadła na poduszkę, lecz nadal żyła. Przypomi-

nała sobie słowa, które jej matka wyszeptała tuż przed śmiercią:

„Nie czekaj dłużej, ponieważ on nie wróci, widziałam to w kocich

kościach". Przypominała sobie zapach świętego oleju i delikatny

aromat kadzidła, stale obecny w kościele. I księdza przepełnio-

nego żarliwą wiarą, jego ręce kreślące krzyż. Przez bardzo krótką

chwilę chciała poprosić córkę, aby odszukała obrazek ze świętą

Pantolominą, a potem zawiozła ją do kościoła, jako kobieta prze-

klęta powinna umrzeć tam, obok ojca Imperio. Ale tak się nie stało.

Uniemożliwił jej to gniew. Niepohamowany gniew przeciw piętnu

kobiet z rodziny Laguna, przeciw nadziei wiecznie kwitnących

stokrotek, przeciw życiu zmarnowanemu na zemstę, która na tym

śmiertelnym łożu okazała się daremna, przeciw mężczyźnie z An-

daluzji i księżycowi skrytemu wśród dębów. Oparła się o szybę

i wtedy go usłyszała. Szedł, śpiewając pobożną pieśń, z ufryzo-

wanymi, kruczoczarnymi włosami, młody i smukły, do wysokich

lśniących butów przylgnęły stokrotki. Życie wypłynęło jej przez

usta jak pocałunek, a na kamiennej drodze pozostał jedynie świsz-

czący wiatr wirujący w zapadającej ciemności płatkami śniegu.

Ciało Clary stygło, wydzielając coraz mocniejszy aromat dębu,

który wypełnił sypialnię i pozostał tam na zawsze.

Galisyjka zajęła się nią. Żadna z pozostałych kobiet nie chciała

dotykać trupa zjedzonego przez chorobę. Tak jak zarządziła zmarła,

ubrano ją w strój, w którym po raz pierwszy poznała smak mi-

łości do andaluzyjskiego myśliwego. Manuela śledziła te poczy-

nania w drzwiach sypialni. Matka zostawiła jej w spadku dobrze

prosperujący lupanar, głęboką odrazę do jakiegokolwiek kontaktu

z inną istotą ludzką i ciężar swojej zemsty. W wieku dwudziestu

czterech lat Manuela Laguna była dziewczyną zamożną i zara-

zem odpychającą.

Pogrzeb Clary odbył się w zaciszu Czerwonego Domu, mimo

wysiłków ojca Imperio, aby zmarła spoczęła na miejscowym cmen-

tarzu. Manuela jednak odmówiła, ponieważ jej czas oczekiwania

dobiegł końca. Ten dom i szczątki doczesne matki należały do niej

i zamierzała tym dysponować tak, jak miała ochotę. Bernarda i trzy

dziewczyny, które jeszcze pozostały, dźwigały trumnę na swych

ramionach, jakby niosły królową, i zgodnie z wolą spadkobierczyni

zaniosły ją do różanego ogrodu. Tam Manuela sama wykopała dół.

Miała ziemię na brwiach, za paznokciami i na uśmiechniętych us-

tach. W głębokiej ciszy kwiatów kobiety spuściły trumnę do dołu,

a uderzenie wywołane jej upadkiem spłoszyło ptaki. Kiedy Ber-

narda zaczęła zrzucać łopatą ziemię, Manuela poszukała wzrokiem

oliwkowych oczu andaluzyjskiego myśliwego, na którego miała

czekać przez tyle lat. „Jeśli nie nastąpi to wcześniej, to zdarzy się

na pewno w dniu mojej śmierci, bądź pewna", powtarzała wiele

razy Clara. Ale teraz, podczas pogrzebu, jedyne, co miało oliw-

kową barwę, to szal galisyjskiej prostytutki cierpiącej na anginę.

Żaden mężczyzna nie pojawił się w tym odległym zakątku, który

z upływem lat i narastającej goryczy przeobraził się w labirynt

kolczastych ścieżek na podobieństwo duszy Manueli.

Tymczasem ojciec Imperio klęczał przed świętą Pantolominą

i modlił się ze łzami za tę duszę, której nie zdołał uratować. Nie

wiedział, dlaczego tak rozpacza, szarpiąc posiwiałe włosy. „A ra-

czej tak, wiem dlaczego - dręczył się - tak musiało się stać z po-

wodu mojej pychy, Boże, przebacz, przez wzgląd na cierpienie

wywołane przekonaniem, że moje słowa i ja sam są jej obojętne".

Płakał przed obrazem świętej, aż wstało słońce. Pobożne kumoszki

w czerni żałoby tłoczyły się wokół zamkniętego konfesjonału,

wypatrując śladów łez na twarzy proboszcza pomiędzy szeptami

i szelestem pospiesznie przesuwanych paciorków różańca. Ale on

nie przerwał modlitwy, katując się swoją porażką, którą uważał

za równą klęsce misji w tropikach. To cierpienie i ta noc przyspo-

rzyły mu lat, a gdy znalazł się w swej sypialni obok zakrystii, bur-

sztynowe oczy opanowały jego sny i nie opuściły ich aż do śmierci.

Po pogrzebie Manuela spakowała walizkę. Rozpierało ją po-

czucie wolności. Pozostawi lupanar w rękach Gałisyjki - Clara

już przed laty odesłała ją do prac domowych, ponieważ jedyne,

co w niej pozostało silne, to serce z eukaliptusa - a ona ruszy na

poszukiwanie morza. Jednak zanim podjęła podróż na wybrzeże,

w mgle zimowego poranka zapuściła się pomiędzy róże, by po

raz ostatni odwiedzić grób matki. Wszystkim pozostałym zaka-

zano zbliżać się do tego niepozornego kopczyka ziemi, gdzie wbito

tylko krzyż bez imienia zmarłej. Manuela nabyła go od handlarza

złomem, który przechodził w pobliżu Czerwonego Domu, nucąc

84

coplę. gdy umierała jej matka. Pragnęła, aby kolczaste łodygi i za-

pomnienie pochłonęły na zawsze grób Clary Laguny.

Szła szybko znajomymi ścieżkami, zbliżając się już do celu

swej wędrówki. Mgła, dotąd zasnuwająca niebo, rozszczepiła się,

przepuszczając promień słońca. Na niewielkim kopczyku klęczała

kobieta. To była Bernarda, w aureoli światła wyglądała jak święta.

W jednej ręce trzymała świeżo zerwany pomidor, w drugiej pojem-

nik z solą, jak gdyby zabierała się do posiłku. Na widok Manuełi

uśmiechnęła się spokojnymi, łagodnymi oczami.

ROZDZIAŁ 6

Pierwszym, co przyszło Manueli Lagunie do głowy, kiedy w od-

dali przez okno wagonu dostrzegła gładką taflę morza, była myśl,

że oto aż po horyzont rozpościera się błękitna łąka ścięta mrozem.

- A krowy? - zdziwiła się. - Być może to pastwisko jest dla nich

zbyt twarde i wyruszyły na poszukiwanie innego...?

Ale kiedy pociąg zbliżał się do morza, Manuela mogła się prze-

konać, że jego powierzchnia jest pofałdowana od fal. Baśnie za-

słyszane w dzieciństwie obudziły się w jej piersi: przykleiła dłonie

i nos do szyby, i tak pozostała, aż para jej oddechu zamgliła okno.

Nagle pociąg wjechał do tunelu i krajobraz za oknem stał się

czarny. Gdy skończył się tunel, morze znikło; zamiast niego za

oknem ciągnęły się okazałe posiadłości otoczone ogrodami i po-

lami ornymi. Manuela wykorzystała tę chwilę, aby znów przybrać

wygodną pozycję na ławce, wygładziła fałdy ubrania, wyprosto-

wała spódnicę, a dłonie wsunęła pod jej rąbek, chwytając dyskret-

nie torebkę. Na oknie pozostały ślady jej palców, nosa, a nawet

nieostrożnego pocałunku. Przyglądała się spod oka tym znakom,

coraz mocniej przyciskała torebkę do siebie i rzucała badawcze

spojrzenia na kobietę siedzącą naprzeciw. Uśmiechnęła się nawet

do starszej damy, której towarzyszyła córka, ale na niewzruszonej

twarzy pozostał surowy grymas.

Pociąg wjechał na stację A Coruńa. Kiedy Manuela ujęła wa-

lizkę, spostrzegła, że drżą jej dłonie.

- Do widzenia. Szczęśliwej podróży - odezwała się do kobiet

w przedziale.

Nie odpowiedziały, ale ona nadal się uśmiechała.

Kiedy wysiadała, zaczęły jej drżeć także nogi. Poczuła się słabo,

jakby kolana miały się pod nią załamać. Lokomotywa syczała,

86

wyrzucając chmury dymu, który zasypywał stację miałem wę-

glowym.

- Czy zamówić panience jakiś pojazd? - zapytał ją tragarz.

- Jeszcze nie, dziękuję.

Pośród zapachu węgla Manuela odkryła intensywny słonawy

aromat, który przylgnął do jej skóry. Z lubością oddała się w jego

władanie. Usiadła na kolejowej drewnianej ławce, postawiła wa-

lizkę tuż przy nogach i spędziła dłuższą chwilę, wdychając wil-

gotny powiew, który towarzyszył cudownemu aromatowi. Wokół

kręcili się tragarze objuczeni bagażami pasażerów, matki poma-

gały dzieciom wspiąć się do wagonów, mężczyźni z galanterią

towarzyszyli kobietom, bliscy obejmowali się, narzeczeni czule

spoglądali sobie w oczy, wszyscy oni obcy, niepotrzebni, nijacy

wobec niezwykłego zapachu morza.

Słońce osiągnęło południe, ale zasłaniała je szara chusta chmur,

które wydawały się utkane z morskiej piany.

Manuela Laguna zamieszkała w hotelu nieopodal portu. Był

niewielki i tani, lecz czysty, choć czasem w korytarzach dawało

się wyczuć zaduch dziegciu od bywających tu marynarzy. Wybra-

ła to miejsce z powodu wielkiego tarasu ogrodzonego kamienną

balustradą. Wychodził wprost na plażę, stały na nim stoliki i wy-

godne krzesła, gdzie goście mogli czytać prasę bądź grać w karty,

nawet w słotne dni, ponieważ osłaniało go specjalne zadaszenie.

Manuela tam właśnie spędzała popołudnia, mimo że już zaczy-

nał się luty. Klimat był tu łagodniejszy niż w jej rodzinnych stro-

nach, a duża wilgotność jej nie przeszkadzała. Wręcz przeciw-

nie, z przyjemnością wystawiała ciało na działanie przybywającej

znad oceanu chłodnej, przenikającej na wskroś bryzy. Wcześnie

zrozumiała, że miłość nie daje przyjemności, lecz przynosi cier-

pienie, a jej przeznaczeniem, jak każdej kobiety z rodziny Lagu-

na, jest noszenie w sercu ciernia wbitego przez to uczucie, które

kruszy duszę, choćby była z lodu. Przyglądała się morzu godzi-

nami, wyróżniając tony błękitne i zielone, wsłuchując się w roz-

mowy fal.

Z tarasu schody prowadziły wprost na ulicę. Po jej przekrocze-

niu było się już na plaży. Czasami, gdy zapadł zmrok, Manuela po-

zwalała, żeby jej trzewiki zanurzyły się w białym piasku, a słony

87

wiatr smagał jej uśmiech. Mewy krzyczały nad głową i opadały

do wody, chcąc złowić dostrzeżoną rybę. Zazdrościła im.

- Myślicie, że jesteście jedyne, które mogą go dotykać? - złoś-

ciła się.

I ryzykowała, pozostając na brzegu. On - słony bezmiar wód -

pieścił ją pod wełnianym kostiumem, fale huczały i moczyły jej

pantofle, a dziewczyna pochylała się, głaskała je pieszczotliwie,

wdychała, ssała palce, delektując się smakiem morskiej soli.

Ranną porą spacerowała w porcie pomiędzy barkami rybac-

kimi. Lubiła patrzeć, jak kobiety łatały sieci, a mężczyźni wyła-

dowywali ryby i owoce morza. Morskie stworzenia miały świeżą

błyszczącą skórę i zapach głębin. Im także zazdrościła, choć ona

żyła, a w ich martwych oczach widziała tylko tępe oczekiwanie

na zdzieranie łusek, patroszenie i przyrządzanie według ulubio-

nej receptury. Wówczas wzmagała się jej tęsknota za gotowaniem

u boku Bernardy.

Pewnego razu, gdy smutek uderzył ze zdwojoną siłą, zeszła do

kuchni hotelowej i znalazła właścicielkę zajętą przyrządzaniem

dorady w sosie.

- Pomóc pani? - zapytała Manuela, pożądliwie omiatając wzro-

kiem produkty wypełniające marmurowy blat.

Kobieta przez kilka chwil przyglądała się dziewczynie, która od

miesiąca zajmowała jeden z pokojów i w tym czasie nie zamieniła

z nikim ani słowa. Patrzyła na świat czarnymi oczami, los pozbawił

ją wdzięku, była po prostu nieatrakcyjna, nosiła prowincjonalne

proste ubrania i kapelusze, które dawno wyszły z mody.

- Zwykle gotowałam w domu, to daleko stąd i... - usprawied-

liwiła się Manuela z silnym północnym akcentem.

- I jest panience smutno - dopowiedziała kobieta. - Lecz pa-

nienka jest z Galicii, albo rodzice, ponieważ mówi pani, jakby była

stąd.

- Ależ nie, mieszkałam jedynie z kimś, kto pochodzi z Galicii.

Jeśli ma pani kurę, mogę przygotować duszoną z cebulą.

- Owszem, mam, zamierzałam jednak ją ugotować...

- A więc przygotuję wspaniałe puchero. To moja specjalność.

Manuela założyła fartuch, oskubała ptaka z piór i podzieliła tak

sprawnie, że wprawiła właścicielkę hotelu w osłupienie.

88

Wiosną Manuela odkryła w sobie pasję do zbierania muszli śli-

maków morskich, płaskich i spiralnych, i wszelkich innych skar-

bów, które morze zechciało jej podarować. Gromadziła je w szafie

w swojej sypialni i nocami, po spacerze plażą, układała je według

kolorów, rozmiarów i smaków. Nadal zachwycała ją uroda wszel-

kiego rodzaju insektów. Chwytała karaczany i poddawała aroma-

tycznej kąpieli.

Pewnego dnia, spacerując po pobliskich uliczkach portu, od-

kryła sklep, w którym sprzedawano wełny i przybory do szycia.

Kupiła wzór róży do haftowania i popołudniami, siedząc na tara-

sie i słuchając nowin niesionych szumem morza, zaczęła go wy-

pełniać ściegiem petit point. Kiedy skończyła robótkę, kupiła inny

wzór, ze statkiem, a potem kolejny, aż włączyła ścieg petit point

do rutyny swego życia, do rutyny miłości...

Nadeszło lato, a z nim wczasowicze kąpiący się w krótkich

pantalonach i dzieci grzebiące w piasku. Manuela zazdrościła

tym, którzy wskakiwali do morza, pływali i zderzali się z falami.

Obserwowała ich z tarasu hotelu, choć czuła, że męczą ją krzyki,

wrzawa, radość.

Czasem młodzi mężczyźni podchodzili do niej, kiedy hafto-

wała lub spacerowała po porcie, próbując nawiązać znajomość,

lecz ona odsuwała ich od siebie z zimną bezwzględnością. Miała

dość mężczyzn na zawsze.

Pewnej sierpniowej nocy podczas jednego ze swych spacerów

zbliżyła się do portu. Jej długi wąski cień tańczył na plaży. Buty

trzymała w ręce, a nagie stopy żłobiły ślady w piasku. Noc była

wilgotna. Usłyszała śpiewy grupy mężczyzn, którzy, zdaje się, wy-

szli z jakiejś tawerny. Wykrzykiwali słowa piosenki w obcym ję-

zyku. „Marynarze", pomyślała. W porcie cumowało wiele kutrów

rybackich przybyłych z odległych krajów, ich załogi upijały się,

zanim przyszło im wrócić na pokład.

Śpiewy zbliżały się i teraz już wiedziała, że marynarze są

na plaży. Po sfałdowanej powierzchni morza wędrował srebrny

wąż księżycowego światła. Nagle śpiewy zmieniły się w okrzyki

i gwizdy. Manuela dostrzegła czyjąś poczerwieniałą twarz, ma-

rynarską czapkę zaimpregnowaną błyszczącym łojem. Powodo-

wana odruchem ucieczki podwinęła spódnicę i weszła do morza,

by ją chroniło.

Świtało, gdy ocknęła się w szpitalnej sali, na jednym z ustawio-

nych w rzędy metalowych łóżek, które tkwiły w miejscu jak ku-

moszki w miasteczku, rozsiewając medyczne zapachy.

- Jak panienka się czuje? - dobiegł ją stłumiony głos. - Ma pa-

nienka bliskich?

Zaprzeczyła ruchem głowy.

- Już po wszystkim, będzie dobrze.

Manuela nadal wyczuwała w ustach smak morskiej wody, mię-

dzy zębami zgrzytał piasek.

Odwiedziła ją właścicielka hotelu. Zaprzyjaźniły się trochę, od-

kąd Manuela zawitała do hotelowej kuchni. „Dziewczyna dosko-

nale gotuje - pomyślała kobieta - powinnam jej zaproponować

pracę, lecz po wstrząsie, który ją spotkał, możliwe, że czuje się

niepewnie i wróci tam, skąd przyszła".

- Lepiej ci, kochana? - zapytała, przykładając dłoń do czo-

ła dziewczyny. - Mówią, że to byli Norwegowie ze statku przy-

cumowanego w porcie.

- Kto taki?

Od ubrania kobiety doszedł ją zapach dziegciu, oklejając wszyst-

kie kąty szpitalnych korytarzy. Manuela poczuła, że zaraz zwy-

miotuje.

Innego dnia zjawili się jacyś nieznajomi mężczyźni, zadawali

jej pytania, na które nie znała odpowiedzi, i powtarzali bez prze-

rwy: „Miała pani szczęście, mogła się panienka utopić...".

Kiedy tydzień później wypisywano ją ze szpitala, lekarz w oku-

larach powiedział do niej z uśmiechem:

- Trzeba nauczyć się pływać, panienko, bez tej umiejętności nie

wolno zanurzać się w morzu. Proszę mi to obiecać - i wyciągnął

do niej rękę.

Manuela przez chwilę przyglądała się skórze tego człowieka

i poprosiła, aby przyniesiono jej rękawiczki.

- Po co, dziewczyno?

- Chcę je włożyć.

Opuściła szpital uzbrojona w parę gumowych rękawiczek uży-

wanych przy opatrywaniu ran poparzonych. W sklepie w centrum

miasta kupiła kolejną parę, z białej bawełny, i włożyła je zamiast

tamtych. Potem w galerii sztuki nabyła obraz olejny przedstawia-

jący łagodną taflę oceanu, barki i białe mewy.

Kobieta w hotelu przyjęła ją z wylewną serdecznością. Manu-

ela miała podkrążone oczy i usta w odcieniu niebieskawym, jak

gdyby ukrywała się w nich dusza morza albo jakby ono bezwa-

runkowo zawładnęło dziewczyną.

- Chciałabyś pracować u mnie w kuchni? Pokój będziesz mieć

za darmo, a do tego zapłacę ci jeszcze. Co ty na to?

Manuela przyjęła ofertę. Gotowała w rękawiczkach i nigdy ich

nie zdejmowała. Musiała kupić pięć kolejnych par, ponieważ czę-

sto się plamiły. Właścicielka nie odważyła się poprosić, by je zdję-

ła podczas patroszenia kogutów bądź oprawiania królika, więc

dziewczyna spacerowała korytarzami w rękawiczkach skąpanych

we krwi. Znów popołudniami siadywała na tarasie, wyszywała

obrazki i spoglądała na morze, jednak nigdy już nie wybrała się

na plażę nocą.

Kiedy kończyła się jesień, a ona przestała się mieścić w swoich

ubraniach, wyszła rano z hotelu bez słowa, tak jak się pojawiła,

nie żegnając się z nikim, nawet ze słonawym powiewem, który

towarzyszył jej wiernie aż na stację kolejową.

Spowita oparami samotności powróciła do Czerwonego Domu.

Przywiozła dwie nowiny: bawełniane rękawiczki - miały jej towa-

rzyszyć aż do śmierci - i brzuch opadający na biodra. Po upływie

kilku miesięcy położyła się, sama nie wiedząc dlaczego, do łóżka

z purpurowym baldachimem i tak jak przed laty zrobiła to jej matka,

wezwała Bernardę, zawsze pełną energii i tryskającą zdrowiem.

- Wsuń się pomiędzy moje uda i wydostań stamtąd to stworze-

nie, jak małe jagnię.

Kucharka wydała chrząknięcie, splunęła w dłonie i zatarła je

mocno.

O zmierzchu Manuela urodziła niezwykłą dziewczynkę. Na-

zwała ją Olvido*. Gadatliwe kobiety w miasteczku szeptały coś

o pochodzeniu tego imienia, lecz nigdy nie uzyskały pewności, czy

wybrała je, ponieważ chciała zapomnieć o wydarzeniach z prze-

szłości, czy może tylko dla kaprysu.

Po narodzinach Olvido Manuela podjęła decyzję podporządko-

wania życia swojego i córki osiągnięciu jednego celu: przemiany

Olvido (hiszp.) - zapomnienie, niepamięć.

91

przeklętych kobiet Laguna w przyzwoite i zdobycia czegoś, czego

dotąd żadna z nich nie zaznała - szacunku innych. Pierwszym

etapem było zorganizowanie sakramentalnego stosu w ogrodzie

Czerwonego Domu. Spaliła operowe kanapy, zasłony z damasceń-

skiego jedwabiu, obrazy z odaliskami, podwiązki, satynowe szlaf-

roczki, negliże i mauretańskie szarawary z Uprowadzenia z Seraju.

Puściła z dymem wszystko, co mogło przypominać, że ten dom był

okazałym burdelem, i uczyniła to na oczach całego miasta. Jego

mieszkańcy muszą zrozumieć, że epoka dziwek Laguna wygasła

wśród tych oczyszczających płomieni. Ponieważ jednak nie od-

ważyła się spalić dziewcząt pracujących w tym przybytku - choć

niemal oblizywała się na myśl o tej ofierze - hojną ręką wypłaciła

każdej z nich stos monet i rozkazała, aby ruszyły uprawiać swój

zawód w innej części świata.

Galisyjska prostytutka, która w ostatnim roku stała się madame,

uznała, że inkwizycyjna czystka jej samej nie dotyczy. Myliła się.

Następnego ranka, kiedy w kuchni zasiadła do śniadania, Ma-

nuela oznajmiła jej swym północnym akcentem, że ona również

musi odejść.

- Ale ja nie mam dokąd pójść! Nawet nie pamiętam drogi nad

morze. Tu, u twojego boku, jest mój dom...

- Dam ci wystarczająco dużo pieniędzy, żeby przywrócić ci

pamięć, lecz musisz odejść, od teraz ja i moja córka jesteśmy ko-

bietami przyzwoitymi.

Nocą galisyjska prostytutka znalazła sznur i powiesiła się na kasz-

tanowcu. Ponieważ jej ciało kołysało się na gałęzi aż do rana, zmie-

niło się w ogromną kadzielnicę, która wypełniła miasto zapachem

eukaliptusa, wydobywającym się z jej martwego serca. Manuela po-

chowała ją w samym środku labiryntu, który tworzył ogród różany.

Tylko ona wiedziała, jakimi poskręcanymi ścieżkami można tam do-

trzeć, i nie zamierzała pokazywać nikomu ani grobu, ani tego miej-

sca. To tutaj róże mieniące się setkami barw wznosiły głowy jedna

nad drugą, tworząc pachnącą wieżę, a słońce rzucało na ziemię

cień w kształcie mężczyzny. I tylko tu Manuela odzyskiwała spokój.

Kucharka była jedyną, która pozostała. Manuela wzdragała się

przed jej wyrzuceniem. Gdyby i ona powiesiła się na kasztanowcu,

mogliby oskarżyć właścicielkę Czerwonego Domu o zatrucie ulic

odorem klaczy.

92

Kiedy ojciec Imperio otrzymał wieść o zniszczeniu lupanaru,

nie mógł powstrzymać spazmów. Klęcząc, tym razem przed ołta-

rzem Chrystusa, dziękował Bogu, przepraszając zarazem wśród łez

i szlochu, że dzień zwycięstwa nadszedł zbyt późno. Gdy uderzał

się pięścią w lewą pierś, aby zatrzymać serce, które paliło wspo-

mnieniami, usłyszał za plecami równe stuknięcia, które wydawały

czyjeś stąpnięcia po rozchwianych płytach posadzki.

- Już to zrobiłam, ojcze. Spaliłam całe zło, które panowało

w Czerwonym Domu.

Obrócił się i spojrzał na Manuelę. Obserwował ją uważnie: włosy,

wychudłe ciało, twarz, lecz nie zdołał znaleźć żadnego podobień-

stwa do Clary Laguny.

- Dlaczego ojciec tak na mnie patrzy? Jestem Manuela. Stałam

się odrażająca czy co?

Nawet głos dziewczyny w najmniejszym stopniu nie brzmiał tak,

jak głos jej matki. Ton Clary, mimo iż zwykle poważny, brzmiał

melodyjnie i uroczo, natomiast głos Manueli zdradzał toporność

nabytą dzięki towarzystwu chrząkającej Bernardy.

- Zrobiłaś to, co należało, moja córko - odpowiedział.

- Czy teraz mogę przyjść do kościoła, tak jak szlachetnie uro-

dzone przyzwoite kobiety?

- Dom Boży jest zawsze otwarty, szczególnie dla potrzebują-

cych - dodał ojciec Imperio, czyniąc znak krzyża.

Akty oczyszczenia zwieńczone zostały spotkaniem pomiędzy

Manuelą Laguną a mężczyzną, który właśnie urządził się w mie-

ście, adwokatem z Segowii. Niedawno otworzył biuro przy głównej

ulicy i zajął się spadkami oraz administrowaniem nieruchomoś-

ciami i majątkami. Liczył sobie lat około czterdziestu i wnosił po-

wiew nowoczesności, prowadząc czarny automobil, który budził

niekłamany podziw wszystkich napotkanych. Dla tego człowieka,

który znał okolice i niejeden raz korzystał z orientalnych przyjem-

ności Czerwonego Domu, pieniądz nie znał moralności. Oczywi-

ście, przyjął od Manueli zlecenie administrowania fortuną, którą jej

matka zarobiła dzięki lupanarowi. Pieniądze zainwestował w akcje

i nieruchomości dalekie od plotkujących ust miasta. Bogactwo ro-

dziny Laguna i jej administratora - któremu zostawała lwia część

zysków - szybko zmieniło się w sporych rozmiarów zdobycz.

93

Zatem stało się: Manuela zdecydowała się odmienić Czerwony

Dom. Uznała, że cnota musi poczuć się swobodnie w jej domostwie.

Tylko tym sposobem będzie mogła dokonać wielkiej i całkowitej

przemiany. Pomalowała więc zgaszoną czerwienią fasady, wciąż

noszące liszaje dymu, a skrzydła okiennic - na biało. Ozdobiła

sufity sypialni i salonu stiukowymi gzymsami pełnymi kwiato-

wych ornamentów. Do łazienki zakupiła nową porcelanową wannę

ustawioną na łapach drapieżnika. W przedpokoju umieściła szafę,

w której przechowywała pościel. Jedynym meblem, który przeżył

pogrom lupanaru, było ogromne żelazne łoże z baldachimem. Jego

wełniany materac był świadkiem miłosnych wyczynów matki, jej

własnych narodzin oraz przyjścia na świat Olvido.

Manuela zachowała je, ponieważ ogromny mebel wywołał

w niej, nieoczekiwanie, uczucie tęsknoty.

ROZDZIAŁ 7

W niedzielę kastylijskie miasteczko budziło się do życia wraz

z brzmieniem kościelnych dzwonów. Głos pozieleniałych miedzia-

nych czasz ogłaszał mieszkańcom początek dnia, który należy po-

święcić Bogu i wypoczynkowi. Gołębie gromadzące się wewnątrz

dzwonów zrywały się do lotu, rozprostowując skrzydła, gdy tylko

człowiek zwany Dzwonnikiem wzywał na mszę, stojąc na górze

ptasich ekskrementów. Na ulice i pola płynęło wezwanie do świeżo

pieczonego chleba, domowego mydła, czystych ubrań. Msza za-

czynała się o dziesiątej; ojciec Imperio otwierał bramy kościoła

pół godziny wcześniej, a kościelny półmrok połykał łagodnie wier-

nych - woalki, koronkowe mantyle i miękkie flanele bogatych, łaty

i welwety biednych. Plac pustoszał, porzucony przez wszystkich,

obdarty ze szmeru plotek, pozbawiony ryku mułów i okrzyków

dzieci. Tylko wodotrysk z trzema rynnami nucił swoją wersję pio-

senki o wodzie, usypiając psy, które chrapały w sieniach z nosami

wycelowanymi w niebo.

Jednakże tej niedzieli, pod koniec maja, flaga republikańska

powiewała na fasadzie magistratu, sporego neoklasycystycznego

budynku stojącego naprzeciw kościoła, a plac nie pozostał pusty,

nawet kiedy proboszcz zamknął odrzwia. Grupa wieśniaków i ro-

botników pikietowała w swych roboczych strojach, aby wymóc na

Posiadaczach ziemskich poprawę płac i podział ziemi.

Odkąd Manuela spaliła luksusy lupanaru i otrzymała błogosła-

wieństwo ojca Imperio, uczęszczała do kościoła co niedzielę, choć

Clara wpajała jej, że kobieta przeklęta nie może tam wchodzić aż

do momentu swej śmierci. Zjawiała się w miasteczku, kierując

Powozem ciągniętym przez czarnego konia, któremu nie nadała

imienia, ale gdyby to uczyniła, musiałaby go nazwać „Intensywny

95

Zapach Dzieciństwa". Nosiła ciemne stroje, bluzki szczelnie opa-

sujące szyję, szerokie spódnice, szale wydziergane w samotności,

rękawiczki i grube pończochy. Choć ledwie dobiegała trzydziestki,

jej twarz była poszarzała, oczy pozbawione blasku, policzki szorst-

kie, a usta poorane bruzdami. Nikt nie rozumiał, dlaczego Manu-

ela Laguna była tak brzydka, zwłaszcza ci, którzy znali jej matkę.

Ponadto traciła jedyną swą ozdobę, wspaniałe włosy odziedziczone

po andaluzyjskim ojcu. Kiedy jechała powozem, cienkie pasma

dotknięte grzybicą wypadały przy kołysaniu i płynęły z wiatrem.

Pewnego razu jedno z tych pasm - czego nikt nie mógł wyjaśnić -

pojawiło się nad świętą Biblią w granatowych okładkach, która

królowała na ołtarzu, innym razem znalazło się w filiżance bur-

mistrza podczas śniadania, kiedyś trafiło nawet pomiędzy urzę-

dowe dokumenty przeglądane przez aptekarza.

Tej niedzieli Olvido Laguna po raz pierwszy wybierała się do

kościoła. Właśnie skończyła sześć lat i bardzo rzadko opuszczała

Czerwony Dom. Manuela trzymała ją w ukryciu, obmywając jej

buzię cuchnącą wodą z insektami i szorując wiechciem z korzeni

wiciokrzewu i świńskiej szczeciny. Na nic jednak nie zdały się ani

te zabiegi, ani wszelkie inne. Niewyobrażalna uroda Olvido, którą

matka usiłowała zmazać różnymi płynami, nacieraniem i okła-

dami, była odporna na wszystko, a nawet jeszcze mocniej roz-

kwitała po zaaplikowaniu jej tych środków. Wdzięk dziewczynki

dojrzewał z dnia na dzień. Jej skóra od sztucznego złuszczania

stawała się jeszcze gładsza, kości policzkowe bardziej połysku-

jące, a usta coraz atrakcyjniejsze i kuszące karmazynowymi krzy-

wiznami. Błękitne oczy, czyste i błyszczące, ciekawie spoglądały

wokół, rozsiewając niepokojący czar piękności pełnej nieposkro-

mionego nieposłuszeństwa.

Manuela zamykała się po każdej porażce i płakała przepełniona

młodzieńczą wściekłością. Kilka razy roniła łzy od świtu do go-

dziny siódmej i kiedy córka delikatnie pukała do drzwi, matka

dziwiła się, że dziewczynka nadal żyje. Oczyma wyobraźni wi-

działa, jak Olvido właśnie umiera nagłą śmiercią, nikt bowiem nie

powinien znosić widoku takiej urody. Z kolei myśl o utracie córki

doprowadzała ją do pasji. Pragnęła przecież widzieć ją zamężną

z bogatym, przyzwoitym człowiekiem, którego odpowiednie po-

chodzenie zatuszuje niezdrowy rozgłos, od zawsze towarzyszący

96

nazwisku Laguna. Dla Manueli była to jedyna szansa zdobycia

szacunku mieszkańców i dopóki ten moment nie nastąpi, Olvido

musi żyć! Potem... To, czy córka umrze wcześniej, czy później,

było jej obojętne.

Kto jej kazał być jeszcze piękniejszą niż jej babka, prostytutka

o bursztynowych oczach?!

Olvido wkładała ubranie. Było wykonane z gęstego szorstkiego

płótna przetykanego kioskami. Zakrywało ją od szyi aż po kostki

nóg i podrażniało skórę całego ciała. Jednakże tym, co przeszka-

dzało jej bardziej niż rozdrapane pęcherze, były próby zamknięcia

jej oczu na kolory świata. Podczas drogi do miasta nie mogła przy-

glądać się kwitnącym krzewom czystka czy podziwiać wiewiórek

skaczących z jednej gałęzi na drugą, ponieważ nosiła słomiany ka-

pelusz ogromnych rozmiarów, opadający aż na oczy.

Po przybyciu do kościoła Manuela pomogła córce zsiąść z po-

wozu i wygładziła fałdy jej ubrania, zanim popchnęła dziew-

czynkę w półcienie drzwi. Olvido weszła do świątyni i usadowiła

się z matką w jednej z ostatnich ławek - spojrzenia ludzi pachniały

gromnicami i wzgardą - to było miejsce, gdzie jeszcze odpokuto-

wywały grzechy rodziny. Spokojna na twardej ławce i uwolniona

od tyranii kapelusza (Manuela musiała go jej zdjąć z szacunku

dla Domu Bożego), dziewczynka obserwowała, jak drżą płomie-

nie świec zapalonych za dusze zmarłych, i pragnęła uwierzyć, że

te światełka są wróżkami. Posłała im promienny uśmiech, igno-

rując gorzki grymas matki, i odważyła się wyszeptać parę ży-

czeń: „Kochane świetliste wróżki, niech jakieś dziecko pobawi

się ze mną, niech mojej mamie złamie się rózga, niech mojemu

tacie umrą pchły...".

Rączki miała mocno splecione i po bezgłośnym wypowiedzeniu

każdego życzenia wstrzymywała na chwilę oddech.

W oddali, przed ołtarzem, ojciec Imperio z ramionami rozpostar-

tymi jak szybujący orzeł, przywoływał z pamięci kazania o impe-

rium hiszpańskim, które nadały mu przydomek. Z pasją, którą daje

młodość, głosił je niegdyś jako kapłan przybyły z koloni. Wróciły

do kościoła karaibskie morza, zasadzki pomiędzy palmami koko-

sowymi i krzewami tytoniu, wróciła śmierć wśród mokradeł. Znów

Pojawił się diabeł w postaci bagnetu, moskitów, parzącego słońca,

szalejącej gorączki. Po raz kolejny najstarsi parafianie zaczęli się

97

emocjonować, mimo iż niektórzy z nich słuchali tych kazań od

trzydziestu lat, nie rozumiejąc ani słowa. Inni natomiast płakali,

ponieważ dopiero teraz zrozumieli. Najmłodszym obce były chwała

i strach promieniujące z czarnych źrenic kapłana. Nie znali histo-

rii, która kryła się za jego przydomkiem, ale nawet im wymykały

się łzy. Niektóre dziewczęta podejrzewały, że proboszcz mógł być

dalekim krewnym aktorki znanej jako Imperio Argentina, boha-

terki Siostry Sulpicji, filmu, który widziały latem, kiedy objazdowe

kino, jak co roku, pojawiło się w miasteczku.

Ojciec Imperio ocierał lnianą chusteczką pot z czoła otoczonego

białą aureolą włosów i żegnał się z trwogą, widząc, że niektóre

ławki są puste, że świątynia nie pęka w szwach i nie wypełnia się

zapachem owieczek, jak w ubiegłym wieku. Opuścił ramiona. Już

nie było potrzeby, aby kadzielnica kołysała się od jednej ściany do

drugiej, omdlewającym zapachem wspierając wiernych w modli-

twach. Położył ręce na granatowej księdze i westchnął.

Kiedy nadszedł moment odśpiewania Glorii, Manuela Laguna

włączyła swój głos do chóru wiernych, lecz kiedy inni ją usłyszeli,

zapadła cisza, a przez kościół przebiegł lodowaty pomruk, niczym

oblega. Po kilku minutach podjęto pieśń. Była to Gloria arktyczna,

która pozostawiła Chrystusa z sinymi ustami. Potem ojciec Impe-

rio rozdawał komunię. Manuela nie ruszyła się ze swojego miejsca.

Musiała odkupić wiele grzechów, zanim odważy się przystąpić do

niej z innymi.

Po wyjściu z kościoła Olvido na nowo poczuła ciężar kapelu-

sza. Wykorzystała jednak zamieszanie, jakie wywołali robotnicy

i wieśniacy domagający się swoich praw i skandujący okrzyki na

cześć świeżo powstałej Republiki. Odsunęła nieco w tył słomiane

rondo i słała uśmiechy przechodniom. Odwzajemnił je tylko je-

den - bawiący się pośród dorosłych młodszy syn nauczyciela. Miał

siedem lat, kasztanowe loki opadające na kark, szare oczy, urocze

wgłębienie w podbródku - za wiele lat ukryje się w nim księżyc -

i wydatne usta. Wykrzywił je w grymasie uśmiechu tak, by dziew-

czynka je dostrzegła. I Olvido zachowała je w słodkiej pamięci.

- Co ty wyrabiasz?! - Manuela właśnie dostrzegła uśmiech

córki. - Nie można się wdzięczyć do tych, których nie znasz, bez- |

wstydnico - ścisnęła dziewczynkę za ramię. - Wracamy do domu, ]

już ja cię nauczę posłuszeństwa.

98

Wsiadły do powozu. Czarny koń niespokojnie zarżał. Miejscowy

nauczyciel, człowiek chudy, wręcz wysuszony, przez dłuższą

chwilę spoglądał na nie oczami koloru popiołu. Manuela skłoniła

głowę, lecz on nie odpowiedział na pozdrowienie. „Jeszcze zbyt

wcześnie, żeby wybaczyli cielesną hańbę rodziny Laguna - po-

myślała, ujmując wodze. - Ale będą mnie pozdrawiać. Później".

Smagnęła bok zwierzęcia i ruszyła...

Zapach konia zawsze wywoływał w niej ochotę na kurczaka

w potrawce.

Wracając do Czerwonego Domu, poczuły wiosenny niepokój.

Ścigało ich brzęczenie pszczół, pachniały pola pełne maków i dzwo-

neczków, twarze pieścił powiew gęsty od pyłków. Olvido złapała

się na wspominaniu tamtego chłopca o szarych oczach, podczas

gdy jej matka szybko prowadziła powóz. Kiedy w polu widzenia

pojawiła się brama z żelaznych prętów, Manuela zdjęła kapelusz

z głowy córki.

- Zsiądź i otwórz.

Dało się słyszeć szczekanie psa.

- Już nigdy nie uśmiechnę się do nieznajomego, obiecuję,

mamo.

Manuela, trzymając wodze naprężonymi dłońmi w rękawicz-

kach i czując przy tym zapach wiosny chwytający ją za gardło,

odpowiedziała:

- Zamilcz i czekaj na mnie w domu.

Dziewczynka pobiegła drogą zszarganą spojrzeniami jej babki

Clary i bez ruchu oczekiwała w korytarzu. Oparła się o szafę,

gdzie przechowywano pościel; przez drzwi z plecionki docho-

dził ją zapach woreczków z lawendą ukrytych wśród ręczników

i prześcieradeł.

Wreszcie pojawiła się Manuela, która wyjęła z szafy trzcinową

rózgę do trzepania dywanów.

- Zdejmij nowe ubranie, nie chcę, żeby się poplamiło.

Ołvido rozpięła guziczki i boczny suwak.

- To dziecko oczyści pamięć wszystkich kobiet rodu Laguna -

wyszeptała Manuela, badając wzrokiem szczupłą sylwetkę córki,

która uwalniała się od ubioru. Jeśli niezbędne okaże się wbicie jej

na Pal, uczyni to, byle wypełniła się wola boska.

Opuściła rózgę na plecy dziewczynki.

99

Słońce stało bardzo wysoko na niebie. Było już po południu.

Pomarańczowe światło błądziło po poranionych delikatnych koś-

ciach.

Gdy rózga wróciła na swoje miejsce wśród bielizny pościelo-

wej i woreczków z lawendą rodem z sosnowego lasu pachnącego

deszczem, Olvido schroniła się w ogrodzie. Ukryty pośród horten-

sji i wilców żył tam jej ojciec.

Dziewczynka lubiła sobie wyobrażać, że to zaklęcie złej czarow-

nicy przeobraziło go w chudego i zapchlonego psa o czarnej sierści.

- Tatusiu, tatusiu, zobacz, co ci przyniosłam - wyjęła z torby

dwie bułeczki z cynamonem i kilka plasterków kiełbasy.

Oczy zwierzęcia błysnęły na widok tych smakołyków, zwilżył

językiem nos i popędził w kierunku dziewczynki, poruszając ogo-

nem pełnym kąsających pcheł.

- Tatusiu, tęskniłam za tobą - odezwało się dziecko, obejmując

szyję psa i pozwalając, aby oblizał jej twarz. - Łaskoczesz mnie. -

Rozwarła dłonie i pies zachłannie połknął bułki i kiełbasę, podczas

gdy dziewczynka głaskała go po głowie. - Smakuje ci, prawda, ta-

tusiu? Musisz jeść, żebyś był zdrów.

Pies się oblizywał i spojrzał na nią z bezgraniczną miłością.

- A teraz prześpij spokojnie kawałek sjesty w swoim łóżeczku

z liści, a zobaczysz, jak szybko opuszczą cię pchły. Prosiłam o to

wróżki, kiedy byłam w kościele. Żegnaj, tatusiu, idę się pobawić

z moją przyjaciółką.

Szybko zniknęła z rozbieganych oczu psa.

Spacerowała po ogrodzie wśród dyń, główek sałaty i pomido-

rów. Bardzo bolały ją plecy.

Słońce ukryło się wśród chmur, rzucając szare światło zza otoczki

wiciokrzewów. Pierwsze krople deszczu spadły na ziemię.

- Witaj - dziewczynka pozdrowiła najbardziej ulistniony krzew. -

W co chcesz się pobawić? - ciągnęła, mówiąc do rośliny.

Odpowiedział gwar łodyg i liści.

- Zawsze w to samo.

Zaczęła skakać przez bardzo długą gałąź jak przez skakankę.

Padało coraz mocniej, woda docierała do ran na plecach.

- Jak tylko urosnę, nauczę się magii i odwrócę zaklęcie, które

was więzi, mojego tatusia i ciebie. Wtedy będziesz mogła mieć

nogi i ręce, i jasne włosy, które zaplotę ci w warkocz!

100

Czoło miała spocone od skakania, jej buty zapadały się w zie-

mię obmywaną deszczem.

Kiedy zapach kurczaka w potrawce rozszedł się po ogrodzie,

wróciła do domu. Odkąd przed kilku miesiącami umarła Bernarda,

Manuela gotowała według przepisów ze swego dzieciństwa. Na-

gła śmierć spotkała kucharkę w stajni. Pewnego dnia, gdy skoń-

czyła pracę, zdarzyło jej się ukryć pomiędzy pryzmami lucerny,

aby ssać swój największy skarb, wydarty kawałeczek całunu tru-

miennego Clary Laguny. Lecz czarny ogier poczuł woń, którą wy-

dzielało jej ciało, i pomylił ją z klaczą w rui. Kopał drzwi stajni,

aż zdołał je otworzyć, i rzucił się, wierzgając z radości, na stosy

lucerny. Czaszka Bernardy otworzyła się od pierwszego uderzenia.

Cios obnażył żółtawy mózg; kawałek całunu tkwił między zębami.

Pochowano ją na miejscowym cmentarzu. W końcu ona nigdy nie

oddawała się profesji, z której słynął Czerwony Dom, a jej upośle-

dzenie obroniło ją przed grzechem, jak zawyrokował ojciec Impe-

rio. Była zima, z nieba spadała lawina śniegu, cały las sosnowy

i wzgórza wokół cmentarza tygodniami cuchnęły klaczą.

Manuela przeprowadziła się do pokoju kucharki, tuż obok spi-

żarni, do pomieszczenia, gdzie się wychowała. Zapach wapna

i świeżych potraw płynący z kuchni był dla niej krzepiący. Posta-

nowiła zachować brzytwę, którą jej matka goliła Bernardę i którą

goliła się ona sama ku pamięci swej pani. „Mogła być mi bardziej

bliska - myślała gorzko Manuela, gdy dusiła plastry drobiu - lecz

ona wolała ją, jak zawsze".

Po posiłku Olvido oddała się sjeście w sypialni, którą zajmowała

na piętrze. Pragnęła, żeby godziny płynęły szybciej i by nadeszła

jej ulubiona pora dnia: po obiedzie siadały z matką w salonie, na-

przeciw kominka, a ona opowiadała jej baśnie. Głos Manueli tracił

szorstkość, kiedy mówiła o morzu, plażach i urwistych wybrze-

żach. Chociaż, czasami, spoglądała na córkę surowo i mówiła:

- Zrobiłam to dla ciebie.

- Co takiego, mamo?

- Poprosiłam ją, żeby odeszła.

- Kogo?

- Powinna była zrozumieć i nie wieszać się na drzewie.

- Kto się powiesił na drzewie?

- Nie pytaj już, ty mi wynagrodzisz jej śmierć.

Przez chwilę Manuela syciła się widokiem jasno płonącego og-

nia, jak kominek wiązkami pociętych polan, po czym zaczynała

opowiadać kolejną bajkę.

Olvido Laguna wyrastała wśród mszy, bajek, drobiowych po-

trawek, czarów i cięgów. Manuela głęboko wierzyła, że przyszłość,

jaką gotowała córce, wkrótce się urzeczywistni. Martwił ją jedy-

nie jej analfabetyzm. Przez kilka lat starała się, aby nauczyciel

przyjął ją do szkoły. We wrześniu włożyła na siebie najskromniej-

sze ubranie i skierowała się do budynku szkolnego, przemierzając

uliczki miasteczka. Staruszki, które zajęły miejsca swych matek,

rozstępowały się, dzieląc na dwa stronnictwa. Ich szepty milkły.

Zazdrośnie strzegły przed nią tajemnic, które puszczały na wiatr.

Kiedy Manuela je mijała, mierzyły ją jedynie surowymi spojrze-

niami z góry na dół i zaciskały usta.

Szkoła była starym dwupiętrowym budynkiem z odartymi ścia-

nami pokrytymi pleśnią i dachem, na którym pośród wijących się

pnączy cuchnęły ekskrementy kotów, te bowiem miały zwyczaj

w księżycowe noce parzyć się na nim z dzikim miauczeniem.

- Pani córka nie potrzebuje wykształcenia, ponieważ poświęci

swoje godne pożałowania życie na to samo co pani, a w tym za-

wodzie naprawdę nie przeszkadza, że jest się analfabetką - po-

wtarzał jej każdego roku nauczyciel, błyszcząc szarymi oczami.

- Olvido będzie przyzwoitą kobietą i musi się uczyć.

- Powtarzam, proszę sobie iść i więcej nie wracać. Dopóki ja

prowadzę tę szkołę, niepotrzebnie strzępi sobie pani język i zdziera

podeszwy butów.

Po tej odpowiedzi Manuela skierowała się do ratusza, aby zło-

żyć zażalenie.

- Moja córka ma prawo uczęszczać do szkoły - powtarzała

urzędnikowi. - Czasy się zmieniły. Wiem o tym, choć nie mogę

tego przeczytać w gazetach.

- Niech pani postawi krzyżyk na tym dokumencie - pięćdzie-

sięcioletni funkcjonariusz uśmiechnął się szeroko - a ja go wy-

pełnię. Wkrótce otrzyma pani odpowiedź.

Ale odpowiedź nigdy nie nadeszła do Czerwonego Domu ani!

nigdzie indziej, jakby Laguny nie istniały lub nie chciały się

ujawnić.

Tego lata, kiedy Olvido skończyła jedenaście lat, kilku męż-

czyzn z miasta zdarło flagę republikańską znad wejścia do ratu-

sza. Spalili ją na placu, gdy tymczasem w gospodzie wino mocne

jak więzy krwi bulgotało w gardłach innych, a milczenie i ukrad-

kowe spojrzenia kryły się za dymem papierosów bez filtra. Wy-

buchła wojna domowa.

W sierpniu nie zjawili się myśliwi, jak w poprzednich latach,

ze swoimi sforami i smukłymi strzelbami. Miasteczko pachniało

dymem, który zamiast nieść śmierć jeleniom i dzikom, wieścił

zagładę bliskich i sąsiadów. Wielu mężczyzn było gotowych, by

walczyć na froncie, wśród nich nauczyciel, więc panienka o miłej

twarzy, którą wysłano ze stolicy, zajęła jego miejsce. Kiedy tylko

Manuela dowiedziała się o odejściu dawnego wroga, pojawiła

się w szkole. Poczekała przed drzwiami, przez które wychodziły

dzieci, ciekawie zerkające na jej białe rękawiczki. Bez wątpienia

ta kobieta ukrywała wilcze pazury!

- Dzień dobry, chciałabym prosić, żeby pani przyjęła do swojej

świątyni wiedzy moją jedyną córkę. Ma jedenaście lat i jeszcze nie

potrafi czytać ani pisać.

- Jedenaście lat i jest analfabetką, co za okropność! - nauczy-

cielka utkwiła wzrok w bawełnianych rękawiczkach. - Nie ma

co dłużej rozprawiać, proszę ją jutro przyprowadzić i spróbujemy

rozwiązać ten problem.

Odkąd dziewczynka skończyła sześć lat, jej matka przygoto-

wała wszystko, co potrzebne na pierwszy dzień w szkole. Ko-

lorowe ołówki, kremowe arkusze papieru, torbę na książki i, co

najważniejsze, biały czepek wyszywany sztucznymi perłami, który

zwiększał rozmiar wraz z upływem lat, kiedy rosła głowa Olvido.

Manuela chciała ukryć twarz córki. Życie nauczyło ją, że nic nie

przyciąga hańby tak, jak niezmierzone piękno, a do szkoły uczęsz-

czali również podrastający chłopcy.

Obudziła dziewczynkę o świcie i zaprowadziła ją do swej sy-

pialni. Uzbrojona w nożyczki krawieckie obcięła jej grzywkę po-

niżej oczu.

- Posłuchaj mnie uważnie, jeśli odsuniesz włosy z twarzy, obiję

Cię rózgą - zagroziła, a sypialnia płonęła liliowym światłem na-

Pływającym z ogrodu.

~ Tak, mamo.

Manuela włożyła biały czepek na głowę córki, ale przez ob-

szyte perłami brzegi, które zakrywały czoło, wymykały się nie-

sforne czarne włosy.

- A teraz się umyj i ubierz, tak jak ci poleciłam wczorajszego

wieczoru.

- Tak, mamo.

W lesie sosnowym dały się słyszeć wrzask sroki i odgłos strzału,

które przyniosło czyste powietrze.

Olvido założyła długą brązową szatę sięgającą stóp i wsunęła

stopy w buty, które były o dwa numery za duże. Zjadła na śniada-

nie opiekany chleb z masłem, wypiła filiżankę mleka, i czekała

w przedsionku na matkę. Stojąc na glinianych płytkach, zobaczyła,

jak zbliża się ze skórzanym paskiem ściskanym w rękawiczkach,

i poczuła chłód. Zapach chleba nadal wypełniał dom.

Olvido porzuciła myśl o jakimś czułym geście, całusie na po-

żegnanie.

- Stój spokojnie!

Manuela przyszyła końcówki paska do czepka, owijając nim

ciasno szyję dziewczynki.

- Kiedy wrócisz do domu, rozpruję szew i będziesz mogła zdjąć

czepek.

- Czuję się jak w hełmie, który noszą żołnierze na wojnie!

- Nie pleć głupstw!

Świeża mgła okrywała wrześniowy poranek. Manuela skupiła

się na wyprowadzeniu konia ze stajni i zaprzężeniu go do powozu.

Dziewczynka rozmyślała, jak bardzo pochłania ją wizja nowego,

i poczuła strach, że ten poranek jest tylko snem. Pragnęła chodzić

do szkoły, by zdobyć prawdziwych przyjaciół. Przetarła oczy, plą-

cząc włosy długiej grzywki, i powtórzyła na głos swoje imię.

Z oparów mgły wyłoniła się czarna jak węgiel głowa konia,

omiotło ją lodowate spojrzenie, drgnęła kręcona grzywa, potem

pokazała się kwadratowa pierś ściągnięta popręgami i potężne ko-

pyta podbite żelazem, których stukot przypominał bębnienie desz-

czu. Zaraz za nim pojawił się powóz, a na koźle Manuela osłonięta

szalem i ze ściągniętą grymasem twarzą, w której zakątkach od

lat mieszkała gorycz.

W mieście mgła się rozproszyła. Na bruku ulic podkowy ko-

nia zmieniły się w grad. Powóz przemierzył plac, kilka kobiet

104

niosących kosze z bielizną przystanęło, by spojrzeć, jak znika

w uliczce prowadzącej do szkoły.

przez okna dobiegały głosy dzieci powtarzające nazwy rzek

w Hiszpanii.

- Idź, moja droga, wszystko będzie dobrze. Czytanie i pisanie

to bardzo pożyteczne zajęcia.

Olvido zsiadła z powozu, a jej matka, uderzając w grzbiet zwie-

rzęcia, oddaliła się z rumorem, jak odchodząca burza.

Dziewczynka położyła dłoń na klamce i pchnęła. Drzwi szkoły

otwarły się powoli. Krok za krokiem powędrowała korytarzem aż

do klasy, skąd dochodziły głosy. Sala pełna była map zawieszo-

nych na ścianach, na przodzie zobaczyła tablicę.

Jej nowi koledzy, siedząc w ławkach, spoglądali na nią uważnie.

Uśmiechnęła się, poczuła żar ich spojrzeń na ubraniu, na skórze.

Ruszyła do biurka nauczycielki, która właśnie ogłaszała przybycie

nowej uczennicy, lecz ktoś podstawił jej nogę i upadła. Fala szy-

derczego śmiechu rozlała się po klasie:

- Jaka brzydka! Jesteś brzydkim i głupim stworem!

Nauczycielka pomogła jej wstać i poprowadziła, trzymając za

ramię, aż do ostatniego rzędu ławek. Potem, niezdolna do kontro-

lowania swych uczniów, wypisała na tablicy nazwy łańcuchów

górskich.

Olvido Laguna skuliła się w ławce i wybuchła bezgłośnym pła-

czem. Łzy spadały na drewniany blat, a tymczasem na zewnątrz

nagły deszcz zaczął bębnić w szyby okien.

- Oślico, niczego się nie nauczysz - krzyczały dzieci.

Z zamkniętymi oczami wyobraziła sobie, że wspina się na

sponiewierany grzbiet czarnego konia i, ukryta w jego grzywie,

znika w lesie.

- Nie masz nic do powiedzenia, analfabetko? Nie potrafisz na-

wet mówić?

Nagle jakiś wysoki chłopiec z pierwszego rzędu ławek wstał

i krzyknął:

- Przestańcie!

Koledzy spojrzeli na niego zdumieni. To był syn nauczyciela.

Ten sam, który w ostatnich latach miał zwyczaj uśmiechać się do

Olvido po wyjściu z kościoła. Nazywał się Esteban.

- To ty przestań - odezwała się dziewczynka, ocierając łzy. -

Nie potrzebuję, żeby ktoś mnie bronił, potrafię to zrobić sama.

Aż do ostatniego rzędu ławek poszybowało szare spojrzenie

chłopca, tam gdzie czekał na nie wzrok Olvido, pełen wściekłości.

Kiedy ich oczy się spotkały, nauczycielka na chwilę zapomniała

o górach i dzieciach w szkole, o nienawiści rozpalającej serca ich

rodziców.

Tej nocy Esteban nie myślał o okopach, karabinach strzelają-

cych wolnością, o zdradach, które pozostawiały po sobie gnijące

pod sosnami ciała wydane śmierci. Nie pamiętał o swoim ojcu ani

o wojnie, co przelatywała nad miastem jak sęp. Pamiętał jedynie

oczy Olvido, patrzące na niego przez woalkę czarnych włosów,

i o tym, co się zdarzyło w szkole. Jego koledzy rzucali się na biały

czepek, by go zedrzeć z jej głowy, gdy tymczasem ona zjadała bu-

łeczkę z cynamonem. Pamiętał swój strach, kiedy mierzył się z in-

nymi chłopcami, krzycząc do nich: „Tchórze! Bestie! Dziewczyny

się nie bije!". Przypomniał sobie obelgi, żarty, groźby wróżące

mu samotność. Wspominał dziwny niepokój rodzący się w bra-

mie kościoła, jej ciało przyciśnięte do szkolnej ściany upstrzonej

pleśnią, drżące jak złapane w pułapkę dzikie zwierzę, które przed

deszczem ukryło się w jaskini. Nie mógł też zapomnieć o ustach

przyprószonych cynamonem. Chciał ich dotknąć, lecz nie znalazł

w sobie tyle odwagi, pragnął jej powiedzieć, żeby się nie bała i że

zawsze będzie ją chronił... A kiedy będzie starszy, wyruszy na

wojnę jak jego ojciec. Lecz nie odezwał się, poprzestał na wyciąg-

nięciu ręki, by pomóc jej wstać. Jednak ona odmówiła, rzuciła mu

w twarz bułkę i pobiegła z krzykiem:

- Nie potrzebuję, żeby ktoś mnie bronił, nie potrzebuję!

Olvido wróciła do Czerwonego Domu okrężną drogą, przez las

sosnowy. Pasek oderwał się od jednej strony czepka, i dlatego, kiedy

dostrzegła matkę opartą o żelazną bramę, oczekującą pod żałobną

wstęgą, zapragnęła przypomnieć sobie szare oczy tamtego chłopca,

wielkie, odważne, i jego dłoń bez rękawiczki, oferującą jej pomoc.

I nie zapłakała, kiedy Manuela biła ją rózgą, bo jedyne, co mogło

ją zranić, to groźba, że nie zobaczy nigdy Estebana.

Nauczycielka uznała, że dziewczynka nie wróci do szkoły. My-

liła się. Nowa uczennica wystrojona w swój czepek kontynuo-

wała naukę. Siadała w ostatniej ławce, wypełniała kartki najpierw

literami, potem bezsensownymi zdaniami typu: „Moja mama mnie

ma"- Wyzwiska innych dzieci stopniowo przestały jej dokuczać,

ponieważ kiedy ich słuchała, czuła obok siebie obecność Estebana

z oczyma koloru burzy, jego po żołniersku ścięte włosy, wysoko

uniesiony dumny podbródek.

- Powiedziałem wam, żebyście ją zostawili w spokoju, kwoki!

- To ty mnie zostaw w spokoju, potrafię się obronić sama!

Spojrzał na nią oczyma rozbitka i przygryzł wargi, ale się nie

poddał.

W maju 1937 roku ojca Estebana znaleziono martwego w lesie

sosnowym na ścieżce, która wiodła do miasta. Powracał do domu,

aby cieszyć się kilkoma dniami przepustki. Ktoś mu w tym prze-

szkodził, rozpruwając brzuch bagnetem. W ciągu krótkiego czasu

gruchnęła wieść, że ci z przeciwnej bandy nie tylko go zamordo-

wali, ale bestialsko wyszarpali mu wnętrzności.

Poczerwieniała na wspomnienie tak strasznej śmierci nauczy-

cielka ogłosiła to w szkole.

- Nasz kochany Esteban nie będzie dziś uczestniczył w lekcji,

pomódlmy się za jelita... - odkaszlnęła - przepraszam, za jego

tatę, który poszedł do nieba w swym żołnierskim mundurze.

Olvido Laguna, która właśnie kończyła dwanaście lat, potrzebo-

wała kilku minut, by zrozumieć, co się wydarzyło. Potem opuściła

klasę na oczach zdumionej nauczycielki i pozostałych dzieci.

Skierowała się na plac i ruszyła ścieżką prowadzącą na cmentarz.

Ukrywając się wśród nagrobków i krzyży, podkradła się bardzo bli-

sko dołu, gdzie opuszczano trumnę z ciałem ojca Estebana. Wdo-

wa wspierała się na ramieniu córki, która cierpiała wraz z nią. Ręką

zniekształconą od cerowania pończoch ściskała ramię syna. Oprócz

rodziny na pogrzeb przybyli liczni mieszkańcy miasta. Ojciec Impe-

rio, stojąc na czele zebranych, rosił wodę święconą kropidłem opra-

wionym w srebro i motał łacińskie słowa. Ziemia padła na trumnę,

tłum się rozproszył. Pozostała jedynie scalona rzeźba, którą two-

rzyły matka i córka. Chłopiec oddalił się z tego miejsca, zwyciężony

przez wiosnę i śmierć. Przygotuje się, ukrywając pragnienie zemsty

trzynastolatka, do czasu osiągnięcia szesnastego roku życia. Wtedy

zabije zdrajców, którzy zamordowali jego ojca.

Olvido szła za nim. Odzywały się świerszcze, paliło słońce,

Pachniało do obłędu polnymi kwiatami.

107

- To ja - dziewczynka pojawiła się przed krzyżem.

Estebanowi serce opadło niemal na płytę nagrobną Paquity

Muńoz zmarłej w wieku sześciu lat.

- W szkole powiedzieli nam, że twój ojciec zginął.

- Zamordowali go zdrajcy, a to różnica. A ty, czego chcesz?

Esteban miał na sobie ubranie z ciemnego sukna i żałobną

wstążkę.

- Wymknęłam się ze szkoły, ponieważ nigdy nie widziałam

pogrzebu.

- Kłamczucha - włożył rękę do kieszeni spodni.

Olvido spuściła wzrok z jego szarych oczu i wbiła go w dołek,

który miał wyrysowany na podbródku. Tam kryła się jego duma.

- Przyszłam również, żeby cię pocieszyć, pomyślałam, że bę-

dziesz smutny.

- Wkrótce będę żołnierzem, a żołnierze nie mogą poddawać się

smutkowi. Muszą być dzielni, bo walczą na froncie.

- Myślę jednak, że jesteś trochę smutny.

- Nawet gdybym był, nie chciałbym twojej pomocy. Ty nigdy

nie pozwalasz, żebym cię bronił.

- Jeśli chcesz, pójdę sobie.

- Nie. Cmentarz jest niebezpieczny dla dziewczyny. Odprowa-

dzę cię do domu. My, żołnierze, musimy troszczyć się o kobiety.

Wiatr ciągnący od lasu sosnowego niósł woń tymianku i pa-

proci, i unosił ją aż nad korony drzew. Esteban szedł ze spuszczoną

głową, tymczasem ona opowiadała o wiciokrzewach, które rosły

w jej ogrodzie, i o czarnym koniu z grzywą najdłuższą i najbar-

dziej poskręcaną na świecie. Od czasu do czasu spoglądał na nią

ukradkiem i zawsze odkrywał, że ogląda jego dłonie. Zmartwiony -

wiosna i bliskość Olvido wywoływała w nim dziwną bełkotliwość -

zapytał, czy ma jakieś resztki brudu za paznokciami.

Nagle dziewczynka potknęła się i uderzyła go w ramię.

- Przepraszam - odgarnęła włosy z oczu.

- Nie zrobiłaś mi krzywdy. Może wolisz podać mi rękę?

Tyle razy wyobrażał sobie jej dotyk, nawet o nim śnił...

- Już się nie potknę.

Skóra bez białej bawełny rękawiczek...

- Jesteś uparta jak osioł.

- Ty także.

108

- Zacząłem, ponieważ ty zaczęłaś. Żołnierz nie może pozwolić,

aby obrażano kobietę. A ty jesteś... taka inna od reszty dziewczynek.

- Patrz, tam jest mój dom.

Na horyzoncie zarysował się dach Czerwonego Domu. Wędro-

wali w milczeniu, aż pojawiła się przed nimi główna fasada z za-

ciekami spowodowanymi nadmiarem deszczu. Doszedł ich bujny

opar, który unosił się znad ogrodu. Dreszcz wstrząsnął ciałem

Estebana. Rodzice powtarzali mu, że w tym domu o piekielnym

wyglądzie żyją kobiety niegodziwe. Przypomniał sobie również

dawnych przyjaciół i zabawę, która dowodziła ich odwagi.

„Jeśli nie zbliżysz się do Czerwonego Domu i nie dotkniesz

bramy, jesteś tchórzliwym zającem, zającem..."

Wtedy biegł ile sił, z zaschniętymi ustami, potem uderzał dło-

nią żelazną bramę pokrytą rdzą i wracał do zagajnika, świętując

swą odwagę z kolegami.

- Lepiej, żebyś już sobie poszedł. Jeśli matka zobaczy mnie

z tobą, rozgniewa się, ma okropny charakter.

Przez okno Czerwonego Domu wydobywał się aromat potrawy,

którą Manuela przygotowywała na żelaznej kuchni.

- Nieźle pachnie.

- Moja matka jest doskonałą kucharką. Gdyby nie miała tak złej

natury, zapytałabym ją, czy możesz zostać u nas na obiedzie.

- Muszę wracać do domu, do mamy i siostry, ale dziękuję.

Sroka przeleciała im nad głowami i zaskrzeczała trwożliwie,

po czym usłyszeli równie miły głos:

- Olvido Laguna - postać Manueli pojawiła się uwięziona za

bramą. - Co tam robisz z tym chłopcem?

- Mamo, nie słyszałam, jak się zjawiłaś. To... to... - jąkała się -

to syn nauczyciela. Ma na imię Esteban, wracamy z pogrzebu jego

ojca i...

- Ach tak, oczywiście, jesteś synem nauczyciela - przerwała

jej Manuela, badawczo przyglądając się chłopcu. - Tak, masz te

same szare oczy.

- Już sobie idę, moja mama czeka na mnie w domu. Do jutra,

Olvido - żegnał się, krzyżując dłonie.

- Poczekaj, młodzieńcze, nie spiesz się tak. Chciałbyś wejść na

chwilę i spróbować tego, co gotuję? - Manuela roześmiała się. - To

Specjalna potrawa.

- Bardzo dziękuję, ale czekają na mnie w domu z obiadem - po-

wtórzył drżącym głosem.

- Olvido, powiedz swojemu młodemu przyjacielowi, żeby był

dobrze wychowanym chłopcem i przyjął moje zaproszenie - błys-

nęła czarnymi źrenicami.

- Wejdź, Estebanie, proszę, przekonasz się, jak wspaniałe są

posiłki mojej matki.

Brama otwarła się na oścież za pomocą ukrytych w białej ba-

wełnie szponów, które chwyciły za sztaby.

- Spróbuję tylko odrobinę i wracam do domu.

Esteban przebiegł drogę z kamieni i stokrotek. Nie ośmielił się

rozglądać, czuł, że ogród go osacza, jakby był zdobyczą, w którą

zaraz wbiją się zęby hortensji, wilców i wiciokrzewów. Na koniec

przebył wyłożony glinianymi płytkami przedsionek, dusił go za-

pach ziół i pieczonego czosnku.

Kuchnia wydała mu się ogromna. Na środku stał szeroki stół.

Tam, w świetle sączącym się z dużego okna, Manuela Laguna ob-

dzierała z pierza drób potrzebny jej do przygotowania puchero.

Wsparte o ścianę stały kredensy z półkami przykrytymi płótnem

w niebieską kratkę. Na nich ustawiono słomiane koszyki pełne

warzyw i owoców. Z sufitu zwieszały się naczynia, rondle, war-

kocze czosnku i cebuli.

- Zbliż się, młodzieńcze, wspaniale pachnie, prawda?

- Tak, proszę pani - poczuł, że żołądek wiąże mu się w ciasny

supeł.

Manuela sięgnęła po łyżkę i z lubością zamieszała potrawę.

- To są flaki wieprzowe z ziołami i czosnkiem. Bądź grzecz-

nym chłopcem i spróbuj - na łyżce dymił kawałek mięsa.

Manuela dmuchnęła kilka razy i podała chłopcu z uśmiechem.

Esteban spojrzał na Olvido, unosząc łyżkę od ust. Żul powoli i czuł,

że cały płonie.

- Czy mogę dostać jeszcze trochę?

- Oczywiście, jedz, jedz, aż nasycisz głód - odpowiedziała, po-

dając mu łyżkę.

Esteban przełknął kilka kawałków mięsa.

- Jest żarłoczny jak młody wilk - szepnęła Manuela.

Dało się słyszeć siorbanie.

- Olvido miała rację, jest pani doskonałą kucharką - powie-

dział z pełną buzią - ale teraz muszę już iść, mama z pewnością

się o mnie martwi.

- Posłuchaj, chłopcze, uważnie tego, co ci powiem. Opowiedz

swojej matce, że byłeś w Czerwonym Domu, i wspomnij, co jad-

łeś. Ach, i niech ci się nie wydaje, że tu wrócisz. Jeżeli jeszcze raz

zobaczę cię w pobliżu mojej córki... - jej nos nagle jakby się za-

ostrzył. - A teraz ruszaj, jeśli nie chcesz, żebym cię zarżnęła jak

koguta!

- Mamo!

Esteban przez moment patrzył na bawełniane rękawiczki, po

czym wymknął się szybko z kuchni bez pożegnania. Przebiegł sa-

lon, korytarz, przedsionek wyłożony płytkami i wypadł do ogrodu.

W głębi słyszał głos ojca powtarzający rytmicznie: „Uciekaj, ucie-

kaj, mój synu, uciekaj i nigdy nie wracaj do tego domu! Biegnij,

biegnij, biegnij...".

Pchnął żelazną bramę i przepadł w zagajniku.

ROZDZIAŁ 8

Esteban mieszkał w pobliżu szkoły. Solidne kamienne fasady

domu zdobiły czarne balkony.

- Nie jestem głodny, boli mnie głowa - oświadczył matce i sio-

strze, które czekały na niego w jadalni z fajansową wazą pełną

zupy.

Zamknął się w sypialni, pozostawiając po sobie nikły aromat

ziół i czosnku. Spał, czy raczej usiłował przespać resztę dnia, mio-

tając się wśród zmiętych prześcieradeł na wspomnienie oczu Ol-

vido. Nie wstał na kolację. Spędził noc zlany potem od dręczących

go koszmarów, w których wygrażała mu Manuela Laguna, aż świt

rozsnuł po niebie pasmo purpurowej wełny.

Jakiś pasterz dostrzegł w tym fenomenie złowróżbny znak,

i rzeczywiście - kiedy minęło południe, na szkołę spadła bomba.

Kilka sekund wcześniej dał się słyszeć na ulicach poświst ogrom-

nego gza. Otwarte ze zdumienia oczy mieszkańców miasteczka

śledziły przemykający bardzo nisko samolot w kolorze srebra.

Niektórym kobietom, które dostrzegły skrzydła poprzez łany zbóż,

pomylił się z serwisem do kawy wykonanym z kruszcu, używa-

nego tylko przez najbogatsze gospodynie w mieście, co budziło

nienawiść i zazdrość. Serwis do kawy kontynuował lot aż nad plac,

a gadatliwe stadko zgromadzone wokół kamiennej niszy z wodą

rozprawiało z odrazą o pochodzeniu samolotu, który błyszczał

jak żaden inny, i o urodzie pilota. Miał na szyi fular skąpany we

krwi, włosy szarpał mu wiatr, a zmęczoną głowę osłoniętą poła-

manymi okularami zwiesił na ramieniu. Gdy pozostawił za sobą

plac, maszyna zgubiła bombę, którą niosła umocowaną do jed-

nego ze skrzydeł posiekanego kulami. Łoskot przeszył powie-

trze i szkoła rozsypała się w pył. A samolot kontynuował swój

112

fantastyczny lot, aż roztrzaskał się na horyzoncie, gdzie płomie-

nie wystrzeliły takim tysiącem barw, że wszyscy zapamiętali na

zawsze ten niezwykły obraz.

Przez długi czas resztki szkoły towarzyszyły życiu miasteczka,

odłamki samolotu zostały pochłonięte przez góry. Kobiety znajdo-

wały przyczepione do mioteł fragmenty dachu usłanego powojami

i ekskrementami kotów albo kawałeczki ścian zaświerzbionych

od pleśni. Bały się zamiatać, bo odnajdywane elementy nasuwały

myśli o śmierci.

Pewnego upalnego dnia ojca Imperio, który spieszył z ostatnim

namaszczeniem, dopadło pragnienie i napił się z misy wodotrysku.

Nagle, dręczony najbardziej pierwotnymi lękami młodości, pobiegł

do kościoła i wdrapał się na ambonę, by obwieścić, że miasteczko

znajduje się pod nadzorem diabła, a jego zakrwawione oko śledzi

mieszkańców z głębin kamiennej niecki wypełnionej wodą. Popo-

łudniową porą wiedziony nowennami ojca Imperio aptekarz wydo-

był to, co po naukowym zbadaniu nazwał oficjalnie pozostałością

wojny godną najwyższych honorów. Dzięki brunatnej błyszczącej

źrenicy bez cienia wątpliwości rozpoznał oko nauczycielki. Kobieta

wyleciała w powietrze razem ze szkołą, a jej ciało rozsypało się

po miasteczku jak biblijna manna.

- Należy dziękować Bogu, że bomba wypadła z samolotu po

południu, kiedy w szkole nie było już dzieci - orzekł ojciec Impe-

rio. - Śmierć jest mądra i sama decyduje, kiedy przypuścić atak.

Nic jednak nie mogło zmienić faktu, że miejscu, w którym nie-

gdyś wznosiła się szkoła, teraz już na zawsze towarzyszyć miał odór

bomby. Mieszkańcy nie chcieli jej odbudować na skrawku ziemi,

gdzie nawet koty nie miały już ochoty się parzyć. Potem przez wiele

lat rodzice i dziadkowie przyprowadzali tu dzieci i wnuki, żeby od

najmłodszych lat uczyły się rozpoznawać woń wojny.

Kiedy wybuchła bomba, Olvido Laguna przemierzała las sos-

nowy w drodze powrotnej do Czerwonego Domu. Zobaczyła, jak

drżą korony sosen i konary buków. Rzuciła się na ziemię, spo-

dziewając się, że wojna zjawiła się, by pozbawić ją życia. Lecz

tamta okazała się leniwa i się spóźniała. Znudzona dziewczynka

wbiła wzrok w suchą szyszkę spoczywającą na pożółkłych igłach.

Szyszki bez nasion, jak cmentarz bez zmarłych. Nagle wydało jej

się, że słyszy swoje imię z oddali, i opanował ją strach, że to sama

113

wojna podszywa się pod kogoś, by przywołać śmierć, która wysko-

czy na nią przez krtań strzelby... „Olvido, Olvido!" Nawoływanie

rozlegało się coraz głośniej. Zastanowiła się, czy będzie bolało, gdy

pociski przewiercą jej ciało, i czy wojna wypruje jej wnętrzności

tak jak ojcu Estebana. Przypomniała sobie koguty, które jej matka

obdzierała z pierza i patroszyła, a smętny opar snuł się ospale po

zakątkach kuchni... Pamięć przywołała kolor krwi na stole i na

płytkach posadzki... i uśmiech Manueli chwytającej nóż i zanu-

rzającej go w ciele ptaka. Poczuła mdłości, kiedy jej imię, wykrzy-

czane z bliska, niemal uderzyło ją w plecy.

- Olvido!

Poprzez bluzkę poczuła dotyk dłoni i w jednej chwili zrozu-

miała, że to nie wojna, lecz chłopiec o szarych oczach wyciąga

do niej ręce.

Kilka kropel krwi upadło na szyszkę. Wiatr niósł z sobą ża-

łosny jęk.

- Bomba z samolotu spadła na szkołę - odezwał się Esteban,

podając dziewczynce dłoń, by pomóc jej wstać. - Nauczycielka

była w środku i wszystko wybuchło razem z nią.

Olvido poczuła pragnienie, by go objąć, by zespolić swoje życie

z brudną koszulą, którą nosił.

- Szukałem cię... Chciałem sprawdzić, jak się czujesz.

- Masz zakrwawione ucho.

- Ach, to - chłopiec uniósł rękę do prawego ucha. - Nie martw

się, to zdarza się wielu żołnierzom, kiedy bomby wybuchają bardzo

blisko nich. Opowiedział mi o tym ojciec w liście, miał nadzieję, że

wtedy przestanę myśleć o zaciągnięciu się do wojska. Niedobrze,

że nagle stałem się trochę głuchy, ale to minie z czasem.

- Czy chcesz, żebym się tobą zaopiekowała? - zapytała Olvido,

wyjmując chusteczkę z kieszonki spódniczki.

- Dobrze, zajmij się mną przez chwilę.

Bryza nadal przynosiła lament miasteczka i woń wojny, lecz

Estebanowi, który czuł bliskość Olvido, tragedia zaczęła się koja-

rzyć z przyjemnością.

- Ty nie jesteś ranna? - zapytał z nadzieją, że on również mógł-

by znaleźć powód, żeby jej dotknąć.

- Nie. Tylko się trochę przestraszyłam - odpowiedziała pewniej-

szym głosem. - Padłam na ziemię, bo wydawało mi się, że w lesie

114

wybuchła bomba. Już dobrze - dziewczynka schowała poplamioną

chusteczkę. - Teraz muszę wracać do domu, moja mama będzie

się niepokoić. Żegnaj.

Zrobiła kilka kroków.

- Żegnaj...

Chłopiec nie poruszył się. Dłonie miał zimne, czuł żar w za-

schniętym gardle. Nagle Olvido odwróciła się, żeby jeszcze raz na

niego spojrzeć, i zawołała:

- Pomyślałam, że skoro szkoła wybuchła, a nasza pani nie żyje,

nie będziemy mogli się już widywać. Mama pozwala mi wycho-

dzić z domu tylko do szkoły.

- Być może dadzą nam inne miejsce na naukę i przyślą nową

nauczycielkę.

- A jeśli tego nie zrobią?

- Wtedy będziemy się widywać w kościele, jak kiedyś - Este-

ban uśmiechnął się.

- Owszem, ale bez szkoły i bez nauczycielki nie nauczę się pi-

sać i czytać, i jeszcze ta wojna... Kto mnie będzie uczył? - odgar-

nęła grzywkę z oka.

- Ja mogę ci dawać lekcje. Kiedy dorosnę i wrócę z wojny, zo-

stanę nauczycielem, jak ojciec. - Jego zaciśnięte usta emanowały

siłą bohaterów.

- Zrobiłbyś to?

- Będziesz moją pierwszą uczennicą.

- Przyjdziesz do mojego domu, żeby dawać mi lekcje?

- Do Czerwonego Domu?

Esteban znów usłyszał w głębi siebie dyktowane troską słowa ojca:

„Nie wracaj do tego domu, mój synu, nigdy tam nie wracaj...".

- Oczywiście. A dlaczego nie?

- Nie sądzę, żebym mógł tam wrócić po tym, co powiedziała

twoja matka.

- Ach, była bardzo niemiła dla ciebie tamtego dnia i dlatego

się wahasz, rozumiem to. Ale przecież ona nie musi o niczym

wiedzieć. W każdy czwartek, o piątej po południu, zamyka mnie

i idzie do biura prawnika, tego, co jeździ automobilem, żeby

rozmawiać o interesach. Potem odwiedza sklepy i nie pojawia

się co najmniej do ósmej - dziewczynka odgarnęła grzywkę

z drugiego oka. Chłopiec poczuł, że wokół szyi zaciska mu się

115

błękitna pętla szubienicy. - Będziemy mieli dosyć czasu, żeby

przeprowadzić lekcję, a z nią nie będziesz musiał się spotykać. Co

o tym myślisz?

- Jesteś pewna, że się nie zorientuje?

-Tak!

- A jeśli któregoś dnia wróci wcześniej?

- Nigdy tego nie robi, możesz mi wierzyć.

- Zgoda.

Kiedy się rozstali, Olvido jeszcze długo nasłuchiwała kroków

Estebana stąpającego po igłach i miękkich paprociach. Wreszcie

dopadła bramy z żałobną wstęgą.

On nie mógł słyszeć jej kroków, ale czuł je pod sercem, aż do

chwili, kiedy przekroczył granice miasteczka, gdzie znów pochło-

nęła go rozpacz. Gruzy szkoły leżały na ulicach, a deszcz popiołu

plamił włosy.

Chłopiec nie opuszczał swojego pokoju aż do czwartku.

Na ścianie wisiała fotografia ojca w welwetowym surducie

i czarnym krawacie. Pozował do zdjęcia na tle szkoły, z dumnym

wyrazem twarzy.

- Pamiętam twoje słowa, ojcze - mówił chłopiec z udręką, która

raniła mu serce jak sztylet. - Ale nie mogę złamać obietnicy, to

byłoby niemęskie. Przyrzekam, że będę uważał.

Czuł, jak burza ostrych przypraw i czosnku wiruje w jego żo-

łądku, a do ust napływa odruch wymiotny nie do opanowania.

- Nie nalegaj, ojcze. Muszę iść.

Oderwał wzrok od fotografii i nakrył głowę pikowaną kołdrą,

by pogrążyć się w sennych majakach. Widział siebie uwięzio-

nego przez drapieżne hortensje, wilce i wiciokrzewy w ogrodzie

Czerwonego Domu. Mimo starań nie mógł znaleźć Olvido wśród

rozplenionej roślinności ani wyrwać się z uchwytu roślin, które

sięgały jego przyrodzenia, żeby je pokąsać. Nie mógł też uciec,

kiedy z nagłej mgły wyłoniła się Manuela Laguna w rękawiczkach

poplamionych kurzą krwią i spoglądała uważnie na jego krocze

pogryzione przez kwiaty.

Melancholię ogarniającą Estebana matka przypisywała śmierci

męża. Cerując pończochy obok starszej córki, pomyślała, że po-

winna go posłać po zamówione sprawunki do sklepu albo kazać

116

mu naprawić zbutwiały dach. Musi się czymś zająć. W końcu jed-

nak zdecydowała, że nie będzie się mieszać w stan ducha swojego

syna, i nadal fastrygowała własne życie ścisłymi ściegami.

W czwartek o piątej po południu, wystrojony w odświętne ubra-

nie i zaopatrzony w ochraniacz na genitalia, który sam wykonał

z kartonu, żeby osłonić się przed kłami roślin, Esteban zrobił

wszystko, co mu poleciła Olvido. Wpiął się po kamiennym murze

otaczającym posiadłość, znalazł wejście do ogrodu różanego i prze-

darł się przezeń, nie natrafiając na żadne przygody. Pokonał jasną

plamę wiciokrzewów, grządki z dyniami, sałatami i pomidorami,

i prześladowany jedynie przez chmurę natrętnych pszczół dotarł

do ganku, gdzie kiedyś Clara Laguna goliła Bernardę, a dziś sofy

i pleciony stolik męczyły się swoją bezczynnością.

- Tu jesteś - głos Olvido zabrzmiał blisko pnączy, które wroś-

nięte w drewnianą kratę wspinały się po fasadzie. - Bałam się, że

zmieniłeś zdanie.

- Żołnierz zawsze dotrzymuje słowa.

Esteban wciąż trzymał dłoń na kartonowym ochraniaczu i od-

dychał z trudem. Wprawdzie osiągnął swój cel, nie zaatakowała

go roślinność, a Manuela Laguna nie odkryła jego obecności i nie

złapała za gardło zakrwawionymi rękawiczkami, mimo to jesz-

cze nie czuł się pewnie.

Dziewczynka nie miała na głowie dziwacznego czepka ani

kapelusza z szerokim słomianym rondem, który ją niechlubnie

wyróżniał, kiedy szła do kościoła. Z grzywką odsuniętą z czoła,

płonącym wzrokiem wwiercała się w oczy chłopca.

- Wdrapiemy się do okna mojego pokoju - powiedziała, wska-

zując pnącza. - To tędy wykradam się do ogrodu, kiedy matka za-

myka mnie w domu.

Lecz Esteban nie mógł nawet drgnąć. Olvido wyciągnęła do

niego rękę. Chwycił ją oszołomiony jej urodą.

Dziewczynka po raz pierwszy w życiu poczuła dotyk silny i go-

rący, w niczym nieprzypominający muśnięcia białej bawełny.

- Podobają ci się moje dłonie?

- Masz takie długie palce...

Niebo rozjaśniała intensywna wiosna. Spoglądali sobie w oczy

i nie znajdowali słów... Wiatr rozświetlony kwiatowym pyłkiem

zbliżał ich ciała. Ze wszystkich zakątków ogrodu docierały odgłosy

117

bujnego życia. Świerszcze, kosy, miauczące kotki szukające part-

nera. Esteban pocałował ją w policzek, a ona oddała pocałunek -

w usta. Ochraniacz z kartonu rozdarł się o niedzielne spodnie,

i Olvido pomyślała, że pocałunki są pyszne jak chrupiąca skórka

dobrze usmażonego kurczaka.

- Jeśli któregoś dnia wystawię w oknie donicę z chryzante-

mami, będzie to znak, że mama zmieniła plany, a ty musisz ucie-

kać - ostrzegła, kiedy wspinali się po pnączach.

- Mam nadzieję, że to się nigdy nie zdarzy...

Pokój Olvido był przestronny i prosto umeblowany. Niebieski dy-

wan na drewnianej podłodze, naprzeciw okna, przy ścianie, żelazne

srebrno polakierowane łóżko, dalej wysłużony fotelik obity tkaniną

w kwiaty, a w rogu biurko z krzesłem i stołeczek, który dziewczynka

ustawiła tego popołudnia dla swego nauczyciela.

- Masz jakieś zdjęcie ojca? - zapytał Esteban.

Nad łóżkiem od zawsze wisiał obraz olejny, który Manuela La-

guna kupiła w Galicii. Łagodne morze, kutry rybackie, mewy.

- Nie znam swojego taty - dziewczynka wstydziła się przy-

znać, że jedynym kochającym ją ojcem był kundel o skołtunionej

czarnej sierści, który zdechł przed kilku laty po wyjątkowo bez-

względnym ataku pcheł.

Esteban pogładził delikatnie jej włosy. Nie potrafił już ani pisać,

ani czytać, nie pamiętał tabliczki mnożenia ani dopływów Tagu,

które jego ojciec kazał mu wypisywać po sto razy w kajecie. Kiedy

stał obok Olvido Laguny, jedyne, co potrafił, to patrzeć na nią.

We wrześniu przysposobiono do celów szkolnych salę magi-

stratu, z zaciekami na suficie i pluskwami w dywanie. Ze stoli-

cy miano przysłać inną, mniej pechową nauczycielkę, ale nigdy

się nie zjawiła. Tymczasem ojciec Imperio podjął się nauczania

pisania i czytania, i przekazywania dzieciom podstawowej wie-

dzy z zakresu geografii i matematyki. Ołvido Laguna znów za-

częła uczęszczać do szkoły, lecz Esteban nadal dawał jej lekcje

w każdy czwartek. Chłopiec już nie zapadał w drzemki pełne wi-

zji, choć nocami wciąż śnił o swym przyrodzeniu kąsanym przez

hortensje i wilce i o kogucich szyjach broczących krwią. Nie cho-

dził do prowizorycznie urządzonej szkoły, gdyż mając trzynaście

lat, wiedział wszystko to, czego uczył ojciec Imperio. Z garstką

118

przyjaciół, którzy mu zostali po tym, jak stanął w obronie Olvido,

spędzał czas w górach na szukaniu zbłąkanych pocisków i pozo-

stałości bomb. Polował też z procą na gołębie i króliki, które po-

tem jego matka przyrządzała pomiędzy jedną a drugą sesją ce-

rowania pończoch. Nauczył się żyć z lękiem, że Manuela Laguna

zjawi się nagle w pokoju Olvido i skręci mu kark dłońmi w ręka-

wiczkach.

Kobieta jednak nadal spotykała się z prawnikiem, jednym z nie-

wielu mężczyzn, którzy pozostali w miasteczku, choć liczył sobie

więcej niż piętnaście lat i nie przekroczył sześćdziesiątki. Dzięki

pieniądzom i swoim wpływom osiągnął tyle, że uznano go za

niezdolnego do walki na froncie z powodu przewlekłej choroby

wątroby.

Wciąż objeżdżał okolicę automobilem czarnym jak karaluch,

lecz nawet odziane w żałobę kumoszki przestały już z fascynacją

szeptać, słysząc brrrum brrrum pojazdu przyszłości. Zamknięte

w swoich domach ściskały chusteczki lub różańce i czekały, aż ich

synowie i wnukowie wrócą z wojny. Czasami, nocą, pod osłoną

ciemności, zaglądały jedna do drugiej, żeby wymieniać lamenty

na narzekania, cieciorkę na cukier albo dzielić się przyniesionymi

przez kogoś pogłoskami na temat sytuacji w okopach bądź infor-

macjami o zbiegłych żołnierzach w górach.

Wiosną 1939 roku kilku mężczyzn w błękitnych koszulach wje-

chało do miasteczka na ciężarówkach; powtarzali chórem „zwycię-

stwo!". Wojna domowa się skończyła. Po ich wizycie w miejskiej

gospodzie nie pozostał ani kawałek kiełbasy, ani litr wina. Przy-

jezdni rozprawili się ze wszystkim, co im wpadło do ust, i zasnęli

na stołach, śniąc o sławie.

Esteban właśnie skończył piętnaście lat i matka postarała się

dla niego o pracę w stolarni, żeby zarobił na swoje utrzymanie.

Chłopiec nadal zapewniał Olvido, że będzie nauczycielem, jak jego

ojciec. Lecz musiał jeszcze skończyć wyższe studia, przesunięte

w czasie przez wojnę i zniszczenie szkoły, a potem w stolicy po-

starać się o tytuł za pomocą jakiegoś stypendium. Jego matka nie

zarabiała wystarczająco na cerowaniu pończoch, nawet razem ze

starszą córką, ani też on jako stolarski pomocnik nie miał szans

na odłożenie potrzebnej kwoty.

119

Praca Estebana w warsztacie trwała od poniedziałku do so-

boty, aż do godziny ósmej wieczorem. W czwartki, kiedy zbli-

żała się pora odwiedzin w Czerwonym Domu, chłopiec wbijał

sobie drzazgi w palce podczas heblowania grubych desek, a tro-

ciny wypełniały mu usta i osiadały na sercu. Czasami wydawało

mu się, że morze z pokoju Olvido chluszcze na ściany drewutni,

odnajdował nawet jego zapach i szum, i walczył z sobą, żeby nie

wybuchnąć płaczem.

- Co się z tobą dzieje, chłopcze? - pytał majster, dając mu kuk-

sańca w bok. - Czwartek to twój przeklęty dzień, nie radzisz so-

bie. Wygładziłeś na odwrót deski dla winiarza.

- Czy mogę już iść?

- Popraw deski i jak skończysz...

Esteban zabrał się do pracy z bezładnym pośpiechem. Drżały mu

ręce ściskające papier ścierny i zamiast drewna ścierał sobie kciuki.

Krople krwi ostrzegły go, ale on, pożerany miłością, która czekała

na niego, łącząc sylaby, zlizał krew i znów pracował. Kiedy skoń-

czył, założył czystą koszulę i pobiegł przez miejskie uliczki, przez

sosnowy zagajnik, aż fasada Czerwonego Domu zakłuła go w oczy.

Już wskakiwał na kamienny mur i miał się rzucić w ramiona roślin-

ności, gdy dostrzegł donicę z chryzantemami i ten widok przekuwał

jego tryumf w klęskę wbitą w ramy okna. Pokonany, usiadł w ogro-

dzie i zaspokajał się wśród wiciokrzewów, które witały go w każdy

czwartek, aby się mnożyć dzięki ciepłu jego młodzieńczych soków.

W inne dni tygodnia, wbrew woli matki, wyruszał w góry. Gdy

już zapadła nieprzenikniona ciemność, zanosił papierosy, wino

i środek odkażający dla rannego kuzyna. Mężczyzna ukrywał się

tam przed oddziałami Guardia Civil* wraz z innymi żołnierzami

z wojska republikańskiego. Księżyc, jak paszcza wilka, kąsał ucie-

kinierów. Słychać było nawoływania bezsennych sów i złorzecze-

nia wiatru wśród sosen. - Pozwól mi potrzymać karabin - poprosił

Esteban kuzyna któregoś dnia.

- Nie igraj ze śmiercią, bracie - ostrzegł mężczyzna, wręczając

mu broń.

* Guardia Civil (hiszp.) - hiszpańska Straż Obywatelska strzegąca porządku

publicznego. Charakterystyczne umundurowanie Guardia Civil to czarny trój-

graniasty kapelusz i zielony mundur, w którym początkowo dominował kolor

niebieski.

120

Karabin był długi, zimny, pachniał prochem i butwiejącym

mchem. Chłopiec zarzucił go na ramię i wyobraził sobie, że de-

filuje aleją wielkiego miasta, a nie leśną ścieżką, gdzie księżyc

wtyka swoje kły. Z tłumu wiwatującego na cześć dzielnych żoł-

nierzy macha do niego 01vido, jest bez kapelusza. On posyła jej

całusa, a ona śmieje się i klaszcze.

Szkoła już działała w sali urzędu, kiedy rozpoczęły się prace nad

budową nowej, na peryferiach miasteczka. Postanowiono na ze-

braniu, że nie zostanie wzniesiona na gruzach poprzedniej, dzieci

bowiem nie powinny uczyć się w miejscu, gdzie zapach prochu

wciąż przypominał o tragedii. Ponieważ wojna opróżniła skarbiec

miejski, Manuela Laguna złożyła darowiznę, mając nadzieję, że

jej wspaniałomyślny gest pomoże oczyścić grzechy rodziny. Wów-

czas jej córka poślubi bogatego i przyzwoitego człowieka, tak jak

sobie tego życzyła.

Olvido potrafiła już czytać i pisać, wiedziała, gdzie znajdują się

Tag i Sewilla, jej matka uznała więc, że to wystarczająca wiedza,

żeby wieść spokojne życie wśród haftów i spotkań towarzyskich.

Zabrała ją ze szkoły i na nowo zamknęła w Czerwonym Domu -

uroda czternastoletniej dziewczynki bardziej niż nauki potrze-

bowała samotnej pracy w ogrodzie warzywnym albo w kuchni.

Olvido wypiekała zatem delikatne ciasteczka stosownie do nowej

pozycji towarzyskiej, którą jej matka zamierzała bardzo szybko

osiągnąć dzięki mocy swojej darowizny.

Manuela wciąż jednak zabierała córkę - osłoniętą słomianym

bądź płóciennym kapeluszem - do kościoła na niedzielne msze.

Dopóki Olvido nie osiągnie wieku pozwalającego na zamążpójście,

trzeba zachować wszelkie środki ostrożności, żeby oddalić niebez-

pieczeństwo hańby. To, czego Manuela nie mogła wiedzieć, to fakt,

że dziewczyna, tęskniąc za Estebanem, siadała w ostatniej ławce

kościelnej i zamiast oczyszczać przeklętą krew rodziny Laguna,

poświęcała czas na podsycanie swojej miłości. Wśród głów wier-

nych szukała wzrokiem znajomego ciemnego kosmyka, a jedno-

cześnie błagała ukrzyżowanego na ołtarzu Chrystusa, żeby zwrócił

Jej czwartkowe namiętności.

W jednej z pierwszych ławek Esteban, nieruchomy obok matki

i siostry, czuł, jak jego kark jątrzy błękitna gorączka. Zamiast

121

Credo, powtarzał poematy świętego Jana od Krzyża, które znalazł

w biblioteczce ojca, a podczas komunii połykał hostię ze święto-

kradczą żądzą, ponieważ wszystko, co dotykało jego ust, przypo-

minało mu o niej.

Po wyjściu z kościoła chłód powietrza przyspieszał ich puls

uśpiony przez kadzidło. Dziecięce uśmiechy były już przeszłością,

teraz starali się przejść jedno obok drugiego, żeby choć otrzeć się

ramieniem, ręką, udem, tak by ich nie odkryły czujne oczy doro-

słych. A kiedy spotykały się ich spojrzenia, udręczone samotnymi

popołudniami i spóźnionymi pocałunkami, samym swym prag-

nieniem wprawiali w ruch zielone czasze na dzwonnicy. Zachwy-

ceni parafianie, nieświadomi przyczyny, wynosili pod niebiosa

swoje dziękczynienie i gratulowali ojcu Imperio niespodziewanej

maestrii Dzwonnika, który po ponad dwudziestu latach męczenia

dzwonów, stojąc na górkach gołębich ekskrementów, nagle wydobył

z nich anielską muzykę. Ksiądz słuchał tych hymnów pochwalnych,

jąkając się i kreśląc znaki krzyża na sutannie, wiedział bowiem,

że jego pomocnika w dzwonnicy nie było - zaniemógł na prostatę

i wpadł w zły nawyk oddawania moczu na ścianę zakrystii, nie

doczekawszy końca posługi religijnej.

Manuela Laguna, ubrana na ciemno, w nowych błyszczących

rękawiczkach, także zbliżyła się, żeby pogratulować ojcu Imperio.

Pochylała głowę za każdym razem, kiedy ktoś zwracał się do niej,

i rzucała gardłowe „dzień dobry". Stała się przecież dobroczyńcą,

fundatorem szkoły. Była tak zajęta swoim szczęściem, że zanie-

dbała pilnowania Olvido. Nie zastanawiała się, czy córka się cze-

muś przypatruje, czy też uśmiecha się do kogokolwiek, i kiedy po

mszy obie wracały do Czerwonego Domu, zamiast wymierzyć jej

kilka uderzeń trzcinową trzepaczką do dywanów, piekła bułeczki

z cynamonem, które Olvido tak lubiła.

Podczas gdy pomyślny zbieg wydarzeń pozwalał Manueli pła-

wić się w szczęściu, nadeszło lato. W ogrodzie Czerwonego Domu

wysychały wiciokrzewy, Olvido już nie odwiedzała ich każdego

popołudnia, jak to zwykła robić, kiedy była małą dziewczynką.

Zamknięta w swoim pokoju zaczytywała się w wierszach Jana od

Krzyża, które pożyczył jej Esteban podczas ostatniej wizyty, jesz-

cze przed końcem wojny. Manuela przypisywała tę dziewczęcą

melancholię pojawieniu się pierwszej miesiączki. Ciało Ol vido

122

pozbywało się resztek dzieciństwa. Ale matka nie miała też czasu,

by się zajmować córką, zamierzała bowiem zorganizować w Czer-

wonym Domu podwieczorek dla najbardziej szanowanych pań

w mieście, co umocniłoby jej pozycję społeczną. Żony burmistrza,

aptekarza, prawnika, bogatego właściciela ziemskiego, wdowa po

miejskim notariuszu, i jeszcze inne mniejszej rangi mieszkanki

miasta miały wynagrodzić jej stratę pieniędzy wpłaconych na nową

szkołę. Kupiła błękitne jak niebo bileciki wizytowe pachnące farbą

drukarską i poleciła Olvido, żeby starannie wykaligrafowała za-

proszenia. Potem włożyła je do maleńkich kopert w tym samym

kolorze i powrzucała do skrzynek pocztowych zaproszonych osób,

tryskająca radością jak dziecko oczekujące na pierwsze świętowa-

nie swych urodzin. Podwieczorek, złożony ze specjalności domu,

kawy „de puchero"* i bułeczek z cynamonem, będzie podany na

srebrnej zastawie i w filiżankach z delikatnej porcelany.

Tydzień przed tym wydarzeniem Manuela zaczęła prasować

obrus ozdobiony barwnym haftem lagarterskim. Był to jeden

z wielu podarunków, które uprzejmy dyplomata ofiarował jej matce

Clarze, kiedy Czerwony Dom był jeszcze burdelem.

W sobotni poranek, kilka godzin przed planowanym uroczy-

stym podwieczorkiem, Manuela rozłożyła obrus na stole w salo-

nie, ustawiła srebrne tace pełne bułeczek i porcelanowy serwis do

kawy, po czym zajęła się próbą generalną.

- Proszę się rozgościć, drogie panie, czujcie się jak u siebie

w domu. Pani burmistrzowa tu, na tym krześle, które ma oparcie.

Jest bardzo wygodne dla pleców - wychylała jednym haustem za-

wartość kruchej filiżaneczki. - Ach, dziękuję. Tak, ogród jest cu-

downy - wypijała kolejną. - Ależ nie, to było dawno temu - po-

chłonęła trzy bułeczki - już nie oddajemy się tej profesji, jesteśmy

równie przyzwoitymi kobietami jak wy - drżały jej ręce. Szła do

kuchni po kolejną porcję kawy i ponownie napełniała filiżankę. -

Owszem, moja matka była ladacznicą, z powodu nieszczęśliwej mi-

łości - upijała kolejny łyk i ocierała usta serwetką. - Wszystko spa-

liłam, żeby oczyścić ten chrześcijański przybytek - przygładzała

włosy zebrane na karku w węzeł. - Nasienie?! Męskie nasienie

Kawa „de puchero" (hiszp.) - kawa parzona w dzbanku i nalewana przy stole,

z dodatkiem mleka lub bez.

123

w ogrodzie?! - z oburzeniem żuła bułeczkę. - Co to, to nie, nigdy!

To tylko plotki niegodziwców - piła, jadła - a moja córka poślubi

dobrze urodzonego człowieka, zobaczą panie...

O szóstej po południu, kiedy podwieczorek miał się zacząć,

nadmiar emocji zmusił Manuelę do udania się w miejsce ustronne.

To Olvido przyjęła służące, które zebrały się u bramy, by przeka-

zać niepomyślne wieści. Zaproszone panie przepraszały, że nie

będą uczestniczyć w tym znaczącym wydarzeniu towarzyskim,

ale niestety zapadły na nagłe dolegliwości: żona burmistrza na

reumatyzm, adwokatowa na ból zębów, a wdowa po notariuszu

na migrenę. Pani aptekarzowej dokuczał skręt kiszek wywołany

spożyciem lodów truskawkowych, a połowicę ziemianina dręczyły

zimne poty, nie licząc nieszczęść zaproszonych pań o mniejszej

randze.

Odtąd, spoglądając na resztki kawy, Manuela przypominała so-

bie tę zniewagę, nieuchronnie przywołując z pamięci zapach włas-

nych odchodów. Pomyślała nawet, by poprosić burmistrza, żeby jej

oddał pieniądze, ale w ostatnim momencie poczuła lęk, że takie

posunięcie ostatecznie zamknie przed nią bramy awansu społecz-

nego. „Być może się pospieszyłam - tłumaczyła sobie - grzechy

mojej matki były zbyt liczne. Trzeba czasu, żeby je zmazać, a po-

nadto nie byłoby elegancko żądać teraz zwrotu pieniędzy. Znajdą

się inne sposoby, żeby sobie odbić tę stratę..."

Dwa dni później żonę aptekarza znaleziono martwą wśród

głazów w zagajniku sosen. Nadal przyciskała dłońmi gałązki ty-

mianku, które zbierała do formuł medycznych swojego męża. Na

szyi wykwitł jej wilgotny czerwony uśmiech, a część wnętrzno-

ści przypiekało słońce.

Gwardziści od początku podejrzewali, że zabójcą był jeden

z republikańskich zbiegów, którzy ukrywali się w górach, żeby

uniknąć więzienia albo plutonu egzekucyjnego. Z pewnością któ-

ryś ośmielił się zbliżyć do miasta, chcąc zdobyć leki albo coś do

jedzenia. Kobieta go zaskoczyła, a on podciął jej gardło, żeby go

nie wydała. To, czego gwardziści już nie potrafili wyjaśnić, to be-

stialskie potraktowanie wnętrzności zmarłej.

- Teraz panuje wielki głód - szepnął jeden z mężczyzn biorący

udział w poszukiwaniach.

- ... i będzie jeszcze większy - odpowiedział mu inny.

124

Wezwano posiłki z sąsiednich miejscowości i zorganizowano

obławę wokół miasteczka. Operacja trwała dwa dni. Drugiej nocy

gwardziści wkroczyli na plac, prowadząc z sobą zakutego w kaj-

danki więźnia. Miał brodę pełną mchu i porostów, a bruzdy na czole

świadczyły o wiejskiej krzepie. Mężczyzna zaprzeczył, jakoby miał

zamordować żonę aptekarza. Wtedy próbowano go nakłonić, żeby

pokazał, gdzie się ukrywa reszta jego towarzyszy. Więzień dotknął

tylko brody i splunął na ziemię. Następnego dnia nadszedł rozkaz

z kwatery dowództwa: jeśli nie wyda, ma zostać rozstrzelany.

Gdy rozbłysły pierwsze gwiazdy, na skraju drogi rozległy się trzy

strzały. Esteban, schowany wśród sosen i paproci, chciał się do-

wiedzieć, czy poddany egzekucji jest jego kuzynem. Nieco wcześ-

niej, kiedy poznał zamiary gwardzistów, próbował zawiadomić

skazańca, ale matka zamknęła chłopca w piwnicy, krzycząc: „Już

nigdy więcej nikogo mi nie zabiją!". Brodacz upadł na ziemię. To

był jeden z żołnierzy ukrywających się razem z kuzynem Este-

bana; tuż przed śmiercią otworzył oczy i ostatnie, co zobaczył, to

twarz chłopca, który bawił się w defiladę z rozbitym karabinem

na ramieniu, jaśniejąca wśród paproci.

Ten wyrok zamykał sprawę zabójstwa żony aptekarza.

Przez pozostałą część lata nie widywano na uliczkach żadnej

staruszki w czarnej chustce; nawet wówczas, gdy słońce bezszelest-

nie wycofało się do sosnowego lasu. Jeśli o czymkolwiek szeptano,

to działo się to nad coraz bardziej nędznym puchero, tak by ciche

słowa usłyszeli tylko najbliżsi i ogień w palenisku. W gospodzie

mężczyźni sączyli wino rozcieńczone wodą i z niechęcią pogry-

wali w domino lub w karty. Nieliczni zatrzymywali się na placu

na pogawędki, większość pokonywała go pospiesznie, jak gdyby

ścigał ich stukot własnych butów na bruku. Jedynie Manuela La-

guna spacerowała wokół bram kościoła, nieczuła na strach i głód,

Pozdrawiając co znaczniejszych mieszkańców miasta. Pokazywała

sobie samej i innym, że zupełnie zapomniała o zniewagach.

Trzeba było czekać na przyjście mgły zmarłych rycerzy, żeby

staruszki opuściły domy, a nieliczni żołnierze republikańscy - góry.

Plac wypełnił się szeleszczącymi halkami, odgłosem krzyżujących

się szpad i szronem, kościół - zmarzniętymi ustami. Osłonięte

mgłą, w której nie widać było dalej niż na piędź, stare kumoszki

125

i ich córki owijały się jej oparem, żeby dotrzeć chyłkiem, w ślad

za delikatnym światłem oliwnej lampki, aż do kościelnych bram.

Tam kwitł czarny rynek soczewicy, oliwy bądź pszennych bochen-

ków, w którym brały udział kobiety, mające dość jedzenia wyki

i czerstwego żytniego chleba. Wymieniały towary, ale większość

kupowała je za cenę złota albo oddawała za królika nabytego od

chłopca z innego miasteczka, który w tych czasach na nielegal-

nym handlu zarobił fortunę.

- Soczewicę, soczewicę doskonałą mam - mruczał chłopak zza

swego straganu ukrytego w bramie.

Wiatr zajął się rozsyłaniem tego komunikatu wśród mgły.

Ale staruszki i ich córki nie były jedynymi, którym korzyść przy-

niosły grzechy nieszczęsnych przeklętych dusz. Niektórzy zbiego-

wie zeszli z gór pod osłoną nocy i oczekiwali w półśnie, w jakimś

zaułku, aż mgła opanuje plac, żeby mogli się rzucić w objęcia ojca,

matki, narzeczonej. Oprócz miłości dostawali kawałek suchej kieł-

basy, bochenek chleba albo ciepłe skarpety na górskie chłody.

Natychmiast ustaliły się niepisane zasady. Kiedy ktoś zderzył się

z inną osobą, pierwsze, co powinien był zrobić, to położyć jej ręce

na głowie i upewnić się, czy tam nie sterczy trójgraniasty kapelusz

gwardzisty. Później, gdy już się miało tego pewność, należało spy-

tać, jaki jest cel wizyty we mgle zmarłych. I tak jedni drugich kie-

rowali do czarnorynkowego straganu albo do stęsknionych bliskich.

Nikt nie wyjawiał swego prawdziwego imienia, wszyscy rozpozna-

wali się po pseudonimach. Chmura, którą mieszkańcy miasteczka

szanowali przez wieki i wielu się jej obawiało, w ciągu kilku dni

zmieniła się w sojusznika ludzi, głodnych i spragnionych miłości.

Zmarli rycerze z kościelnych krypt nie mogli odkupić swoich grze-

chów w spokoju i często usiłowali przepędzić intruzów, zmieniając

swój powiew ze stali w huraganowe szturchańce.

- Przestańcie już, sukinsyny! - wołali oburzeni śmiertelnicy

pośród gęstwiny dusz. - Przecież wszyscy tutaj jesteśmy banitami!

Ojciec Imperio, któremu dzięki spowiedzi nie były obce probl

lemy wdów, żon i matek kłębiących się we mgle, powodowany li-

tością nakazał Dzwonnikowi opóźniać wybicie godziny modlitw

za dusze czyśćcowe, jak to tylko było możliwe. I tak w niektóre

dni plac zaczynał się oczyszczać, kiedy słońce traciło już czerwone

barwy, a proboszcz musiał otwierać bramy kościoła na oścież nie

126

tylko po to, żeby dusze wróciły do krypt, ale też by ukryć w pod-

ziemiach zbiegów i czarnorynkowego handlarza, aż do zapadnięcia

zmroku, kiedy czerń październikowej nocy i chłód znów udzielą

schronienia uciekinierom.

Kiedy Manuela Laguna po wyjściu z kościoła na chwilę straciła

córkę z oczu, Esteban zaproponował Olvido spotkanie we mgle.

Ale dziewczyna bała się, że nie zdąży wrócić do domu, zanim się

przejaśni, a wtedy matka odkryje jej knowania. Tak, jak ją wycho-

wała Bernarda, wstawała o brzasku i zajmowała się pracami domo-

wymi. Troszczyła się o grządki warzywne, zwierzęta w zagrodzie,

przyrządzała pieczenie i pucheros. Głód nie zaglądał do Czerwo-

nego Domu, a Manuela miała dość pieniędzy, żeby kupić niemal

wszystko. Co więcej, ogród nadal nie poddawał się prawom natury.

Pomimo jesieni i przymrozków rodził warzywa i owoce, których

ilość wystarczała aż nadto, żeby zaspokoić potrzeby dwóch kobiet

po tym, co zmuszone były przekazać poborcom żywności.

- Przyjdź w czwartek do mojego pokoju - zaproponowała Ol-

vido. - Poczekaj do północy i wdrap się do okna.

Chłopiec poczuł, jak za gardło łapią go kleszcze emocji białe

jak rękawiczki Manueli.

Kiedy w następny czwartek minęła północ, księżyc zajrzał

w szare oczy Estebana, wygładził mu czoło i usta, po czym ukrył

się w dołeczku na brodzie.

Olvido oczekiwała go przy uchylonym oknie. Chłopiec skoczył

z parapetu wprost w jej ramiona.

- Pachniesz cedrem - powiedziała do niego, strząsając trociny,

które pozostały mu za uszami.

- Dziś zrobiłem szafę z tego drzewa. A ty pachniesz limonką -

jego oddech był lodowaty.

- Smażyłam z matką konfitury.

- Urosłaś - Esteban czuł jej piersi, większe i twardsze, wsparte

o jego tors.

- Mama mówi, że jestem już kobietą.

- Jesteś.

Olvido poczuła na ustach smak śniegu. Włosy opadły jej na

Plecy, tworząc czarny wodospad, po którym on wiódł swoje dło-

nie> prowadząc je aż do pośladków.

127

- Powinienem był przyjść wcześniej - szeptał wśród pocałun-

ków. - Już nigdy nie będziemy tak długo oddzieleni, wolę śmierć -

przypomniał sobie żółtawy uśmiech Manueli Laguny.

Jego pragnienie uleciało przez sosnowy zagajnik aż do zielo-

nych dzwonów, które, jak to się zwykło zdarzać po zakończeniu

mszy, samodzielnie zaczęły wybijać anielską melodię. Ojciec Im-

perio przebudził się przerażony. „Kim jest sprawca tego skan-

dalu? Czyżby dzwonnik diabła postanowił ogłosić przybycie swego

pana?" Mieszkańcy miasteczka, zaspani i owinięci w derki, wy-

szli na ulice, w świetle gwiazd sunęli w stronę kościoła. Walili

w bramy, żądając, żeby glorie i alleluja umilkły. Wreszcie pojawiło

się dwóch gwardzistów uzbrojonych w karabiny, gdyby okazało się,

że za sznury dzwonów pociąga republikański zbieg, a melodia to

sygnał zachęcający do rebelii.

Proboszcz z trzema szkaplerzami zwisającymi na piersi otwo-

rzył bramy, bo pomylił gwardzistów i własnych parafian z forpocz-

tą szatańskiego batalionu.

- Kto ciągnie za dzwony, ojcze, i po co? - zapytał proboszcza

kapral z Guardia Civil.

- Wysłannik samiuteńkiego diabła - odpowiedział pewnym

głosem ojciec Imperio.

- Wejdźmy, żeby to sprawdzić.

Ale miedziane czasze poruszała miłość zrodzona niegdyś pod

osłoną kościelnej bramy.

- To tylko wiatr, jest dziś wyjątkowo silny - stwierdził zakłopo-

tany gwardzista. - A dzwony są stare i luźno umocowane... Rano

się nimi zajmiemy.

- O tym, co tutaj zobaczyliśmy, ani słowa nikomu - nakazał

kapral.

Chwilę przed świtem Esteban wracał do domu. Miasteczko

tonęło w spokoju. Ani jeden z mieszkańców nie wstał do pracy

tego ranka, a na specjalnym uroczystym zebraniu w magistracie

postanowiono przetopić dzwony i odlać z nich popiersie samego

Caudillo*.

* Caudillo (hiszp.) - hiszpański termin oznaczający przywódcę politycznego

(z reguły wojskowego), w XX wieku tytułem Caudillo obdarzono między innymi

generała Francisco Franco, który rządził Hiszpanią w latach 1936-1975.

128

Esteban powrócił do czwartkowych wizyt w sypialni Olvido,

ale tym razem nocą. Nigdy go nie interesowały klątwa ciążąca nad

rodziną Laguna i nieszczęścia przepowiadane temu, kto zdecy-

duje się jej przeciwstawić; ani wtedy, kiedy był jeszcze dzieckiem

i nie mógł ich zrozumieć, ani teraz, jako młodego mężczyznę,

który właśnie kończył szesnaście lat. „Ona nigdy nie będzie cier-

piała z powodu nieszczęśliwej miłości - powtarzał sobie - po-

nieważ nigdy jej nie opuszczę, a dzieje jej poprzedniczek są mi

obojętne! Ożenię się z nią, z Laguną w kapeluszu, jak ją nazy-

wają w miasteczku, i nawet rękawiczki jej matki nie zmienią mo-

jej decyzji".

Kiedy kończył pracę w warsztacie stolarskim, oczekiwał północy,

skulony pomiędzy pniami sosen i buków. Niecierpliwość i strach

wywoływały u niego drgawki i zdarzało się, że czasami spluwał

słonawą spienioną wydzieliną podobną do morskiej wody.

Z pohukiwaniem pierwszych sów opuszczał kryjówkę, przeska-

kiwał kamienne ogrodzenie i wdrapywał się po misternej drew-

nianej kracie. W migotliwym płomyku świecy czekała Olvido,

żeby wspólnie czytać wersy świętego Jana od Krzyża {...O nocy,

coś zjednoczyła Miłego z ukochaną, Ukochaną w Miłego przemie-

nioną!)*. A nowe kościelne dzwony, które przed powieszeniem na

dzwonnicy ojciec Imperio ujarzmił trzema dniami egzorcyzmów

i nowenn, już nie budziły się podczas ich pocałunków.

W tym czasie Manuela Laguna spała w sypialni na parterze.

Mimo swojego wieku cierpiała na artretyzm i każdej nocy wle-

wała strumień laudanum do wina przy kolacji, żeby uśmierzyć

ból kości i w spokoju zasnąć. Esteban w głębi serca słyszał jej

złowrogie chrapanie. Olvido wyznała mu, że matka po nieudanym

podwieczorku, chociaż chełpiła się, że zapomniała o zniewadze,

zarzynała więcej kogutów niż zwykle, chcąc uśmierzyć gniew.

Wpadała do kuchni i żywcem obdzierała je z piór. Kwilenia nie-

szczęsnych ptaków dochodziły do wszystkich pokoi, aż wreszcie

Manuela decydowała się skręcić im karki. Potem nawet ich nie

Przyrządzała, stała tylko nad martwymi ciałami, delektując się

zapachem śmierci.

Św. Jan od Krzyża, Noc ciemna, tłum. o. Bernard Smyrak, Kraków 2001.

Pewnego popołudnia na początku stycznia 1941, uciekając od

agonii kogutów, Olvido zlekceważyła polecenia matki i weszła do

najpiękniejszej sypialni Czerwonego Domu. Nikt jej nie zajmo-

wał, odkąd zmarła kobieta, której ani Manuela, ani mieszkańcy

miasta nie potrafili i nie chcieli zapomnieć. Clara Laguna. Zawiasy

zgrzytnęły i Ołvido wstrzymała oddech. W półcieniu wznosiło się

wielkie łoże z czarnego żelaza. Na jego prętach jeszcze pozostał

rozwichrzony baldachim z purpurowego muślinu, który tak długo

tańczył w rytm wstydu jej babki. Ale tu nie pachniało seksem ani

samotnością, ani pajęczynami, ani naftaliną - ze wszystkich zakąt-

ków pokoju płynął aromat, którego na początku Ołvido nie mogła

rozpoznać. Dopiero kiedy wiatr z ogrodu zatrzasnął nagle drzwi,

odgadła, że pachnie dębami. Po dokonaniu tego odkrycia skiero-

wała się ostrożnie do metalowego statywu, gdzie tkwiły dzban

i miednica pomalowane w błękitne arabeski. To tu Clara Laguna

obmywała łzy po andaluzyjskim myśliwym. I tu kucharka obmy-

wała ciało Ołvido tuż po jej narodzinach.

Aż tutaj docierał krzyk przerażonego ptaka.

Zmierzch ocierał się o okno sypialni jak śmierć o gardło koguta. Ol-

vido zbliżyła się do toaletki babki. Na koronkowej szmatce leżały lu-

sterko, szczotka do włosów i grzebień ze srebrnymi uchwytami. Szla-

chetny metal błyszczał nęcąco. Dziewczyna ujęła szczotkę i zaczęła

ją przesuwać po swoich długich włosach. Nikt jej nie opisał twarzy

Clary Laguny, ale ona zobaczyła ją w owalnej tafli toaletki: kaszta-

nowe włosy pełne stokrotek i oczy jak szlachetne złoto. Czesała się

nadal, wokół unosił się szept rzeki, i Olvido poczuła ból w dołku. To

nie była jakakolwiek rzeka, lecz ta, która płynęła przez starą dąbro-

wę, zrozumiała nagle dziewczyna, a wtedy kategoryczny wewnętrzny

głos nakazał jej, żeby właśnie tam spotkała się z Estebanem, ponie-

waż nie istnieje na ziemi doskonalsze miejsce do uprawiania miłości.

Kiedy zaproponowała to chłopcu podczas jednej z tajemnych

nocy, odpowiedział, że z nadejściem śniegów rzeka będzie pokryta

strupem lodu jak przypalonym cukrem, a wiatr wychłoszcze ich

miłość, aż ją zamrozi.

- Wezmę koc i przytulę cię mocniej - zapewniła go, obsypując

pocałunkami.

Zgubiony pomiędzy ustami dziewczyny, Esteban pomyślał, że to,

być może, niezły pomysł, by spotkać się w dębowym lesie. Byliby

daleko od Manueli Laguny, a on wolał, żeby skończyły z nimi

śnieżna zadymka i śmierć od słodkich igieł niż ociekające krwią

rękawiczki tej strasznej kobiety.

O północy w następny czwartek Ołvido zsunęła się po kracie

do ogrodu. Pobiegła między sennymi dyniami, ominęła róże - ich

pachnące usta informowały Manuelę o wszystkim, co się działo

tuż obok - po czym pokonała jasną plamę wiciokrzewów i prze-

skoczyła kamienny mur. Esteban czekał na nią ukryty wśród sosen.

- Olvido, czy nie możemy zostać tu, w zagajniku?

Zahuczała sowa. Spadające gwiazdy przecinały niebo.

- Chodźmy do dąbrowy, proszę.

Chwycili się za ręce i powędrowali aż na wzgórze, gdzie w burz-

liwy poranek wspiął się siwy koń z andaluzyjskim myśliwym

i Clarą Laguną na grzbiecie. Z wysoka dęby wydawały się po-

grążać w dolinie. Noc wypełniał szelest mchu i wilgotnych ka-

mieni. W rzece tonął księżyc, rozsiewając światło jak srebrne

ekskrementy.

Esteban oparł się plecami o pień dębu, na którego korze przed

laty ktoś wyrył nożem serce, objął Olvido i pieścił jej szyję ustami.

Nie rozumiał, dlaczego ma ochotę zaśpiewać coplę, a ona nie wie-

działa, czemu chce wkręcić palce we włosy chłopca, które z nie-

zrozumiałych przyczyn pachniały oliwą.

- Jutro upoluję kilka kuropatw i przyniosę ci, żebyś je przyrzą-

dziła w marynacie - powiedział z błyskiem w oku.

- Będą tak smaczne, że palce lizać!

Zimna bryza owiała ich czoła, usta, policzki. Trawa zachrzęś-

ciła, jakby ktoś po niej szedł.

- Będzie nas śledzić? - zapytał Esteban.

-Kto?

- Twoja matka.

Olvido badała noc pomiędzy pniami dębów.

- Tam się coś rusza - wskazała niewyraźny cień. - Wygląda

jak kobieta.

- Wracajmy do zagajnika - chłopcu zadrżała broda, wydało mu

Się, że w rzece dostrzega odbicie zakrwawionych rękawiczek.

~ Poczekaj - dziewczyna czuła zawrót głowy podobny do tego,

jaki dopadł ją poprzedniego dnia w sypialni Clary. Jej oczy nabrały

131

bursztynowej barwy, a do ust napłynął smak ukrytego wśród róż

grobu. - Jutro wejdę na strych i poszukam skrzyni, na której jest

wyryte twoje imię.

- Jaki strych? Jaka skrzynia? - Esteban spojrzał na nią przera-

żony.

Nie odpowiedziała. Nagle skierowała się do brzegu rzeki, zrzu-

cając z siebie najpierw płaszcz, potem sweterek, bluzkę, aż została

tylko w bieliźnie.

- Olvido, wracaj, złapiesz zapalenie płuc!

Esteban zobaczył nagie plecy: białą skórę i świeże blizny po-

zostawione przez uderzenia trzcinowej trzepaczki. Dopadł Olvido

na brzegu i podał jej ubranie. Wydawała się zdezorientowana.

Z wolna błękit powracał do oczu dziewczyny. Drżała, wkładając

bluzkę i zapinając płaszcz.

- Nadal cię bije? - zapytał, zagłuszając szept rzeki.

- Czasami, ale kiedy to robi, myślę o tobie, i wtedy mniej mnie

boli.

To był pierwszy raz, kiedy Esteban pomyślał, że powinien zabić

Manuelę Lagunę. Rozbije jej czaszkę kamieniem.

ROZDZIAŁ 9

Poddasze było miejscem wypełnionym gratami, których układ

odpowiadał jedynie kaprysowi tęsknoty. Stała tu góra białych por-

celanowych nocników, tworzących w rogu pomieszczenia chwiejne

stosy. Należały niegdyś do prostytutek, które zamieszkiwały Czer-

wony Dom wiele lat temu, ale tylko Manuela Laguna wiedziała, że

te pożyteczne sprzęty, nadgryzione przez mocz, przeżyły pogrom

burdelu. Po prawej stronie nocników cuchnęło prochem strzelni-

czym. Wsparta o resztki komody w stylu francuskim stara myśliw-

ska strzelba nadal wspominała dawne zwycięstwa. Była tutaj już

kiedy szlachcic z Andaluzji podarował posiadłość Clarze Lagunie,

ale nie wiedziano, do kogo należała ani z jakich czasów pochodziła,

ani też ilu stworzeniom przyniosła śmierć. Kredensy naprzeciw ko-

mody kryły naczynia, w których czarownica Laguna przyrządzała

czarodziejskie mikstury odwracające zły urok. W głębi jednego

z nich pozostały spopielałe resztki listów, które zakochany szlach-

cic pisał do Clary, a których potem ona użyła, by skłonić go do po-

wrotu. W kurzu półek przeżyły również sztywny worek z kośćmi

kota, nici do zszywania dziewiczych błon dziewiętnastowiecznych

panien i kilka flaszeczek z tajemnymi substancjami.

W innym kącie stał niezwykły metalowy przedmiot. Trzeba

było dobrze przyjrzeć mu się z bliska, aby pod wodospadami pa-

jęczyn odkryć motywy sakralne gromnic z kandelabru. Świecz-

niki niegdyś strzegły salonu Czerwonego Domu, kiedy ten marno-

trawiły dziwki opływające w luksusy. Być może Manuela uznała,

że ze względu na swe świątobliwe pochodzenie nie splami przy-

zwoitości jej domostwa, i zachowała te wieżyczki pokryte rze-

kami zastygłego wosku. Miała zwyczaj odrywać je paznokciami,

kiedy pozbawiona serca i majtek czekała na przybycie klienta.

Zachowała również kołyskę, w której spała jej córka. Leżała wśród

różnych sprzętów zakrytych prześcieradłami, które wydzielały

smród naftaliny. Na wełnianym materacyku z plamami dziecię-

cego moczu odpoczywał przybornik do szycia zmieniony teraz

w azyl dla moli. W deszczowe dni woda pojedynczymi kroplami

śpiewała kołysankę nad pustą kołyską. Od ponad wieku dach ule-

gał naporowi deszczu.

Pewnego razu murarz z sąsiedniego miasteczka zjawił się

w Czerwonym Domu, żeby załatać dziurę. To był wiosenny dzień

i słońce świeciło mu w plecy. Wspiął się na dach ze skrzynką

z narzędziami i zabrał do wymiany przeciekających popękanych

dachówek, śpiewając coplę. Clara Laguna, która oddawała mocz

wśród stokrotek, usłyszała murarza wrzeszczącego w promieniach

słońca. W jednej chwili pomyślała, że czar jej matki skłonił do

powrotu andaluzyjskiego szlachcica, chociaż jego głos był słabszy

i pozbawiony ogłady, co jednak można było przypisać upływowi lat.

Kiedy uniosła wzrok do nieba, żeby podziękować Bogu, odkryła

swój błąd i poczuła, jak nienawiść moczy jej łydki. Poszukała

kamienia. Rzut był celny. Trafiony w głowę mężczyzna spadł

z dachu.

Trzy prostytutki, z rozkazu swej pani, pochowały go w ogro-

dzie różanym, a kucharka oczyściła ganek z krwi. Skrzynię z na-

rzędziami ukryły na strychu. Przez wiele tygodni nerwowo ocze-

kiwały na pojawienie się gwardzistów wypytujących o zmarłego.

Dziewczyny z Czerwonego Domu, nawet Bernarda, miały przy-

kazane, żeby zaprzeczać, iż jakikolwiek murarz zjawił się w tym

miejscu. Clara zarządziła, by jej podopieczne poparły swoje słowa

specjalnymi usługami, tak aby władza łatwiej przełknęła ich histo-

rię. Ale gwardziści nigdy się nie pojawili, a z czasem i dziewczyny

zapomniały o murarzu. Wspomnienie wracało jedynie w niektóre

wiosenne dni, kiedy słońce prażyło stokrotki na drodze, a w sy-

pialniach na piętrze dawał się słyszeć rytm metalicznych odgłosów.

Ostatnie światło popołudnia, które wlewało się przez okrągły

świetlik, lizało kosz pełen skarbów morza: muszle płaskie i spi-

ralne, naszyjniki z wysuszonych alg i rybie szkieleciki. Zanim ten

blask odszedł, potok robaczków świętojańskich opanował podda-

sze; wydawały się żołnierzami celebrującymi zwycięstwo w bitwie.

To była najlepsza pora, żeby odwiedzić to miejsce. Jednak Ołvido

mogła tu przywędrować dopiero o północy, kiedy matka chrapała

zmorzona porcją laudanum. Boso, oświetlając sobie drogę świecą,

wspinała się po chybotliwych schodach. Pierwszy raz wchodziła

do tej części domu. Manuela zakazała jej tego, kiedy była jeszcze

małą dziewczynką, a jednak miejsce wydało jej się znajome. Wie-

działa, czego szuka i gdzie to znajdzie. Prowadził ją wiatr pach-

nący dębem. Kiedy weszła na poddasze, gwiazdy zgromadziły się

w okrągłym okienku. Podeszła do stosu nocników i zaczęła odkła-

dać jeden po drugim na podłogę. Każdy miał wypisane na uchwy-

cie imię dziewczyny: Tomasa, Ludovica, Petri, Sebastiana...

Oczy Olvido przysłoniła wilgotna mgiełka, kiedy wpadł w nie

żółty poblask. Nocnik Petri opuścił stos, a po chwili dołączyły do

niego pozostałe. Chórek białej porcelany zasypał stopy dziewczyny.

Przed oczyma Olvido pojawił się kolejny nocnik i wówczas dostrze-

gła imię Clary, wyryte w brązie błyszczącego wieczka. Wewnątrz

tej relikwii gniły jedyne pozostałości babki, które zdołały przetrwać

terror przyzwoitości jej matki. Ołvido uniosła pokrywkę i grobowy

powiew zionął jej w twarz. Ze stosu wyjęła pantalony, które miała

na sobie Clara tego popołudnia, kiedy oddała się myśliwemu z An-

daluzji. Były poplamione krwią pierwszego razu. Potem wyciąg-

nęła grzebyk do upinania włosów, wykonany z masy perłowej ze

srebrnymi inkrustacjami, i książkę oprawioną w skórę. Poczuła

ucisk w żołądku i wiedziała już, że ten ostatni przedmiot był jej

przeznaczony. Pogłaskała okładkę i w okienku, wśród gwiazd

i księżycowej poświaty, dostrzegła twarz dawnego klienta Clary.

Łysy dyplomata ze złotymi binoklami.

Otworzyła książkę na pierwszej stronie wykonanej z jedwabiu

i znalazła tam dedykację: Dla najbardziej egzotycznego łona świata,

Twój na zawsze, gdziekolwiek będę, moja kochanko, moja Claro.

Dłonie Ołvido błyszczały bielą śmierci. Obróciła kilka stron, czuła,

jakby między udami rosły jej stokrotki, przerzuciła kolejne. W tej

książce napisanej w obcym języku widniały rysunki, na których

nagie ciała mężczyzny i kobiety, doskonale naszkicowane farbą

koloru ochry, splatały się raz za razem w różnych pozycjach. Aż

na poddasze docierał powiew z dąbrowy, zapach wilgotnych gła-

zów znad rzeki, wspomnienie srebrnego światła księżyca. Pło-

mień świecy drżał. Olvido zamknęła książkę, uśmiechając się,

i przycisnęła ją do brzucha. Na nowo ułożyła pagórek z nocników,

posługując się imionami dziewcząt z lupanaru, i wróciła do sy-

pialni ze swoim skarbem ukrytym w fałdach nocnej koszuli.

W ciągu kolejnych nocy śniła o rysunkach. I kiedy nadszedł

dzień sekretnej schadzki, włożyła książkę do rąk Estebana, spo-

glądając z ukosa na jego spodnie - to one kryły organ z atramentu.

- To prezent? - zapytał.

- Nie mogę ci jej podarować, nie jest moja, należy do mojej

babki Clary.

- Ale przecież ona nie żyje.

- Czasami...

Od rzeki dobiegał jej koronkowy, cichy szept.

- Jak można być martwym tylko czasami? - dopytywał się

chłopak.

- Nie wiem. Zajrzyj do tej książki.

- To tajemna księga?

- Nie.

- Wiersze?

- Nie.

- Powieść?

- Sam zobacz.

Esteban przeczytał głośno tytuł zapisany gotyckimi literami

widniejący na następnej stronie.

- Ka...ma...su...tra... Czy to coś Szekspira?

- Nie wiem. Przerzuć kilka stron.

Kiedy chłopiec odkrył rysunki, Olvido pocałowała go w usta.

Spoczęli w łożu z błota, na brzegu szemrzącej rzeki. On głaskał

przez bluzkę blizny na jej plecach, ona jego krzepką pierś stola-

rza, aż namiętność wyzwała na pojedynek zimę i zostali półnadzy,

drżąc z zimna i miłości, okryci jedynie płaszczem Estebana. Kiedy

świt pokazał swój krwawy welon, osłabieni przez śnieg i brak do-

świadczenia, zdołali ułożyć ciała w pierwszej pozycji. Rozkosz

rozpuściła szron poranka.

Od stycznia do połowy marca przećwiczyli aż dziewięć pozy-

cji. Rozpalali ognisko pod osłoną olbrzymiego dębu i okrywali

się derką. Chłonęli swój zapach, całowali się, żeby roztopić lód

z intymnych zakamarków. Zamarzła trawa i zmroziły się też le-

gendy rzeki. Ich namiętność przemieniła się w ciągły katar.

Któregoś popołudnia, w czasie gdy próbowali pozycji numer

dziesięć, Esteban podjął decyzję, bez konsultacji z Olvido. Myślał

o tym przez cały dzień pracy w stolarni, wśród kichnięć i dresz-

czy, które wywoływała gorączka. Kiedy słońce upadło na sosny,

powiesił młotek i piłę, obmył twarz i pachy, żeby pozbyć się jakich-

kolwiek resztek trocin, które mogły zepsuć jego wizerunek. Brudne

ubranie zmienił na koszulę odziedziczoną po ojcu i sweter nie-

dawno wydziergany przez matkę, po czym obrał kurs na Czer-

wony Dom. W drodze przypomniał sobie dzień, kiedy Manuela

Laguna zaprosiła go do skosztowania jej potrawy. Znów poczuł

smak ziół, który prześladował go po tej wizycie, i usłyszał głos

ojca, zarazem aromatyczny i poważny, błagający, żeby się od-

dalił jak najszybciej od tego przeklętego domu i od kobiet, które

w nim mieszkają. Kopnął szpicem buta ostry kamień i schował

go do kieszeni spodni.

Manuela Laguna skubała koguta na stole w kuchni, kiedy Este-

ban zapukał do drzwi.

- Dobry wieczór, seńora.

Bawełniane rękawiczki ociekały krwią.

- Czy ja cię znam, młodzieńcze? - badawczo spojrzała w twarz

chłopca.

- Tak, proszę pani - krew z rękawiczek rozpryskiwała się na

glinianych płytkach. - Kilka lat temu zaprosiła mnie pani, żebym

spróbował pewnej potrawy w tym domu. Jestem synem nauczy-

ciela.

- Już sobie przypominam, trudno zapomnieć twoje oczy, chłop-

cze. Zmężniałeś, ale... czego chcesz tym razem?

- Chwileczkę... proszę wybaczyć późną porę... - zająknął się

i włożył rękę do kieszeni, żeby ścisnąć kamień. - Właśnie skoń-

czyłem pracę i postanowiłem przyjść do pani domu, żeby poprosić

o rękę Olvido!

Manuela przymrużyła oczy.

- Zawód?

Na glinianych płytkach szkarłatna kałuża niosła niewypowie-

dzianą groźbę.

- Ogłuchłeś?

127

- Ja... - czuł kamień w dłoni - mam siedemnaście lat i jestem

pomocnikiem stolarza, ale kiedy poślubię Olvido, wyruszymy do

stolicy i zostanę nauczycielem.

- Zamierzasz naśladować swojego ojca, żeby stać się równie

żałosnym jak on.

- Mój ojciec był szlachetnym człowiekiem i zginął, służąc oj-

czyźnie - chłopiec czuł, jak smak tamtej potrawy wybucha w jego

ustach.

- Co ty wiesz o jego śmierci, byłeś wtedy tylko smarkatym nę-

dzarzem, i nadal nim jesteś!

- Myli się pani, jestem już mężczyzną i kocham pani córkę -

jeszcze mocniej ścisnął kamień.

- Śmiech mnie ogarnia, kiedy słyszę, że kochasz Olvido, a ni-

gdy nie widziałeś jej twarzy bez kapelusza. Jedyne, czego chcesz,

to jej majątek, który odziedziczy któregoś dnia - kosmyk włosów

Manueli wpadł do kałuży krwi.

- To nieprawda, widziałem ją bez niczego wiele razy. Musi pani

wiedzieć, że przećwiczyłem z nią wszystkie pozycje, które są na-

rysowane w książce pani matki, proszę więc się zastanowić, czy

ją dobrze znam - wypuścił kamień z dłoni, gdy tymczasem to wy-

znanie tkwiło mu w gardle.

- Posłuchaj, młodzieńcze, jeśli natychmiast nie pójdziesz sobie

tam, skąd przyszedłeś, wyrwę ci flaki jak kogutowi, i to jest to,

co powinnam była zrobić tego dnia, kiedy pojawiłeś się pierwszy

raz w moim domu - bawełniane rękawiczki błyszczały w świetle

księżyca.

Esteban umykał przez las sosen, znów czując w sobie obecność

ojca, jak wtedy.

W półcieniu okrywającym korytarz Manuela wyjęła trzcinową

rózgę. Aż do sypialni Olvido wpełzł zapach lawendy. Dziewczyna,

uśpiona przez gorączkę i katar, nie słyszała walenia w drzwi ani

rozmowy ukochanego z matką.

Przez okno sypialni księżyc pokazał swą błyszczącą twarz.

Manuela wtargnęła do pokoju córki i smagnęła ją po plecach. Po-

tem sprawdziła jej błonę dziewiczą za pomocą lupy, jakby była en-

tomologiem.

- Poślę po znachorkę, żeby ci ją zszyła. Gdyby jeszcze żyła

wiedźma Laguna, wszystko byłoby łatwiejsze. Ale ty urodziłaś

158

się taką samą dziwką jak twoja babka. Nie opuścisz tego pokoju,

aż skończysz dwadzieścia lat, a co do tego młodego lubieżnika,

który dziś przyszedł prosić mnie o twoją rękę i wyliczyć mi pozy-

cje, które z nim ćwiczysz, wypatroszę go jak kurczaka!

Inny młody człowiek już by nie wrócił, ale zakochany Este-

ban - owszem. Ta noc stała się nocą ze stali, niemal bez gwiazd.

Wspiął się po kracie, aż doszedł do okna; nie zauważył, że księ-

życ obwiesił świat swoimi białymi promieniami. Kiedy przysiadł

na parapecie i zastukał palcami w szybę, za jego plecami właśnie

umarła pędząca gwiazda.

Dziewczyna usłyszała jego nawoływania i zawahała się. Dął

wiatr, drewniane okiennice chłostały ciało Estebana.

- Olvido, Ołvido!

Dziewczyna raczej poczuła, niż usłyszała, że wypowiada jej

imię. Pozwoliła mu wejść i wymierzyła mu policzek.

- Wybacz! Nie wiem, co mi się stało, oszalałem od gorączki,

zimna i pocałunków na śniegu tylko raz w tygodniu. Wybacz mi -

powtórzył. - Uderzyła cię?

Olvido miała na wpół przymknięte powieki.

- Zabiję ją. Jeśli ty mnie o to poprosisz, zabiję ją w tej chwili

i wyjedziemy stąd - poczuł dotyk kamienia przez spodnie, potem

palec Olvido na ustach i pocałunek.

Z oddali mroźne powietrze po raz pierwszy przyniosło dźwięk

nowych dzwonów kościelnych. Ale nie była to melodia zwycięska,

lecz głucha pieśń umarłych. Nagle pomieszczenie wypełniła chmura

prochu. W drzwiach stanęła Manuela Laguna z piersiami zwisają-

cymi aż do brzucha. Dźwigała strzelbę zniesioną z poddasza.

- Wróciłeś, żeby jeszcze bardziej pieprzyć przyzwoitość mo-

jego domu, co, chłopcze? Dobrze, jeśli to jest to, czego pragniesz,

zrobisz to aż do końca - założyła czyste rękawiczki.

Olvido spoglądała na kędzierzawe łono matki.

- Obiecuję, że jeśli pozwolisz mu teraz odejść, nigdy go już nie

zobaczę - powiedziała cicho, zasłaniając chłopca swoim ciałem.

Esteban chwycił ukryty kamień i ostra krawędź przecięła mu

Palec.

- Milcz, bez wątpienia odziedziczyłaś zgniłą krew Clary La-

guny i to cię będzie drogo kosztować.

Odbezpieczyła broń i wsparła ją na ramieniu.

- Odsuń się.

- Mamo, błagam, pozwól mu odejść!

- Ani mi się śni.

Manuela uderzyła kolbą strzelby w czoło córki. Od gór napłynęło

wycie wilka i Olvido upadła na dywan. Poczuła strugę krwi - stru-

mień, który przesłonił jej obraz i zmienił sypialnię w dziwaczną

wizję. „Wszystko to jest snem - pomyślała - jestem pochowana

w jasnej plamie w ogrodzie, wśród wiciokrzewów".

Głos Estebana rozległ się obok Manueli.

- Zabiję cię, wiedźmo, zabiję cię!

Huknął strzał, proch obsypał morski obraz na ścianie.

- Być może była to bitwa pomiędzy galeonami pirackimi - szep-

nęła do siebie Ołvido. - Wszystko to jest snem, rano będziemy się

całować w dąbrowie, na śniegu.

Stare sprężyny fotela zajęczały, jej matka siedziała w nim z roz-

suniętymi udami i powtarzała jedno zdanie: „Pieprz mnie albo

zabiję swoją córkę!".

Esteban, ranny w ramię, opuścił spodnie.

- Dziś robiłam ciasto cytrynowe i spaliłam je, myśląc o tobie -

śniła Ołvido. - Jutro przygotuję szarlotkę z jabłkami i zaniosę ci

do stolarni...

Ale on pocierał sobie członek z odrazą.

- Ugryziesz je, a ja zdejmę ustami okruch z twoich warg...

Chłopiec zbliżył się do Manueli, drżał...

- Jutro o wszystkim zapomnimy, przyjdź, pocałuj mnie, jutro

wykąpiemy się w rzece, choć jest zamarznięta - prosiła Olvido.

Kula wystrzelona ze starej fuzji wpadła do garderoby i utkwiła

w suficie.

- Powiedziałam, pieprz mnie, chłopcze!

Zwymiotował i odsunął się od Manueli, cofając się w stronę

okna.

- Nie martw się, mój kochany, rano dzwony w kościele zagrają

melodię radości, przyjdź, zdejmę trociny, które masz za uszami,

językiem będę muskać miejsca, gdzie zraniły cię drzazgi...

Esteban otworzył okno i ostatni marcowy chłód wywiał opar

prochu.

- Przyjdź, pocałuję ten niesforny kosmyk na karku, pocałuję

dołek w twoim podbródku...

Kamień ukryty w spodniach chłopca spadł na podłogę.

Manuela roześmiała się.

- Chciałeś mnie tym uderzyć? Już ja cię nauczę zabijać!

Kolejny nabój znalazł się w komorze strzelby i kula trafiła

w brzuch.

- Przyjdź, przyjdź! - krzyczała Ołvido.

Manuela zbliżyła się do chłopca, mierząc mu w pierś. Kiedy była

już bardzo blisko, rzuciła strzelbę na dywan i jednym ruchem wy-

pchnęła Estebana przez okno.

Jego czaszka roztrzaskała się o kamień w ogrodzie.

- Jutro w dąbrowie - jęczała Olvido - będziesz na mnie patrzył

szarymi oczami...

ROZDZIAŁ 10

Horyzont przecięły zygzaki błyskawic, warstwy chmur zasło-

niły niebo, ciemności ogarnęły noc.

Olvido wychyliła się z okna. Deszcz smagnął ją w twarz, a po-

dmuch wiatru zmroził policzki. Zadrżała, kiedy dostrzegła ciało

ukochanego majaczące w ogrodzie, nieruchome. Czerwona au-

reola wokół głowy uświęcała jego śmierć. Dziewczyna ściągnęła

brwi, zapragnęła rozedrzeć na strzępy swoją wściekłość, ból, a na

jej czole na zawsze wyryła się zmarszczka. To dzięki niej uroda

Olvido dojrzała ostatecznie.

Czuła mdłości. Zamknęła okno i przez szybę spoglądała na

niebo pozbawione księżyca, na trupa Estebana leżącego w miej-

scu, gdzie skupiała się żałoba gwiazd. Krwawiła jej rana na czole,

wsiąkała w brodę, w ubranie. Olvido znów upadła na dywan i ze-

mdlała po tym, jak błyskawica rozdarła horyzont.

Manuela opuściła sypialnię z tryumfalnym trzaśnięciem drzwia-

mi. Teraz mogła położyć się w swoim łóżku i spać spokojnie, po-

nieważ nie istniały już szare oczy, które mogłyby zdeptać jej pla-

ny na przyszłość. Skończyła stroić karalucha, którego wykąpała,

zanim zdjęła ubranie i skierowała swe kroki do pokoju Olvido, by

bronić honoru domu; teraz zawiązała wokół puchnącego trupa owa-

da szkarłatną kokardkę. Potem zasunęła zasłony w oknie i rzuci-

ła się pomiędzy prześcieradła sztywne od krochmalu. Wówczas

poczuła po raz pierwszy wspinający się przez brzuch i piersi za-

pach strachu, zapach seksu z młodym mężczyzną.

Zmierzchało wcześniej niż w inne dni tej zimy, która bardzo

szybko zmieniła się w wiosnę. Być może słońce, po samobójstwie

księżyca, nie chciało pozostawać już dłużej sierotą na świecie.

Pomarańczowe światło głaskało z wolna horyzont zimnych gór,

lecz kiedy sięgnęło Czerwonego Domu, stało się białawe i oblekło

w całun ciało Estebana, który już należał do ogrodu. Zastygła na

brzuchu kałuża migotała, a w kąciku jego ust zakiełkował polny

mak. Krew z czaszki i gęsty mózg leżały zmrożone na mchu jak

poranna rosa. W otwartych wciąż oczach chłopca odbijała się bu-

rza, która smagała noc.

Po przebudzeniu Olvido poczuła na czołe intensywny ból. Za-

schnięta czerwona rzeka biegła po jej twarzy aż do szyi. Usta

drżały w rytm wspomnień, dzwoniły zęby. Światło nowego dnia

zajrzało do jej serca: było grobowe, zimne. Podniosła się chwiej-

nie i wychyliła przez okno. Po kamiennej drodze, miażdżąc sto-

krotki Clary Laguny, jej matka prowadziła powóz ciągnięty przez

czarnego konia. Za nią podążał w kierunku domu inny, większy.

Promień słońca wydobył obraz dwóch zajmujących go pasażerów.

Byli mizerni i ubrani na czarno. Ponury orszak, który zakłócał

brzask, zatrzymał się obok trupa Estebana. Manuela zsiadła z po-

wozu i wskazała mężczyznom opuszczone spodnie chłopca. Jej

usta wykrzywiły się z odrazą. Jeden z mężczyzn zanotował coś,

drugi spoglądał na ciało, które ogród szybko pożerał. W kroczu

młodego kochanka rosła stokrotka. Upłynęły cale minuty, zanim

mężczyźni odważyli się zawinąć zwłoki w brunatną derkę.

- Dziś upiekę ciasto, będę myślała o tobie - płakała Olvido -

i zniosę je do dębowego lasu, żebyś go spróbował...

Promienie słońca pieściły jej włosy.

- Zjem okruszki z twoich warg...

Poczuła na ustach słodycz ukochanego.

- A ty spojrzysz na mnie szarymi oczami...

Esteban opuścił ogród w turkocie drewna, ale na mchu przez

długi czas pozostał abstrakcyjny obraz jego śmierci.

Dzień był mglisty. Olvido ustawiła krzesło przy oknie i usiadła

z podkurczonymi nogami, czekając na nieobecnego ukochanego,

gdy tymczasem fala zimna przenikała ją aż do kości. Słuchała

ochrypłych nawoływań sosen i wspominała pierwszą schadzkę

z Estebanem pod płaszczem z igieł. Nie czuła potrzeby jedzenia

ani picia, tylko bezwiednie oddawała mocz pod siebie. Uryna spro-

wadziła na jej pośladki i uda ciepły błogostan. Usłyszała skrze-

czenie sroki, która czatowała na jej łzy. W ogrodzie wiatr strząsał

owoce i płatki róż.

143

Po południu Olvido zaczęła drżeć z zimna; wilgotna nocna ko-

szula przymarzła do jej skóry. Chciała wstać z krzesła, żeby zało-

żyć suche ubranie, ale ciało zesztywniało od bezruchu i smutku.

Kiedy wreszcie zdołała się podnieść, postanowiła pójść do ogrodu:

nikt jej tego nie zabroni! Zdjęła koszulę i osłoniła ciało ciepłym

wełnianym ubraniem, założyła płaszcz. W korytarzu usłyszała

trzask drewna palącego się w kominku. Zeszła po schodach z bu-

tami w ręce i przemknęła do ogrodu. Uklękła obok mchu popla-

mionego resztkami ukochanego. Przejmujący smutek snuł się przy

ziemi. Wyjęła nożyczki z kieszeni płaszcza i obcięła zbyt długą

grzywkę i włosy, które już sięgały jej do pasa. Pasma padały na

zmrożony czerwony mech. Znów odezwało się wycie wilka prze-

szywające jak stalowe ostrze. Nie miało sensu szukanie tarczy

księżyca, Ołvido wiedziała o tym doskonale. Chmury zasłaniały

ostatnie światło dnia, a ona poddała się zmęczeniu. Przytuliła

twarz do mchu, a śmierć ukłuła ją w policzek.

„Nigdy cię nie zapomnę - pomyślała, dotykając tego, co pozo-

stało po ukochanym. - Nigdy nie zacznę znów żyć".

Manuela Laguna opowiedziała gwardzistom, że usłyszała ha-

łasy i krzyki w sypialni córki, dlatego wtargnęła tam uzbrojona

w strzelbę. Ujrzała chłopaka usiłującego wziąć Olvido siłą. Chło-

pak był silny i groził jej kamieniem. Ona strzeliła dwa razy, mu-

siała bronić swojego życia i honoru córki. Wtedy on otworzył okno,

żeby ratować się ucieczką, i wypadł przez nie. Aby uwiarygodnić

tę wersję wydarzeń i uwolnić nieletnią córkę od przesłuchania,

była zmuszona ofiarować hojną garść peset do skarbca miejskiego.

Ale Ołvido, mimo że matka zamknęła ją w pokoju, wydostała się

rankiem i skierowała prosto do kwatery Guardia Civil w uliczce

w pobliżu placu. Miała na sobie tylko nocną koszulę, płaszcz i buty

z rozwiązanymi sznurowadłami.

- To moja matka go zabiła - oświadczyła. - Zabiła go, ponie-

waż mnie kochał, a ja jego.

Gwardzista spojrzał na nią i pomyślał, że to najpiękniejsza

dziewczyna, jaką widział w życiu, chociaż jej błękitne oczy były

rozbiegane, a twarz blada.

- Czy to znaczy, że ten chłopak nie usiłował, rozumiesz, pa-

nienko, wyrządzić ci krzywdy?

144

- On był moim kochankiem - odpowiedziała i opuściła koszary,

powłócząc nogami.

Po tej deklaracji Manuela musiała wsypać znacznie więcej pie-

niędzy do miejskiej szkatuły, żeby śmierć Estebana uznano za

wypadek. Zgodnie z nową wersją sporządzoną przez funkcjona-

riusza Guardia Civil, znalazła chłopaka w sypialni córki w póź-

nych godzinach nocnych z opuszczonymi spodniami i pomyślała,

że chce ją zgwałcić. Groził jej kamieniem w garści, więc musiała

go zastrzelić.

Całe miasteczko dowiedziało się o potajemnym romansie La-

guny w kapeluszu z synem nauczyciela, lecz imię chłopca nie zo-

stało zniesławione i pochowano go po chrześcijańsku tuż obok

ojca.

Pod koniec zimy, prócz śniegu, cmentarz okryły nowe nagrobne

płyty mężczyzn poległych na wojnie. Sroki usadowiły się na cy-

prysach, oczekując na kondukty pogrzebowe.

Miejscowa legenda mówiła, że im więcej bólu widziały ich

oczy, tym bardziej błyszczały im pióra. Ołvido, tak samo jak ptaki,

spędziła dwa dni, oczekując przybycia ostatnio zmarłego w mia-

steczku. Mimo że matka wychłostała ją trzcinową rózgą po jej

wizycie w koszarach gwardzistów i po tym, jak mieszkańcy do-

wiedzieli się, że Laguna - osłaniająca się przed hańbą pod kape-

luszem - ukrywała kochanka w sypialni, dziewczyna wymykała

się na cmentarz o świcie. Wśród grobowców, krzyży i kamiennych

płyt spędzała dzień, jedząc śnieg i czytając wersy świętego Jana od

Krzyża. Powracała do Czerwonego Domu w świetle gwiazd i za-

sypiała skulona w łożu Clary Laguny, żeby za towarzysza mieć

przynajmniej zapach dębowego lasu.

Rankiem trzeciego dnia oczekiwania przy wejściu do nekro-

polii we mgle zarysował się smutny orszak. Ołvido z tego samego

miejsca, z którego śledziła pogrzeb nauczyciela, widziała, jak

wokół zbierają się postacie niczym owoce czarnego winogrona.

Znów matka i siostra Estebana tworzyły nierozerwalną całość. Jed-

nak brakowało obok nich chłopca, teraz skrępowanego ubraniem

z sukna z żałobną wstążką. Odpoczywał w drewnianym pudle,

Które zsuwało się właśnie do dołu, gdy tymczasem ojciec Imperio

dłońmi drżącymi ze starości potrząsał srebrnym kropidłem jak

Maczugą i wypowiadał słowa łacińskiej modlitwy.

145

Kiedy na cmentarzu pozostały już tylko sroki, Ołvido spojrzała

na gałązki margerytek spoczywających na grobie. W górze na nie-

bie słońce obwieszczało koniec zimy o białej twarzy i spleśniałych

nagrobkach. Esteban musi przywyknąć do ciągłej wilgoci.

Sroki szybowały nad cmentarzem ze skrzydłami zmienionymi

w lustra. Ołvido rzuciła się na świeży grób i pozostała na nim

nieruchoma przez wiele godzin, czując oddech ziemi i szelest ro-

baków. Dopiero kiedy słońce zaszło, wypełniła dłonie naręczem

margerytek i wróciła do Czerwonego Domu.

Manuela Laguna wyszywała ściegiem petit point przy kominku.

Usłyszała ją, zmrożone kroki dziewczyny stukały po płytkach przed-

sionka i brzmiały na schodach, wiodąc Ołvido do sypialni Clary

Laguny. Chciała chwycić rózgę i wygnać córkę z tego zakazanego

miejsca. Rozżarzone polano rozsypało się w ogniu. Manuela poczuła

w piersi czarne warkocze galisyjskiej prostytutki, eukaliptusowe

serce, baśnie - i skuliła się na sofie. „Za późno", pomyślała.

W tym czasie Ołvido rozkładała na łożu Clary gałązki marge-

rytek.

- Babciu, przynoszę ci kwiaty z grobu Estebana.

W ogrodzie zaczął padać śnieg. Dziewczyna zrzuciła wilgotne

ubranie na podłogę. Usiadła pod czerwonym baldachimem i ot-

worzyła okno, przez które Clara wypatrywała andaluzyjskiego

myśliwego.

- Przyszłam, żeby z tobą umrzeć.

Lodowaty wiatr zaatakował nagie ciało. Ołvido ułożyła się na

margerytkach, znieruchomiała. Ta ostatnia zamieć zimowa we-

pchnie ją na powrót w objęcia ukochanego.

Upływały minuty, purpurowy baldachim z muślinu tańczył, sta-

jąc dęba, jak w najświetniejszych czasach burdelu, a ona, z kwia-

tami przyciśniętymi do piersi i brzucha, dygotała. Z toaletki Clary

Laguny doszedł szelest jedwabnego szlafroka, dwoje bursztyno-

wych oczu błyszczało na wietrze, który chłostał sypialnię, i okno

nagle się zamknęło. Jak wybuch śmiechu, wytrysnął ze ścian

szelest rzeki, który Olvido zapamiętała ze spaceru po dąbrowie.

Podniosła się, w żołądku czuła bardzo silny ucisk. Aż do tego

momentu nie zdawała sobie sprawy, że upłynęły dwa miesiące,

odkąd nie miała menstruacji. „Oczekujesz córki Estebana", rozpo-

znała głos babki szarpiący jej wnętrzności, i w dębowej sypialni

146

wybuchło jedno słowo: zemsta. Lustro Clary Laguny wprawione

w toaletkę rozprysło się na kawałki. Olvido ściągnęła zmarszczkę,

która ulokowała się pomiędzy brwiami. Musiała żyć dla niej, ta

istota wewnątrz niej sprawi, że jej matka nigdy nie zapomni, co

zrobiła Estebanowi.

Naciągnęła na siebie grubą kołdrę. „Właśnie tak, ukryj się w bez-

piecznym schronieniu, żeby dopełnić zemsty - nakazywała Clara

Laguna. - Będziesz nosić swoją ciążę ulicami miasta, w górę i w dół,

w górę i w dół, bez kapelusza, który skrywa prawdę twoich oczu,

policzki i usta, żeby cię dokładnie obejrzały czarne kumoszki i ich

córki, żeby szeptały, że przekleństwo jest nadal żywe, że oto kolejna

Laguna jest w ciąży i została ukarana nieszczęśliwą miłością".

Ołvido skuliła się na poduszce. „Masz rację, babciu". Mrzonki,

które sobie roiła, nigdy się nie urzeczywistnią. Nie będzie ślubu

z arystokratą ani synów bez nazwiska Laguna. „Będzie tak, jak

sobie tego życzysz, legenda rodzinna pozostanie wiecznie żywa".

- Następna Laguna w ciąży i samotna - powie stara plotkarka

do swojej córki, ciaśniej owijając się czarną chustką.

- I z pewnością to, co nosi w środku, to także dziewczynka.

- A ojcem jest syn nauczyciela.

- Ten, co umarł!

- Ten sam, martwy ojciec, martwy i syn.

- Tak, tak, one mordują tych, którym się oddały!

- Mówią, że są skazane na cierpienie z powodu nieszczęśliwej

miłości.

- Przecież to dziwki!

- A Manuela spaceruje po mieście jak jakaś wielka pani i daje

pieniądze, żeby zakryć swój wstyd, ale dwadzieścia lat temu sama

rozsuwała nogi za garść peset.

- Święta prawda, zawsze były drogie.

- Mówią też, że ich dom kapie od bogactwa...

- Co za przeklęte ladacznice...!

- A ja pytam, kto jest ojcem Ołvido.

- Pewnie nawet Manuela tego nie wie.

Kaskada śmiechu zamarła w nocy.

„Tak będą plotkowały kumoszki i ich córki", mówiła bezgłoś-

nie Clara do wnuczki, „Tak - odpowiadała dziewczyna drżeniem

ciała - tak właśnie będzie".

147

I tak też się stało, kiedy skończyła się zima, potem wiosna, i li-

piec zawirował w pękatym brzuchu, którym chwaliła się Ołvido

Laguna. Zawirowało również za szybami domów z wapna i ka-

mienia i na niskich krzesełkach, gdzie znów po zachodzie słońca

wysiadywały stare kobiety. Zbierały się po dwie, po trzy najwy-

żej, żeby nie wzbudzać podejrzeń o nielegalny handel lub zdradę.

Dziewczyna nosiła sukienkę w kolorze malwy, luźno opasującą jej

biodra, i buty na niewysokim obcasie stukające nerwowo po bruku.

Rozpuszczone włosy swobodnie poddawały się wiatrowi, który o tej

porze chłodził skronie, po czym zamierał w uliczkach.

Tymczasem uzbrojona w trzcinową rózgę Manuela Laguna cze-

kała na powrót córki. Upłynęły miesiące, odkąd w Czerwonym

Domu zapadła cisza ciężka jak kowadło. Niewidzialna granica roz-

dzielała dom na dwa mieszkania, aby nawet ich emocje się z sobą

nie stykały. Zmierzch usiadł na szlafroku Manueli, na białych rę-

kawiczkach, na ustach o posmaku owada. Na końcu kamiennej

drogi pojawiła się Olvido. Oczy i twarz jaśniały jej świeżością lata.

Zobaczyła matkę rozpaloną zmierzchem, zastygłą w pozie ocze-

kiwania. „Daj mi swoje dłonie, daj mi swoje ręce - zanuciła bez

rytmu - jakie są silne, jakie są silne!"

Dostrzegła broń, którą potrząsały rękawiczki. „Nie ośmielisz

się, nie pozwolę ci na to".

Szła wolno, buty dotykały kamieni, stokrotek, bursztynowego

spojrzenia Clary Laguny. Widziała groźny cień rózgi, widziała

mętne spojrzenie Manueli, i spojrzała w te oczy z pogardą. Rózga

wymierzyła cios w jej brzuch, ale zanim zdołała osiągnąć cel, Ol-

vido wyrwała ją z rąk Manueli i rzuciła na ziemię. Splunęła matce

w twarz.

Manuela Laguna nigdy nie czuła się tak samotna, nawet wtedy,

gdy jej brzuch czternastolatki męczył się pod ciężarem handla-

rza masłem z Burgos. Straciła swoją władzę przez szare oczy i je

przeklęła.

Olvido skierowała się do kuchni. Odkąd matka odkryła jej ciążę,

dziewczyna obawiała się, że Manuela będzie usiłowała doprowa-

dzić do poronienia, dorzucając tajemny wywar do naczyń, które

pozostawiała na paleniskach, żeby córka zjadała resztki. Dlatego

dziewczyna postanowiła sama przyrządzać sobie posiłki, korzysta-

jąc z przepisów matki. Pani przyzwoitego domu powinna przecież

148

nie tylko upiec mężowi bułeczki z cynamonem i cytrynowe ciasto,

ale także przygotować najbardziej wyszukane dania. W wieku

swych szesnastu lat Olvido nie zdążyła poznać całej kulinarnej

mądrości Bernardy, ale nauczyła się wystarczająco dużo, żeby

nie umrzeć z głodu. Co więcej, wśród ścian kuchni znalazła do-

skonałe miejsce, by ekshumować ciało Estebana. Chęć żywienia

się nim szybko ustąpiła jednak wobec pragnienia rozkoszowa-

nia się wspomnieniami. Główki czosnku i cebuli spięte w warkocze,

ziemniaki, pomidory i papryki w wiklinowych koszykach, liście

laurowe, mięta, szałwia i inne zioła, ociekające krwią kury, rzeczne

pstrągi... Każdy składnik, którego Olvido używała do swoich po-

traw, służył seansom miłości. Myła je, czasami całowała, zawsze

wąchała przed pocałunkiem, głaskała, potem kroiła z płaczem,

ogrzewała w dłoniach lub w płomieniu paleniska, aż następował

punkt kulminacyjny.

Któregoś popołudnia w początkach sierpnia zajęła się przygo-

towaniem pieczeni z jagnięcia, kiedy mętny płyn utworzył kałużę

wokół jej stóp. Córka chciała wyjść na świat! Ołvido opuściła kuch-

nię, podtrzymując brzuch, i z trudem ruszyła na górę.

Urodziła w sypialni Clary, gdzie wszystko było przygotowane na

tę wyjątkową chwilę. Na toaletce czekały czyste ręczniki i nożyczki,

których użyła, żeby obciąć sobie włosy dzień po śmierci Estebana.

Zapach, jaki wydzielało pomieszczenie, nasilał się, w miarę jak

zbliżały się narodziny kolejnej córki z rodu Laguna. Pierwszy

haust powietrza, który wejdzie w płuca maleństwa, będzie za-

wierał aromat rodziny.

Przez kilka sierpniowych godzin letnia bryza gładziła włosy

i twarz Olvido. Naga na wielkim łożu cierpiała męki porodu. W sa-

lonie, siedząc przy zimnym wygasłym kominku, Manuela wy-

szywała petit point. Horyzont przysłoniła ciemność, gdy Ołvido

przykucnęła na podłodze. Purpurowy baldachim ćwiczył orien-

talny taniec na wietrze przysłanym przez noc. Pomiędzy strugami

uryny i krwi, wykrzyknęła imię ukochanego i wydobyła ze swych

Wnętrzności dziewczynkę o szarych oczach. Nożyczkami przecięła

Pępowinę. W pokoju na parterze Manuela używała innych, by

pozbyć się nadmiaru nici. Ołvido umyła dziecko w porcelanowej

miednicy, a z góry spoglądały na nią uważnie bursztynowe źre-

nice. Dzwony na kościelnej wieży wybiły radosną pieśń. Od śmierci

Estebana dźwięczały jedynie monotonnie przed niedzielną mszą

bądź w dni, kiedy w mieście odbywały się uroczystości albo śluby

dobrze urodzonych. Dziecko zaczęło płakać. Na drewnianej pod-

łodze zastygła szkarłatna kałuża. Ołvido owinęła dziewczynkę

miękkim ręcznikiem, w myśli nadając jej imię Margarita. Marga-

rita Laguna. Chwiejnie podeszła do łoża babki Clary i padła wy-

czerpana. Córeczka ssała jej pierś.

ROZDZIAŁ 11

Kiedy Margarita Laguna skończyła sześć miesięcy, kuchnię

Czerwonego Domu zdominował aromat kaszek i kleików.

Nikt nie wiedział, czy zmysłowość, którą okazywała dziew-

czynka już od postawienia pierwszych kroków, była wynikiem

radości i zaangażowania, z jakimi gotowała jej matka, czy orien-

talnego wpływu Kamasutry mającej swój udział w jej spłodzeniu.

Malutka Margarita miała smagłe jak Afrykanka piersi. Dym znad

potraw osmalał ją bardziej z każdym dniem, zwykle biegała nago,

zrywając z siebie ubranie. Najpierw były to pieluchy i niemowlęce

wdzianka, potem majteczki i sukieneczki z kokardkami. Wszystko,

co nie było wiatrem, drażniło delikatną skórę. „Nigdy nie czuje

chłodu", myślała Olvido i okrywała córeczkę peleryną miłości.

Manuela Laguna śledziła nagość wnuczki ukryta w zakątkach

domu albo za okiennicami, kiedy dziewczynka bawiła się w ogro-

dzie. Czuła do niej głęboką niechęć, zanim Margarita przyszła na

świat, a pewnego popołudnia wykorzystała krótką nieuwagę Ol-

vido i nachyliła się nad wózkiem. Odkryła wtedy znienawidzony

kolor oczu, które, jak sądziła, usunęła na zawsze. Wpadła w furię

i zarządziła mord kogutów. Odtąd, kiedy tylko dostrzegała szare

źrenice, oddawała się nowemu barbarzyństwu. Uzbrojona w nóż

do patroszenia drobiu obcinała główki róż, topiła karaluchy i sko-

lopendry w pachnącej kąpieli, którą im fundowała po tym, jak

je upolowała. Wiedziała jednak, że tym, co mogło uśmierzyć jej

gniew, było wychłostanie drobnego ciałka wnuczki trzcinową trze-

paczką, aż je unicestwi...! Wówczas może zdołałaby się uwolnić

od dręczącego ją oparu, który jak śmierć dopadł ją nocą, kiedy

wypchnęła syna nauczyciela przez okno. Wyziewu pachnącego

strachem i genitaliami młodego mężczyzny.

151

Olvido domyślała się uczuć i pragnień skrywanych przez matkę.

Potrafiła odczytać nienawiść w błysku jej oczu i w zbielałych pal-

cach, ściskających pachnącą lawendą rózgę wcześniej niż elemen-

tarz, którego uczyła ją tragicznie zmarła nauczycielka. Dniami

i nocami strzegła córki, jej zabaw pomiędzy wiciokrzewami i sto-

krotkami lub w sypialni z aromatem dębu. A jeśli w końcu ulegała

zmęczeniu i zasypiała, śniły jej się maleńkie białe trumny z ża-

łobnymi fotografiami małych dziewczynek płowiejącymi w słońcu.

Wtedy jej skóra wydzielała mocniejszą woń gotowanych jarzyn.

Któregoś dnia w połowie sierpnia 1942 roku, kiedy Margarita

skończyła pierwszy rok życia, Olvido wyszła z nią na przechadzkę

do zagajnika sosnowego. Za wielką granitową skałą odkryła mu-

licę ojca Imperio objuczoną sakwami, które wypełniały brzęczące

flaszeczki z olejami. Tuż obok na gęstym dywanie paproci leżał

ksiądz. Z rany na czole płynęła struga krwi. Ołvido ujęła go za

ramiona i oparła jego głowę na swoim łonie. W wieku siedem-

dziesięciu kilku lat mężczyzna stracił nabytą w koloniach atle-

tyczną budowę, z którą zjawił się w miasteczku, i przeobraził się

w starego człowieka o kruchych kościach kanarka. Dziewczyna

otarła ranę chusteczką. Jej córeczka zabawiała się zbieraniem

sosnowych igieł. Dochodziło południe, słońce topiło udrękę ojca

Imperio jak grudy śniegu. Koloratka na szyi wyraźnie go dusiła.

Olvido zdjęła ją i rozpięła górne guziki sutanny. Czerwona blizna

szczelnie opasywała zwiotczałą skórę na szyi.

- Musimy wytrwać, odwaga i nadzieja w Bogu... Wspięli się na

palmy, tchórzliwe sukinsyny. Zasadzka! Zasadzka! - majaczył

zakonnik.

Jego oczy wypełnił błękit Morza Karaibskiego.

- Zaprowadzę ojca do miasta, żeby ranę obejrzał lekarz - Ol-

vido oddarła pasek od ubrania i przewiązała go wokół głowy sta-

ruszka.

- Zostaw mnie miłosierdziu Bożemu, żołnierzu, i ratuj siebie.

Atakują nas czerwone mrówki!

Margarita kłuła dłoń matki sosnowymi igłami. Olvido ją zbesz-

tała, a roześmiane dziecko padło na paprocie. Ojciec Imperio,

zagubiony w selwie swojego obłędu, łapał się za gardło, które ku-

bański rebeliant właśnie próbował rozpłatać maczetą. Po chwili

152

obmacywał sutannę, szukając manierki, którą niegdyś nosił zawie-

szoną przy żołnierskim mundurze. Znalazł ją w swoich majakach

i uznał, że to święcona woda obmyła mu ranę i zatrzymała krwo-

tok dzięki medycynie cudów, tak jak to się zdarzyło ponad czter-

dzieści lat temu. Złoty skwar sączył się przez gałęzie sosen, omijał

ogromne głazy, a las płonął cykadami i aromatem tymianku.

- Czy ojciec może mi zarzucić rękę na ramiona?

Ale on spalał się z głodu i pragnienia pośród lian i spękanej

ziemi, aż znalazła go kubańska pustelnica, nakarmiła marmoladą

z juki i obłożyła mu gardło żółtym plastrem. Ten kolor wniknął

w zamęt jego wspomnień. Kiedy Ołvido podniosła go, żeby pomóc

mu się usadowić na mulicy, spojrzał na nią po raz pierwszy, ale

przed oczyma stanęła mu postać jej babki. W półśnie zakonnik od-

był podróż w głąb marzeń, które go dręczyły przez lata: to dziew-

czyna o oczach płonących bursztynem! Wołał Clarę wyschłymi

ustami. Nagle w zagajniku podniosła się niezwykła bryza, która

przeczesała ich włosy i uśmierzyła palące ukłucia tropikalnych

insektów. Olvido posadziła mężczyznę na mulicy. Przez chwilę

utrzymał się prosto, czując obecność tej, której od dawna nie było

wśród żywych. Ołvido pogłaskała czerwoną bliznę, lecz to nie był

jej dotyk. Ojciec Imperio jeszcze bardziej pogrążył się w przeszło-

ści, znów miał szerokie ramiona, ciemne włosy, a jego oczy wy-

pełniała determinacja.

- Nie przekreślaj swojego życia dla zemsty. Pozwól mi siebie

ocalić - wyszeptał, zanim zwalił się na szyję zwierzęcia.

Ołvido wzięła córeczkę na ręce.

- Chwyć się mocniej mulicy, ojcze, nie mów już nic, musisz

oszczędzać siły - ujęła wodze i skierowała się w stronę miasteczka.

Dźwięczały kołyszące się sakwy. Wiatr ustąpił i nasilił się żar

południa.

Ojciec Imperio zmarł po dwóch dniach na atak apopleksji. Wła-

dze miasta zarządziły tydzień żałoby. Ze stolicy przysłano innego

księdza, który miał odprawić pogrzeb. Był to człowiek po trzy-

dziestce, gruby, o czerwonej twarzy. Nazywał się Rafael Arizpicoitea.

W dzień pogrzebu Manuela Laguna usadowiła się w powozie

i Poczekała, aż Ołvido i jej córka zrobią to samo. Mimo że nie

rozmawiały ze sobą od nocy, gdy umarł Esteban, nadal jeździły

razem do kościoła. Po dokonaniu wielu darowizn Manuela zajmo-

wała jedną z ławek w pierwszym rzędzie, natomiast Olvido wolała

zostać w ostatniej z maleńką Margaritą.

„Odszedł od nas ojciec Imperio - szeptały chustki i żałobne szale,

tłocząc się przy drzwiach kościoła. - Odszedł od nas, i nie będzie

już takiego, który by mówił jak on, który wyciśnie z nas łzy wiary,

stojąc na ambonie z rozpostartymi ramionami".

Manuela przechadzała się pomiędzy najbardziej szanowanymi

parafianami i przyjmowała ich pozdrowienia z godnością królowej.

A Olvido nadal szukała szarych oczu Estebana wśród wiernych,

żeby dzwony mogły zabrzmieć cudowną melodią. Ale kobiety pa-

trzyły na nią z wymówką, jakby to ona była winna śmierci pro-

boszcza, widziano przecież, jak prowadziła mulicę z udręczonym

ciałem starego człowieka, wciąż pełna godnej potępienia nadzwy-

czajnej urody. Przestały ją nazywać Laguną od kapelusza, żeby

teraz odnosić się do niej jako do Laguny od zmarłego chłopca.

Mężczyźni jednak oglądali ją z ciekawością podszytą pożądaniem,

i częstując się po mszy winem w gospodzie, niektórzy z nich ubo-

lewali, że nie sprzedaje swych wdzięków jak niegdyś prostytutka

o złotych oczach.

Po pogrzebie ojca Imperio sierpień odświeżył świat deszczem,

który w nocy zamienił się w grad. Głód zagościł w kilku żołądkach

miasteczka, których łzy rosły jak gradowe kule, niespecjalnie świa-

dome, czy martwi je bardziej strata wspaniałego człowieka, czy

dopadająca ich bieda i okres czarnego chleba. Widziano chłopca

ze straganu od czarnego rynku, jak przeskakuje mur cmentarza,

gdy wyszedł księżyc. Ktoś opowiadał, że korzystając z osłony nocy

i ostrego gradu, kilku żołnierzy zeszło z gór; chcieli pożegnać pro-

boszcza, który w podziemiach kościoła ukrywał ich przed gwar-

dzistami. Przez cały tydzień po pogrzebie grób ojca Imperio nie

pozostawał ani przez chwilę samotny. W dzień zjawiali się wierni

słuchacze jego niedzielnych kazań, w nocy republikańscy banici.

Odkąd oddziały Guardia Civil stanęły przy grobie, jedynymi

gośćmi na cmentarzu okazały się sroki drzemiące w chłodzie płyty

nagrobka, chroniące się przed powracającym ciepłem sierpnia.

Wreszcie, gdy gwiazdy nocy oblepiły ich trójgraniaste kapelusze,

oddziały musiały wrócić do koszar bez więźniów.

Cmentarna bieganina utrudniła Olvido wizyty na grobie Este-

bana. Leżał pochowany obok ojca. UKOCHANY SYNU I NAJ-

DROŻSZY BRACIE, SPOCZYWAJ W POKOJU, modliło się epita-

fium wygrawerowane na płycie nagrobnej, która zagłębiała się

w ziemię jak ozdobny grzebyk we włosy. Kiedy grabarz tuż po

szóstej zarzucał łańcuchy na pręty bramy, Olvido i jej córka opusz-

czały kryjówkę w grobowcu szlacheckiej rodziny. Na początku

sroki skrzeczały głośno, żeby zawiadomić grabarza mieszkają-

cego w pobliskiej chałupinie o obecności intruzów. Olvido rzu-

cała kamieniami w ich błyszczące pióra, tak że szybko zaczęły

się wzajemnie tolerować. Po zamknięciu bramy sroki zajmowały

się patrolowaniem cmentarnych ścieżek w poszukiwaniu błyszczą-

cych przedmiotów, które zgubili przygnieceni żalem uczestnicy

konduktów, a Ołvido siadała przy grobie ukochanego, na ziemi

ciepłej od bezwładnej mieszaniny pocałunków. Opierała głowę na

kamiennej płycie, wyciągała nogi i czytała głośno poezję świętego

Jana od Krzyża pod osłoną duchów, a tymczasem Margarita za-

bawiała się, grabiąc ziemię, stawiając i burząc kopczyki. Czasami

jej matka przerywała lekturę i bawiła się z dzieckiem, w wieku

siedemnastu lat wciąż jeszcze odnajdując w sobie dziecięce pier-

wiastki. Grób pokrywał się kopczykami, które dawały schronie-

nie wspomnieniom. Jeden krył zapach trocin przyklejających się

Estebanowi do uszu, inny mroźne uściski pod dębami. A kiedy

popołudnie zasypiało, a cmentarz oddawał się w ręce zmierzchu,

kości zmarłych błyszczały jak gigantyczne robaczki świętojańskie

w ossuarium, płyty grobowe skrzyły się purpurą, cienie cyprysów

atakowały ścieżki czarnymi włóczniami. Olvido wtulała policzek

w grób i mówiła do Estebana przez zęby, te same, które błysz-

czały w uśmiechu, gdy była dziewczynką. Wspominała posiłki

przygotowywane w kuchni Czerwonego Domu, przyprawione

wspomnieniami, i przysięgała ze łzami, że nigdy go nie zapomni.

Kiedy Margarita skarżyła się, że jest głodna, Olvido wygładzała

Powierzchnię grobu, układała na nim gałązki kwiatów, aby nie

odkryto jej obecności, i pod osłoną ciemności przeskakiwała mur

w jego najniższym miejscu, z dzieckiem zawieszonym na szyi.

Kiedyś przy wyjściu z kościoła siostra Estebana zagroziła, że po-

wyrywa jej wszystkie włosy, jeśli odkryje, że to ona odwiedza

grób w godzinach nocnego lunatykowania.

155

- Nic ci do niego, i temu bękartowi też - odezwała się do niej,

patrząc na dziewczynkę z ukosa. Matka Estebana śledziła scenę

z oddali, ściskając czarną chusteczkę.

Ale Olvido nadal odwiedzała grób, ponieważ ziemia, która od-

dychała wspomnieniami, utrzymywała ją przy życiu; ziemia, mi-

łość do córki i żądza zemsty na Manueli Lagunie, jaką odczuwała

całym swoim jestestwem. Nie mogła pozwolić, żeby matka zapo-

mniała o tym, co zrobiła. Z czasem, po wielu nocach wypełnionych

czuwaniem i chronieniem córeczki zaczęła w jej głowie kiełko-

wać myśl, żeby opuścić Czerwony Dom i okolicę. Przypominała

sobie słowa ojca Imperio wyprostowanego na mulicy. Pakowała

wtedy ubrania swoje i córki do walizki, którą znalazła zakurzoną

na poddaszu, ale rozpakowywała ją następnego dnia, widząc, jak

w kuchni Manuela zajada z apetytem żołądki. „Niech nas widzi -

myślała - niech wie, że plany, do których realizacji tak dążyła, ni-

gdy się nie spełnią. Jej porażka ma naszą twarz".

Odtąd jej młodość spędzała dni ukryta w grobowcu, czekając

nadejścia godziny szóstej po południu. Dziewczyna przesypiała

sjestę w objęciach chłodnych od wieczności, którą emanował ka-

mień. Wiatr wiejący od pobliskich gór przynosił rześki zapach

sosen i paproci.

Jedyną osobą, która odkryła jej obecność na cmentarzu, był oj-

ciec Rafael. Pozostał w miasteczku po przeprowadzeniu formal-

ności związanych z pochówkiem swego poprzednika. Kumoszki

w żałobie nazywały go ojcem gigantem, ponieważ był nie tylko

gruby i niewyobrażalnie szeroki w ramionach - musiano mu szyć

sutanny na wymiar - ale także odznaczał się niebywałym wzro-

stem. Z pochodzenia był Baskiem, oglądał świat jasnymi oczyma

i miał blond włosy. Gdy głosił swoje pierwsze niedzielne kazanie,

podłoga ambony zaczęła pękać pod ciężarem zbliżonym do wagi

jucznego zwierzęcia i ojciec Rafael był bliski upadku z wysokości.

Trzeba było konstrukcję wzmocnić stalowymi blachami, lecz po-

mimo tego podczas niedzielnych mszy bardziej niż jego wywa-

żonymi kazaniami wierni byli zaaferowani rozważaniem, czy ten

potężny mężczyzna nie roztrzaska sobie głowy o płyty kościelnej

posadzki, ponieważ niektóre gwoździe wypadały ze skrzypią-

cych desek. Ale kazania, podobnie jak charakter, były jedynymi

ułożonymi elementami w życiu ojca Rafaela. Kiedy kroczył przez

156

świat, towarzyszyła mu kakofonia dźwięków i drgań. Czy to na

łąkach, na bruku ulic, czy na posadzkach domów - kroki nowego

proboszcza wszędzie rozbrzmiewały z siłą huku dział. Nigdy nie

mógł zbliżyć się do jakiegoś miejsca tak, by jego nadejście nie przy-

pominało szarżującego słonia. Jakby ziemia zwracała echo jego

kroków. W dzień, w którym zjawił się w kościele, żeby poprowa-

dzić uroczystość pogrzebową ojca Imperio, wierni pomyśleli, że

ich spokojne miasteczko znalazło się w strefie zagrożonej sejsmicz-

nie. Drżało wszystko: granatowa Biblia na ołtarzu, komunikanty

w cyborium, żałobne kokardy ze wstęgi przyczepione do ławek.

Nawet wino marszczyło się w kielichu, przepowiadając tężyznę

nowego duszpasterza.

I choć mieszkańcy miasteczka bardzo się starali, nigdy nie

udało im się przywyknąć do drgań poprzedzających przybycie

ojca Rafaela.

- Oto nadchodzi gigant - mówiły staruszki zasiadające w ulicz-

kach, a nieliczne zęby, jakie im pozostały, kiwały się w dziąsłach.

- Już się zbliża - mówiły te, które wolały przebywać w domach,

i biegły doglądać porcelanowych naczyń w kredensach.

Kiedy wierni upewnili się, że ambona wytrzyma ciężar dusz-

pasterza i że do miasta nie nadciąga trzęsienie ziemi, zaczęli tęsk-

nić za porywającymi mowami ojca Imperio. Zwłaszcza ci, którzy

słuchali ich przez ponad czterdzieści lat, nudzili się statycznymi

oczywistymi wywodami ojca Rafaela.

Hałas towarzyszący proboszczowi kontrastował jednak z jego

uprzejmym sposobem bycia. Był to człowiek powolny i praktyczny;

kochał naukę, żywił natomiast odrazę do wszelkiej aktywności fi-

zycznej. Nigdy nie przebijał się przez góry usadowiony na mulicy

ojca Imperio, żeby udzielić ostatniego namaszczenia pasterzom

bądź wiernym, którzy żyli z dala od miasta. Biedne zwierzę zresztą

nie zniosłoby takiego ciężaru. A kiedy nadeszła jesień, a wraz z nią

mgła nieszczęsnych duchów, Dzwonnik wybił godzinę modłów za

cierpiących w czyśćcu, lecz bramy kościoła pozostały zamknięte.

Nowy proboszcz uznał legendę za zjawisko atmosferyczne, a chło-

pak ze swoim straganem, stare kobiety wymieniające soczewicę

i zbiegowie wymieniający pocałunki i uściski - wszyscy oni mu-

sieli poszukać sobie innych miejsc, by ukryć się po przemarszu

dusz zmarłych rycerzy.

157

Kiedy ojciec Rafael punktualnie o szóstej pojawił się na cmen-

tarzu, jego kroki zmieniły się w fale sejsmiczne, które poruszyły

groby. Kości zmarłych zaczęły uderzać jedna o drugą w trumnach

i w ossuariach, wydając posępny chrzęst, zakłócający ciszę zmierz-

chu. Mała Margarita bawiąca się grudami ziemi, pod którymi leżał

jej ojciec, zaczęła rozpaczliwie płakać. Zadrżały cyprysy, zawiro-

wały w powietrzu sroki, zgrzytnęły kamienne płyty. Ołvido roz-

poznała w tym hałasie nadejście nowego proboszcza, porwała

dziecko w objęcia i pobiegła schronić się w grobowcu. Ale wystar-

czyły dwa długie kroki w stronę, z której dochodził płacz małej,

i ksiądz stanął obok nich.

- Cmentarz jest zamknięty, panienko - powiedział bez śladu

zaskoczenia na twarzy.

- Przyniosłyśmy kwiaty dla bliskiej osoby, minęła godzina szó-

sta i... Co za ulga, że ojciec nas znalazł!

- Dotykanie grobów to profanacja, moja panno, bardzo brzydka

rzecz - ksiądz widział paznokcie Ołvido pobrudzone ziemią.

- Tu spoczywają szczątki jej ojca - odpowiedziała dziewczyna,

głaszcząc główkę małej.

Margarita przestała płakać, a jej oczy, wilgotne i zalęknione,

badały potężną postać ojca Rafaela.

- To, co zostało z jej ojca, należy już do Boga i do tej poświęco-

nej ziemi. Nie chcę tu więcej oglądać takiego bezbożnego zacho-

wania, albo będę musiał wezwać gwardzistów.

Towarzyszył im aż do krat ogrodzenia, po czym wrócił, by

znów zapuścić się w cmentarne ścieżki i zbadać uszkodzenia, ja-

kie ostatnie deszcze poczyniły na dachach grobowców. Nie domy-

ślał się nawet, że jego spacer może się stać przyczyną znacznie

większych zniszczeń.

Po ostrzeżeniu ojca Rafaela Olvido przez jakiś czas zaprzestała

odwiedzania cmentarza po zamknięciu bramy. Jednak potrzeba

bliskości Estebana skłoniła ją do powrotu mimo obaw, że gwardzi-

ści ją pochwycą, a jej córka dostanie się pod opiekę Manueli. Ta

myśl tak ją przerażała, że ograniczyła tajemne wizyty do jednej

w miesiącu. Jednocześnie Margarita rosła, a wraz z nią pęczniała

nienawiść Manueli do dziewczynki. Kiedy mała skończyła sześć lat,

Ołvido, pokonana przez bezsenność i ciągły niepokój, postanowiła

158

zabrać ją z miasta. Poza tym dziewczynka osiągnęła już odpo-

wiedni wiek, aby pójść do szkoły, i młodą matkę martwiła myśl, że

inne dzieci sprawią córce tyle cierpień co jej. Było bez znaczenia,

że nowa szkoła powstała dzięki darowiźnie jej babki; nadal były

przeklęte, nadal pozostawiały za sobą tchnienie wstydu.

Aby zrealizować swój zamysł, poprosiła o pomoc prawnika,

który zarządzał rodzinnym majątkiem. W tym czasie krążył po

mieście i okolicach srebrnym samochodem najnowszego typu,

z klaksonem, który płoszył osły i wywoływał biegunkę u kur. Ol-

vido zobaczyła go po raz pierwszy tuż po urodzeniu Margarity.

Pojawił się niespodziewanie w Czerwonym Domu, żeby omówić

z Manuelą jakąś pilną sprawę. Otworzyła mu drzwi ubrana w kwie-

cisty szlafrok, spod którego wymykały się nabrzmiałe mlekiem

piersi, rozpuszczone włosy opadały jej na ramiona, a oczy wy-

pełniało chłodne cierpienie. Od tej chwili prawnik postanowił ją

uwieść za pomocą niezliczonych listów, w których wyznawał jej

swój podziw i chęć odbycia tajemnego spotkania. Posyłał jej także

prezenty - bukiety margerytek i róż, naszyjniki z purpurowego

korala, srebrne drobiazgi - i zjawiał się w Czerwonym Domu pod

jakimkolwiek pretekstem, żeby zachwycać się na nowo czarują-

cymi atrybutami bogini. Ona nigdy nie odpowiadała na jego listy,

prezenty zwracała podczas kolejnej wizyty, a jego samego trakto-

wała ozięble. Jednak w dniu szóstych urodzin córki usiadła przy

biurku i prosząc Boga, żeby padało, żeby przyszedł wielki potop,

napisała ten oto list:

Drogi Panie,

proszę, by Pan powiadomił matkę, że posyłam córkę do internatu

do stolicy, gdzie będzie przebywała przez cały rok, oprócz świąt Bo-

żego Narodzenia i letnich wakacji. Proszę też, żeby pomógł mi Pan

wybrać odpowiednią szkołę, aby Margarita otrzymała właściwe wy-

kształcenie.

Łączę wyrazy wdzięczności

Olvido Laguna

Prawnik, który był już przygarbionym sześćdziesięciolatkiem,

otrzymał wiadomość kilka dni później o godzinie pierwszej. Słu-

żąca podała kopertę na srebrnej tacy, tej samej, na której przyniosła

159

mu późne śniadanie. Kiedy pochłonął grzankę z oliwą i czosnkiem,

zamyślony przeczytał list i, kierowany instynktem, położył dłoń na

swoim kroczu. Poplamił tłuszczem elegancki jedwabny szlafrok,

sapnął z wściekłością i zakrztusił się czosnkową grzanką.

- Przyjdź i zabierz to wiejskie paskudztwo, i przynieś mi grzanki

z masłem i cytrynową konfiturą! - huknął do służącej.

Powrócił, zachwycony, do zgrabnej kaligrafii listu; pomyślał

o błękitnej głębi oczu, o biodrach jak górski strumień, o piersiach

jak wielkie dojrzałe figi... Jego ręka powróciła na krocze i znów

poplamił jedwabny szlafrok.

Po kilku godzinach, ubrany w garnitur z alpaki, napisał kilka

słów do Olvido, powiadamiając ją, że z najwyższą przyjemnoś-

cią akceptuje jej polecenie, wyrazy najwyższego oddania, bardzo

zobowiązany, padam do nóg, ja niżej podpisany... Wszystko na

złotym bileciku.

Internat, który adwokat wybrał dla najmłodszej z rodziny La-

guna, mieścił się w klasztorze sióstr augustianek, położonym na

obrzeżach Madrytu. Wiadomość tę prawnik przekazał Manueli

podczas jednego z czwartkowych spotkań. Kobieta z uśmiechem

zatarła ręce w białych rękawiczkach; stracić z oczu szare źrenice

wnuczki i odsunąć od Olvido piętno samotnej matki, było tym,

czego najbardziej sobie życzyła na tym etapie życia. Nadal żywiła

nadzieję odzyskania władzy nad nieposłuszną córką i teraz właś-

nie nadarzała się ku temu jedyna sposobność.

- Cieszę się, że pani akceptuje moje poczynania w tej kwestii.

On także w duchu uczcił wyjazd Margarity. Wyobrażał sobie

młodą matkę nagą na gładkich chłodnych prześcieradłach, okazu-

jącą mu wdzięczność w wolnym od pracy biurowej czasie.

Od tego posunięcia, którego dokonał z taką starannością i pośpie-

chem, zawsze, gdy Manuela i Olvido musiały podzielić się jakimiś

informacjami, czyniły to za pośrednictwem prawnika. On czytał Ma-

nueli list jej córki i kiedy ta wypluła odpowiedź, prosił Olvido, żeby

zaszła do pokoju przy jego biurze przy głównej ulicy - zawsze po

zapadnięciu zmroku i zawsze tylnymi drzwiami - żeby wyświad-

czyć pani przysługę, droga przyjaciółko, i osobiście przekazać wolę

mojej chlebodawczyni; szczerze oddany, zawsze do usług, ja niżej

podpisany - na złotym bileciku. Postscriptum: uwielbiam panią-¦¦

160

Za mahoniowym biurkiem, wciśnięty w białą koszulę i wło-

ski krawat, ogłaszał Olvido postanowienia Manueli, jakby to były

nobliwe wersy Don Juana Tenorio. Łysina i skrzydełka nosa lśniły

potem od nagromadzonego pożądania.

- Kochana Olvido - otwierał szufladę biurka - czy zechce pani

przyjąć ten skromny prezencik? - na stole pojawiało się etui z ele-

ganckiej skóry.

- Drogi przyjacielu, już dość wyświadczył mi pan przysług -

oczy Olvido ciemniały.

Prawnik podnosił się z fotela w stylu hiszpańskim i kładł bladą,

pełną starczych plam rękę na jej szczupłym ramieniu.

- Proszę się nie wahać prosić o cokolwiek, sprawia mi ogromną

przyjemność pomaganie pani w najbardziej wyszukany sposób -

mruczał.

- Gdyby był pan tak uprzejmy i wysłał część pieniędzy matki

na rachunek z moim nazwiskiem, byłabym dozgonnie wdzięczna.

Jestem już dorosła - usta Olvido, szepcząc, muskały ucho męż-

czyzny.

- Ależ, droga przyjaciółko, musi pani zrozumieć, że...

Ona nie ustępowała, nalegając tym rozpalającym szeptem.

- Cóż mogę począć, kochana Olvido, nie sposób pani odmó-

wić. Oczywiście, córce niczego nie zabraknie. Tak, pani wie, jak

mi podziękować... - kilka kropel śliny padło na klapę drogiej ma-

rynarki, i wtedy usłyszał głos żony wzywającej go na kolację, jak

pomruk drapieżnika z otchłani jaskini.

Szkoła sióstr augustianek była pałacykiem z kamiennymi fasa-

dami i gotyckimi oknami. Posiadłość należała do sekretarza króla

Filipa II. Wznosiła się samotnie na wzgórzu w pobliżu Madrytu

i z drogi wiodącej do bram pałacyku jego sylwetka przypominała

średniowieczne opactwo. Otaczały go mury obrośnięte krzacz-

kami stokrotek, kolczastymi jeżynami i gęstwiną bzu. Tam miały

zwyczaj przychodzić psy z sąsiedztwa, aby wyć i parzyć się, gdy

tylko zapadała noc. Brama klasztorna - którą mniszki zamykały na

°kres od południa do odprawienia porannych modlitw - błyszczała

grubymi ćwiekami z kwadratowymi główkami, jakby to była ma-

china tortur. Plac rozciągający się za ogrodzeniem był przestronny

i mocno nasłoneczniony. Mieścił ogród różany i ogródek warzywny

z krzewami pomidorów, sałatą i ogromnymi pióropuszami szczy-

piorku. Była tam również polana z wierzbami płaczącymi, gdzie

dziewczynki bawiły się skakanką lub wyszywały swoje robótki

pod melancholijnym baldachimem drzew, a także boisko, żeby

urządzać turnieje gry w klasy czy biegi sztafetowe.

Od momentu, kiedy zjawiła się w szkole, ogród stał się ulubio-

nym miejscem Margarity Laguny. W wolnych chwilach spacero-

wała jego ścieżkami, żeby odetchnąć świeżością, która przenosiła

ją do Czerwonego Domu. Ale kiedy jesień rozpostarła skrzydła nad

miastem, ogród zamilkł bez kwiatów, a dziewczynka po raz pierw-

szy poczuła, czym jest tęsknota. Musiała poczekać na przyjście

wiosny - pośród deszczowych popołudni i kartek zapełnionych

literami - by na nowo wdychać swe wspomnienia.

W kwietniu uczciła powrót szkarłatnych maków, krzewów gera-

nium i hortensji, zrzucając szarą spódniczkę i sweterek w kolorze

morskiego błękitu - elementy szkolnego mundurka - i zanurzyła

się naga w zieleń łąki, pod wierzbami. Zanim koleżanki ją odkryły

i zaczęły się z niej śmiać, zanim któraś z sióstr - gniewnie powie-

wając polami zakonnego welonu - rzuciła się na jej ciało, żeby je

okryć szorstkim kocem poszarpanym pazurami kota z zakrystii,

Margarita Laguna czuła się jak w Czerwonym Domu: oczy miała

zamknięte i pozwalała słońcu błądzić po skórze. Zakonnica zapro-

wadziła ją do gabinetu siostry dyrektor korytarzem wypełnionym

kaskadami śmiechu i docinków. Swoim bezwstydnym zachowa-

niem popełniła ciężkie wykroczenie przeciw dyscyplinie, jeśli to

się powtórzy, zostanie wydalona ze szkoły.

Następnego ranka, kiedy dziewczynka znów poczuła pieszczotę

słońca i zapach kwiatów, siłą musiała powstrzymać pragnienie

rozebrania się na wilgotnej ziemi. Do wieczora drapała się po ca-

łym ciele, które dusiło się wewnątrz ubrania, a kiedy zapadła noc,

przyszła jej do głowy zbawienna myśl. Zakonnice zabroniły jej

zdejmowania mundurka, ale nic nie wspomniały o bieliźnie. Od-

tąd Margarita Laguna podjęła decyzję, by już nigdy nie zakładać

majteczek bawełnianych albo obszytych perełkami z kokardkami-

Jej dziewczęca wagina mogła rosnąć nieskrępowana dzięki wia-

trom i promieniom słonecznym, które docierały do niej, szydząc

ze sztywnego szkolnego uniformu.

W porze letnich wakacji Margarita wróciła do Czerwonego

Domu. olvido czekała na nią na stacji kolejowej położonej kilka kilo-

metrów za miastem. Prawnik wybrał dobrze wychowaną, przyzwo-

itą panią, by towarzyszyła dziewczynce w drodze. Kiedy Margarita

wysiadła z wagonu pierwszej klasy, pobiegła przez peron prosto

w ramiona matki. Wspaniałe kasztanowe włosy, odziedziczone po

prababce, miała splecione w dwa warkocze, a szare oczy błyszczały

z powodu bliskości ziemi, gdzie spoczywał jej ojciec. Lokomotywa

wyrzuciła kilka porcji dymu i nagle pomiędzy nimi wyrosły zie-

lone mundury gwardzistów, którzy poddawali pasażerów kontroli,

jeśli jakiś koszyk bądź walizka wydały im się podejrzane. Poszu-

kiwali czarnorynkowych produktów.

- Tak bardzo za tobą tęskniłam! - rozpłakała się wzruszona

Ołvido.

Przyzwoitka wysiadła z wagonu objuczona bagażem dziew-

czynki, który jednak nie wzbudził żadnych podejrzeń gwardzi-

stów. Przekazała Olvido relację z podróży i rozsiadła się na ławce,

oczekując na pociąg powrotny do stolicy.

- Mamo, mamusiu, czy będę mogła znów opalać się nago

w ogrodzie?

- Ale tylko za wiciokrzewami, jeśli masz na to ochotę.

- Świetnie! - przyklasnęła z radości dziewczynka. - W szkole

nie pozwolili mi zdejmować mundurka, a ja tak chciałam zanur-

kować w słońcu!

- W szkole nigdy niczego nie wolno ci zdejmować, jedynie

w domu.

- Już to wiem! Najpierw było mi smutno, ale potem wymyśliłam,

że mogę nie wkładać bielizny, i nikt się nie dowiedział! - dodała,

zadzierając nieco brzeg spódniczki. Jędrny i różowy pośladek za-

lśnił na peronie.

- Mała buntowniczka! - Olvido uśmiechnęła się. - Jesteś bardzo

Podobna do swojego ojca. Ona mu powiedziała, żeby nie wracał,

ale on wrócił.

- Dokąd wrócił, mamusiu? I kto tak do niego powiedział?

- To dawna historia.

- Jeśli nie chcesz, nie opowiadaj mi jej.

Dziewczynka szła peronem, otoczona ramieniem matki.

- A jak się miewa babcia?

- Jest coraz bardziej chora, dokucza jej okropny artretyzm.

- Art-re-tyzm. Jakie to trudne słowo. Czy myślisz, że w tym

roku odezwie się do mnie?

Opuściły już stację kolejową. Niebo przemierzyło stado jaskó-

łek. Czekał na nie stary powóz zaprzężony w siwego konia, który

zastąpił czarnego - tamten padł ze starości.

- Lepiej, żeby babcia nie zbliżała się do ciebie, i ty także powinnaś

jej unikać. Ona złamie ci serce. Nie może was łączyć żadne uczucie.

- Skoro jest taka zła, dlaczego z nią mieszkasz?

Z pobliskich pól dochodziło granie cykad.

- Nie mogę pozwolić, żeby zapomniała...

Podczas letnich wakacji Olvido i Margarita czytywały opowiada-

nia i wiersze, rozparte w wygodnych fotelach na ganku, w świetle

południa. Na początku to matka czytała córce, ale kiedy Margarita

już sprawnie potrafiła żonglować literami, zwykle prosiła, żeby się

zamieniły - zwłaszcza przy lekturze świętego Jana od Krzyża. Ol-

vido z przyjemnością słuchała głosu dziewczynki, podobnego do

szemrzącej wody, błądząc wtedy wzrokiem w kierunku cmentarza.

Piekły też ciasta i ciasteczka i chodziły na długie spacery, aż do wy-

pełnionej aromatem miłości dąbrowy, plotły warkocze jedna drugiej

i stroiły je stokrotkami albo fioletowymi kwiatuszkami wiciokrzewu,

jakby były leśnymi driadami. W ogrodzie Czerwonego Domu zaj-

mowały się warzywami i, oczywiście, wylegiwały się nago w słoń-

cu, choć mężczyźni z miasteczka łamali sobie kości, kiedy zza wy-

sokiego muru usiłowali podejrzeć, jak tuż obok jej nieślubnej córki

brązowieje cudowne ciało najpiękniejszej kobiety świata.

Tymczasem Manuela, strącona z piedestału, obserwowała je

z daleka, żeby nie wzbudzić podejrzeń. Nadal urządzała rzezie

drobiu. Były to tak brutalne mordy, że nieszczęsne ptaki wydawały

z siebie wręcz poematy przerażenia, kiedy ich oprawca wracał do

Czerwonego Domu. Inne ofiary Manueli - skolopendry, karaluchy

i róże - były w nieco lepszym położeniu. Ich egzekucje nie były tak

krwawe, ponieważ mniej uśmierzały jej gniew i nie zwracała się

przeciwko nim tak często. To, czego naprawdę chciała ta poskrę-

cana artretyzmem kobieta, to odzyskać władzę nad córką. Olvido

nie miała jeszcze trzydziestu lat, nadal istniał więc cień nadziei,

że poślubi zamożnego, przyzwoitego człowieka.

Wakacje Margarity upływały zbyt szybko dla jej matki. Rok za

rokiem, kiedy zbliżała się data wyjazdu, kiełkowała w niej myśl,

że córka nie pojedzie już do internatu. Wówczas powracały jednak

dręczące koszmary pełne małych trumienek i fotografii zmarłych

dzieci. „Pozwól jej wrócić do Madrytu - przekonywała Olvido samą

siebie, gdy na kuchennym stole pęczniały bułeczki z cynamonem -

u sióstr będzie bezpieczna, tam nikt nie wyrządzi jej krzywdy". Dni

upływały bardzo szybko, a ona, jak zwykle, odprowadzała dziew-

czynkę na stację kolejową i przekazywała opiekunce, żeby razem

odbyły podróż do stolicy. Lokomotywa wyrzucała biały gwizd i po-

ciąg ruszał. „Żegnaj, córeczko - szeptała zanurzona w tchnienie

cynamonu - bądź szczęśliwa". Szyny jęczały, wagony spoglądały

szklanymi oczami na smutek Olvido. Peron zdawał się pachnieć

mchem, deszczem, lawendą... Ruszała wtedy pospiesznie na cmen-

tarz, ukrywała się w grobowcu, a kiedy mijała godzina szósta, kładła

się na grobie Estebana i leżała tam, dopóki nie obudziły jej poranne

skrzeczenia czujnych srok. Z ustami pełnymi ziemi i palcami prze-

siąkniętymi zapachem kwiatów, wracała do Czerwonego Domu. Ma-

nuela ukryta w kuchni jak w okopach darła koguty z pierza. Słyszała,

jak córka idzie po schodach i kieruje się do pachnącej dębowym

lasem sypialni. Pozwalała jej na to, dalej ostrząc nóż. Rozpierała

ją radość. „Doskonale - mruczała, zlizując krople krwi, które po-

plamiły jej drapieżnie wykrzywione wargi - w następne wakacje

znajdę okazję, żeby się nią zająć..."

Kiedy Margarita Laguna skończyła trzynaście lat, jej babka speł-

niła swoją groźbę. Tego sobotniego popołudnia w miasteczku poja-

wiło się kino objazdowe, jak to bywało przed wojną. Racjonowanie

żywności się skończyło, a podniebienia starych kumoszek znów

mogły się cieszyć smakiem białego chleba i soczewicy wolnej od

robactwa. Gwardziści nie włóczyli się już po górach w poszukiwa-

niu zbiegów, a młodzi ludzie mogli beztrosko trwonić kieszonkowe

na bilety. Na placu trwały już przygotowania do specjalnej projekcji.

Jakiś nieszczęśliwiec rozstawiał składane krzesła. Niedawno opuścił

Więzienie, teraz starał się zarobić na życie, lecząc alkoholem wspo-

mnienie po kulach i pobycie za murami. Manuela widywała go, jak

°bok kamiennej ściany tryskającej wodą opróżnia butelkę wina.

Tym razem poczekała, aż się ściemni, i ulokowała wykręcone

artretyzmem ciało w swej bryczce. Ruszyła do miasta. Znalazła

mężczyznę śpiącego w jakimś zaułku, zaślinionego i półnagiego.

Miasteczko było poddane magicznemu cieniowi kina, właśnie wy-

świetlano film Witaj nam, Mr. Marshall. Manuela wymierzyła leżą-

cemu kopniaka, a kiedy otworzył załzawione oczy barwy orzecha

laskowego, sypnęła mu na pierś garść banknotów.

- Rozbij jej głowę kamieniem - poleciła.

- Komu, proszę pani? - mężczyzna dotykał pieniędzy drżącą

dłonią.

- Rozbij jej głowę - powtórzyła z uporem. - Muszę się przeko-

nać, czy ma w środku te same ekskrementy, co jej ojciec.

- Co za okropieństwa pani wygaduje! Jestem nędzarzem, ale

nie mordercą.

- Jutro w samo południe nim będziesz - Manuela rzucała mu

na twarz kolejne banknoty. - Wszystkie pieniądze możesz prze-

znaczyć na wino, nawet na prawdziwą whisky. Zabijesz ją jutro,

a teraz powiem ci, gdzie ją znajdziesz. Nie zawiedź mnie!

Mężczyzna pociągnął długi łyk alkoholu i schował pieniądze

do brudnych, zawszonych spodni.

Budziła się upalna niedziela, sierpień przyklejał się do skóry. Bli-

sko południa wróble usadowiły się na wierzchołkach drzew, w po-

szukiwaniu cienia, a omdlałe pszczoły wylegiwały się na różach.

W zielonej gęstwinie słońce padało na dziewczęce ciało Margarity

Laguny. Mężczyzna znalazł otwartą bramę, dostrzegł napis na żela-

znej wstędze - „Zapraszamy do Czerwonego Domu". Nie potrafił go

przeczytać, ale poczuł chłód. Pomiędzy jednym a drugim haustem

z nowej butelki zagłębił się w bujną roślinność ogrodu. Usiłował

przypomnieć sobie wskazówki Manueli. Zostawił za sobą kamienną

drogę, którą zarastały pęki stokrotek, i zmierzał do swego przezna-

czenia. Serce domagało się więcej i więcej wina... Wiele razy był

gotów się zatrzymać. Nikt go jednak nie zobaczył. Wreszcie, po

pokonaniu warzywnych grządek, odkrył jasną plamę, a urzeka-

jąca woń wiciokrzewu odurzyła go mocniej niż najlepszy koniak.

Wtedy, w samym środku tego raju, zrozumiał, kogo ma zabić. Zo-

baczył różowawe szczupłe plecy, kształt dziewczęcego ciała, z któ-

rego sterczała drobna pierś, pośladki migoczące cieniem gry łydek

i stóp. Kasztanowe włosy były rozpuszczone, a koniuszek języka

wspomagał pióro, które co chwilę opadało na kartkę z niedokoń-

czonym rysunkiem...

Mężczyzna nie rzucił zaostrzonym kamieniem, który ukrywał

w torbie zwisającej z ramienia. Schował napoczętą butelkę i zbli-

żył się do dziewczynki, rozpinając spodnie. Nagła chmura zakryła

słońce, a powietrze wywoływało torsje. Margarita usłyszała sze-

lest liści, odwróciła się - pod brzuchem miała cień brunatnego

puszku - i zobaczyła nieznajomego ze spodniami opuszczonymi

do stóp. Była spokojna, z piórem w dłoni obserwowała przetłusz-

czone włosy, koszulę poplamioną winem i ten dziwny twór, który

sterczał pomiędzy jego udami. Rozległy się dwa strzały. Mężczy-

zna padł na kolana, spoglądając na Margaritę oczami nowo naro-

dzonego. Rozłożył ramiona, jakby chciał dotknąć skóry gładkiej

jak szkło butelki, lecz padł bez życia na dziecięcy obrazek przed-

stawiający gospodarstwo z kaczkami i krowami.

Ołvido Laguna nadal trzymała wycelowaną broń. Oddychała

szybko, a jej piersi falowały płonącym wzburzeniem. Wcześniej

z okna swojej sypialni dostrzegła tego mężczyznę, chwiejnym kro-

kiem zmierzającego ku wiciokrzewom.

- Zniszczył mój rysunek - dziewczynka z ciekawością przyglą-

dała się śmierci cuchnącej winem.

- Namalujesz nowy.

Po zmierzchu Olvido wydrążyła jamę u stóp gruszy i pocho-

wała trupa. Pot pokrył jej całe ciało. Bolały ją ramiona i plecy, ale

jeszcze nie mogła odpocząć.

Manuela właśnie zdejmowała szlafrok, kiedy zobaczyła córkę

z trzcinową trzepaczką w garści. Nie otworzyła ust - duma nie po-

zwoliła jej pierwszej przerwać wieloletniego milczenia, spojrzała

w oczy Ołvido - błękitną szpadę, spojrzała na rózgę w dłoniach

nowej pani i czekała. Okna sypialni były zasłonięte. Poczuła mocne

uderzenie na plecach, tylko jedno, wystraszył ją suchy świst trzciny

Przy zetknięciu ze zmaltretowanymi kośćmi. Nie wydała najmniej-

szego jęku. Silne światło księżyca wpadło do pokoju i Olvido upuś-

ciła rózgę. Jęk tego narzędzia uderzającego o ceramiczne płytki

wywołał w niej mdłości. Wróciła do sypialni pachnącej dębem,

szepcząc jedyne pragnienie, pragnienie śmierci.

Tej samej nocy kino opuściło miasteczko. Jego pracownicy szu-

kali w gospodzie i po miejskich zaułkach człowieka, który usta-

wiał krzesła dla widowni.

- Pijaczyna śpi pewnie gdzieś w przydrożnym rowie - powie-

dział ktoś.

- Lepiej nam bez niego - uznał właściciel kina. - Za dużo pił,

ustawiał krzywe rzędy i przeszkadzał klientom.

Mężczyzna butwiał pod gruszą, a Ołvido pamiętała o tym za-

wsze, kiedy budziła się z koszmaru z rękami brudnymi od pro-

chu. Odkąd musiała zabić, postanowiła jeszcze bardziej odsunąć

Margaritę od Czerwonego Domu. Święta Bożego Narodzenia spę-

dzała z córką w pensjonacie w Madrycie, gdzie mogła spokojnie

zasnąć. Pozwalała dziewczynce wracać do domu tylko na wa-

kacje. Ale przed wyruszeniem na stację kolejową kładła trzcinę

obok kominka w salonie. Jej matka musi zrozumieć, że teraz do

niej należy szkielet rózgi, a wraz z nim władza nad tym przeklę-

tym domostwem.

ROZDZIAŁ 12

Tego lata Margarita Laguna kończyła osiemnaście lat. Kończyła

też naukę w renomowanej szkole sióstr augustianek. W czerw-

cowy ranek zeszła z dwiema walizkami po szerokich stopniach,

które prowadziły od sypialni uczennic aż do rozległego koryta-

rza obwieszonego wizerunkami świętych i krucyfiksami. Roz-

puszczone kasztanowe włosy miała pokarbowane, oczy wielkie

i burzliwe, usta pociągnięte różowym karminem. Nie była tak

piękna jak matka, ale z pewnością można ją było nazwać bardzo

atrakcyjną. Ubrana była w białą bluzkę z obszytymi koronką rę-

kawami, przepasaną w talii gumowym pasem z klamrą ze skóry

jaszczurki. Strój uzupełniały modna beżowa spódniczka i zgrabne

pantofle na szpileczce.

Kiedy Olvido stojąca u stóp schodów zobaczyła ją, oparła plecy

o wizerunek świętej Łucji, czując nieprzepartą chęć płaczu.

- Jesteś śliczna, i już taka dorosła, córeczko!

- Mamo, tak bardzo na ciebie czekałam - Margarita splotła dło-

nie z palcami rąk Olvido. - Chcę cię o coś prosić, teraz, już, pod-

jęłam pewien zamysł... To dla mnie bardzo ważne!

Spojrzenie dziewczyny nabrało żaru, a matka dostrzegła w nim

upór Estebana.

- O czym ty mówisz, kochanie?

- Jeśli powiesz nie, umrę! - Margarita przygryzła wargi.

Przez wysokie okna wpadł promień słońca, oświetlił zmarszcz-

kę, która na stałe zamieszkała pomiędzy brwiami Olvido, i roz-

błysnął na anielskiej koronie świętej Łucji.

- A więc odwiedzę cię na cmentarzu i będę zjadała twoje ulu-

bione bułeczki na grobie, aż poczujesz mdłości.

~ Mamo, nie żartuj, całe moje życie zależy od tej decyzji!

ICO

Blizny pokrywające plecy Olvido zadrżały, a ona przeczuła, że

wcześniej czy później wpłyną nieuchronnie na przyszłość Mar-

garity.

- Skoro tak, to ciąży na mnie ogromna odpowiedzialność... -

odezwała się cicho Olvido.

- Mam na myśli Paryż - przerwała dziewczyna. - Chcę malo-

wać i chcę studiować na Sorbonie, bo malarstwo można studiować

tylko w Paryżu. Tam mieszkają prawdziwi mistrzowie, tam ulice

oddychają sztuką, rozumiesz, mamo?

Drewno pokrywające ściany wydzielało ciepły aromat lakie-

ru. Z ust świętych na obrazach płynął spokój. Ołvido Laguna za-

patrzona w świętego Piotra ukrzyżowanego głową w dół, powta-

rzała w myśli nazwę obcego miasta, „Paryż, Paryż". Paryż jest

bardzo daleko. Tym lepiej, uznała. Zbyt wiele miesięcy spędziła

bezsennie, nie dodając już miłości do swych potraw. Przecież za-

dręczała się, że Margarita po skończeniu szkoły zechce zamiesz-

kać z nią w Czerwonym Domu. A teraz, w ten letni dzień, wszyst-

kie jej obawy znikły jak stado płochliwych jaskółek na dźwięk

magicznego słowa: PARYŻ. Tam nie sięgną drapieżne szpony Ma-

nueli, wzgarda mieszkańców miasta, klątwa ciążąca nad rodzi-

ną Laguna. „Nie będę jej mieć blisko - martwiła się - nie będę

mogła jej zbyt często odwiedzać - Olvido rozpaczała teraz nad

strugami krwi, które tryskały z poranionego ciała świętego Pio-

tra - ale ona, bezpieczna i szczęśliwa, zajmie się ukochaną sztu-

ką". Uśmiechnęła się do spokojnej dobrotliwej twarzy martwego

męczennika.

- Dobrze się czujesz, mamo? Odezwij się, proszę!

Wystraszona Margarita patrzyła na matkę pogrążoną w kon-

templacji obrazu.

- Siostro, proszę szklankę wody, błagam! Mama wpadła w mi-

styczną ekstazę!

Siostra furtianka zamknięta w klatce rozkładów mszy i dzie-

siątek różańca spojrzała na Ołvido. W jej oczach bardziej niż Bożą

chwałę dostrzegła pajęczynę tęsknej determinacji.

„Muszę niezwłocznie zobaczyć się z prawnikiem - Olvido roz-

myślała nieświadoma, co się wokół niej dzieje - potrzebuję sporo

pieniędzy na czesne dla niej, stancję, posiłki i inne wydatki. Zro-

bię wszystko, żeby był mi przychylny..."

- Napij się, mamo - Margarita podała jej napełnioną szklankę,

którą przyniosła zakonnica.

- Paryż - wyrzuciła z siebie Olvido. - To doskonały pomysł, có-

reczko. Pojedziesz do Paryża i będziesz uczyć się malarstwa.

Margarita upuściła szklankę, która cudownym zbiegiem oko-

liczności rozbiła się o obraz świętego Wawrzyńca, rozpostartego

na rozżarzonym do czerwoności ruszcie, i padła w ramiona matki.

Przez dwa lata Olvido pisała do córki co tydzień. Na ścianach

sypialni, wokół obrazu z morzem, wieszała pocztówki z wieżą

Eiffla, strzelistą katedrą Notre Dame, bazyliką Sacre Cceur, Pała-

cem Inwalidów, mostami rzuconymi nad Sekwaną... W spiesznie

kreślonych słowach Margarita usprawiedliwiała się, że znów nie

pojawi się w Czerwonym Domu na święta bądź latem, zawsze

bowiem pewne okoliczności jej to uniemożliwiały, ważne semi-

narium lub wyjazdy w plener... „Słusznie postępujesz, córeczko,

nie przyjeżdżaj, tu nigdy nie będziesz szczęśliwa, korzystaj ze

swojej wolności w Paryżu", szeptała Olvido, gdy tymczasem jej

życie upływało zbyt wolno, jak rzeka zraniona śmiercią. Całe

dni spędzała w ogrodzie, choć zima otoczyła jej serce lodowym

płaszczem. Zajmowała się krzewami pomidorów, dbała o sałaty

i dynie, których aromat coraz bardziej wnikał w jej skórę. Nadal

czytała poezję świętego Jana od Krzyża, tuż obok omszałego

kamienia, gdzie rozbiła się czaszka Estebana. Jedyne miejsce,

w które nigdy się nie zapuszczała, to różane pergole. Królestwo

splątanych, kłujących łodyg i gigantycznych kwiatów należało

do jej matki.

W porze obiadu zamykała się w kuchni i delektowała swoimi

potrawami, mimo że Manuela nadal pozostawiała nie do końca

opróżnione naczynia na ogniu. Jednak z upływem lat i pod nie-

obecność Margarity garnki, w których dotąd były tylko przypa-

lone resztki, zaczęły kryć coraz smaczniejszą zawartość. Manuela

Postanowiła uśmierzyć urazę córki. Któregoś dnia na kuchennym

stole zaczęły się pojawiać prezenty. Złote pierścionki, srebrne bran-

soletki i szlachetne kamienie, którym zawsze towarzyszył liścik

skreślony ręką prawnika: Jeśli wyjdziesz za mąż, dostaniesz więcej

biżuterii, ale Ołvido nigdy ich nie przyjęła. Popołudnia poświęcała

na rozpustę składników, których używała do przygotowywania

171

potraw. W tym smakowitym sanktuarium spędzała długie godziny,

wspominając ukochanego. Dołek w podbródku, wijący się kosmyk

na karku, szare oczy i jego młodzieńcze ciało - silne uda, gorące

dłonie, tors żołnierza - z każdym dniem stawały się coraz bar-

dziej obecne w jej pamięci. Jedyne, co jej przeszkadzało, to fetor

świeżej krwi kogutów zarzynanych na drewnianym stole, meblu,

do którego żywiła nieodparty wstręt. Dzieliła wprawdzie kuchnię

z matką, ale korzystały z niej o różnych porach, Manuela pano-

wała w niej rano, ona - popołudniami. Istniały też pewne ogra-

niczenia terytorium. Matka nigdy nie kładła zwierzęcych trzewi

na gipsowym blacie, gdzie Olvido trzymała warzywa i zioła, aż

do momentu kulinarnego spełnienia. W zamian ona nie czyściła

ołtarza ofiarnego drobiu, którego odór wnętrzności przypominał

Manueli dzieciństwo.

Raz bądź dwa razy w miesiącu Olvido musiała opuszczać

swój kulinarny raj i udawała się do biura prawnika. Mężczyzna

ubrany w miękkie jedwabne koszule całował ją w dekolt i, co naj-

ważniejsze, zapewniał, że na jej koncie jest wystarczająco dużo

peset, by pokryć wydatki Margarity. Jednak z upływem czasu

coraz bardziej dręczyła go starość, stawał się też coraz bardziej

wymagający.

- Moja kochana - muskał kuszące zagłębienie między jej pier-

siami - jeśli matka dowie się, że przekazałem tak znaczne kwoty

dla pani i pańskiej córki, mogę mieć problemy. Obawiam się, że

jeśli następnym razem nie zjawi się pani... - wsunął ukradkiem

rękę pod spódnicę Ołvido i znalazł tam halkę sztywną jak że-

lazo - ... hm, lżej ubrana, bo po co pięknej kobiecie ten pas cnoty...

Wszyscy przecież wiemy, że ma pani córkę, a dzieci się robi, naj-

droższa, więc... - uszczypnął ją lekko w udo - rozumie pani, Ol-

vido, co chcę powiedzieć, albo zjawi się pani bardziej uległa, ileż

mogę czekać, albo skończą się pieniądze!

- Jaką kwotę moja matka przeznacza na wydatki Margarity?

- Jedną czwartą tego, czego ona potrzebuje. Pani matka jest

bogata, lecz niezbyt hojna, a gdy chodzi o wnuczkę... Cóż, jeśli

pani nie chce, żeby poziom życia tego uroczego dziewczątka uległ

gwałtownemu pogorszeniu, proszę mnie odwiedzić w poniedzia-

łek. Tylko błagam, bez tej niepokalanej zbroi. I, oczywiście, nasz

prywatny układ nadal obowiązuje.

Na ulicy Olvido wyjęła z kieszeni chusteczkę i otarła dekolt. Zza

dachów domów wyglądała już jesień; myśliwi wracali z gór. Tuż

obok wodotrysku odpoczywały ogary, dysząc ze zmęczenia, zna-

czyły kwaśnożółtymi kroplami kamienną misę z wodą. Ich pano-

wie odstawili strzelby w kąt i popijali wino w gospodzie. Zielone

myśliwskie stroje przesyciły się oddechem gór. Zbliżało się wpół

do ósmej. Olvido usiadła na ławce przy placu.

Ojciec Rafael, skuszony porywem nowoczesności, którą przy-

niósł schyłek lat pięćdziesiątych, zainstalował stację nadawczą,

do której podłączono megafony umocowane na fasadzie kościoła,

urzędu miejskiego i latarni wzdłuż głównej ulicy. Właśnie o tej

porze urządzenie nadawało audycję, w której poruszano zwykle

tematy związane z religią, kulturą i społeczeństwem. Kiedy sta-

cja poprzez kable i kolejne głośniki rozszerzyła władzę swojego

dźwięku na całe miasto, stare kumoszki były przekonane, że to

sam Najwyższy zstąpił z nieba, by do nich przemówić, a psy i koty

kryły się w najdalszych zaułkach z obolałymi uszami. Na nic się

nie przydała ich wszędobylska obecność przy montażu stacji, ani

też nie przekonał ich ojciec Rafael, który podczas niedzielnej mszy

wygłosił pochwałę tego wynalazku.

Proboszcz rozemocjonowany nadejściem nowych czasów dzier-

żył mikrofon w ręku i, znieruchomiały na krześle, żeby jego ha-

łaśliwy sposób bycia nie zakłócił fal, przypominał harmonogram

katechez, mszy i pogrzebów, komentował najnowszy film Mar-

celino, chleb i wino, raczył też uszy słuchaczy puszczanym z ka-

sety chorałem gregoriańskim. Psy, przywykłe już do metalicznego

głosu księdza, wtulały nosy pomiędzy łapy i spały kołysane po-

bożnymi melodiami. Olvido także lubiła słuchać dźwięków z me-

gafonów. Rozpraszały monotonię jej egzystencji, starała się więc

zostać w mieście zarówno dla audycji w samo południe, jak i tej

wieczornej.

- Proszę mi wybaczyć ten niewyszukany komplement, ale jest

pani najpiękniejszą kobietą, jaką kiedykolwiek widziałem - zwró-

cił się kiedyś do niej jakiś myśliwy.

Siedząc wygodnie na ławce, patrzyła na jego płaszcz wilgotny

od wiatru, pas z nabojami obejmujący ciasno talię, spodnie wpusz-

czone w wysokie buty; miał czarne włosy i oczy zielone jak pió-

ropusze paproci. W głębi targnęła nią tęsknota, która nie należała

173

do niej. Podziękowała mężczyźnie za miłe słowa i ruszyła do Czer-

wonego Domu, przyciskając do piersi torebkę, żeby zachować ten

przyjemny niepokój, który sączył się jej do żołądka. Słowa ojca

Rafaela gubiły się w czystym powietrzu.

W poniedziałkowe popołudnie przemierzyła sosnowy las i skie-

rowała się wprost do znajomego biura. Nie ścisnęła się paskiem,

nie założyła bielizny. Prawnik czekał na nią za eleganckim maho-

niowym biurkiem, wystrojony w garnitur w pepitkę.

- Proszę usiąść, droga Ołvido - powiedział, miętosząc krocze. -

Ślicznie pani wygląda, a jest ku temu szczególna okazja...

Ołvido bez słowa zdjęła płaszcz i usiadła na krześle ustawionym

naprzeciw biurka. Rozsunęła uda i uniosła brzeg spódnicy aż do

talii. Prawnik poprawił sobie srebrne binokle na nosie.

- Pani sekrecik jest jeszcze piękniejszy niż pani twarz. Mój

Boże, jakie to trudne - drżały mu ręce. - Droga Ołvido, ileż razy

marzyłem o tej chwili!

Porażony wspaniałym uniwersum, które otwierało się przed

nim soczyste i wonne, opuścił spodnie i kalesony skropione wodą

różaną... Ale nic więcej nie nastąpiło. Zwiotczały członek stchó-

rzył przed taką urodą. Różowe wzgórki jej łona podnosiły się ła-

godnie i opadały, otoczone pofałdowanym puszkiem, jak grzywy

czystej krwi wierzchowca.

Przez kolejne tygodnie siedem razy prawnik usiłował posiąść

Ołvido Lagunę; za siódmym razem, w walce z własną starością

i jej boską orografią wzgórków, doznał takiego ataku impotencji,

że padł wyczerpany na sofę. Musiał się natychmiast wzmocnić

naparem lipowym. Ona, przeciwnie, czuła niezwykłe ożywienie.

Przez wszystkie dni myła starannie srom źródlaną wodą ze studni

i nacierała papką z maków i kwiatu pomarańczy, żeby spotęgować

własny wigor. Kuszące wzgórki były uroczo pofałdowane i błysz-

czące jak skóra młodej narzeczonej. Jednak tym, co pomogło jej

się uwolnić od natręctwa prawnika, były dręczące ją koszmary,

choć nie nastąpiło to szybko.

Odkąd Margarita przeniosła się do Paryża, Ołvido śniła o krwi

ukochanego. Budziła się potem zroszona sokiem dyń i cała drżąca

znów wsuwała się pod prześcieradła. Czasami wymiotowała do

muszli klozetowej wydzieliną świetlistą jak łuna księżyca.

174

W niedzielną noc niezwykła o tej porze roku zamieć śnieżna,

która zakłuła aromatem sosen serca lunatyków i cierpiących na

bezsenność, wyrwała głośniki ojca Rafaela przymocowane do fa-

sady kościoła i jednym uderzeniem otwarła na oścież kuchenne

okno Czerwonego Domu. Śnieżyca w jednej chwili ograbiła liście

z drzew, niosąc z sobą wilgoć wczesnych grzybów i smutek ziemi,

gdzie wciąż zabliźniały się rany. Ołvido właśnie zamierzała upiec

bułeczki. Szklany pojemnik z cynamonem rozbił się o podłogę,

a woń przyprawy wypełniła kuchnię wspomnieniem Margarity.

Upływały już lata, odkąd ostatni raz pocałowała i przytuliła córkę.

Olvido wiedziała, że powinna odwiedzić Margaritę, zanim kosz-

mar zawładnie nią na dobre.

Następnego dnia, gdy w miasteczku rozpaczano nad spustosze-

niem poczynionym przez zamieć, skreśliła do prawnika kilka słów:

Drogi Przyjacielu,

wyjeżdżam bezzwłocznie do Paryża, żeby się spotkać z Marga-

ritą. Proszę, by przekazał Pan tę wiadomość mojej matce. Czy jednak

nadużyłabym Pana przyjaźni i zaufania, gdybym poprosiła o pomoc

w sfinansowaniu podróży...

Szczerze oddana

Ołvido Laguna

- Nie może mnie pani opuścić, Olvido, teraz, kiedy zaczęliśmy

nawiązywać bliższą znajomość - protestował prawnik.

- Wrócę najszybciej jak to możliwe, obiecuję. Moja córka ma

problemy i potrzebuje mnie. Z pewnością pan rozumie, czym jest

obowiązek matki.

- Ależ rozmawiałem już z pani matką w ostatni czwartek, ona

nie wyraża zgody. A to oznacza, że nie ma pani pieniędzy na po-

dróż. Nie mogę też ich pani użyczyć, ponieważ w końcu odkryje

nasz finansowy sekret.

- Proszę przekazać matce, że jeśli da mi pieniądze, po powro-

cie poślubię tego, kogo mi wybierze.

- Co za głupstwa pani wygaduje, droga Olvido, któż zechce się

ożenić z kobietą pani pokroju...

- Z pewnością moja matka znajdzie kandydata, który mnie ze-

chce.

175

- Nie obraziłem pani? Jestem pani wielbicielem, ale, to oczywi-

ste, nie jestem wolny od ponad pięćdziesięciu lat, mam siedmioro

dzieci i dziesięcioro wnucząt.

- Wiem i nie myślałam o panu. Proszę przekazać Manueli La-

gunie moją propozycję. Jeśli uda się panu tego dokonać po mojej

myśli, odwdzięczę się po powrocie.

Trzy tygodnie po wizycie w biurze prawnika Olvido Laguna lecia-

ła do Paryża. Patrzyła przez okrągłe okienko tej niezwykłej maszyny,

która niosła ją przez chmury, i przypominała sobie uśmiech, z jakim

żegnała ją matka. „Czekam na ciebie ze ślubem - zdawała się mówić -

a teraz zajmę się robótkami petit point, różami, zarzynaniem kogutów

i, oczywiście, znalezieniem odpowiedniego męża. Wracaj szybko".

Na lotnisku w Paryżu czekała Margarita. Tym razem to Ołvido

zeszła po schodach z dwiema walizkami w rękach. Miała trzy-

dzieści sześć lat i pierwszy raz od śmierci Estebana pragnęła żyć.

- Mamo, już nigdy się nie rozstaniemy, zostaniesz ze mną! - za-

wołała Margarita, obejmując matkę.

- Co tylko zechcesz, kochanie, zrobię wszystko, o cokolwiek

mnie poprosisz.

- A więc zostaniesz - córka pocałowała ją w oba policzki. - Po-

wiedz, jak się czuje babcia?

- Ma jeszcze silniejsze ataki artretyzmu.

- Artretyzm. W internacie powtarzałam sobie nazwę tej cho-

roby, dopóki nie zasnęłam. Koleżanki myślały, że się modlę. Po-

wiedz, mamo, czy babcia potrafi pisać?

- Ależ nie, jest zupełną analfabetką.

- Jesteś tego pewna?

- Oczywiście, kochanie.

- Czy jest ktoś, kto mógłby napisać list za nią?

- Owszem, prawnik z miasteczka, ale... dlaczego o to wypytu-

jesz? Czyżbyś otrzymała list od twojej babki?

- Ależ skąd, wiele razy ci mówiłam, że babcia uwielbia spra-

wiać mi jedynie przykrość. Zastanawiałam się tylko, jak mogła

tego dokonać osoba, która nie potrafi czytać ani pisać - zamyśliła

się. - Czy któregoś dnia opowiesz mi o moim ojcu?

- Co się z tobą dzieje, córeczko? - zapytała Olvido, głaszcząc

ją po włosach. - Ledwie wysiadłam z samolotu i...

176

- Och, chciałabym lepiej poznać swoją rodzinę, mamo, to

wszystko. Ty nigdy mi niczego nie opowiadasz, jakbyś miała coś

do ukrycia.

Olvido poczuła fetor prochu strzelniczego. Jak mogła wyznać

Margaricie prawdę o śmierci jej ojca? Jak mogła powiedzieć, że

należy do rodziny, nad którą ciąży przekleństwo, co kiedyś prze-

niknie chłodem jej wnętrzności?

Przez szyby w taksówce wiozącej je do centrum Paryża Olvido

podziwiała jesienną urodę tego miasta, a ponure myśli, które ją

osaczyły przed momentem, z wolna się rozwiały.

Prawnik wybrał jeden z najlepszych hoteli w mieście, stosując

się do poleceń Manueli. Chciała, żeby Olvido była zadowolona, żeby

najmniejsza zadra nie zniweczyła małżeńskich planów. Posadzka

holu była wyłożona płytkami z białego i różowego marmuru, a lu-

stra i obrazy lśniły w świetle kryształowych pajęczyn żyrandoli.

Trzy kobiety polerowały rytmicznie miękką flanelą podłogę, jak

żołnierze poddani doskonałej musztrze.

Margarita skierowała pytanie po francusku do recepcjonisty.

Boy hotelowy natychmiast zabrał walizki i zaprowadził je do po-

koju. Był dość przestronny i klasycznie umeblowany, lecz nieco

ciemnawy, z zielonymi zasłonami w oknach. Margarita wręczyła

chłopakowi monetę i ten zniknął.

- Mamo, czy teraz mogę cię zapytać o ojca?

- Oczywiście, córeczko.

- Bardzo go kochałaś? Chcę wiedzieć, czy kochaliście się tak

jak na filmach w kinie.

- Tak, skarbie, kochałam go jak w kinie, a nawet bardziej. Twój

ojciec był dla mnie wszystkim.

- I wtedy wypadł przez okno.

- To był wypadek - w głowie Olvido zabrzmiało wycie wilka.

- Myślisz, że umarł tylko dlatego, że cię kochał?

- Oczywiście, że nie.

- Ja się nigdy nie zakocham - Margarita usadowiła się wygod-

nie na szerokim łożu małżeńskim. - Tak postanowiłam.

- To byłaby wielka szkoda. Ale jesteś już dorosła i, jak sądzę,

wiesz, że tych spraw nie można przewidzieć. Miłość przychodzi i już.

- Ale ty nie miałaś szczęścia i jestem pewna, że ja też nie będę

go miała.

177

- To, co mówisz, jest bardzo smutne - Ołvido ujęła twarz córki. -

Nie ma żadnego powodu, żeby ci się przydarzyło to samo, co mnie.

To twoje życie, nie moje. Spotkało mnie wielkie szczęście, pozna-

łam Estebana, twojego ojca. On nauczył mnie czytać i pisać, trwała

wtedy wojna i zbłąkana bomba zniszczyła szkołę. Ale czy to, co

ci się roi w głowie, to nie dlatego, że podoba ci się jakiś młody

człowiek?

- Nie - Margarita odetchnęła głębiej i spojrzała na zegarek. -

Muszę już iść, mam spotkanie na uniwersytecie. Odpoczywaj po

podróży, wrócę za dwie godziny i wybierzemy się na kolację.

Kiedy Margarita opuściła pokój, Olvido wzięła prysznic. Odkrę-

ciła kurek i pozwoliła, by ciepły strumień obmył jej pamięć. Z od-

dali zdawały się dochodzić odgłosy wybuchającej bomby.

O wpół do dziesiątej zadzwonił telefon.

- Słucham?

- Śpisz, mamo? - Głos Margarity był niewyraźny.

- Nie, tylko odpoczywam w łóżku.

- Mam pewien problem na uczelni, nie mogę pójść z tobą na

kolację. Bardzo mi przykro.

- Zajmij się swoimi sprawami, córeczko, zjem kolację w hotelu.

Do jutra.

- Całuję, pa!

Nie miała apetytu. Spacerowała po pokoju. Za firankami ryso-

wała się okrągła tarcza księżyca. Rozjaśniał niebo nad Paryżem

mleczną aureolą. Ołvido wzdrygnęła się. Ten księżyc był tylko uro-

jeniem. Wiedziała o tym. Jej nie mógł oszukać, chociaż oświetlał

kominy i dachy z melancholijną obsesją. „Dla mnie umarłeś tej

mroźnej nocy - wyszeptała - tej nocy, kiedy wiatr przyniósł wy-

cie wilków". Przymknęła powieki i przypomniała sobie ostatni

pocałunek Estebana, a także smak strachu. Ten księżyc powinien

zgnić na jakimś cmentarzysku ciał astralnych.

Olvido znów musiała przywyknąć do samotności, ponieważ

Margarita spędzała na uniwersytecie mnóstwo czasu. W dzień

przechadzała się po Polach Elizejskich, krążyła wokół wieży Eiffla

i Pałacu Inwalidów, przeglądała czasopisma i dzienniki w języku,

którego nie rozumiała. Tęsknota za grobem Estebana wiodła Ją

178

na wyłożone kostką cmentarne aleje i zbocza Pere Lachaise, spa-

cerowała tam od otwarcia do zatrzaśnięcia bram. Fascynowały

ją zabytkowe grobowce i zdobiące je płaskorzeźby zakotwiczone

w bujnej roślinności. Zwykle zatrzymywała się dłużej przy ka-

miennej postaci żołnierza w rozpiętej kurcie, który klęcząc, wy-

stawiał pierś na niewidoczne kule. Wypełniała kieszenie płaszcza

cmentarną ziemią, i tylko ciężar śmierci sprawiał, że paryski wiatr

nie porwał jej w przestworza, jakby nie istniała. Odwiedzała też

Luwr i galerie sztuki, które jej poleciła Margarita. O zmierzchu

siadywała w Cafe de Montmartre, blisko okna, i podziwiała białe

kopuły Sacre Cceur, zerkała na obrazy malarzy wystających na

placyku. Czuła na sobie spojrzenie Paryża. Wypijała dwie, trzy

lampki wina, przeklinając jego kolor krwi i smak mchu ogrodu

Czerwonego Domu, który rósł jej w ustach.

W ostatnich dniach lutego niebo obudziło się z gęstą czupryną

chmur, które zrzuciły na miasto potok deszczu. Wtedy w paryskim

życiu Ołvido nastąpiła zmiana. Zadzwoniła do niej do hotelu Mar-

garita z zaproszeniem na przyjęcie w mieszkaniu jednego z uni-

wersyteckich wykładowców. Ołvido zanotowała adres i rzuciła się

na łóżko, czekając, aż się ściemni.

Mieszkanie wykładowcy znajdowało się w okolicach Notre

Dame. Olvido wysiadła z taksówki, wieże katedry wyglądały jak

dwie zjawy. Błyszcząca drobinami wody mgła ślizgała się nad Sek-

waną. Było mroźno. Idąc starymi rzeźbionymi schodami kamie-

nicy, pomyślała, że to pierwsza tego rodzaju uroczystość, w której

bierze udział. Zanim nacisnęła dzwonek, poprawiła włosy. Nosiła

je rozpuszczone, choć pierwsze srebrne nitki wychylały się już

spomiędzy ciemnych splotów. Drzwi otworzyła Margarita z kie-

liszkiem wina w ręku.

- Jak cudownie, że przyszłaś, mamo - pocałowała ją w po-

liczki. - Przedstawię cię kilku hiszpańskim znajomym, żebyś mog-

ła porozmawiać z kimś, kto cię zrozumie.

Olvido zdjęła i odwiesiła płaszcz, po czym ruszyła za córką do

salonu wypełnionego dymem papierosów i młodymi intelektuali-

stami. Był to piękny apartament z widokiem na Sekwanę.

Z adapteru puszczano nastrojową francuską muzykę. Na środku

Pokoju tańczyło z zamkniętymi oczami kilka dziewczyn o bladej

Cerze. Miały czarne rogowe okulary, paliły.

179

- Pierwsze, co należy zrobić na przyjęciu w Paryżu bądź jakim-

kolwiek innym miejscu, to dodać sobie otuchy - Margarita podała

matce napełniony kieliszek.

Ołvido ujęła smukłe szkło, parzyły ją opuszki palców.

- Przedstawiam ci moich przyjaciół, Juana Montalvo i Andresa

Garcię.

Dwaj młodzi ludzie z podkrążonymi czerwonymi oczami uścis-

nęli jej dłoń.

- Baw się dobrze, mamo.

Margarita zniknęła w korytarzu.

- Wszystkie matki powinny być takie jak pani - oświadczył

jeden ze studentów uwodzicielskim głosem. - Jeśli pani pozwoli,

chętnie nawiążę bliższą znajomość, że się tak wyrażę.

- Może innym razem - Olvido jednym haustem opróżniła kieli-

szek i opuściła swoich towarzyszy, tłumacząc, że idzie po następny.

Adapter sączył teraz dźwięki wolnej melodii, na parkiecie po-

jawiły się objęte pary. Olvido wzięła butelkę czerwonego wina

i ulokowała się w jakimś zakątku, obok całującej się namiętnie

pary. Słuchała wilgotnego odgłosu warg, jej serce biło szybko.

W tym domu snuł się jak duch zapach stolarni. Na kanapie, oble-

gany przez dwie młode Francuzki z ustami pociągniętymi mocną

czerwoną szminką, siedział sam amfitrion tego przyjęcia i stru-

gał coś z drewna. Pod stopami gromadziły się wióry. Olvido nie

mogła oderwać od niego oczu. Mężczyzna nie przerwał pracy nad

swoim dziełem, ale odpowiedział jej długim, szczerym spojrze-

niem. Nazywał się Jean i według studentek miał najbardziej po-

ciągające ramiona w całej Francji. Był profesorem rzeźbiarstwa na

uniwersytecie i kiedy nie prowadził zajęć, zamykał się tu, w tym

mieszkaniu, i pracował nad swoimi dziełami.

Piosenka się skończyła, i kiedy jedna z dziewczyn zmieniała

płytę, rozległ się dźwięk dzwonów Notre Dame - wybijały melodię

zmarłych. Ołvido opuściła salon. Czuła mdłości. Ruszyła koryta-

rzem wiedziona kuszącym aromatem drewna. Trafiła do kuchni.

Na lodówce spoczywał odlew męskiej stopy. W łazience odkryła,

że wieszak na ręczniki jest torsem greckiego herosa wykonanym

z drewna cedrowego.

Kiedy amfitrion, po uwolnieniu się od uszminkowanego to-

warzystwa, ruszył na poszukiwanie jej, dotarła już do sypialni-

180

podszedł do niej, jak zakochany chłopiec zbliża się do swej pierw-

szej miłości. Wyjął z jej rąk butelkę i kieliszek z niedopitym wi-

nem, w zamian podał jej sporą lampkę szampana. Ołvido upiła

łyk tego płynu, tak podobnego do oczu Clary Laguny, i pogłaskała

mężczyznę za uszami. Znalazła to, czego szukała, trociny. Poca-

łowała blade wiórki. Ale on oddał pocałunek jej ustom. Rozwarł

je, jakby jego wargi były nożem, co zadaje pierwsze cięcie, żeby

sprawdzić twardość drewna, potem zaczął je powoli rzeźbić. Po

chwili odsunął się i powiedział:

- Jean, c'est mon nom*.

Usta Ołvido były skończonym dziełem sztuki.

O świcie poczuła obok siebie smak drewna, smak męskiego

ciała. W ciągu kilku sekund uznała, że mroźna noc z wyciem

wilka i samobójstwem gwiazdy nigdy nie istniała, tak jak nie ist-

niały strzelniczy proch i uśmiech jej matki. A on żyje, za chwilę

otworzy oczy barwy szarego ołowiu, jeszcze ciemniejsze tuż po

przebudzeniu, i pogłaszcze jej plecy. Wtedy zrozumiała, że minęło

ponad dwadzieścia lat, a usta, które dotykały jej ramienia, nie na-

leżą do Estebana. Zerwała się. Nie mogła sobie przypomnieć, kim

jest ten człowiek. Bolała ją głowa, a w żołądku nadal czuła pęche-

rzyki szampana. Pozbierała swoje rzeczy, wymieszane z wiórami

pokrywającymi podłogę, i szybko się ubrała w łazience. Zrezyg-

nowała z taksówki, wolała powędrować brzegiem Sekwany aż do

hotelu. Gdy uważnie stawiała stopy na szronie śpiącym na bruku,

jej usta szeptały to słowo jak litanię: „Jean".

Obudził go dźwięk budzika. Była ósma rano i miał zajęcia na uni-

wersytecie. Poszukał ciała kobiety, z którą spędził noc, chciał ją znów

przytulić, pocałować, ale znalazł tylko puste wgłębienie. Rozczaro-

wany skierował się pod prysznic i starał się spłukać dokuczliwego

kaca. Para ciepłej wody wyrysowała na niebieskich płytkach waginę

pokrytą kędzierzawym puszkiem, która zniknęła z jego mieszkania.

Wrócił do sypialni, żeby się ubrać, i w szafie, pośród koszul, dopadł

go obraz pleców posiekanych razami, jak plecy niewolnicy.

W metrze usiłował sobie przypomnieć jej imię. Nie potrafił,

szedł schodami prowadzącymi na Wydział Sztuk Pięknych. Na

Nazywam się Jean (fr.).

181

każdym stopniu wzlatywał lekki uskrzydlony brzuch kobiety.

Jean pchnął drzwi auli. Przywitał się z zaspanymi studentami

i otworzył teczkę; pomiędzy segregatorami ze skóry czyhały na

niego różowawe grzebyki, które otaczały tę rozkosznie doskonałą

szczelinę. Przetarł mocno oczy. Próbował opowiedzieć cokolwiek

słuchaczom o technikach opanowania perspektywy, ale bąbelki

szampana wypitego poprzedniej nocy uchodziły mu przez usta.

Nad zgromadzonymi w sali przelatywały wspaniałe piersi, miały

aureole rozpostarte jak żagle. Przełknął ślinę. Musiał przerwać

wykład. Podjął go po kilku minutach przy tablicy, pod pytającymi

spojrzeniami studentów, lecz wizje nie znikły. Na zielonej po-

wierzchni podrapanej kredą ślizgały się pośladki. Jean powrócił

na swoje miejsce za solidnym profesorskim biurkiem. Nie pamię-

tał, w którym momencie przerwał, nie miał pojęcia o technikach

opanowywania perspektywy. Smukłe uda zbliżały się do niego,

kołysząc się zachęcająco.

Przerwał zajęcia i zszedł do kawiarni. Nad filiżanką herbaty

ciało kobiety przyjmowało najbardziej wymyślne pozycje. Musiał

ją znów zobaczyć. Ruszył na poszukiwanie Margarity. Znalazł ją

tam, gdzie tego dnia powinna mieć zajęcia. Szybko spytał o imię

jej matki i gdzie ją znajdzie.

Dziewczyna zawahała się. Była zadowolona, że Olvido opuściła

Czerwony Dom i dobrze się bawi, ale dręczyła ją myśl, że w ciągu

ledwie jednej nocy związała się z najprzystojniejszym wykładowcą

na całej Sorbonie.

- Olvido Laguna. Hotel La Madeleine - powiedziała wreszcie

z posępnym spojrzeniem.

- Merci.

Kiedy Jean zapukał do drzwi hotelowego pokoju, Olvido czy-

tała wiersze Jana od Krzyża. Miała obnażony brzuch, na nim spo-

czywał trzcinowy wiórek, który zdobyła, drapiąc pilniczkiem do

paznokci jeden ze stolików.

- To ty, córeczko?

Usłyszała męski głos mówiący po francusku i uznała, że to ktoś

z obsługi hotelu.

- Cest moi, Jean - mężczyzna miał policzki poczerwieniałe od

paryskiego chłodu, a na ustach grymas udręki.

182

Powtórzyła to słowo: „Jean".

- Depuis queje me suis reueille, je n'ai pense qui a toi*.

Zaczęła spacerować po pokoju.

- Partoutj'ai vu ton corps et tes yeux**.

- Nie rozumiem twoich słów. Nie mówię po francusku.

- Olvido.

- Wiesz, jak się nazywam, być może powiedziałam ci to sama,

nie pamiętam. Obawiam się, że wypiłam zbyt wiele wina i szam-

pana.

Oczy Jeana celowały w jej serce.

- Szampan - powtórzył i uśmiechnął się.

- Tak, szampan - Ołvido czuła jego zniewalającą woń, połącze-

nie drewna i zapachu mężczyzny. Pocałowała go w usta.

Przebiegł dłońmi po tym ciele, które go tak dręczyło. Objął ją

mocno, jakby miała mu się zbyt szybko wymknąć.

W porze obiadu opuścili hotel, objęci. Mówili sobie słowa, któ-

rych nie rozumieli, ale na chodnikach Paryża, tęskniących za

wiosną, całowali się namiętnie. Postanowili odwiedzić małe przy-

tulne bistro i posilić się kilkoma sandwiczami. Zamówili po dwa -

Ołvido wskazała je w menu, gdy tymczasem on kąsał ją delikatnie

w szyję - musieli odzyskać siły. Potem pili kawę i Jean podał jej

zapalonego papierosa, mocnego wonnego gauloise'a. Zaciągnęła

się i otworzyła usta, żeby wypuścić dym. Skrzywiła się i oboje wy-

buchli śmiechem. Wrócili do hotelu, kiedy zapadło południe, ale

Olvido nie pozwoliła mu wejść do pokoju.

- Muszę porozmawiać z Margaritą - oświadczyła.

- Margarita, oui, demainje viendrai te chercher***.

Margarita Laguna pojawiła się w hotelu o ósmej. Nie założyła

bielizny, jak w czasach, gdy była dziewczynką.

- Cały dzień rozmyślałam o Czerwonym Domu - powiedziała. -

Nagle poczułam, że bardzo za nim tęsknię. Myślę, że powinnam

wrócić z tobą.

- Co ty wygadujesz, kochanie? Tu, w Paryżu, robisz karierę, tu

są twoi przyjaciele.

* Odkąd się obudziłem, myślę tylko o tobie (fr.).

Wszędzie widzę twoje ciało i twoje oczy (fr.).

Margarita, ach tak, jutro przyjdę do ciebie (fr.).

183

Dziewczyna ze smutkiem w oczach położyła się na łóżku.

- Ta decyzja nie powinna mieć nic wspólnego z tym, co się wy-

darzyło wczorajszej nocy w mieszkaniu tego wykładowcy. Zanim

odpowiesz, muszę ci wyznać, jak bardzo żałuję, że straciłam nad

sobą panowanie. Wypiłam sporo szampana, a ten mężczyzna -

wymknął jej się lekki uśmiech - nie mogłam mu się oprzeć. Ten

zapach... tak bardzo przypominał mi twojego ojca...

- To prawda?

- On także pachniał drewnem i miał trociny za uszami. Praco-

wał w warsztacie stolarskim, ale potem zamierzał zostać nauczy-

cielem.

- Związałaś się z Jeanem tylko z tego powodu?

- Spodobał mi się, już o tym wspomniałam, i ten bursztynowy

alkohol... Próbowałam go po raz pierwszy.

- Ach, wiem, co się wydarzyło z opowieści moich hiszpańskich

przyjaciół. Dużo piłaś i zachowałaś się niegrzecznie, chociaż oni

starali się być tylko mili.

- Przykro mi, córeczko, nigdy nie byłam na takim przyjęciu

i czułam się trochę zdenerwowana. Czy bardzo musiałaś się wsty-

dzić z mojego powodu?

Margarita zwlekała z odpowiedzią.

- Ależ skąd! Zupełnie mnie nie obchodzi, o czym plotkują. Je-

dyne, czego pragnę, to twojego szczęścia.

- To się nie powtórzy. Obiecuję.

- Nie ma o czym mówić. Jeśli wrócimy do Czerwonego Domu,

tym bardziej nie będę miała przed kim się wstydzić.

Następnego dnia Olvido Laguna spakowała walizki. Założyła

ciemnoszary kostium i zadzwoniła do recepcji, żeby wezwano jej

taksówkę.

Był słoneczny ranek, ulice pachniały margerytkami i świeżo

parzoną kawą. Taksówka już czekała.

- Na lotnisko, proszę.

- Do usług, madame.

Wyjęła z torebki kartkę z hotelowej papeterii i szybko pisała li-

nijki nierówne od wstrząsów samochodu:

184

Kochana Córeczko,

wracam do domu. Od naszego prawnika otrzymałam wiado-

mość, że babci ogromnie dokucza artretyzm. Zostań w Paryżu, tu

jest Twoje miejsce, i bądź szczęśliwa. Powiedz Jeanowi, jak bardzo

się cieszę, że mogłam Go poznać.

Kocham Cię

Mama

ROZDZIAŁ 13

Kiedy Ołvido Laguna wróciła do Czerwonego Domu, jej matka

czekała już na nią z pretendentem do jej ręki. Był to przyjaciel

starego prawnika z sąsiedniego miasteczka. Człowiek ten speł-

niał wszelkie pokładane w nim przez Manuełę nadzieje. Cieszył

się nienaganną reputacją, z jego nazwiskiem nie wiązał się żaden

skandal, który mógłby rzucić cień na przyszłą żonę, a co więcej,

był odpowiednio bogaty. Odkąd owdowiał cztery lata temu, szu-

kał kobiety, która pomogłaby mu ukoić żal wdowca i dokuczliwą

samotność emeryta. Idealny kandydat miał siedemdziesiąt osiem

lat, jednak wiek wydawał się nie stanowić żadnej przeszkody ani

dla prawnika, ani dla Manueli. Olvido, być może, nie zdąży już

urodzić dziecka, ale też przyszłego męża nie powinno to martwić,

skoro z poprzednią małżonką spłodził ich jedenaścioro i miał dwa-

dzieścioro siedmioro wnucząt. Ostatnie więc, czego pragnął, to

kolejny dziedzic nazwiska.

Prawnik spotkał się z nim w miejscowej gospodzie i nie tylko

drobiazgowo opisał urodę Ołvido, ale też jej kulinarny kunszt

i upodobanie do długich konwersacji. Kiedy wybranek zapytał,

dlaczego tak niezwykła kobieta jest samotna, prawnik smutnym

tonem wyjaśnił, że Ołvido ma ponad dwudziestoletnią córkę, po-

czętą w wyniku gwałtu, którego dokonano, kiedy była niemal

dziewczynką. Odtąd poświęciła się wyłącznie dziecku. Ale teraz;

owa córka mieszka i studiuje w Paryżu, gdzie szuka przyzwoitego

człowieka, który zaakceptuje jej przeszłość i stanie się towarzy-

szem jej życia.

Kandydat na męża zjawił się w Czerwonym Domu w pewne

deszczowe popołudnie luksusowym samochodem prowadzonym

przez szofera. Wraz z nim przyjechał prawnik. Staruszek miał

186

żółtawą twarz, idąc, wspierał się na drewnianej lasce ze srebrną

gałką. Olvido spędziła noc na grobie Estebana, płacząc i przysię-

gając, wśród bolesnych westchnień i pocałunków ziemi, że wstę-

puje w ten świętokradczy związek tylko dla dobra ich córki i że

znienawidzi swego przyszłego męża, kimkolwiek będzie. Ale kiedy

ujrzała, jak powłóczy nogami i z trudem łapie oddech cuchnący

lekarstwem, poczuła coś w rodzaju współczucia. Jej matka była

całkowicie pochłonięta pokazywaniem Czerwonego Domu, uroz-

maicając trasę przez wszystkie pomieszczenia anegdotami o rze-

komo arystokratycznym pochodzeniu rodziny. Była też nieczuła

na oznaki poważnych problemów zdrowotnych przyszłego zięcia

i drżenie własnych rąk w białych rękawiczkach, udręczonych z żą-

dzy, ponieważ już ze dwa tygodnie nie uśmierciły żadnego koguta.

Postarała się, żeby w kuchni nie krążyła nawet cząsteczka świeżej

krwi. Przyszły mąż Olvido nie powinien myśleć, że w tym domo-

stwie szafuje się śmiercią.

Podczas podwieczorku podanego w salonie ustalono, że ślub

odbędzie się za miesiąc. Prawnik zachłannie przeżuwał słodkości

i siorbał kawę. Był przekonany, że to małżeństwo potrwa ledwie

kilka miesięcy z powodu fatalnego stanu zdrowia oblubieńca, ale,

aż do tego momentu, nie dopuszczał myśli, że jeśli Olvido odziedzi-

czy cokolwiek po śmierci męża, on sam nie będzie jej już potrzebny,

żeby zdobywać środki na studia Margarity. Ten związek wystawiał

jego władzę nad urodą Olvido na wielkie niebezpieczeństwo.

W następnym tygodniu zaplanowano również podróż do miasta,

żeby zamówić suknię ślubną i kupić wyprawę oraz dopełnić formal-

ności związanych z zawarciem małżeństwa. Wiekowy narzeczony

opuścił Czerwony Dom, czując się tak żwawym jak nigdy dotąd.

Zakochał się w Olvido Lagunie, widząc ją tylko raz. W drodze do

miasteczka przysiągł Bogu, że zawsze będzie ją chronił i sprawi, że

poczuje się szczęśliwa. Powodowany tą myślą kilka dni po wizycie

w domu narzeczonej postanowił odwiedzić dom publiczny, by przy-

gotować się do roli namiętnego kochanka. Chciał nade wszystko, by

jego młoda żona podczas nocy poślubnej zapomniała o traumatycz-

nej przeszłości i po raz pierwszy czerpała przyjemność z delikatności

i żaru, które mógł jej ofiarować mężczyzna w akcie miłosnym. Nie-

stety, stracił rachubę lat spędzonych bez kontaktu z kobietą, a słaby,

schorowany organizm nie podołał tym zamysłom. Znaleziono go

187

martwego w łóżku prostytutki zaledwie kilka godzin później. Za-

żył miksturę „każdemustanie", która jednym jedynym orgazmem

unicestwiła to, co mu pozostało z wątroby.

Prawnik przekazał tragiczną wieść Manueli i Olvido, ukrywa-

jąc radość, i zaproponował podjęcie poszukiwań kolejnego kandy-

data, lecz z co najmniej roczną zwłoką, ze względu na szacunek

dla osoby zmarłego. Olvido, dla której śmierć tego człowieka była

zarówno szczęśliwym, jak i gorzkim splotem wydarzeń, odpowie-

działa, że nie zamierza wychodzić za mąż, nie jest bowiem skłonna

do zawierania znajomości ze wszystkimi schorowanymi starusz-

kami w całej Kastylii. Po wysłuchaniu odmowy córki Manuela

doznała silnego ataku apopleksji, który unicestwił dwa koguty z po-

marańczowymi grzebieniami na głowie. Relacje pomiędzy obiema

kobietami w rodzinie Laguna znów się pogorszyły. Manuela, jak

niegdyś, zamiast wyszukanych potraw zostawiała w garnkach

przypalone resztki i jeszcze bardziej ograniczyła wydatki zwią-

zane ze studiami Margarity w Paryżu, choć nie ośmieliła się ich

całkiem zaprzestać. A nuż temu bękartowi zachciałoby się wrócić

w rodzinne strony... Jednak to było nieuchronne, musiał jedynie

upłynąć cały rok samotności i milczącego gotowania.

Pierwszą oznaką zwiastującą powrót Margarity był zamęt wśród

wiciokrzewów. Te niezwykłe rośliny rozpoznały jej skórę, gdy

tylko dziewczyna zjawiła się przy kutej bramie ozdobionej wy-

grawerowanym na metalowej wstędze napisem. Był lipcowy pora-

nek pełen wróbli i os. Margarita, w zaawansowanej ciąży - mijał

właśnie ósmy miesiąc - pokonała kwitnącą drogę bielejącą głów-

kami stokrotek i uderzyła z całych sił kołatką. Kasztanowe włosy

falowały szczęściem lata, policzki miała wilgotne, a oczy lśniły

jak rzeczne kamienie.

- Mamo, mamusiu, uściskaj mnie, jeśli jeszcze zdołasz!

Ołvido ledwie mogła wymówić imię córki.

- Tak, wiem, w ostatnich listach nie wspomniałam ani słowem,

że oczekuję dziecka. Chciałam zjawić się w Czerwonym Domu, że-

byś ty też mogła w tym uczestniczyć. Wspaniała niespodzianka. ••

Nie cieszysz się?

- Jeśli ty jesteś z tego zadowolona, ja również, kochanie - Ol-

vido uściskała ją i wtedy zobaczyła go po raz pierwszy.

188

Wysoki, barczysty. Przebiegł kamienną ścieżkę, niosąc walizki

i depcząc stokrotki Clary Laguny.

- Kim jest ten mężczyzna?

- To Pierre Lesac, mój narzeczony i ojciec dziecka.

Na twarz Ołvido padło, wieszcząc przyszłe nieszczęście, spoj-

rzenie wielkich czarnych oczu.

Mężczyzna, mniej więcej dwudziestopięcioletni, miał w sobie

urok dawnego szlachcica. Nosił mały wąsik sięgający kącików

ust, przechodzący potem w starannie przystrzyżoną hiszpańską

bródkę. Ołvido cofnęła rękę, lecz zachowała uwięziony w niej do-

tyk Pierre'a, dotyk, który niespodziewanie czuła wewnątrz swego

ciała, jakby to był pasożyt.

- Mamo... Czy nic nie powiesz Pierre'owi?

- Witaj w naszym domu.

- Merci.

Miał na sobie spodnie i beżową koszulę. Słońce oświetlało krótko

ostrzyżone ciemne włosy. Jego usta były wydatne, być może dla-

tego, że dzieciństwo spędził na modlitwach i pacierzach.

Nagle w przedsionku dał się słyszeć chrypiący głos.

- Babcia? - zapytała Margarita.

Z szafy z drzwiami z rattanu wypłynął haust lawendy.

- Świadectwo ślubu - zażądała Manuela, naciągając rękawiczkę.

To były pierwsze słowa, które skierowała do swojej wnuczki.

Oczekiwała na odpowiedź pełna lęku - jeśli ta dziewczyna o sza-

rych oczach wyszła za mąż, mogło to być początkiem nowego roz-

działu w dziejach rodziny Laguna.

- Nie jestem mężatką, babciu, i nigdy nie zamierzam nią być,

w latach sześćdziesiątych to przeżytek. Ale Pierre, ojciec mojego

dziecka, jest tu ze mną.

- Wszystkie jesteście takie same - wycedziła Manuela przez

zęby i ruszyła do swojej sypialni. Czuła ulgę, odtąd mogła znie-

nawidzić swoją wnuczkę bez najmniejszej przeszkody.

- Nigdy się nie zmieni, prawda, mamo?

- Na to już zbyt późno. Nie martw się tym.

Znów się objęły. Olvido poczuła na sobie spojrzenie Pierre'a.

W ogrodzie rozległ się skrzek ogromnej sroki.

189

Przedwczesne narodziny dziecka Margarity wywołało następ-

stwo wydarzeń związanych z niepohamowaną żądzą.

Ołvido uparła się bowiem, żeby córka natychmiast odwiedziła

ginekologa, który właśnie otworzył gabinet przy głównej ulicy.

Nazywał się Antonino Montero.

Nad budynkiem, gdzie przyjmował lekarz, promieniowało zmy-

słowe ciepło. Słońce paliło białą błyszczącą tabliczkę z jego nazwi-

skiem i godzinami wizyty, czyniąc ją nieczytelną.

„Niebo cudzołoży z ziemią, jakby miało wystarczająco długi

członek, żeby ją posiąść", pomyślał Antonino Montero, wyobraża-

jąc sobie ten kataklizm seksualny: ludzie zginęliby przygnieceni

wilgotnymi ciałami natury. Skierował okulary, jak czarne ekrany

telewizora, na pięćdziesięcioletni srom i wzdrygnął się, słysząc

krzyki pielęgniarki:

- Już paniom mówiłam, że wizyta nie została umówiona. Pan

doktor nie przyjmie nikogo poza kolejnością! Proszę sobie pójść

i nie męczyć mnie dłużej!

Ginekolog opuścił gabinet i skierował się do recepcji.

- Co się tutaj dzieje? - zapytał pielęgniarkę.

Kobieta poprawiła czepek i ściągnęła pośladki, widząc postawną

sylwetkę szefa.

- Te panie - z niechęcią wskazała na Olvido i Margaritę - chcą,

żeby je przyjęto, lecz nie zostały umówione. Powiedziałam, że to

niemożliwe, lista jest pełna.

W poczekalni dały się słyszeć przytłumione szepty.

Antonino Montero badawczo spojrzał na Olvido. Miała piersi po-

dobne do dojrzałego mango, którego kosztował na Karaibach, gdzie

uczestniczył w kongresie poświęconym guzom piersi. To wydarzyło

się oczywiście, zanim oskarżono go o niekompetencję z powodu

zgonu pacjentki podczas praktyki lekarskiej w Madrycie i zanim

musiał zgodzić się na zesłanie do tego zapyziałego miasteczka. Le-

karz nadal oglądał Ołvido, biodra i talia nasuwały podobieństwo do

pełnej przyjemnych krzywizn ścieżki prowadzącej wprost na plażę,

gdzie chmury przyjmowały kształt ud, a uda tej kobiety osłonięte

jedwabną sukienką w groszki rysowały się jędrne i mocne.

Obok niej czekała córka z dłońmi splecionymi na napęcznia-

łym brzuchu. Antonino Montero uśmiechnął się enigmatycznie

i zwrócił do pielęgniarki:

190

- Moim obowiązkiem jako lekarza jest przyjąć tę panią bez wzglę-

du na umówioną godzinę, ponieważ jej stan jest bardzo poważny.

- Ale, panie doktorze...

- Muszę być wierny przysiędze Hipokratesa. Panie, które cze-

kają, proszę o wyrozumiałość. Przyjmę tę pacjentkę, jak tylko

skończę badanie poprzedniej.

Szepty w poczekalni przypominały teraz szum ulewnego

deszczu.

- Dziękuję, panie doktorze - odezwała się Olvido, kiedy tylko

usiadły w gabinecie ginekologa, naprzeciw jego czterdziestu paru

lat samotnych i pokrytych łysiną.

- To mój obowiązek, proszę nie dziękować - lekarz uśmiech-

nął się, a ślina wyciekała mu przez szczęki żuchwy jak przez nie-

szczelną tamę.

- Moja córka jest w ósmym miesiącu ciąży i chciałabym, żeby

pan sprawdził, czy wszystko jest w porządku.

- Nie mogę uwierzyć, że to pani córka, myślałem, że chodzi

o siostrę...

- Urodziłam ją w bardzo młodym wieku, to były inne czasy.

- Ach, to panie mieszkają w tej pięknej posiadłości na obrzeżach

miasta, którą nazywają Czerwonym Domem, jeśli się nie mylę. Od

niedawna jestem w tym mieście i nie poznałem jeszcze wszystkich

jego mieszkańców.

- Tak, panie doktorze, tam właśnie mieszkamy.

Antonino Montero przypomniał sobie plotkę krążącą o babce

tej pięknej kobiety, którą mu opowiedział aptekarz przy partyjce

gry w karty w gospodzie: prostytutka o złotych oczach, Clara La-

guna, tańczyła miłosne rytmy na ogromnym łóżku ozdobionym

purpurowym baldachimem.

- Czy mogę zapytać o pani wiek? - ślina gromadziła się teraz

w kącikach ust.

- Mam trzydzieści osiem lat.

- A mnie się wydawało, że jest pani bardzo młoda. Zapytam

jeszcze, ile lat ma pani córka?

- Panie doktorze, nie przyszłyśmy rozmawiać o sobie, tylko

o ciąży Margarity.

Ginekolog nie słuchał. Uwielbiał historie dotyczące tej rodziny,

które snuto w gospodzie. Widział, jak Olvido rozbiera się w świetle

191

świeczki w starej stolarni; jak się domyślił, dziewczyna w ciąży

była owocem zakazanej miłości matki z pomocnikiem stolarza,

chłopakiem, którego potem znaleziono z rozbitą czaszką i opusz-

czonymi spodniami w ogrodzie Czerwonego Domu. To ona, był

tego pewien, jest tą Laguną od zmarłego chłopca.

- Cóż, korzystając z tego, że zjawia się pani w moim gabinecie,

mogę wykonać bezpłatne badanie. Jestem przekonany, że nie była

pani na żadnym od czasu narodzin córki.

- To zbyteczne, powtarzam panu, jestem tu tylko ze względu

na nią.

- Będę jednak nalegał.

Antonino Montero znajdował się teraz w ogrodzie Czerwonego

Domu, gdzie, w swej diabolicznej zmysłowości Olvido Laguna do-

siadała zmaltretowane ciało pomocnika stolarza. Ginekolog czuł

się usidlony przez rytmiczny ruch bioder, włosy okrywające jej

plecy czarnym gładkim płaszczem, i czepiał się pnączy z gorącz-

kową krzątaniną pożądania, gdy tymczasem wiatr unosił rozkosz

aż na szczyty gór.

- Abym dobrze zdiagnozował córkę i asystował przy porodzie,

najpierw powinienem zbadać panią. Muszę wykluczyć schorzenia

dziedziczne - plótł kierowany własną wybujałą wyobraźnią.

- Rozumiem.

- Proszę zatem wejść do tego pokoju i rozebrać się od pasa

w górę. Przede wszystkim muszę zbadać piersi.

Olvido pogładziła włosy Margarity, która drzemała w fotelu.

Podróż pociągiem z Paryża bardzo ją wyczerpała.

- Odpoczywaj, za chwilę będę przy tobie - powiedziała cicho.

Pomieszczenie, w którym Antonino Montero wykonywał swoje

badania, miało ściany w kolorze delikatnej brzoskwini, co miało

wpływać kojąco na pacjentki. Była tam leżanka przykryta prze-

ścieradłem, obok taboret i lampa, żeby oświetlić kobiece narządy

płciowe. Olvido zdjęła bluzkę i biustonosz, po czym ułożyła się na

leżance. Wszedł lekarz, oczy pacjentki wydały mu się tropikalną

falą. Zbliżył się i dotknął jej piersi. Czuł, jak szczękają mu zęby-

- Proszę mi wybaczyć, za chwilę wrócę - wciągnął brzuch

i pomaszerował prosto do łazienki w korytarzu. Tam w paroksy-

zmie rozkoszy wytrysnął lepkim białym strumieniem na zielone

kafelki.

192

Żar palił mu serce. Spryskał sobie kark chłodną wodą, której

przezroczyste cząsteczki zlizywał z własnych dłoni, dręczony nie-

zwykłym pragnieniem.

Kiedy wrócił do gabinetu, Ołvido już się ubrała i czekała obok

córki. W krótkim czasie, kiedy trwało badanie matki, rozebrała się

natomiast całkowicie Margarita, gotowa skończyć jak najszybciej

i w spokoju przespać sjestę. Lekarz kazał jej się położyć i zbadał

ją pod czujnym okiem Olvido.

- Cała rodzina jest wspaniała - powiedział z kroplami potu na

czole. - Proszę, to mój prywatny numer, gdyby zdarzyło się coś

nieprzewidzianego, tylko błagam, proszę mnie nie wzywać bez

potrzeby, dopóki nie minie kilka dni.

W południe Ołvido zamknęła się w kuchni, aby przygotować ko-

lację. Ucałowała maliny, opłukała, ugniotła w moździerzu i wrzu-

ciła do garnuszka, w którym gotowała na wolnym ogniu wodę

z cukrem, dodała mleko i cynamon. Mieszając składniki, wyglą-

dała przez okno. Zauważyła, że Pierre Lesac udaje spacer wśród

grządek warzywnych. Czarne włosy błyszczały mu w słońcu. Usi-

łowała skupić się na bulgotaniu wrzącego sosu. Ten odgłos przypo-

minał jej szum rzeki w czasie odwilży i dębowy las. Westchnęła,

zgasiła ogień, zsunęła rondel z palnika i zaczęła ćwiartować jag-

nię. Kiedy skończyła z policzkami upstrzonymi kroplami krwi,

posiekała cebulę. Łzy popłynęły jej z oczu, wywołane wilgotnym

ostrym zapachem.

Pierre śledził ją zza pomidorów i opasłych dyń. Widział, jak do

glinianego naczynia, które potem postawiła na ogniu, wrzuca naj-

pierw posiekaną cebulę, potem kawałki mięsa. Widział, jak smaży

jagnięcinę i oblizuje usta językiem, który wydał mu się gładki jak

jedwab. Okryty już zapadającą wśród sosen ciemnością widział,

jak zsuwa koszulkę na ramiączkach aż do pasa. Pierre poczuł, że

cały płonie od obrazu piersi - dojrzałych brzoskwiń w słodkim

syropie. Odtąd nic już nie mogło być takie jak dawniej. Horyzont

zaczął pożerać słoneczną kulę. Olvido, przecięta tym jaskrawym

światłem, wdychała aromat sosu malinowego, już chłodnego, po

czym posmarowała odrobiną lewą pierś, potem prawą.

~ Jest idealnie gęsty - powiedziała głośno - i ma odpowiednią

temperaturę.

Od zawsze posługiwała się tą kulinarną sztuczką, przygotowu-

jąc różne dania, i nigdy się nie pomyliła. Piersi były nadzwyczaj-

nymi degustatorami.

Usunęła sos z piersi i wrzuciła do garnuszka. Tam utkwiła żą-

dza Antonina Montero. Pierre Lesac miał nadzieję, że uda mu się

skorzystać z jej chwilowej nieobecności w kuchni, zanurzyć palce

w malinowym sosie i ssać je z rozkoszą. Jego pożądanie połączyło

się z żądzą ginekologa. Kiedy jednak Olvido polała sosem plastry

jagnięciny, był bezradny. Wszystko przepadło.

W porze kolacji księżyc wypełnił jadalnię kosmicznym świat-

łem. Na obrusie, który dyplomata podarował kiedyś Clarze Lagu-

nie, dymiła teraz porcelanowa misa.

Olvido podała cztery spore plastry Margaricie. Dziewczyna na-

tarła na nie nożem i widelcem, ale kiedy na kościach pozostały

jedynie mocniej przyczepione ścięgna, pomogła sobie rękami. Pa-

trzyła na włókna mięsa, które wrzucała do ust, i pochłaniała z fizjo-

logiczną żarłocznością.

- Mamo, „da mi jesze" - powiedziała z pełnymi ustami, wycią-

gając do matki pusty talerz.

- W twoim stanie nie powinnaś się tak objadać przed snem,

miną wieki, zanim to strawisz - Olvido spojrzała spod oka na

Pierre'a.

- Mam żołądek, który poradzi sobie ze wszystkim - zapewniła

Margarita, mocząc kawałek chleba w sosie. - Prawda, Pierre?

Mężczyzna skinął głową.

- Nie możesz mówić? Umrzesz, jeśli otworzysz usta i wypo-

wiesz choćby jedną sylabę?

Pierre powtórzył gest.

- Dlaczego nie przerwiesz tego bezsensownego „kręgu inspi-

racji", dopóki nie urodzę? Jest mi źle, kiedy się do mnie nie odzy-

wasz. Potrzebuję cię.

Pierre nadal wolno żuł kawałek mięsa.

- Powiedziałam, żebyś się odezwał!

Zakreślił palcem w powietrzu przeczący znak.

- Nie denerwuj się, tak nie można w twoim stanie - Olvido po-

dała jej dwa kawałki mięsa.

- Chcę cztery.

- Zaszkodzi ci, kochanie, bądź rozsądna.

- Dasz mi albo rzucę się na półmisek.

Olvido bez słowa dołożyła kolejną porcję, a Margarita, rozrywa-

jąc mięso rękami, przełknęła je niemal w całości. Potem sięgnęła po

pół bochenka chleba i zaczęła moczyć kawałki w resztkach sosu.

- Jest boski, po prostu boski - nad górną wargą pojawił jej się

malinowy wąs.

Zanim Margarita zdążyła porwać ze stołu ostatni kawałek mięsa,

Olvido postanowiła odnieść półmisek do kuchni.

- Dokąd idziesz, mamo?

- Kochanie, nie jedz już, proszę, zostawmy cokolwiek dla

Pierre'a.

Francuz znów poruszył palcem wskazującym, który Olvido na

zawsze znienawidziła.

- Jedyne, co cię teraz obchodzi, to twój przeklęty „krąg inspi-

racji". Jutro będziesz mnie błagał, ale nie odezwę się do ciebie ani

słówkiem.

- Ja wezmę ten ostatni kawałek - oznajmiła Olvido. - Niewiele

zjadłam.

- Nawet o tym nie myśl, jest mój - Margarita porwała mięso

i natychmiast pochłonęła. - A teraz podaj mi półmisek, zjem jesz-

cze trochę sosu z chlebem.

- Proszę cię, skarbie, będziesz się źle czuła.

- Co za głupstwa, chcę jeszcze sosu.

Olvido upuściła naczynie na podłogę.

- Zrobiłaś to specjalnie - krzyknęła Margarita, wstając od stołu

ze wzburzoną twarzą. - Idę odetchnąć świeżym powietrzem.

- Chcesz, żebym poszła z tobą?

- Wolę sama, dziękuję. Zostańcie sobie tu oboje. Ty - spojrzała

na Pierre'a - ze swoim „kręgiem inspiracji", od którego obyś zgnił

w środku, i ty - rzuciła wściekłe spojrzenie na matkę - z tymi

dziecinnymi sztuczkami.

Po czym ruszyła na ganek w poszukiwaniu zbawczego tlenu.

Pierre Lesac rysował, odkąd jego palce zdołały unieść kredkę.

Rysował na ścianach sypialni obciągniętych jedwabiem, na nogach

służących i biurku bankiera, który według prawa był jego ojcem,

nie oszczędzał także haftowanych obrusów z Brukseli. Ukryty

bazgrał po budzących niepokój spodniach przyrodniego brata

matki i satynowych sofach. Rysował na posadzce piwnicy, gdzie

zamykał go bankier, kiedy spłatał jakiegoś figla, i na ławkach w ka-

tedrze Notre Dame, kiedy ciemność jeszcze bardziej nasyciła jego

spojrzenie, a matka kajała się za zakazaną miłość, modląc się ze

łzami. Rysował swoje dłonie tuż po wyjściu z katedry, żeby bawić

się strachem, który wywoływały w nim kamienne gargulce, ryso-

wał na zasłonach salonu wuja, słysząc, jak matka jęczy z rozkoszy,

rysował po własnym łóżku, odgradzając je od krzyków bliskich.

Dopiero kiedy któregoś letniego dnia bankier powiedział mu, że

jego matka uciekła z przyrodnim bratem i zostali sami, Pierre za-

czął rysować na kartkach białego papieru. Miał dziewięć lat i oczy

czarne jak żal za grzechy.

Od kredek i papieru Pierre przeszedł do malowania na płótnie

farbami olejnymi; wtedy był już niemal dorosły. Opuścił dom ban-

kiera i wraz z nim upodobanie do martwej natury - dzbanów, pater

na owoce i stołów. Odtąd zajął się portretowaniem. Jako pierw-

szą przeniósł na płótno postać, którą zachowała magiczna pamięć

dziecka. Potrzebował całego dnia spędzonego w ciszy i skupieniu,

by odszukać we wnętrzu samego siebie rysy matki. Kiedy je od-

nalazł w zakamarkach smutnego dzieciństwa i nie potrafił prze-

baczyć, naniósł je na płótno, nadał im kolory i sprzedał w galerii

sztuki za większą sumę, niż oczekiwał.

Odkąd dokonał się ten akt egzorcyzmu, przeświadczony o nie-

uchronnym sukcesie własnego talentu, postanowił nie wymówić

ani słowa przez całą dobę poprzedzającą rozpoczęcie pracy nad

portretem. Oczy, nos, usta, obojczyk, talia, ręce, profile, ramiona,

brwi - pośród wielu innych cech i form jego modeli - przebiegały

wówczas w szalonym tempie przez ciało i umysł Pierre'a, nasą-

czając go inspiracją. Ponieważ artystyczna podróż zaczynała się

i kończyła w sercu, a ten organ prowadził palce mistrza, powstał

krąg, który Pierre nazywał „kręgiem inspiracji". Już na początku

ich znajomości objaśnił Margaricie niezwykły proces twórczy, który

ona uznała za ekscentryczność pełną swoistego uroku, cechę wy-

różniającą Pierre'a spośród innych młodych adeptów malarstwa

w Paryżu.

Dziewczyna zawsze respektowała tę ciszę, ale tej nocy, kiedy

jej ośmiomiesięczna ciąża walczyła, żeby pochłonąć jagnię zatrute

żądzą, milczenie ukochanego szarpało napięte nerwy. Wróciła

z ganku, kurczowo oddychając.

- Mamo, bardzo boli mnie brzuch! - krzyknęła.

Olvido, która zmywała naczynia w kuchni, natychmiast do

niej przybiegła.

- Mamo, boli!

- Oddychaj głęboko - pogłaskała ją po głowie. - Chodźmy do

salonu, położysz się wygodnie.

Margarita z trudem mościła się na sofie.

- Gdzie jest Pierre? Pierre! Potrzebuję cię - zajęczała, zanim

ciężko opadła na poduszki z szeroko rozłożonymi nogami.

Wsunął się przez kuchenne drzwi, wysoki jak wieża katedry.

Jego usta były nieme jak kamień.

- Usiądź obok mnie.

Ciemna postać mężczyzny zbliżyła się do sofy.

- Oddychaj głęboko, córeczko, bardzo głęboko - Olvido skrzy-

żowała ręce.

- Pierre, boję się, odezwij się do mnie. Muszę usłyszeć twój

głos, mów do mnie po francusku, powiedz, że wszystko będzie

dobrze.

Pogłaskał ją pieszczotliwie po policzku, usiadł obok niej, ale

nadal milczał.

- Powiedz coś, przeklęty, powiedz cokolwiek!

Ale Pierre nie mógł przerwać „kręgu inspiracji". Nie mógł po-

zwolić, żeby wyśliznął się przez jego usta. Tyle nagromadzonej

żądzy, tyle nocy spędzonych na marzeniach o tej chwili... Cała

doba z nią wewnątrz jego ciała, dotykał jej, przesiąkał nią. Odkąd

bowiem pewnej nocy w Paryżu zobaczył zdjęcie Ołvido na stoliku

w sypialni Margarity, jej uroda stała się jego obsesją.

- A może ten przeklęty krąg sprawił, że ogłuchłeś! Rozkazuję

ci, żebyś się odezwał! - spomiędzy nóg Margarity wypłynęła lepka

strużka.

- Zaczynają ci odchodzić wody płodowe! Boże, za chwilę uro-

dzi się dziewczynka! - krzyknęła Olvido.

Wsparta na ramionach Pierre'a i matki Margarita ruszyła na

Piętro. Ołvido poprowadziła ją do pokoju, gdzie żelazne łoże ocze-

kiwało na narodziny kolejnej kobiety w rodzinie Laguna. Dbała

o nie pieczołowicie każdego tygodnia od śmierci Estebana; czasami

107

spędzała całe popołudnia pod purpurowym baldachimem, czując,

jak dębowy aromat wnika w jej serce.

- Dlaczego w pokoju prababki Clary?

- Ty się w nim urodziłaś i pachnie naszą rodziną.

- Ja też będę mieć dziewczynkę, prawda? To ta klątwa. Babcia

opowiedziała mi wszystko w liście, który napisał za nią ten stary

adwokat. Nie chciałam ci tego zdradzić, kiedy byłaś w Paryżu, bo

byłybyście jeszcze bardziej skłócone.

Olvido poczuła w gardle smak trwogi.

- Urodzę dziewczynkę, a potem Pierre umrze, to samo spot-

kało mojego ojca. Jesteśmy skazane na nieszczęśliwą miłość i na

rodzenie dziewczynek, które dotknie równie tragiczny los.

Ołvido spojrzała na Francuza. Wieść o bliskiej śmierci zupeł-

nie go nie obeszła.

- Nie powinnam się była zakochać, babcia ostrzegła mnie przed

tym. „Zachowaj czystość, wnuczko - pisała - i nie zachodź w ciążę,

ponieważ w twoich żyłach krąży przeklęta krew. Sprowadzisz

śmierć na mężczyznę, którego pokochasz". Starałam się, mamo,

przyrzekam ci, ale nie mogłam mu się oprzeć, nie mogłam, nie mo-

głam! Je faime, Pierre - Margarita pogłaskała twarz ukochanego,

ale jedyne, co zajmowało Francuza, to jego „krąg" i oczekiwanie,

by się pomyślnie dopełnił.

Jej ciałem wstrząsnął skurcz. Olvido odsunęła kołdrę. Pokazały

się prześcieradła w kolorze lawendy.

- Zawiadomię lekarza. Pierre, zaopiekuj się nią, proszę.

Mężczyzna wdychał aromat wypełniający sypialnię, spojrzał

na usta Ołvido i wsączył ich obraz w swoje żyły.

Na ostatnim stopniu schodów Ołvido znalazła Manuelę. Bab-

ka moczyła rękawiczkę w wodach, które wypłynęły z ciała jej

wnuczki. Ssąc bawełnę, mogła poznać smak życia. Olvido rzuciła

jej ostrzegawcze spojrzenie i skierowała się do salonu. Upłynął już

rok, odkąd prawnik przekonał Manuelę, by zainstalowała w Czer-

wonym Domu telefon. Dzięki niemu mogła uzgadniać decyzje

dotyczące interesów bez konieczności czwartkowych wizyt w mie-

ście. Początkowo była przeciwna, nie ufała zbytnio zaletom tego

narzędzia konwersacji, a sam aparat kojarzył jej się z genitaliami

osłów, które nadal widywano w mieście. Wkrótce jednak dała się

przekonać, wyjście z domu i zawleczenie do miasta poskręcanego

108

artretyzmem ciała z dnia na dzień kosztowało ją coraz więcej

wysiłku.

- Panie doktorze, tu Olvido Laguna - na czarny aparat z po-

czątku lat sześćdziesiątych padały gęsto łzy. - Moja córka... ode-

szły jej wody płodowe. Musi pan szybko przyjechać.

- Ołvido Laguna? - te słowa były dla ginekologa jak jej piersi,

których dotyk tak go wyczerpał.

- Błagam, potrzebuję pana! Proszę przyjechać do Czerwonego

Domu.

- Oczywiście. Nie mógłbym odmówić pani prośbie. Jadę na-

tychmiast.

Odłożył słuchawkę. Przeczesał włosy na przyrodzeniu - gdyby

były splątane, czułby się mniej seksownie - wziął swoją walizeczkę

i ruszył do Czerwonego Domu. Zupełnie go nie obeszło, co ludzie

na to powiedzą.

Krótko po narodzinach dziecko poczuło w maleńkich ustach

smak piersi Olvido.

Antonino Montero chwycił je za nóżki, obrócił główką w dół

i wymierzył klapsa. Rozległ się głośny, rozpaczliwy płacz.

Ołvido ocierała czoło córki.

- Panie doktorze, płacz oznacza, że dziewczynka czuje się do-

brze, prawda?

- Dziewczynka? - Lekarz uniósł brwi. - Droga pani, proszę zrobić

mi tę przyjemność i spojrzeć, co sterczy wnuczce pomiędzy nogami.

Przez ażurową balustradę balkonu wkradło się światło brzasku

i ukazało genitalia dziecka.

- To chłopiec - oznajmił Montero - i to z doskonale rozwinię-

tymi jądrami.

- Rzeczywiście, chłopiec - powiedziała Olvido po skrupulat-

nych oględzinach potwierdzających, że maleńkie ciałko jej wnuka

w żadnej fałdce skóry nie skrywa waginy. - Margarito, masz syna,

chłopca Lagunę! Jest wspaniały, i taki śliczny!

- Mamo, chcę tylko spać.

- Proszę go umyć, ja muszę się jeszcze zająć pani córką - po-

lecił lekarz.

Ołvido umyła dziecko w miednicy w błękitne arabeski, tak jak

kiedyś zrobiła to z maleńką Margaritą. Pomyślała o Estebanie,

o wijącym się kosmyku na karku, o oczach, w których kryła się

burza, o grobie zawsze wilgotnym od wspomnień. Ucałowała

chłopczyka w usta, oblizał się maleńkim języczkiem, i okryła

ręcznikiem, który zachował jeszcze dotyk trzepaczki. Potem uło-

żyła dziecko w objęciach Margarity, a sama ruszyła do salonu,

gdzie Pierre Lesac odzyskiwał siły, tkwiąc w nieprzerwanym dotąd

„kręgu inspiracji". Nie widziała rękawiczek ukrytych za drzwiami

łazienki, oczekujących, aż Olvido opuści sypialnię Clary Laguny.

Rękawiczki szybko chwyciły trzcinowy szkielet. Światło słoneczne

przeciskało się przez ażurowe balkony. Rękawiczki wreszcie mogły

opuścić kryjówkę i szybko ruszyły korytarzem. Olvido zapukała

do drzwi.

- Mogę wejść? Nie śpisz?

Rękawiczki znalazły znienawidzoną wnuczkę odpoczywającą

w łóżku Clary.

- Pierre, masz wspaniałego syna.

Francuz nadal śnił. Nad główną fasadą Notre Dame, pośród go-

tyckich reliefów i rozet, tworzył portret.

- Pierre - dotknęła jego ramienia, i wtedy otworzył oczy.

- Dziś zacznę go malować. „Krąg inspiracji" się zamknął.

- Urodził się twój syn.

Pierre poprawił się na łóżku, wokół niego nadal unosiły się

widma gargulców, których tak się bał.

- To chłopiec?

- Tak, pierwszy chłopiec w rodzinie Laguna.

- Chcesz, żeby nosił moje nazwisko?

- Zdecyduje o tym Margarita - odpowiedziała Ołvido i pospiesz-

nie opuściła pokój.

- Olvido...

Usłyszał, jak się zamykają drzwi, i znów poczuł lęk przed gar-

gulcami. Nakrył twarz prześcieradłem. Zanim wstanie, musi po-

wstrzymać pragnienie rysowania dziecięcą kredką po meblach,

obrusach, ścianach...

W ogrodzie Czerwonego Domu budził się dzień. Olvido otwo-

rzyła szeroko okna prowadzące na balkon, żeby świeżość wicio-

krzewów dotarła do pierwszego chłopca w ich rodzinie. Ale letni

wietrzyk przyniósł odurzające hausty zapachu róż.

- Mamo, mamo!

Drzwi sypialni Clary Laguny były na wpół otwarte. Z koryta-

rza nie widziała całej postaci Margarity. Ołvido zdołała jedynie

dostrzec połowę twarzy i fragment koszuli nocnej. A na podłodze

pokoju odbił się ślad trzcinowej trzepaczki.

- Mamo, mamo!

Pospieszyła do córki. Czuła nienawiść, która skuwała chłodem

jej twarz. U stóp wielkiego łoża stała Manuela i trzymała dziecko.

Antonino Montero dotykał swojej głowy z grymasem bólu.

- Co się panu stało?

- Ta stara wariatka przyszła tu z trzepaczką i mnie uderzyła.

- Przykro mi za nią, to moja matka. Gdyby był pan tak uprzejmy

i powiedział jej, żeby oddała dziecko mojej córce, bo jeśli nie ze-

chce, porachuję jej kości tą trzciną.

- Nie mów takich strasznych rzeczy, mamo! - Margarita wyda-

wała się nabierać sił - i pozwól babuni potrzymać Santiaga.

- Babuni? Santiaga?

- Tak, babuni - Margarita wypowiedziała to słowo z satysfak-

cją, którą ukrywała przez te wszystkie lata. Zawsze brakowało jej

miłości babki. - Babunia poprosiła mnie, żeby się nazywał San-

tiago, jak apostoł*, a ja się zgodziłam.

Po twarzy Manueli popłynęły łzy, szczere jak płacz dziecka. Ol-

vido po raz pierwszy widziała, jak jej matka płacze.

- Margarito, powiedz swojej matce, że klątwa straciła moc -

głos Manueli brzmiał inaczej niż zwykle, stracił gorzką szorstkość,

która tkwiła w nim od czasów młodości. Teraz brzmiał tak, jakby

ktoś podarował mu duszę. - Urodził się pierwszy mężczyzna w na-

szej rodzinie. - Pogłaskała genitalia małego Santiaga. - On odkupi

ten ród kobiet skazanych na nieszczęśliwą miłość i kroczących do-

tąd drogą grzechu - drżała jej broda, a w twarzy odzwierciedliła

się cała miłość tego świata.

- Mamo, a więc teraz, kiedy przekleństwo już nie działa, Pierre

nie umrze i mogę go kochać bez wyrzutów sumienia.

- Och, wcale nie musi umierać, wystarczy, że złamie ci serce,

Jak to się przydarzyło prababce Clarze - odpowiedziała spokojnie

Olvido.

Santiago (hiszp.) - Jakub, św. Jakub Apostoł jest patronem Hiszpanii i Por-

tugalii.

- Powiedz matce, że przeszłość musi umrzeć, bo to dziecko

pokonało ją dobrem - Manuela zsunęła rękawiczkę z palców. Po-

marszczone i blade pogłaskały delikatnie skórę dziecka.

- Musicie zacząć z sobą rozmawiać, nie będę już waszym me-

diatorem. Pierre! Pierre! - Margarita właśnie go zobaczyła opar-

tego o drzwi. - Przyjdź, pocałuj mnie! Pierre, to nasz syn!

- Ołvido, czy dobrze się czujesz?

Ale ona nie słyszała już głosu Francuza. Słowa jej matki - „prze-

szłość musi umrzeć, przeszłość musi umrzeć" - przemieniały jej

serce, które ledwie zdołało się pocieszyć gotowaniem warzyw,

w kamień. Czuła pocałunki Estebana w dębowym lesie, pod za-

palonymi gwiazdami, i czuła jego zimną twarz tej nocy, kiedy

umarł księżyc. Zawirowało okno jej sypialni, oczy ukochanego

przeczuwające śmierć, jego pożegnanie, czerwone wymiociny na

mchu. W kalejdoskopie wspomnień dostrzegła ponury grób pod

gruszą, własne dłonie brudne od prochu, szare spojrzenie Marga-

rity w oknie oddalającego się pociągu. Drażniły ją pożądliwe usta

starego prawnika, zapach leku bijący od pretendenta do jej ręki,

jego żółtawa twarz i laska ze srebrną gałką, która pomogła mu

przekroczyć próg Czerwonego Domu. Przez długie lata żyła tylko

dla tych wspomnień, a teraz one mają umrzeć. Padła na skraju

łóżka, wpatrzona w niewidzialny czyściec.

- Mamo, co ci się stało?

Ołvido, skulona na lawendowym prześcieradle, spała kamien-

nym snem.

ROZDZIAŁ 14

Tuż po narodzinach prawnuczka Manuela Laguna narzuciła

na siebie szal, w którym zagnieździły się jajeczka owadów, i ru-

szyła głosić mieszkańcom miasta - tym razem nie robiła różnicy

pomiędzy biednymi i bogatymi - że przekleństwo ciążące nad

kobietami Laguna skończyło się tego dnia, o świcie pachnącym

irysami, kwiatami świętej Pantolominy. Wreszcie opatrzność ze-

słała męskiego potomka rodowi skazanemu na nieprawe waginy.

Co więcej, chłopiec otrzymał imię świętego apostoła, tego samego,

który odbył podróż aż do Hiszpanii. Wszyscy zostali zaproszeni

do udziału w tym niezwykłym wydarzeniu.

W samo południe zjawili się w Czerwonym Domu pierwsi go-

ście; przynosili niechęć zwiniętą w kieszeni, jak upapraną wy-

dzieliną z nosa chusteczkę. Manuela kazała im odczekać kilka

minut w przedsionku - bolały ją już zęby od ciągłego trawienia

tego wielkiego szczęścia - zanim wpuściła ich do pokoju, gdzie

spał mały Santiago. Na piętrze pokazywała łazienkę.

- Jak widzicie, mamy nawet porcelanową wannę stojącą na ła-

pach dzikiej bestii.

Słychać było szepty i zwiedzający ruszali dalej, by wreszcie

znaleźć się w sypialni.

- A teraz proszę się ustawić wokół kołyski - poleciła Manuela

tonem doświadczonego przewodnika.

Delikatnie rozsunęła pieluszkę Santiaga i ułożyła jego maleń-

kie męskie genitalia na palcu, żeby wszyscy mogli je podziwiać.

Dziecko spokojnie spało.

- Ma nieco zbyt okrągłe rysy - wyrwał się jakiś męski głos.

- Ponieważ są francuskie, mój panie, jego ojciec pochodzi w pro-

stej linii od Napoleona.

Po obejrzeniu cudownego chłopca Laguny Manuela zaplanowała

dla gości podwieczorek, ale nikt nie przyjął zaproszenia. Jedni wy-

mawiali się, że mają soczewicę postawioną na ogniu, inni cierpieli

na nagły atak migreny. Stara kobieta samotnie w kuchni pociąg-

nęła łyk kawy i pozwoliła, żeby uraza na nowo podjęła wędrówkę

przez jej wnętrzności.

To było bardzo upalne lato. Manuela Laguna wstawała o świ-

cie. Przyrządzała na śniadanie ptasie żołądki według przepisu

Bernardy, po czym przemykała do kołyski prawnuczka, żeby za-

brać go w tajemne zakątki Czerwonego Domu. Niosła dziecko

w zagłębieniu pomiędzy własną piersią a szlafrokiem. Pewnego

razu skierowała się do ogrodu różanego, którego ścieżki, ukształ-

towane przez ogromne czupryny pędów spadające jak lawina na

ziemię, skręcały się i splatały z sobą z upływem lat, aż utworzyły

ogromny labirynt. Nikt, prócz Manueli, nie potrafił dotrzeć do

środka. Nikt nie znał jego sekretu, grobu otoczonego różami tak

czarnymi jak warkocze zmarłej. Zraniona szpadami światła celu-

jącego w ścieżki, niosła prawnuczka aż do tego miejsca. Wyjmo-

wała dziecko z ciepłej kryjówki, obnażała jego genitalia, odbijało

jej się wtedy sercem i czosnkiem - co przywoływało uczucie mi-

łości i smakowitych żołądków - i swoim północnym akcentem

prosiła galisyjską prostytutkę, by przyjrzała się chłopcu, który

przyniósł rodzinie odkupienie. Czasami odkrywała umykającą

skolopendrę. Jej usta wydymały się od pożądania. Czy powinna

położyć Santiaga na tej kamiennej płycie otoczonej różami, żeby

złapać owada i poddać go zabiegom upiększającym? Nie, mówiła

sobie, powstrzymując się od zgubnego nawyku, będzie trzymać

prawnuczka w ramionach, tuląc go w miętowej woni, którą wy-

dzielał grób Galisyjki.

Ale zanim Manuela zdołała dotrzeć do plątaniny róż, musiała

jeszcze przebyć warzywne grządki tuż pod oknami kuchni. Wtedy

Ołvido, przygotowując śniadanie, odkrywała przygarbioną syl-

wetkę matki. Stara kobieta skradała się przez główki sałaty i rzędy

dyń, rozglądając się ostrożnie wokół. Nie ufała nawet odgłosom

wydawanym przez wnętrzności motyli. Ktoś mógłby ją dostrzec

i zabrać jej skarb.

Olvido wymykała się przez kuchenne drzwi i śledziła ją z daleka.

- Nie pozwolę, żebyś skrzywdziła chłopca, tym razem będę

bezlitosna, jestem gotowa nawet cię zabić, mamo. Choć, to praw-

dziwy cud, wydaje się, że go naprawdę kochasz. Nigdy nie byłaś

tak szczęśliwa, nigdy nie widziałam, żebyś dotykała kogoś tak jak

jego, nigdy sama nie otrzymałam od ciebie żadnego czułego ge-

stu - otarła wilgotne oczy. - Ale nawet teraz nie ufam ci. Zawsze

będę cię pilnować, mamo. Ani na chwilę nie zostawię cię z nim

samej, a tym bardziej w tym przeklętym miejscu, gdzie twoja nie-

nawiść wymiotuje różami wielkimi jak głowy cieląt.

Kiedy Olvido zapuściła się w ogród różany, już wiedziała, że za

nią, tropiąc ją jak pies gończy, biegnie Pierre Lesac. A za Francu-

zem, o czym nie wiedziała, naga i zakochana, podążała jej córka,

Margarita Laguna.

Pierre zaczął malować to, co uważał za dzieło swojego życia,

w dniu, w którym urodził się Santiago. Ustawił na ganku sztalugi

z ogromnym płótnem i zaczął na nie przenosić twarz i ciało, które

mu nie dawały ani chwili spokoju. Przez wiele nocy śnił, że zażywa

rozkoszy ze swoją muzą w lirycznych ewolucjach seksu, po czym

budził się z ustami sinymi jak topielec i pęcherzykami na członku,

które z pierwszym pianiem koguta sączyły płyn podobny do piany

morskiej. Potem w milczeniu podejmował pielgrzymkę do kuchni,

a fala światła kreśliła mu drogę po glinianych płytkach i oświet-

lała jego włosy powleczone kurzem.

Olvido, która panowała w kuchni także rano, odkąd do Czerwo-

nego Domu wróciła Margarita, wyczuwała kroki Francuza i spoj-

rzenie czarnych oczu.

- Dzień dobry, Pierre. Śniadanie podam ci w jadalni. Usiądź

przy stole.

Ale on nie odchodził i patrzył na nią. Jego muza przygotowy-

wała kawę i grzanki. Włosy opadały jej na ramiona. Miała szyję

pulsującą jak ocean, oczy pozbawione spojrzenia, szlafrok rozchy-

lony od lipcowego upału.

- Wiesz, że będę na ciebie patrzeć. Artysta musi być tak blisko

swojej modelki, jak to tylko możliwe, a ty nie chcesz mi pozować.

To bez znaczenia, moje dzieło i tak będzie doskonałe, jak ty.

Pierre błyszczał nagim torsem, jedynie spodnie poplamione

farbą niechętnie opasywały mu biodra, pokazując początek sil-

nych mięśni, które Olvido przypominały Estebana.

- Gotuj nadal, nie będę ci przeszkadzał, posiedzę sobie tu ci-

chutko.

Przykładał palec do ust, potem go oddalał i mówił:

- Obiecuję.

Olvido jednak unikała tej artystycznej sesji przy grzankach, tak

samo jak długich silnych palców zręcznej dłoni.

- Chcesz też bułeczki oprócz grzanek?

Ale nie bała się patrzeć mu prosto w oczy, ponieważ nie były

szare, lecz pełne melancholii i ciemne jak requiem.

- Nie.

- Idź do jadalni.

- Nie mogę.

- Czy moja córka jeszcze śpi?

- Nie mam pojęcia.

- Idź sobie!

Ale Pierre zbliżał się do niej, żeby obserwować jej twarz prze-

pełnioną rozkoszą wspomnień. Jego język, zmieniony w pędzel,

kreślił szybki szkic na podniebieniu, a Pierre myślał: „Po połu-

dniu położę więcej cynobru w zagłębieniu szyi, i jeszcze jedno po-

ciągnięcie granatem w zakątku kości policzkowej". Żadne z nich

dwojga nie podejrzewało, że ukryta za drzwiami kuchni szpieguje

ich Margarita. Twarz dziewczyny była ofiarą okrutnej bezsenno-

ści, powieki wydawały się napuchnięte, a pod oczami rysowały

się bruzdy w kolorze błota.

Po porodzie nadal sypiała w wielkim łożu, gdzie Clara Lagu-

na nie tylko oddawała swe ciało orientalnemu erotyzmowi Ka-

masutry, ale też pozycjom o temperamencie czysto kastylijskim,

które wymyśliła, by się zemścić na myśliwym z Andaluzji. Nocą

zupełnie nie interesowało jej wkładanie piersi w usta dziecka co

trzy godziny. A kiedy w końcu zasnęła, równie mało zajmowały

ją uśmiech kobiety o bursztynowych oczach i przyjemny bukiet

wina ze średniowiecznych zasobów rozchodzący się w pokoju, czy

też dochodzące ze ścian jęki i okrzyki zwycięstwa. Jedyne, co j4

poruszało, to nieobecność Francuza o zapachu paryskiej katedry.

Ale Pierre Lesac potrzebował odosobnienia, żeby skoncentrować

się na swoim największym dziele.

- Już mnie nie kochasz i nie całujesz mnie jak dawniej - skar-

żyła się Margarita.

- Je faime, mon amour, je faime*.

- Odkąd urodził się nasz syn, budzę w tobie odrazę, tak właś-

nie jest...

- Muszę pracować nad swoim najnowszym obrazem, to wszyst-

ko. Jak skończę, znów będziemy się kochać i sypiać razem.

Skóra Pierre'a wydzielała delikatną woń gromnicy.

- Kłamiesz, czuć cię twoją katedrą.

- Co za głupstwa... pachnę farbą, błękitną jak oczy twojej

matki.

- Moja matka i moja matka, mam już dosyć i ciebie, i jej, i...

i tego domu... i twojego dzieła! Chcę znów kochać się w Paryżu...

Pierre, czy ty mnie słuchasz?

Ale Francuz patrzył z zachwytem na portret muzy.

- Pierre... - zmierzch pełen druzgocących podejrzeń wstępował

już na ganek - kocham cię, kocham cię ponad życie, umarłabym

dla ciebie, Pierre...

- Położyć nieco więcej różu w zarysie ust? Nie, tak jest dosko-

nale. Merci, mon amour, bardzo mi pomogłaś przy pracy.

- Nienawidzę cię! Słyszysz, Pierre? Nienawidzę cię!

Rano Margarita Laguna czekała niecierpliwie, aż jej ukochany

się obudzi. Jeśli Santiago zaczynał płakać, modliła się słowami,

których nauczyły ją zakonnice w ciszy grobu Pańskiego, a jed-

nocześnie kołysała dziecko, z niechęcią wdychając aromat dębu.

Kiedy słyszała kroki Pierre'a wychodzącego z pokoju gościnnego,

wkładała syna do kołyski i wymykała się na korytarz. Mężczyzna

miał włosy w nieładzie, „w nocy potargały mu się bardziej niż

mnie", myślała Margarita, jeszcze zasnute snem oczy, „dla których

ja już nie istnieję", rozpaczała, tors bez cienia owłosienia, „deli-

katny jak jajka z moich amerykańskich śniadań w Paryżu", aż się

oblizywała, i kalesony poplamione wilgotnymi punktami. „Kogo

tak bardzo pragnie, że stale go zdradza ta przeklęta ejakulacja?",

Pytała sama siebie, waląc pięścią w ścianę. Przez okna zaglądało

radosne wspomnienie wiciokrzewów. Przez kilka sekund rozpa-

miętywała szczęście, jakim było rysowanie wśród zielonego gąsz-

czu, kiedy opalała się nago w słońcu. Ale teraz jej przeznaczenie

* Kocham cię, najdroższa, kocham cię (fr.).

207

znajdowało się w kuchni, pomiędzy matką i Pierre'em, aż zgar-

biona postać Manueli przecięła ogród.

Ołvido ruszyła za nią, a Pierre za swoją muzą. Na podłodze

w kuchni pozostały jedynie krople mleka. Margarita podjęła trop

z piersiami poruszanymi przez podmuch podejrzenia.

Czasami Manuela przerywała swój dialog z galisyjską prosty-

tutką, słuchała wtedy szeptu różanych kolców. Trwała czujna,

kołysząc prawnuczka, ale po chwili podejmowała rozmowę w prze-

konaniu, że niepokojący odgłos wywoływał żar lipca prażącego

róże. Tymczasem skóra tych, którzy się ukrywali wśród kwiatów

i kłujących łodyg, pokrywała się szkarłatnymi punkcikami.

Przed powrotem do domu Manuela kreśliła znak krzyża i ostrze-

gała Galisyjkę:

- Nie wydostaniesz się stąd. Odejdź i skoro umarłaś, bądź mar-

twa. Uważaj, gdyby ci się zachciało przesłać tę zgniłą miętę da-

lej niż do ostatniej róży! Teraz muszę być bardzo ostrożna przez

wzgląd na reputację mojego prawnuczka. Tak, bądź pewna, zetnę

kasztanowiec, na którym się powiesiłaś, i wleję trzy butelki ługu

w jego otwarte usta. Owszem, już wiesz, ale chcę ci o tym opo-

wiadać, żebyś wiedziała i to, że cię pilnuję.

W porze obiadu wszyscy domownicy spotykali się przy wspa-

niałych daniach, które przygotowywała Ołvido, i oglądali wzajem-

nie zadrapania, lecz między nimi panowała cisza.

Popołudnia upływały bardziej spokojnie. Manuela Laguna sia-

dywała obok kominka i haftowała, snując bajki galisyjskiej pro-

stytutki. Teraz były one przeznaczone dla Santiaga.

Ołvido zwykle czytywała poezję w swojej sypialni; najstarsze

tomiki należały do jej ukochanego. Jednego z nich, z wierszami

świętego Jana od Krzyża, używała jako epitafium. Kładła książkę

na piersi i wyobrażała sobie, że jej ciało pokrywa wilgotna zie-

mia. Potem zamykała się w kuchni. W żadnym innym momencie

swojego życia nie gotowała z takim rozmachem. Jej posiłki były

teraz bardzo obfite: krem z dyni, souffle z pora i słodkiej szynki,

mus z kury w cebuli, kurczaki nadziewane foie gras i orzeszkami

piniowymi, sałatki z zielonych warzyw z rodzynkami, sola przy-

rządzana na aromatycznym maśle, bavarois z truflami, pestińos

z wanilią... Olvido cierpiała na biblijną płodność. Nigdy jednak

nie potwierdzono z całą pewnością, czy miała ona cokolwiek

208

wspólnego z epidemią ogromnych fiołków, które zaatakowały

ogród, a teraz zaczęły też szturmować wnętrze domu.

Fioletowy kiełek pojawił się i na obrazie Pierre'a Lesaca, po-

między piersiami jego muzy. Początkowo wpadł we wściekłość;

potem jednak zasnął spokojnie na sofie na ganku, jak to zwykle

bywało popołudniami. Tuż obok, szpiegując niemal jego oddech,

zawsze znajdowała się Margarita.

Podczas kolacji mieszkańcy Czerwonego Domu znów groma-

dzili się przy stole.

- Magnifiqu.es, Olvido, twoje posiłki są po prostu magnifiqv.es -

Pierre wysuwał język przez soczyste wąsy - i jakie przyjęcie, jakby

to były niemal zaślubiny!

- A ja uważam, że już nie gotujesz tak dobrze jak kiedyś, mamo.

Ilość, owszem, ale nie jakość. Kurczak jest zbyt słony - Marga-

rita wypluła kawałeczek na talerz - a chleb twardawy. Co więcej,

zaczęłaś stosować francuskie przepisy, a te wychodzą ci fatalnie,

w niczym nie przypominają tego, co jadaliśmy w Paryżu, prawda,

Pierre?

- Jesteś zbyt okrutna, mon amour. Nic sobie z tego nie rób, Ol-

vido, twoja kuchnia francuska jest wspaniała, jak wszystko, co...

- Ależ nie, Pierre. Margarita ma rację, nie potrafię gotować we-

dług przepisów francuskich, chociaż tak się staram, i z pewnością

kurczak jest przesolony.

- Mamo, dlaczego nie pozwalasz, żeby babunia zajęła się go-

towaniem?

Manuela Laguna oderwała zęby od kurzego udka. Od narodzin

Santiaga przestała jadać samotnie w kuchni. Olvido cieszyła się,

widząc ją tak blisko Margarity. Ale to, czego nie zmieniło nawet

pojawienie się chłopca w rodzinie Laguna, to cisza panująca mię-

dzy nimi obiema. Żadna nie była gotowa ustąpić, żadna nie poru-

szyłaby pierwsza nawet koniuszkiem języka.

- Mogłabym przygotować dla was smażone żołądki z papryką

i czosnkiem, i móżdżek z ryżem, że palce lizać - Manuela otwo-

rzyła usta i nawet wymknął się jej kamienny uśmiech.

Olvido zauważyła, że jej matce pozostały tylko trzy zęby w gór-

nej szczęce, ale z pewnością były zdolne poradzić sobie z wołem

jedynie za pomocą swych karbowanych brzegów.

209

- Tak właśnie, tych francuskich paskudztw nie potrafię zrobić.

Gdyby kucharka, która mnie wychowała jak małe jagnię, widziała

to, jak to się mówi... kłucie?

- Souffle, babuniu, souffle - śmiała się Margarita.

- Dobrze, niech będzie fiucie, a więc gdyby zobaczyła na stole

takie łajno, obiłaby konia za to, że załatwił się na stole, a nie

w stajni.

Margarita parsknęła śmiechem.

W połowie sierpnia na miasto spadła rzeka wody.

Zmierzch się spóźniał. I nawet nieco po dziesiątej słońce na-

dal było wysoko na niebie, a ludzie siedzieli przy kolacji w blasku

jego promieni. Większość jadła niewiele; spoglądali przez okno

z pustymi widelcami, kruszyli chleb na stole, śledzili zegary. Być

może natura zażywa wypoczynku, pocieszali się najstarsi bez-

zębni mieszkańcy, żując własny język.

Nagle, bez najmniejszego znaku na horyzoncie, słońce runęło

na sosny. Przerażone leśne zwierzęta schroniły się w pobliskiej

dąbrowie. Niebo stało się czarne, żaden inny kolor nie towarzy-

szył upadkowi słońca. Pokazała się niechętnie połówka księżyca,

mającego dość oczekiwania, że noc nie nadchodzi. Upłynęły dwie

godziny, ogromne chmury pokryły niebo. Mieszkańcy już się po-

łożyli. Pokazał się piorun, potem drugi. Nie było gwiazd, choć

niektórzy już za nimi zatęsknili. Coraz więcej błyskawic, i pro-

mień ze srebrnych ust wybuchł w ogrodzie różanym Czerwonego

Domu. Rozszedł się zapach spalonego ciała astralnego. Połówka

księżyca ukryła za chmurą błyszczącą twarz, zbyt słabo świecącą

tej nocy. Domy miały ciemne fasady i okna, choć oni tam byli, nie-

ruchomi za ścianami z cegieł, z otwartymi oczami i zimnym po-

tem na karku. Prześcieradła okręcały ciała, krępując ruchy, żeby

nie mogli się oddalić od swojego przeznaczenia, które było coraz

bardziej wilgotne.

Kolejny promień z księżycowych ust spadł na krzewy czyst-

ka w lesie sosnowym. Żywica przyklejona do płatków zmieniła się

w żarzącą się ślinę.

Deszcz przyszedł nagle. Nie zapowiedziały go pierwsze krople,

struga runęła z nieba i zalała domy, ogrody i lasy. W ciągu kilku

godzin łoskot wody był jedynym dźwiękiem wypełniającym noc.

210

Nikt nie odważył się opuścić łóżka, dłonie pokryły się wilgocią,

oczy utkwione były w oknach i balkonach. Ta pogoda uderzyła

we wszystkich. Była zawzięta jak śmierć. Margarita Laguna po-

myślała, że okno w sypialni prababki Clary wybuchnie, a drobiny

szkła wbiją się w jej twarz. Już się widziała cała we krwi, a pur-

purowy baldachim w tej wizji był poplamiony tragedią. Zatęskniła

za Pierre'em, za jego czarnym spojrzeniem, ciałem pachnącym

gromnicą, ale opanowała to uczucie. Santiago ściskał smoczek

w maleńkich paluszkach.

W pokoju poniżej pachniało wilgotnym wapnem. Ściana w sy-

pialni Manueli kapała bladą strugą deszczu. Stara kobieta z tru-

dem oddychała, uznała, że ten kataklizm to wyraźny znak od

Boga. Zaczęła się modlić, prosto i pierwotnie. Nieruchome dłonie

w rękawiczkach ułożyła na prześcieradle - jeśli się nie poruszy,

zło ominie ją z daleka. Błysnął błękitny zygzak, potem rozległ się

grzmot. Połowa księżyca przesunęła się nad uprawne pola, nad

szczyty sosen.

Olvido, tulącej twarz do prześcieradła, uwypukliły się blizny,

pozostawione na jej plecach przez uderzenia z czasów dzieciń-

stwa. Ugryzła poduszkę. Ze swojego okna nie widziała ogrodu,

jedynie twarz deszczu.

Fragment dachu kościoła runął na ołtarz. Zadźwięczał głos

rumowiska, a woda je natychmiast pochłonęła, i każdy zakątek

miasteczka dostał się pod władanie żywiołu. Nie świtało. Pozostał

ledwie opłatek księżyca, o który zaciekle walczyły chmury. Kurek

na dachu Czerwonego Domu, kogut stojący sztywno na jednej no-

dze, wirował oszalały, wskazując najpierw północ, potem południe.

Zahuczał zimny wiatr. Pierre Lesac zaplątany w zwój prześcieradeł

słuchał niesamowitego strumienia, który rwał rynną na dachu. Usi-

łował myśleć o swoim najnowszym dziele, bezbronnym na ganku.

Usiłował wyskoczyć z łóżka i przeciwstawić się burzy. Nie potra-

fił. Owładnął nim dziecięcy strach przed gargulcami z katedry

Notre Dame. Znów widział ich gardziele i łapy o zrośniętych pal-

cach, drapieżne szpony. Mogłyby oderwać mu głowę i pożreć serce.

Wspominał, bez sentymentu, matkę, ciemność panującą w kate-

drze i słowo „grzech", które ona tyle razy powtarzała. Pamiętał też

spodnie jej przyrodniego brata, grzanki z powidłami śliwkowymi,

które kazał mu zjeść na śniadanie bankier, kiedy jego matka ich

211

opuściła. Miał wtedy ochotę zwrócić posiłek, ale z trudem się po-

wstrzymał, a zawartość zatrzymała się w przełyku. Przez resztę

nocy czuł kamienny dotyk; gargulec nadal ciskał piorunem.

Blisko świtu ulewa zatrzymała się tak, jak się zaczęła, nagle.

Księżyc był teraz ogromną świetlistą kałużą i przypominał pierza-

stego cumulusa. Było zbyt zimno jak na sierpień. Skrzepy szronu

zalegały na zalanej wodą trawie. Chłopiec, który zajął miejsce

Dzwonnika, rozkołysał zielone czasze. Chrystus na ołtarzu był

złamany, jedna z przegniłych belek spadła mu na plecy. Zakry-

stia huczała od niespokojnych kroków ojca Rafaela. Na zewnątrz

pachniało trupem deszczu. Pojawiły się pierwsze promienie słońca.

Droga prowadząca do stolicy była całkowicie zalana, tak jak kręte

ścieżki wśród sosen, buki, skalne głazy, las dębowy i miłość, która

w nim mieszkała. Zatopiony został też ogród różany, poskręcane

ścieżki zmieniły się w kanały pełne wody niosącej tysiące płat-

ków. Tym wodnym traktem podróżowały żółte, białe, czerwone,

niebieskawe, czarne... Miękkie i słabe ciała kwiatów nie oparły się

deszczowi, który zmienił to miejsce w wielobarwne cmentarzysko.

Jak w pozostałe dni, Manuela wstała pierwsza. Tego ranka jed-

nak nie zjadła śniadania, wyszła do ogrodu o pustym żołądku i ze

stopami umazanymi wapnem. Chciała dotrzeć do róż, ale ogród

warzywny zmienił się w gigantyczne rozlewisko. Woda sięgała jej

do połowy łydek, kiedy szła, zapadała się w mule. Wokół pływały

tysiące martwych świerszczy. Położyła kilka z nich na rękawiczce.

Były sztywne i miały odnóża przyklejone do nieruchomego pance-

rzyka. Wrzuciła je z powrotem do ich wodnego grobu. Spojrzała

w niebo. Słońce jeszcze nie grzało, nadal walczyło z chmurami,

żeby narzucić władzę swych promieni. Kiedy wreszcie wdarła się

do ogrodu róż, padła na kolana na jednej ze ścieżek i rozpłakała

się. Woda sięgnęła jej do pasa. Do ramienia przylgnął maleńki tru-

pek skolopendry. Postanowiła wycisnąć mikroskopijne wnętrzności

ciała owada. Zgniotła go i skolopendra przestała istnieć. Przeżeg-

nała się i ruszyła dalej, do środka ogrodu. Ledwie mogła znieść

obraz róż zmienionych w pęki sterczących kości, barwne płatki

nadal żeglowały po zalanych ścieżkach. Stara kobieta obawiała

się spotkania z pozostałościami Galisyjki, które mogły gdzieś tu

dryfować. Bała się, że zdołają się wymknąć jakąś śluzą i znikną

z jej życia.

212

Tego ranka nikt nie śledził Manueli. Czuła, jak martwe owady

dotykają jej ciała, i zaciskała zęby. Już nie chciała na nie patrzeć,

pragnęła jedynie dotrzeć do eukaliptusowego grobu. Ale zabłą-

dziła w labiryncie, wybrała niewłaściwą, prowadzącą donikąd,

zakazaną ścieżkę, której sekret znała tylko ona sama. W rozpa-

czy próbowała odszukać trupka skolopendry w nasłonecznionej

wodzie. Truchełka świerszczy i cykad spływały kanalikami róża-

nego ogrodu, jakby to były dopływy rzeki Ganges, jednak żadne

z tych maleńkich ciałek nie posiadało rześkiego chłodu burszty-

nowego owada, którego tak pragnęły jej wnętrzności. Rozsmaro-

wała na palcu pozostałości skolopendry, którą wcześniej zgniotła,

i zlizała ją. Nigdy by nie pozwoliła, żeby ktokolwiek odkrył, jak

popełnia ten akt swoistego kanibalizmu, którego zawsze będzie

się wstydzić. Czasami, po starannej kąpieli, zjadała skolopendry,

ponieważ pozostawiały w jej ustach przyjemny smak pigwy.

Przed jej oczami wznosił się krzyż, który kupiła od handlarza

żelazem, by go wbić na grobie matki. Naszła ją ochota na płacz.

Chciała sprawić, żeby Clara Laguna nigdy nie opuściła swego

kopczyka, żeby nikt jej nie odwiedzał i nie zostawił na jej szcząt-

kach najlżejszego wspomnienia. Dlatego pochowała ją w tym za-

gubionym zakątku. Uklękła i woda znów opasała jej talię. Słońce

oświetliło grób. Jak palec oskarżyciela, jeden z promieni wskazał

litery wyryte na ramieniu krzyża. Manuela poczuła mdłości. Grób

przecież miał być bezimienny! Galisyjska prostytutka wyjaśniła

jej, że jeśli na miejscu pochówku nie będzie imienia spoczywają-

cego tam zmarłego, jego duch nie ośmieli się opuścić grobu. Jeśli

bowiem zechce wrócić, nie znajdzie drogi powrotnej i skaże się na

wieczną samotną tułaczkę. Ale na metalowych ramionach krzyża

widniały nierówne litery. Ktoś wyrył imię i nazwisko jej matki.

Chociaż nie potrafiła czytać ani pisać, poznała te dwa słowa, które

widziała na wielu dokumentach w biurze prawnika, dwa słowa,

które przetrwały w jej pamięci: CLARA LAGUNA. Nieruchoma

jak skała, którą opływały kanaliki z płatkami róż, Manuela tkwiła

wbita w muł. Duch jej matki mógł swobodnie spacerować po ogro-

dzie, odwiedzać miejskie uliczki i dębowy las, a potem wracać do

swojego wcale nie bezimiennego grobu.

213

Tak silna wilgoć jeszcze nasiliła plagę ogromnych fiołków, które

zawładnęły ogrodem Czerwonego Domu w lipcu. Ich łodyżki po-

jawiły się w zakątkach łóżek, w wapiennej zaprawie na ścianach

sypialni Manuueli, na balustradzie schodów. Zakwitły też na mor-

skim pejzażu w pokoju Olvido, na dywanie w salonie, na purpu-

rowym baldachimie, nawet na materacyku w kołysce Santiaga...

Cały Czerwony Dom pogrążył się w subtelnym zapachu fioleto-

wych kwiatów.

Tego dnia Pierre Lesac wstał w złym nastroju. Miał wrażenie,

że znów obudził się w swoim dziecięcym łóżku w domu bankiera.

„A jeśli zejdę do kuchni i będą tam grzanki z powidłami śliwko-

wymi?" Palce prawej dłoni ściskały kredkę. Była błękitna. Z tru-

dem powstrzymywał żądzę, która go niegdyś pochłaniała. Znów

chciał rysować po ścianach, sofach, obrusach... Czuł potrzebę

rysowania po wszystkim. I jakby nie dość było tego nieszczęścia,

ogromny fioletowy kwiat wyrósł w najbujniejszej części jego mę-

skości. Zamknął się w łazience. Upłynął cały kwadrans, zanim ot-

worzył drzwi. W jego prawej dłoni nie było już kredki, zniknęła,

ale na kafelkach pysznił się ogromny fiołek. Nie był sam. Obok

niego pojawiło się pasmo puszku i trzy wielkie krople rozkoszy.

Wykorzystał to, że świt nie przyniósł mu bólu i sączących się pę-

cherzyków, i masturbował się jak mężczyzna. Gargulce zniknęły

z jego życia już przy pierwszym potarciu członka. Potem założył

poplamione farbą spodnie. Teraz był gotów zmierzyć się z tym, co

ulewa zrobiła z jego płótnem.

Ganek zmienił się w wielobarwną zatoczkę, po której żeglowało

dzieło życia Pierre'a Lesaca, jak artystyczny katafalk dla świer-

szczy i cykad. Mężczyzna odsunął garść owadów i wtedy zdołał

zobaczyć łuk ust Ołvido. Cynober pozostał nietknięty, ale oczy jego

muzy umierały pod warstwą błota. Francuz wypluł wreszcie wy-

miociny, które tkwiły mu w przełyku od poprzedniej nocy. Słońce

paliło czarne włosy. Zaczynał się sierpień.

„Olvido, jeszcze jesteś moja, prawdziwa, piękna. Ołvido, jeszcze

mogę na ciebie patrzeć, jak gotujesz, jeszcze mogę smakować to,

czego dotknęły twoje palce i usta, mogę cię śledzić w pachnących

zaułkach ogrodu. Jeszcze mogę..." Opuścił ganek i pobiegł do jej

sypialni. Bose stopy miał brudne od farby i błota, a jego ślady wy-

ryły się na długie lata na posadzce przedsionka. „Olvido", Pierre

214

chciał cały zmienić się w to imię, „Olvido", pragnął, żeby ono go

pochłonęło.

Okno w sypialni otwarła burza, i teraz wpadał przez nie wil-

gotny oddech ogrodu. Musiał ulec naturze, a zarazem dzielił nie-

szczęście z miastem, które go tak nienawidziło. Pierre znalazł

Olvido na łóżku. Spała na brzuchu, prześcieradło owinęło jej się

wokół nóg, była naga. Zatrzymał się zahipnotyzowany władzą jej

ciała i patrzył, jakby to nie była kobieta, lecz jakaś cudowna, fa-

lująca istota. Z jej pośladków spływała wieczność barwy oliwy.

Pierre na próżno mrugał powiekami. Stadko ptaków przeleciało

nisko nad ogrodem. Ich głos sprawił, że wąski rowek strzeżony

przez pośladki Olvido przeciągnął się rozkosznie. Westchnęła.

Czarne wijące się włosy rozpostarły się w nieładzie na jej twarzy,

a pośród nich skryły się uśpione oczy, na wpół otwarte usta, po-

liczki delikatne jak kwiaty. Ale on dostrzegł też pokryte bliznami

plecy, jak plecy antycznej niewolnicy. Odtąd przestało go obcho-

dzić, że Olvido obejmuje poduszkę, jak ciało kochanka, ani też że

jej szyja jest pokryta perlistą wilgocią snu. Istniały tylko blizny

czerwieniejące na szczupłych plecach jak żmije, które wpełzły pod

skórę. Zwilżył usta i usiadł na brzegu łóżka. Chciał dotknąć tych

wijących się śladów, całować je, sunąć po nich językiem. Wyciąg-

nął dłoń i wodził nią po szkarłatnym konturze. Ciało Olvido wes-

tchnęło. Nagle rozsunęła uda, talia zafalowała w niewidzialnym

morzu. Dotyk Pierre'a był samą miłością. Oby ta blizna stała się

jej sercem! Usłyszał grzmot. Uznał, że burza wraca. Słońce, które

już od kilku minut oświetlało sypialnię, pochłaniało własne sierp-

niowe promienie. Chciało zmienić je na zimowe, słabsze, bledsze.

Przez okno wpadł suchy liść. Przywędrował aż tutaj z wiatrem, nie

mogąc zapomnieć. Pierre pocałował kolejną bliznę. Księżyc wy-

mknął się z jej łóżka i pojawił na chmurze. Maleńki, pozbawiony

barwy jak lustro. Ale niebo rozpalał jasny błękit.

Ktoś uderzył w drzwi. Kiedy Pierre wszedł, jedynie je przy-

mknął. Ciało jego muzy tak go zachwyciło, że brakło mu siły, by

je zatrzasnąć. „Co za natręt tam się dobijał, gdy trwała eksplozja

tych cudownych pośladków?", zastanawiał się wiele lat później,

w cieniu katedry Notre Dame.

Margarita Laguna z rozpuszczonymi kasztanowymi włosami spły-

wającymi na ramiona znalazła Pierre'a muskającego ustami blizny

na plecach matki. Jej spojrzenie było jak burza, piersi opadły od

nadmiaru mleka. Widziała, jak wilgotny język przesuwa się po tej

wyjątkowo dużej bliźnie. Przypominała morską falę i wydawała się

tryskać pianą. Widziała nagość Olvido odbitą w zachwyconej twa-

rzy Pierre'a, kiedy on, zaskoczony, uniósł głowę znad tej niezwykłej

potrawy i spojrzał na nią bez cienia lęku. Margarita wiedziała już,

że go zabije. Rzuciła francuskie przekleństwo i zbliżyła się do nich.

Olvido obudziła się i wyszeptała imię córki. Na plecach czuła lepki

ślad. Obok niej stał Pierre Lesac, miał wilgotne, błyszczące usta. Ro-

biło się chłodno. W serce Olvido wstąpiła swoimi lodowymi stopami

zima. Margarita wymierzyła Pierre'owi mocny policzek.

- To tylko sztuka, moja droga - powiedział Francuz, spogląda-

jąc grobowym wzrokiem.

W pokoju rozszedł się zapach gromnicy. Skrzydełka nosa Mar-

garity wydęły się jak żagle na pełnym morzu. Wiedziała, że kła-

mie, kocha jej matkę i jej pragnie.

- Od kiedy? Od kiedy? - krzyczała, waląc pięściami w jego

pierś.

- Odkąd zobaczyłem jej fotografię. Ona jest ucieleśnieniem ma-

rzeń każdego artysty - wyznał wreszcie, szukając błękitnych oczu.

Jeszcze czuł na ustach smak blizny.

Margarita przestała go bić i padła na kolana. Strumień mleka

popłynął z obrzmiałej piersi, a na dywanie utworzyły się rozległe

plamy. Ołvido przypomniała sobie, że tej nocy śniła o pirackich

galeonach. Podniosła się owinięta prześcieradłem. Objęła córkę,

lecz ona była sztywna jak bryła lodu.

- Nic się nie stało, córeczko - szepnęła jej we włosy. - Dziś znów

możemy pójść pomiędzy wiciokrzewy i opalać się na słońcu.

Margarita odepchnęła ją z całych sił. Na biurku leżał nóż do

papieru. Porwała go i poszukała serca Pierre'a, ale zdołała jedynie

zranić go w rękę. Kilka czerwonych kropel upadło na dywan.

- Wystarczy, kochanie.

Matka chciała zabrać nóż, ale Margarita uderzyła ją pięścią

w czoło. Ołvido dotknęła dłonią rany i poczuła, tak jak tamtej

chłodnej nocy, szept własnej krwi.

- Wystarczy - powtórzyła stanowczo.

Ale Margarita szarpała się z Pierre'em przy otwartym oknie. Ol-

vido chciała do nich podejść, uchronić od przepaści, która kiedyś

216

zabrała jej ukochanego. Za późno. Uderzony przez Margaritę męż-

czyzna wypadł przez okno.

- Nie patrz - poprosiła Ołvido. - Zawsze będziesz go pamiętać,

nawet w snach.

Usłyszała demoniczne wycie wilka i wtedy Margarita rzuciła

się do okna.

Pokój zalała cisza i cierpki zapach tragedii. Olvido ukryła twarz

w dłoniach. Jej życie rozpadło się na dwoje z powodu tej szczegól-

nej zmarszczki, kiedy nagle ktoś pogłaskał jej włosy. Miał szorstki

dotyk i wydzielał przyjemny chłód bluszczu pokrywającego fa-

sadę domu. Uniosła oczy, żeby zmierzyć się ze śmiercią, żeby się

z nim spotkać. Ale obok niej rysowała się postać mężczyzny wy-

sokiego jak wieża. Pierre Lesac. Zdołał chwycić się drewnianej

kraty, a potem wspiął się po niej. Teraz był tu, w sypialni. Olvido

szybko wychyliła się z okna.

- Nie - powiedział Pierre. - Ona nie.

Margarita Laguna leżała obok wspomnienia swojego ojca,

z czaszką rozłupaną o kamień na ogrodowej ścieżce.

ROZDZIAŁ 15

Olvido Laguna dreptała zabłoconą ścieżką sosnowego zagajnika.

Miała grube ciemne pończochy, czarny płaszcz spięła broszką wy-

soko pod szyją. Czarne włosy kryła żałobna chusta. Przytłoczona

rozpaczą, szła szybko w kierunku miasta. Budził się niedzielny

poranek, ale wiewiórki, które przetrwały potop, wciąż drzemały

w zaciszu gałęzi. Nadal dało się wyczuć woń deszczu. Niezliczone

truchełka mrówek i koników polnych żeglowały w kałużach, ale

Olvido deptała po nich, nie zatrzymując się. Czasem mocniej otu-

lała ramionami małego Santiaga spragnionego ssania. Dziecko

tęskniło za ciepłem ciała pachnącego macierzyństwem i za biciem

serca, które w nim mieszkało. Manuela Laguna chciała wycisnąć

krople z już martwych piersi, ale nie ośmieliła się ich dotknąć,

pełna obaw, że Olvido odkryje jej manewr i oskarży o profanowa-

nie zwłok córki. Bała się, że potem jej kości nasyci woń lawendy,

i targała nią obawa, że straci prawnuczka.

Na horyzoncie pojawiły się zarysy pierwszych domów miastecz-

ka. Górowała nad nimi kościelna dzwonnica. Ołvido przyspieszyła

kroku, bo dziecko płakało. Wiedziała, czego maleństwo potrzebu-

je. Rozpięła ubranie i odkryła pierś. Kiedy podała ją chłopcu, usły-

szała skrzek ogromnej sroki, który niegdyś zapowiedział przybycie

Pierre'a Lesaca. Poczuła usta Santiaga natarczywie ssące jej sutek.

Przymknęła oczy... to Margaritę tuliła w objęciach. To córeczka po-

drażniała strunę jej pamięci i zamrażała serce wspomnieniami bez-

powrotnie utraconego szczęścia. Szarpiący wiatr poruszył korony

sosen. Santiago przestał płakać. Z piersi babki nie płynęło mleko, ale

dziecko poczuło smak, który wywołał jego przedwczesne narodziny-

Olvido zapięła żałobną szatę i powędrowała dalej. Ubrania

i meble przesiąknięte deszczem okryły miasteczko ostrą wonią

wilgotnego gipsu. Nikt nie piekł chleba, nie sięgał po czystą odzież

i pachnące mydło. Kościelne dzwony wybiły dziewiątą. To roz-

pacz pociągnęła za sznury. Chłopiec zastępujący starego pomoc-

nika kościelnego, także nazywany Dzwonnikiem, odsypiał emocje,

które przyniósł kataklizm. Tej niedzieli nie będzie mszy - Chry-

stus z głównego ołtarza dogorywał zmiażdżony spróchniałą belką.

Wnętrze świątyni wyglądało jak mieszanina przeciwdeszczowych

peleryn, gromnic i stert gruzu ociekających wodą, a w zakrystii

ojciec Rafael lamentował nad marnym końcem stacji megafono-

wej. Jeśli tego dnia jakaś pobożna dusza czuła nieodpartą potrzebę

przyjęcia sakramentu, musiała się udać do sąsiedniego miasta,

gdzie nawałnica oszczędziła kościół.

Wąską uliczką Ołvido dotarła do placu. Był pusty. Słychać było

jedynie plusk wody tryskającej z trzech rynien. Psy pierzchły

w mniej dotknięte kataklizmem zakątki, a osły ryczały trwożli-

wie w zalanych oborach. Olvido minęła budynek magistratu i skie-

rowała się do dzielnicy najmniej okazałych domów. Przygarbiona

staruszka wylewała wodę z przedsionka. Żałoba Ołvido uderzyła

ją natychmiast. Porzuciła wiadro i ruszyła żwawo w górę miasta,

by opowiedzieć innym, jak to kobieta przeklęta okryła się hańbą,

a jej urodę przygasił cień śmierci.

Ołvido zatrzymała się na zaniedbanym ganku ozdobionym rzę-

dem donic z połamanymi petuniami. Zapukała do drzwi.

- Proszę... - odezwał się smutny głos.

Wnętrze tonęło w ciszy. Cuchnęło tu zimowym chłodem, cho-

ciaż samo miasteczko i jego okolice pożerał słoneczny sierpień.

Olvido przyjrzała się skromnemu umeblowaniu: okrągły stół

nakryty ceratą, dwa wyplatane krzesła, sofa z wytartą tapicerką

i węglowy piecyk. Na stole górował stos skarpetek i pończoch,

a spoza nich wystawała głowa łysawej starej kobiety z grubymi

okularami nasadzonymi na nos. Kobieta nie trudziła się spogląda-

niem na drzwi, nie obchodziło jej, kto mógłby ją odwiedzić - na-

dal cerowała z głową zanurzoną w ściegach. Od wielu lat jej życie

było tylko szeregiem doskonałych szwów. Przez pokój przepływały

strugi wody i moczyły zziębnięte stopy.

- Proszę zostawić pończochy na stole i wrócić jutro albo jesz-

cze dziś, jeśli pani woli. Chociaż to niedziela, będę pracować aż

do popołudnia, ponieważ nie ma mszy.

219

- Nie przyszłam po cerowanie. Chciałam zapytać o grób.

Matka Estebana zsunęła okulary z nosa. Bez trudu rozpoznała

Ołvido Lagunę pod skromną woalką. Tę nadzwyczajną urodę,

która zabiła jej syna w pełni młodości, i intensywnie niebieskie

oczy, co nadal zdobiły twarz wyklętej kobiety. Chciała wyprosić

gościa z tego ponurego domu, do którego musiała się przenieść po

śmierci męża, ale zaintrygowała ją żałoba.

- Kto potrzebuje grobu? - zapytała.

- Pani wnuczka.

- Nigdy nie miałam wnuczki, pani się myli - odparła surowym

tonem.

- Nazywała się Margarita Laguna i miała te same szare oczy

co Esteban, pani o tym wie.

Stara kobieta przygryzła usta.

- Co to za dziecko?

- To pani prawnuczek, Santiago, Santiago Laguna.

- Tak, tak, Manuela obnosiła się z nim po całym mieście, jakby

się urodził dziedzic królewskiego tronu. Ale nie jesteśmy zainte-

resowane spokrewnieniem się z paniami, chociaż macie pienią-

dze - drżały jej ręce i usta, a głos kłuł jak cierń. - Całe miasto wie,

jakie jest wasze pochodzenie.

- Chce go pani zobaczyć? - Olvido odsunęła dziecko od piersi.

Dało się słyszeć cichutkie niemowlęce westchnienie.

- Proszę go pokazać bliżej, chcę się jedynie przekonać, czy na-

prawdę wasz żeński ród wydał na świat chłopca.

Światło ledwie się przedostawało przez brudne okno.

- Lepiej niech mi go pani da potrzymać, bez dotknięcia niczego

nie mogę sprawdzić.

Wzięła dziecko w ramiona, a ono przeciągnęło się rozkosznie.

Serce starej kobiety poczuło ciężar delikatnych kości, ciepło ma-

leńkiego ciałka, pieszczotę talku.

- Jedyne, o co przyszłam prosić, to by pozwoliła pani pocho-

wać córkę w grobie Estebana. Powinna spocząć obok swojego

ojca.

- To wykluczone - odezwał się nieznajomy szorstki głos.

Ołvido odwróciła się. Głos należał do siostry Estebana. Bardzo

się postarzała od czasu, kiedy jej koścista drobna postać wspierała

zrozpaczoną matkę nad cmentarnym dołem.

220

- Bękart nie będzie spoczywał obok mojego brata - krążyła po

pokoju nieczuła na wodę zalewającą podłogę. - I dodam coś jesz-

cze: jak tylko się dowiem, że spędziła pani choćby jedną noc nad

grobem Estebana, pożerając kwiaty, jak jakiś przeklęty kanibal,

sprawię, że zamkną panią w domu wariatów albo w więzieniu.

- Jeśli chcecie, żebym was błagała na kolanach, zrobię to - od-

parła spokojnie Olvido.

- Proszę się wynosić z tego domu ze swoją żałobą i kolejnym

bękartem!

- Moja droga... - starej kobiecie płonęły policzki.

- Oddaj dziecko, mamo. Ono nie należy do naszej rodziny.

Ołvido odebrała chłopca z objęć matki Estebana.

- Niech na niego spojrzę - staruszka musnęła twarzyczkę dziec-

ka dłonią poranioną ukłuciami igły i odmrożeniami. - Gdyby nie

wiek, przysięgłabym, że to pani syn. - Po czym dodała z odrazą: -

Ma te same diabelskie oczy.

Mimo niedzieli operatywny prawnik zdołał z samej stolicy spro-

wadzić do Czerwonego Domu specjalistę od tanatokosmetyki, by

zrekonstruował zmasakrowaną twarz Margarity. Zmarłą ułożono

w jadalni, w białej trumnie z wizerunkiem krwawiącego Chry-

stusa na wieku.

- Proszę zdobyć miejsce możliwie najbliżej Estebana, wie pan,

o kogo mi chodzi - poprosiła Ołvido. - Wtedy moja córka nie będzie

się czuła tak osamotniona. Nieważne, ile to będzie kosztować.

Manuela skinęła potakująco głową w odpowiedzi na pytające

spojrzenie prawnika.

- Spocznie tam, gdzie sobie pani życzy - odparł, rozpaczając

w głębi duszy nad woalką zasłaniającą twarz kobiety w czerni, nad

broszką szczelnie spinającą ubranie pod szyją i grubymi pończo-

chami. Nadal jej pożądał!

Olvido usadowiła się obok trumny i patrzyła, jak specjalista

z Madrytu za pomocą pędzelków i balsamów ściera z twarzy Mar-

garity prawdę o jej śmierci. Tuż za nią, kreśląc językiem szkice na

Podniebieniu, stał Pierre Lesac. Nikt nie zauważył, że na trumnie

namalował sztylet.

221

Kiedy zapadła noc, a stary adwokat i wizażysta zmarłych opuś-

cili Czerwony Dom, Olvido zamknęła się w sypialni i zakryła ce-

głami okno, przez które wypadli Esteban i jej córka. Słońce już

nie wejrzy do pokoju z morskim pejzażem, a szkic śmierci dwojga

ukochanych istot na mchu odtąd zawsze będzie spowity cieniem.

Jedynie przez niewielki otwór, pozostawiony pomiędzy cegłami,

będzie się sączyć rozpacz.

Musiały minąć trzy dni, zanim pochowano Margaritę. Cmen-

tarz był zalany, a kości i płyty nagrobne plątały się w błocie jak

bezsenni lunatycy. Rozmiękła od wilgoci ziemia nie przyjmowała

kolejnych zmarłych.

Olvido znalazła na poddaszu zakurzoną wielkanocną palmę i te-

raz, wachlując energicznie jak nubijska niewolnica, chłodziła zwłoki.

Sierpniowy żar przyspieszał rozkład ciała. Manuela Laguna, przywyk-

ła do obecności śmierci, nadal wyszywała petit point obok kominka,

tylko Pierre Lesac spędzał całe godziny, błąkając się po wszystkich

pomieszczeniach, ze spinaczem do bielizny przyczepionym do nosa

i błękitną kredką w dłoni. Kryjąc się w zakamarkach domu, mruczał

modlitwy po francusku i napychał się słodkimi brzoskwiniami, żeby

zgnilizna jego byłej ukochanej nie stawała mu w gardle.

Trzeciej nocy zszedł do ogrodu, uciekając od upału i wyrzu-

tów sumienia. Rozpaczał nad zdradą wobec Margarity, ale jeszcze

bardziej nad tym, że jego muza go nienawidzi. Przy najmniejszej

okazji usiłował ująć jej dłoń lub pocałować ją w policzek, szepcząc

przeprosiny i miłosne deklaracje. Ona konsekwentnie unikała jego

dotyku, przyspieszonego oddechu, namiętnych słów.

Teraz, rozparty w wilgotności ganku, widział, jak się zbliża.

Była bosa. Księżyc kontynuował powolną wędrówkę nad polami.

- Odejdź - rozkazała. - Wracaj do Francji.

Był przemoczony i czuł się jak tonący rozbitek.

- A... iamourl

- Jedyna kobieta, która cię kochała, leży teraz w drewnianym

pudle.

- Być może z czasem... - jego prawa dłoń walczyła z gorącym

pragnieniem pochwycenia ołówka.

- Choćby upłynęło tysiąc lat, ilekroć mnie dotkniesz, zobaczę

martwą córkę. Odejdź. Ja zaopiekuję się chłopcem.

222

Przez wiele godzin w ogrodzie rozbrzmiewały obcojęzyczne

okrzyki i szlochy.

O świcie jedynym śladem, jaki pozostał po Francuzie, była błę-

kitna kredka porzucona na glinianych płytkach. Leżała tam jak

dziecko pozbawione matki.

Margaritę Lagunę pochowano tuż po południu, gdy wybrzmiał

ostatni dźwięk kościelnych dzwonów. Spoczęła naga w trumnie,

obsypana kwiatami wiciokrzewu. W pogrzebie nie uczestniczył

ojciec Rafael, rozsiewający łacińskie formuły i wywołujący pry-

watne trzęsienia ziemi, ani prawnik, ani żaden z mieszkańców

miasta. Jedynie grabarz w wysokich kaloszach, którego dziąsła

ozdobione trzema zębami żuły kulki tytoniu w rytm ruchów ło-

patą. Kiedy ostatnie uderzenie ziemi przykryło trumnę, Ołvido po-

czuła na ramieniu nieznane ciepło. Odwróciła głowę i zobaczyła

bawełnianą rękawiczkę uczepioną jej żałobnej sukni. Była czysta,

bez najmniejszej plamy kurzej krwi. Olvido na moment wstrzy-

mała oddech i smakowała ten ciężar macierzyństwa. Słońce zapa-

dało za horyzont grobowców. Niebo pozbawione było chmur, ale

żar sierpnia ustępował.

Czerwony Dom wszedł w epokę spokoju. Popołudniami Olvido

i Manuela siadały razem na ganku. Kupiły ogrodowe fotele i sto-

lik, a stare sprzęty pozostałe po powodzi spaliły. Płomienie po-

chłonęły też obraz Pierre'a Lesaca. Manuela wyszywała, a Ołvido

czytywała wiersze i zajmowała się wnuczkiem.

- Wydaje się, że jesień jest blisko - odezwała się Manuela po po-

nad dwudziestu latach milczenia pomiędzy nimi. - Będzie chłod-

niejsza niż ubiegła.

- Trzeba narąbać więcej drewna - odpowiedziała Ołvido i dalej

gorliwie czytała świętego Jana od Krzyża, jakby robiła to po raz

pierwszy.

Santiago Laguna odziedziczył po matce zamiłowanie do ta-

rzania się w kwiatach, a po ojcu manię gryzmolenia kredkami

po wszystkim, co znalazło się na jego drodze. W wieku czterech

lat dostał jedną z nich, błękitną, z francuskim napisem. Po swojej

babci Ołvido otrzymał od losu nadzwyczajną urodę, po dziadku

Estebanie miłość do poezji, a po prababce Manueli - upodobanie

do baśni i śmierci.

223

Bardzo wcześnie poznał arkana sztuki kulinarnej. Z radością

zamykał się w kuchni razem z babcią i pomagał w przygotowywa-

niu dań, które wymyśliła w ciągu wielu lat pełnych smutku. Dni

upływały na delektowaniu się krojeniem dyń, papryk bądź jakiego-

kolwiek innego składnika, którego mieli użyć do swoich potraw.

Olvido nauczyła chłopca kochać bulgotanie wrzącej wody, odgłos,

który przypominał rzekę podczas odwilży. Santiago polubił też aro-

mat pączków goździka i kolor węglowego popiołu, gdzie prażyły

się kasztany - przecież to była barwa oczu jego dziadka i zmarłej

matki. Babcia nauczyła go również, że odpowiednio wytrenowane

sutki mogą się stać najlepszym na świecie szefem kuchni, a najstar-

szy przepis rodzinny to bułeczki z cynamonem moczone w kawie

„de puchero". Po dniu pełnym miłości i zabaw Santiago nurkował

w porcelanowej wannie na łapach lwa, a Ołvido szorowała drobne

ciałko ubrudzone mąką lub sokiem z owoców. Czasami wchodziła

do wanny razem z chłopcem. Wtedy Santiago prostował nóżki i wę-

drował powoli po jej skórze, śmiejąc się i łaskocząc ją.

W porze kolacji siadali razem z Manuelą przy stole w jadalni

i smakowali dania, które sami przygotowali. Stara kobieta już nie

gotowała. Artretyzm rąk skomplikowała jeszcze choroba Parkin-

sona, nie potrafiła utrzymać rondla bez wylania jego zawartości

ani obrać ziemniaków bez zadraśnięcia się w palec. Z trudem

jadła samodzielnie, ale maleńki Santiago wkładał jej jedzenie do

ust z anielską cierpliwością. Choroba spowodowała też niezwykłą

długowieczność w zagrodzie kur, a z kuchennych kątów wywie-

trzał zapach wnętrzności.

Po kolacji rodzina gromadziła się przy rozpalonym kominku,

a kiedy ciepło obejmowało osmalone cegły, słuchali baśni Manyu-

eli, które wydobywała z natłoku wspomnień:

- Opowiadano, że w pewnej krainie wiele lat temu po północ-

nych morzach pływał statek widmo, napełniając trwogą serca

prostych marynarzy i kapitanów. Zimna i gęsta jak włosy mar-

twych mgła pokrywała wówczas niebo i morze i niczego nie można

było wyraźnie zobaczyć. Nie wiedziano nawet, czy jest dzień, czy

noc. Niewielu ośmielało się pływać po tych wodach, ale ci, któ-

rzy tego dokonali i pozostali przy życiu, opowiadali, że spośród

mgły nagle wyłaniał się ogromny kształt galeonu z armatami pod-

trzymywanymi przez syreny. Mgła rozsnuwała się na jego drodze

224

z szacunkiem, a potem zapadała złowroga cisza. Wszyscy wie-

dzieli, co teraz nastąpi, i zakrywali sobie uszy, lecz na próżno.

Nie mogli przeciwstawić się ogromnemu zagrożeniu: to czerwony

dzwon zwisający z głównego masztu, rozpalony jak pochodnia!

Kiedy dzwon wypowiadał imię jednego z marynarzy obecnych na

statku, okrywał go cień. Kapitan nie miał innego wyjścia, jak od-

dać nieszczęśnika złowrogiemu widmu, chociaż ten płakał i bła-

gał. Musiał to zrobić, jeśli nie chciał zakosztować tego samego

losu, ponieważ przeklęty okręt, kiedy już wypełnił ładownie po-

dobnymi nieszczęśliwcami, obejmował kurs do piekła - Manuela

uśmiechała się, ucząc usta obcego im grymasu. - Któregoś dnia

czy nocy, nigdy nie zdołano tego ustalić, na północnym wybrzeżu

zjawił się chłopak, nosił buty z podkowami na podeszwach, jak nie

przymierzając osioł. Na języku miał wytatuowaną listę swoich do-

konań pod banderą okrętów pływających po wszystkich morzach

i oceanach świata. Teraz, by dodać do niej kolejny niezwykły wy-

czyn, zapewnił marynarzy, nazywając ich wcześniej tchórzami, że

uwolni ich od statku widma w zamian za trzy baryłki złota. „Ko-

niec z oddawaniem się pod władzę czerwonego dzwonu! - oświad-

czył. - Następnym razem, kiedy zabrzmi imię nieszczęśnika, ja

pójdę na jego miejsce i rozprawię się z przeklętą zjawą". Tak też

uczynił. Bez przeszkód oddał się we władanie czerwonej czaszy,

ale kiedy już miała go w swoim zasięgu, na oczach oniemiałej

załogi chłopiec przeobraził się we wspaniały galeon, który zajął

miejsce statku zjawy. Jego szyja rozciągnęła się, aż osiągnęła wy-

sokość głównego masztu, a na nim zawisł dzwon, brzęczący jak

owczy dzwoneczek. Opowiadają, że mgła nagle się rozproszyła,

a chłopiec-okręt oddalił się ku linii horyzontu, powiewając na

wietrze banderą, w którą zmienił się jego język. Nie ujrzy go nikt,

aż upłynie sto lat, kiedy to w sztormowe noce sygnał z masztu

zabrzmi jak kopyta osła dudniące po ziemi, a marynarze zadrżą,

ponieważ wiedzą, że galeon także będzie musiał wydać złowrogi

ton, a potem ukradnie im duszę.

Sześcioletni Santiago zaczął bywać w towarzystwie. Mieszkańcy

miasteczka musieli bowiem poznać i zaakceptować pierwszego

chłopca z rodziny przeklętych kobiet. W niedziele zawsze widy-

wano go w kościele siedzącego w pierwszej ławce obok dumnej

Manueli - Olvido wolała zajmować ostatnią, jak w czasach dzie-

ciństwa. Upłynęło sporo czasu, odkąd naprawiono plecy Chrystusa

strzaskane belką, a On sam górował nad głównym ołtarzem. Złota

tablica widniejąca na postumencie przypominała o klęsce powodzi

i o ranach, jakie odniosła wtedy świątynia. Tylko kaplica świętej

Pantolominy pozostała wówczas nietknięta.

Szkoła, ceglany budynek kryty dachówką, którą wzniesiono na

przedmieściach dzięki darowiźnie Manueli Laguny, była kolejnym

z miejsc, gdzie regularnie zaczął uczęszczać Santiago. Żaden kot

nie cudzołożył na dachu w oślepiającym blasku księżyca, nie rósł

tam najmniejszy chwast.

Pierwszy dzień w szkole Santiago spędził pod czujnym okiem

babki. Ołvido kupiła mu nowe buty, tornister i białą koszulę z kra-

wacikiem w prążki. Dziecko nie miało na głowie dziwacznego czep-

ka ani grzywy czarnych włosów zakrywającej mu oczy. Wczes-

nym rankiem oboje przemierzyli sosnowy zagajnik. Po drodze

babcia skrupulatnie wymieniła chłopcu rzeczy, których nie po-

winien robić w szkole. Pośród innych zaleceń nie wolno mu było

rozbierać się w patio, choćby go dokuczliwie gryzło ubranie, Ol-

vido zakazała też smarowania ławek, ścian i krzeseł mazakami

i wdawania się w bójki z kolegami, nawet gdyby mówili bardzo

brzydkie słowa.

Patrzyła, jak wchodzi do szkoły żądny wrażeń. Jednak nie ru-

szyła w drogę powrotną do Czerwonego Domu. Odczekała, aż

matki innych dzieci powrócą do swoich domowych zajęć, i zaj-

rzała przez okno, by sprawdzić, czy jej wnuczek dozna takiego

samego upokorzenia, jak ona pierwszego dnia szkoły.

Siedział w drugim rzędzie ławek, obok syna handlarza owo-

ców, i rysował mu na dłoni wiewiórkę. „Powinnam była mu po-

wiedzieć, że nie rysuje się również po kolegach", pomyślała Olvido.

Kiedy Santiago skończył szkicować zwierzątko, siedząca przed nim

dziewczynka, mała kokietka, także wyciągnęła rączkę. Wnuczka

aptekarza.

Podczas pauzy Santiago chciał zjeść bułeczki z cynamonem

przygotowane przez babcię, ale natychmiast otoczył go wianu-

szek dziewczynek z jego klasy. Rysował więc psy, koguty, koty,

a kiedy wracał z Olvido do Czerwonego Domu, na ustach błąkał

mu się uśmiech.

- Przyjemnie spędziłeś pierwszy dzień w szkole?

- Tak, dzieci z mojej klasy są bardzo miłe, zwłaszcza dziew-

czynki.

- A chłopcy?

- Jeden patrzył na mnie bardzo zły, a potem zawołał, że wy-

glądam jak baba.

- Biłeś się z nim?

- Nie zdążyłem, babciu, wszystkie dziewczynki stanęły w mojej

obronie. Nakrzyczały na niego, że jest zazdrosny, bo taki brzydki.

- Jutro zapytasz go, czy chce być twoim przyjacielem.

- Nic z tego. Tak mi powiedział.

Popołudniem rodzina Laguna zasiadła wygodnie na ganku.

Santiago zajął się wypełnianiem rządków liter w zeszycie, a Ol-

vido obierała ziemniaki. Prababka obserwowała uważnie kaligra-

ficzne wysiłki chłopca.

- Stawiaj wszystkie litery prościutko. Musisz być najlepszy w kla-

sie. Potem uniwersytet, żebyś został jakimś inżynierem albo panem

doktorem. Ty jesteś mesjaszem naszej rodziny. Nigdy nie zapomi-

naj, że urodziłeś się pod bożą przepowiednią i nosisz święte imię.

Trzy lata później miasteczku dokuczyła zbyt długa zima. Pod

koniec marca las sosnowy nadal spał zanurzony w białym puchu,

a ośnieżone korony drzew przypominały białe dachy. Ich aromat

krył się wśród gałęzi, drżąc w nieśmiałym wiosennym powietrzu.

Okryte poranną mgłą buki wydawały się lodowymi widmami.

W tym czasie droga prowadząca do miasteczka była nieprzejezdna,

więc Santiago przestał uczęszczać do szkoły.

Któregoś wieczora Olvido wróciła ze stajni z pałającą twarzą.

Siwy koń konał.

- Spróbuję powiadomić weterynarza, to tylko kilometr stąd. Być

może zdoła jeszcze coś zrobić.

- Pozwól mu zdechnąć, do niczego się już nie nadaje - Manu-

ela odpoczywała w cieple kominka.

- Gdyby przynajmniej działał telefon, ale ten uparty śnieg ze-

psuł i to.

Stokrotki Clary Laguny po raz pierwszy zamarzły na kamien-

nym trakcie.

- Jeśli chcesz, idź. Ja się zaopiekuję naszym małym skarbem.

227

Olvido włożyła płaszcz, narzuciła szal na ramiona i ruszyła

w kierunku zasypanych sosen. Bardzo szybko zrozumiała, że nie

dotrze do domu weterynarza. Mroźny wiatr chłostał, uniemożli-

wiając dalszą drogę. „Jeśli koniowi się pogorszy, zastrzelę go ze

starej fuzji, żeby nie cierpiał", pomyślała, wracając do Czerwonego

Domu. Na ustach miała śnieg i dygotała z zimna.

Przedsionek był pogrążony w cieniu, niepokojąco nasączonym

słodkawym zapachem, który Olvido przypomniał dzieciństwo.

Drzwi szafy z pościelą były szeroko otwarte, a woreczki z lawendą

rozrzucone.

- Mamo! Mamo!

Manuela Laguna pojawiła się w korytarzu oświetlona ogniem

padającym z kominka. Spojrzała na córkę i spróbowała się do niej

uśmiechnąć. Ołvido zauważyła, że w wyprostowanej dłoni uzbro-

jonej w rękawiczkę matka dzierży trzcinową trzepaczkę.

- Nie mogłaś dotrzeć do weterynarza w tę psią pogodę, prawda?

- Uderzyłaś go? Ośmieliłaś się go uderzyć?

Po latach więzienia wśród prześcieradeł, obrusów i ręczników

trzcinowy szkielet promieniował szczęściem w szponach swej

pani.

- Musiałam, stawiał krzywe litery, a przecież musi się przykła-

dać do nauki, żeby być naszym odkupicielem - stara kobieta po-

kazała w uśmiechu żółtawe zęby.

- Gdzie jest Santiago?!

- W swoim pokoju, poprawia to, co źle napisał. Nie martw się,

moja droga, szybko się nauczy.

Chłopiec zajmował pokój gościnny, w którym kiedyś mieszkał

Pierre Lesac podczas pobytu w domu kobiet Laguna. Był mniejszy

niż pokój Ołvido i oczywiście mniejszy niż wspaniała sypialnia

Clary, jednak najbardziej nasłoneczniony. Ołvido znalazła wnuka

na łóżku. Pracowicie wypełniał zeszyt.

- Zostaw już lekcje, dziś bardzo się napracowałeś - powiedziała,

głaszcząc go po głowie.

- Muszę ćwiczyć, żeby prababcia znów się nie rozgniewała. Co-

dziennie będę przepisywał tę stronę, aż będzie bardzo prościutka.

- Nie przejmuj się pismem, to nieważne, że jest trochę krzywe.

Posadziła chłopca na kolanach i tuliła, jakby był małym

dzieckiem.

228

- Dla prababci to bardzo ważne.

- Zajmę się nią. Postaram się, żeby już się nie rozgniewała - za-

pewniła, całując go w czoło.

- I nigdy mnie nie uderzy?

- Nigdy, ponieważ nie będzie mogła. Obiecuję.

Gruba warstwa śniegu spadała z bezksiężycowego nieba. Olvido

zaprowadziła Santiaga do swojej sypialni i leczyła rany na szczup-

łych plecach. Wiatr uderzał o ceglany murek zasłaniający okno. Jego

ataki przynosiły wspomnienie śmierci na zmrożonym mchu.

Tej nocy Santiago zasnął w łóżku babci, wsłuchany w słowa

baśni. Ale ciałem i pamięcią Olvido zawładnęła bezsenność. Z ot-

wartymi oczyma rozkoszowała się ciepłym oddechem wnuka. Pły-

nęły godziny, zalane cieniami. Kiedy zaczęło świtać, wydało jej

się, że na ceglanym murze pojawia się twarz z przeszłości. Twarz

należała do ojca Estebana. Widziała tego mężczyznę któregoś dnia

w kościele - ciemnowłosy, wyniosły, szare oczy. Z wolna po sy-

pialni rozszedł się zapach, który natychmiast rozpoznała. „Flaki

wieprzowe z ziołami i czosnkiem", szepnęła. Ulubiona potrawa

Manueli. Poczuła w ustach intensywny smak jelit doprawionych

tymiankiem, rozmarynem i ząbkami czosnku. Nakryła Santiaga -

nadal spał w jej objęciach - by go uchronić przed tą widmową

potrawą i twarzą nauczyciela, która jawiła się na cegłach. Z pierw-

szym promieniem słońca obraz uciekł przez szczelinę w oknie. Ol-

vido zadała sobie pytanie, dlaczego pojawił się przed nią człowiek,

który, według słów matki, nie pozwolił jej uczęszczać do szkoły,

kiedy był jeszcze nauczycielem. Zadawała sobie także pytanie,

w jaki sposób poznał ów przepis i co miał na myśli, przypomi-

nając go jej w tej chwili. Manuela wykorzystywała go wiele razy,

choć pierwszy raz tego dnia, kiedy Esteban był jeszcze chłopcem

żegnającym zmarłego ojca... Manuela zaprosiła go, żeby spróbo-

wał kusząco pachnącej potrawy, zjadł kilka kęsów, po czym po-

spiesznie opuścił Czerwony Dom.

Przestał padać śnieg. Wspaniały zimowy poranek rozjaśniał

dom, lecz zimny wiatr, który dął przez noc, nadal siekł stokrotki

i róże.

Manuela obudziła się w swojej sypialni o ścianach pokrytych

wilgotnym wapnem. Z większą żwawością niż w poprzednich

dniach, a nawet miesiącach i latach, podniosła się z łóżka. Mniej

niż zazwyczaj drżały jej dłonie w rękawiczkach. Niewątpliwie

ponowne spotkanie z trzcinową rózgą znacznie poprawiło nad-

wątlone zdrowie. Nie otworzyła okna, aby wywietrzyć pomiesz-

czenie, i dlatego nie mogła odkryć garści czarnych płatków, które

przywędrowały z wiatrem i usadowiły się w zagłębieniu framugi.

Założyła szlafrok i ruszyła do kuchni, by zlecić Olvido przygoto-

wanie śniadania. Miała wielką ochotę na kurze żołądki mocno

doprawione czosnkiem.

Znalazła córkę czyszczącą starą myśliwską broń, która dotąd

walała się na strychu. Przez chwilę pomyślała, że Olvido mogłaby

w nią z łatwością wycelować i rozerwać jej pierś jednym strza-

łem. Poczuła zawrót głowy, jakby rozwarła się przed nią czeluść

mająca być jej grobem.

- Właśnie zabiłam konia - głos Olvido zabrzmiał głucho.

- Nie słyszałam strzału.

- Przyłożyłam mu strzelbę do głowy i nacisnęłam spust.

- To była stara chabeta, która już do niczego się nie przydawała,

lepiej, że jest martwa.

- Tak, skoro do niczego by się nie przydała, lepiej, żeby była

martwa. - Olvido poszukała ciemnego spojrzenia matki.

- Chciałabym na śniadanie żołądki - stara kobieta zamrugała

ze zdziwieniem.

- Nie mamy żołądków, przygotuję ci grzanki na oliwie. A na

obiad flaki wieprzowe z ziołami i czosnkiem. Tak bardzo je lubisz...

Kuchenne okno nagle otwarło się od gwałtownego podmuchu

wiatru, i do pokoju wpadł wir czarnych płatków, który otoczył

Manuelę.

- Ta pogoda zniszczy moje róże - jęknęła, rozgarniając je rę-

kami. - To pierwszy rok, kiedy śnieg i wiatr dają sobie z nimi

radę.

- Mamy długą i ciężką zimę, wiele róż jej nie zniesie.

Olvido zatrzasnęła okno. Płatki upadły na podłogę, tuż obok

stóp Manueli.

- Słuchaj, czy mamy świeże flaki? Nabrałam na nie wielkie]

ochoty.

- Nie, ale pójdę je kupić do gospodarstwa tuż obok domu wete-

rynarza. A jeśli go zobaczę, poproszę, żeby przyszedł i zabrał to,

co zostało z naszego konia.

- Dobry pomysł - Manuela zatarła dłonie w rękawiczkach. -

Wracaj szybko i zabieraj się do gotowania, to danie budzi we mnie

bardzo miłe wspomnienia. Ach, jeszcze coś, czy zabierasz z sobą

naszego małego mężczyznę?

- Tak, spacer na świeżym powietrzu dobrze mu zrobi.

- Za bardzo go rozpieszczasz, chociaż wczorajszego popołudnia

już się nauczył, że w tym domu trzeba ciężko pracować - zabęb-

niła opuszkami w drewniany stół, na którym niegdyś świętowała

rzezie kogutów.

Kiedy Ołvido i Santiago wrócili z zapasem świeżych jelit wie-

przowych, było niemal południe. Już w przedsionku chłopiec po-

czuł woń kojarzącą się nieodparcie z biciem - sączyła się przez

plecione drzwi szafy.

- O to się nie martw. Dziś wszystko się skończy.

- Co się skończy, babciu?

- Lawenda, kochanie, lawenda.

Zabrali się do przygotowania posiłku. Razem opłukali jelita,

głaszcząc sobie palce pod strumieniem wody, wspólnie pokroili

cebulę, ciesząc się blaskiem promieniującym z dwóch par równie

błękitnych oczu, potem gałązki świeżych ziół i ząbki czosnku, ra-

zem mieszali składniki w saganie, który później postawili na ogniu.

Kiedy danie było gotowe, Ołvido podzieliła je na trzy porcje, ale

jeden talerz napełniła hojniej, po czym zamknęła się z nim w spi-

żarni. Santiago usłyszał brzęk porcelany i szkła. Babcia wyraźnie

grzebała wśród flaszeczek, których jemu nie wolno było dotykać.

Były niedostępne dla rąk dziewięciolatka. Oczekiwanie na to, co

miało nastąpić, wydało mu się niemiłosiernie długie. Pogładził blat

ofiarnego stołu kogutów. Był szorstki, nieodwracalnie zniszczony,

pocięty bruzdami wyciosanymi nożem w uległym drewnie. Niebo

zakryły chmury, wkrótce zacznie padać. Ołvido wyszła ze spiżarni

ze śladami białego proszku na policzku. Była mocno zdyszana.

Santiago zerwał się, chciał odebrać pełne naczynie, żeby nie wy-

lał się sos, i otarł ubrudzoną twarz babki chusteczką.

- Mam nadzieję, że smakuje równie dobrze, jak pachnie - po-

wiedziała Manuela, kiedy chłopiec pojawił się w jadalni, dźwiga-

jąc dymiący talerz.

- Na pewno, prababciu.

231

Usadowił się naprzeciw starej kobiety i z uśmiechem kroił flaki,

moczył kawałki w sosie i podawał jej do ust.

Po posiłku Manuela zaczęła snuć baśń, a dziecko słuchało

w skupieniu. Zmierzchało. Deszcz czarnych płatków na próżno

dobijał się do okien salonu. Trzask drewna w kominku zagłu-

szał słowa. Dotknięte artretyzmem dłonie nagle przestały drżeć,

a z łona opowiadającej zniknęło wspomnienie martwego młodego

mężczyzny, jakby w tym ostatnim momencie wszystko zostało jej

wybaczone. Zsunęła rękawiczkę i pogłaskała policzek prawnuka,

pożeranego przez ciekawość, aż jej głos zanikł zupełnie, urwany

westchnieniem o zapachu eukaliptusa. W pokoju słychać było je-

dynie chrypiący odgłos płomienia. „Stało się", pomyślał Santiago.

Strużka błękitnej trucizny, jak morze z jej baśni, wypływała z ust

Manueli i ściekała na szyję.

Następnego dnia Olvido Laguna pomaszerowała prosto na poste-

runek Guardia Civil. Oznajmiła, że znalazła swoją matkę martwą.

Po przeprowadzeniu autopsji stwierdzono, że zgon spowodowało

przedawkowanie proszków, które nieboszczce zapisał lekarz, by

uśmierzyć bóle wywołane artretyzmem. W żołądku znaleziono

także resztki laudanum i środek użyźniający do róż. Ale żaden

z miejscowych autorytetów nie zamierzał kłopotać się dalszym

badaniem tej sprawy. W oficjalnej notatce zapisano, że spożycie

tych substancji było sprawą przypadku. Nikogo nie interesowało,

kto i w jaki sposób skończył z tą starą prostytutką, która od pół

wieku paradowała po ulicach miasta z miną markizy. Nikogo też

nie obchodziło, że relacje pomiędzy kobietami w rodzinie Laguna

były tak napięte. Co więcej, Manuela po narodzinach prawnuka

zarządziła w testamencie, że Urząd Miejski otrzyma sporą sumę na

budowę kompleksu sportowego, który będzie nosił imię Santiaga

Laguny. A zatem burmistrz pragnął jak najszybciej zamknąć kło-

potliwą sprawę, by dostać darowiznę. Jedyne, co miało dla niego

znaczenie, to fakt, że pieniądze zasilą miejską szkatułę. Gdyby

jeszcze mógł sprawić, żeby to przeklęte nazwisko nie widniało na

budynku użyteczności publicznej!

Olvido wyprawiła swojej matce królewski pogrzeb. Z miasta

przysłano wóz pogrzebowy zaprzężony w dwa kasztanki z pióro-

puszami na głowach, popręgi miały jedwabne frędzle, a w bujne

232

grzywy wpleciono srebrne nici. Mahoniowa trumna, w której

spoczywały doczesne resztki Manueli Laguny, przemierzyła ulice

miasta poprzedzana przez miejską orkiestrę, której członkowie

dęli requiem w rytm trąb i saksofonów. Na widok przechodzą-

cego konduktu psy wychyliły nosy z zaułków, a starcy z trium-

fującą radością wznosili laski do nieba. Kiedy orszak przybył na

plac, obszedł trzy raz kamienny wodotrysk, a kościelne dzwony

biły żałobnie na cześć zmarłej. Potem pucołowaty chłopiec, syn

członka rady miejskiej, pojawił się na balkonie magistratu i odczy-

tał list pochwalny wszystkim ciekawskim. Ci tłumnie gromadzili

się na placu, pytając siebie nawzajem, jaki jest sens słów, które

jasnowłosy cherubinek rozciera zlodowaciałym językiem i pusz-

cza z wiatrem tego zimowego dnia.

O dwunastej - w samo południe - orszak ruszył traktem prowa-

dzącym na cmentarz. Ojciec Rafael wystrojony w złocistą pelerynę

zmienił swoją marszrutę przez nekropolię w łoskot werbli i brzę-

czenie kości. Potem, dzierżąc kropidło jak srebrną maczugę, pe-

łen spokoju skrapiał trumnę wodą święconą. W uroczystości brali

udział także dwaj ministranci, burmistrz, aptekarz, stary prawnik

i inne ważne osobistości. Ołvido sprowadziła nawet z sąsiednich

miejscowości gromadkę płaczek odzianych w przepisową czerń,

żeby krzyczały, płakały i wyrywały sobie włosy nad grobem Ma-

nueli, jakby kiedykolwiek była darzona cieplejszym uczuciem.

Kiedy mahoniowa trumna zsuwała się do dołu, a grudy ziemi

padały na nią jak grad, człowiek z zakładu kamieniarskiego szki-

cował już zarys przyszłego okazałego mauzoleum z różowego

marmuru.

Gdy uczestnicy pogrzebu opuścili cmentarz, Olvido położyła

na grobie garść płatków eukaliptusa. Na horyzoncie rysowało się

kolejne śnieżne popołudnie.

ROZDZIAŁ 16

Stosownie do nauk Manueli Laguny, Santiago rósł w przekona-

niu, że urodził się pod szczęśliwą gwiazdą - jako absolutny wy-

braniec niebios. W wieku siedmiu lat, po katechezie ojca Rafaela,

był bliski utopienia się w jednym z zakoli rzeki płynącej przez dą-

browę. Przekonany o swych mesjańskich zdolnościach chciał za-

demonstrować Olvido, że potrafi stąpać po czarnych wodach. Ale

jesienny wiatr smagnął sztywne gałęzie dębów, i chłopiec wpadł

do wody. Ledwie zdołał wydostać się na brzeg, szaleńczo wyma-

chując rękami. Miał szczęście, bo od suchego lądu oddalił się za-

ledwie o metr.

- Jeśli przyjdzie ci do głowy popełnić kolejne szaleństwo po-

dobne do tego, koniec z naszym wspólnym gotowaniem - zagroziła

wówczas babka, kiedy już ciężko dysząc, leżał na mchu. - Wspa-

niale jest być chłopcem Laguną, ale nic ponadto.

Chociaż Olvido uznała, że jej wnuk jest pozbawiony jakiego-

kolwiek nadprzyrodzonego atrybutu, z upływem lat kwitło w niej

przekonanie o cudzie: Santiago urodził się obdarzony całą gamą

zdolności, a te zaowocowały ostatecznym powrotem rodziny do

życia społecznego. Przyjaźń z ojcem Rafaelem, która zaczęła się,

gdy chłopczyk miał zaledwie dwa lata, również pomogła w speł-

nieniu tego, co już od zarania rysowało się jako jego przezna-

czenie. Proboszcz wyraźnie czuł słabość do malca o błękitnych

oczach, którego nigdy nie przerażało dudnienie towarzyszące jego

krokom, przypominające werble spod ziemi i wywołujące drżenie

drzew. Kiedy inne miejscowe dzieci płakały i w popłochu kryły

się w fałdach spódnic matek, przerażone jasnowłosą i czerwonawą

postacią giganta, Santiago uśmiechał się do niego i ciągnął za su-

tannę, bełkocząc niezrozumiałe słowa, a wtedy ksiądz, pogodzony

przez chwilę z niechęcią żywioną wobec własnego ciała, pochy-

lał się i gładził go wielką dłonią, która w całości zakrywała buzię

chłopczyka.

Kiedy Santiago skończył osiem lat, ojciec Rafael usłyszał przez

przypadek, jak śpiewa, i odkrył jego anielskie gardło. Nie poświę-

cając ani jednej myśli klątwie ciążącej na rodzinie chłopca, bo było

niemożliwe, żeby cokolwiek mogło zaćmić ten złoty głos, ubrał go

w białą komżę i polecił śpiewać Gloria i Ave Maria. Chłopiec stał na

podwyższeniu na ołtarzu, ku radości swojej i wiernych owieczek.

Początkowo wdowy w czarnych chustach żegnały się, obserwu-

jąc dziecko, którego twarzyczka była równie urodziwa, co twarz

jego babki, i wierciły się niespokojnie w ławkach, jakby je gryzły

mrówki, a do gardła podchodziła im gorycz urazy. Lecz niebiańska

pieśń płynąca z ust chłopca łagodziła gniew i wspomnienia hańby

i, po wielu mszach, emocjonowały się śpiewami, a nawet po wyj-

ściu z kościoła niektóre z nich uśmiechały się do niego i klepały

leciutko w plecy, nie szczędząc gratulacji.

Jedyną kobietą, która nie uległa głosowi Santiaga, była jego

ciotka, siostra Estebana. Z palcami poranionymi od odmrożeń

i odcisków, wykręcała sobie ręce w ławce i przymykała powieki,

żeby rzucić pełne złości spojrzenie, złorzecząc w chustkę i splu-

wając śliną jak gradem.

W Świętym Tygodniu chłopiec śpiewał pobożne pieśni zwane

saetami*, opasany fioletowym sznurem, z twarzą przyobleczoną

żarem pasyjnego cierpienia. Tymczasem stare oczy ojca Rafa-

ela napełniały się łzami, a wierni dostawali gęsiej skórki, drżąc

z emocji w płóciennych i wełnianych ubraniach. Po mszy kapłan

porywał chłopca w miażdżące objęcia, aż Santiago ledwie mógł

złapać oddech.

- Skąd w tobie tyle artyzmu, skoro jesteś tak kastylijski, łobu-

ziaku? - powtarzał, wichrząc mu włosy.

- Nie wiem, ojcze.

Nikt już w miasteczku nie pamiętał, że Santiago był prapra-

wnukiem andaluzyjskiego myśliwego, który zdobył Clarę gardłem

Pełnym copli i pobożnych pieśni, oświetlonych spragnionym księ-

życem.

Saeta (hiszp.) - tradycyjna poważna pieśń hiszpańska o charakterze religijnym.

Ale artystyczne zdolności chłopca nie kończyły się na śpiewie.

Po śmierci Manueli czytał głośno, podczas katechezy, przypo-

wieść o chwaście z Ewangelii świętego Mateusza, i wtedy ojciec

Rafael odkrył jego dar recytacji. Postępowy kapłan, który po po-

chłonięciu przez żywioł stacji nadawczej w wodach powodzi nie

uznał się za pokonanego w swoim zamiłowaniu do nowoczesności

i techniki, tym razem zainstalował nadajnik radiowy. Radio na-

dawało na całe miasteczko z pokoiku mieszczącego się tuż obok

zakrystii. Proboszcz postanowił natychmiast włączyć Santiaga do

jednej ze swoich popołudniowych audycji, dwa razy w tygodniu,

żeby chłopiec mógł to robić po skończeniu zajęć w szkole. Zwykle

polecał mu odczytywać fragmenty Ewangelii świętego Mateusza,

Listów do Rzymian i do Koryntian bądź wiersze świętej Teresy

od Dzieciątka Jezus. Tymczasem mieszkańcy delektowali się pod-

wieczorkiem, kawą z mlekiem i biszkoptami albo chlebem z bocz-

kiem. Stało się więc tak, że przestano go traktować jako chłopca

Lagunę, a zaczęto nazywać cudownym Laguną.

Ołvido także kupiła odbiornik, by mogła słuchać wnuka, krzą-

tając się w kuchni. Naczynia spały w kredensach, warzywa w ko-

szykach, noże w szufladach, a cisza w dłoniach, żeby nic jej nie

odciągało od dziecięcego głosiku chwalącego Chrystusa. Po za-

kończeniu audycji sadowiła się w powozie i ruszała do miasta

po wnuka.

- Słuchałaś mnie, babciu? Dobrze było?

- Lepiej niż dobrze! Gdybym nie miała wiary, uwierzyłabym

wyłącznie dzięki słuchaniu ciebie.

- Zawsze powinnaś mnie słuchać, ponieważ kiedy czytam, my-

ślę cały czas o tobie, tak samo kiedy śpiewam.

Wtedy go obejmowała, a turkot powozu unosił oboje za hory-

zont, te same czarne włosy, te same oczy jak ocean.

Nad dachem Czerwonego Domu wisiało popołudnie. Stokrotki

na kamiennej drodze rzucały długie cienie. Wkraczali w swoje

kuchenne królestwo, by przygotować kolację. Santiago zanurzał

dłonie w porcelanowej miseczce wypełnionej mąką. Czuł jej cie-

pło, słyszał, jak delikatnie skrzypi, kiedy wciska się pomiędzy

palce. Mąka brudziła mu ręce, a on uśmiechał się i spoglądał

znad blatu z białego gipsu na babcię stojącą na tle okna jak jed-

na z gwiazd rozświetlających noc. Olvido natomiast pozbawiała

sole głów, głaskała ich skórę, całowała rybie ogony, szorstkie

jak męskie bokobrody. Włosy miała zebrane w węzeł, a w nim

uśpione srebrnocynowe nitki: mijało półwiecze jej życia... Pod-

kowy pod jej oczami wydawały się barkami, które ugrzęzły przy

piaszczystym wybrzeżu, maleńkie wobec błękitnego horyzontu

jej oczu. Ale nadal zachowała swą nadzwyczajną urodę, odpor-

na na upływ czasu, jak niegdyś na okłady i szpecące mikstury

Manueli Laguny.

Santiago cisnął mąką w jej włosy.

- Będziesz jeszcze bielsza, babciu!

Zmarszczyła brew, chwyciła rybę i pogroziła mu nią.

- Zaraz zobaczymy, co potrafisz, kawalerze.

Złapała chłopca i zaczęła go łaskotać.

- Poddaję się - śmiał się Santiago.

Po kolacji siadali razem obok kominka, Santiago w fotelu pra-

babki, a Ołvido na krześle blisko niego. Ogień trzeszczał i rumie-

nił im policzki. Teraz Santiago opowiadał baśnie Manueli Laguny,

pozwalał płynąć słowom w dobrobycie ludzkich losów. Ze splecio-

nymi dłońmi żeglowali po morzu, które wypełniało salon, słucha-

jąc chrapliwych głosów rybaków i śpiewów syren. Drżeli przed

sztormami, zemstą kaszalotów, zasypiali przy opowieściach pia-

sku i smoły. Noc spadała na nich z góry, a ciemność kuliła się za

ich plecami, kiedy Santiago przerywał baśń. Wtedy całował dłoń

babci, a ona zawsze dopowiadała koniec historii.

Latem, kiedy Santiago Laguna skończył dwanaście lat, do Czer-

wonego Domu nadeszła przesyłka. Miała dwa metry wysokości

i półtora szerokości. Była obwiązana sześcioma bądź siedmioma

sznurami, jedne grubsze od drugich, i owinięta w karton z poro-

stami pokryty brudem ze środkowej Europy. Oklejały ją znaczki

pocztowe z Londynu, Lizbony, Paryża, Brukseli i Amsterdamu,

pośród innych miast i miasteczek, których ślady zmył deszcz,

długa podróż bądź pot tragarzy. Cuchnęła moczem kota, tulipa-

nami, frytkami z majonezem, zjełczalą czekoladą, sadzą pociągu,

stęchłymi bulwarami...

- Proszę tu podpisać, seńora - polecił listonosz Olvido.

- Co kupiłaś, babciu? - Santiago z ciekawością obserwował

Paczkę.

- Nic - odpowiedziała, wzruszając ramionami.

Chłopiec pobiegł po nożyce do przycinania gałęzi, żeby pozbyć

się sznurów. Gdy jedne były stwardniałe od warstwy zjełczałego

tłuszczu, inne puszczały jak masło, zbutwiałe od pleśni i czasu.

Kiedy Santiago rozprawił się z nimi, posłużył się nożem, by roz-

ciąć taśmę ciasno owijającą kartonowe opakowanie. Ołvido pomo-

gła mu usunąć papier ze wszystkich zakątków. Pojawił się przed

nimi portret niezwykle pięknej kobiety. Był to obraz olejny, ma-

lowany pociągnięciami pełnymi cierpienia, w pastelowych kolo-

rach, nasycony miłością i rozłąką.

- To przecież ty, babciu!

Policzki Olvido zapłonęły wściekłością wspomnień. U dołu

obrazu, w prawym rogu, widniał czarny inicjał, jak trup koguta.

- Nie podoba ci się?

Nie odpowiedziała, bo pod stopami odkryła list. Musiał upaść

na podłogę, kiedy otwierali pakunek. Drżały jej ręce, kiedy roz-

rywała kopertę.

- Od kogo ten list, babciu?

- Od twojego ojca.

- Wiedziałem! - Santiago uśmiechnął się z satysfakcją.

Papier był pomięty, naznaczony żółtymi plamami, pachniał le-

moniadą.

- Co pisze? - spytał chłopiec.

- Nie mogę odczytać - zacisnęła usta. - Musiał się pomoczyć

i tekst się zamazał. Da się jedynie odcyfrować na końcu imię i na-

zwisko twojego ojca, Pierre'a Lesaca, i datę.

- Czy mogę zobaczyć ten list?

Olvido podała mu kartkę. Nosiła datę sprzed dwóch lat. Obraz

okrążył w tym czasie Europę! Zagubił się, a może oszukiwał swoje

przeznaczenie...?

- To pierwszy obraz mojego ojca, który mogłem zobaczyć. Uwa-

żam, że jest wspaniały, tata jest wielkim artystą. Czy mogę zabrać

list, chociaż taki zamazany? Schowam go razem z innymi.

Przez te wszystkie lata Pierre Lesac w Boże Narodzenie słał

synowi życzenia z Paryża, a czasem nawet fotografię. Niekiedy

przypominał sobie także o jego urodzinach i posyłał kartkę uro-

dzinową. „Ucałowania dla babci - pisał zawsze u dołu - opiekuj

się nią troskliwie".

- Myślisz, że w liście było napisane, że obraz to mój prezent

na urodziny? Oczywiście nie te dwunaste, lecz te, gdy skończyłem

dziesięć lat, a ponieważ zaginął, doszedł teraz...

- Jestem pewna, że to prezent urodzinowy - Ołvido pogładziła

wnuka po policzku.

- Gdzie go umieścimy?

- Może na strychu, żeby się nie zniszczył.

- Ależ nie, babciu, powiesimy go w salonie, jesteś na nim taka

śliczna!

Odtąd obraz Pierre'a Lesaca towarzyszył im w noce pełne baśni.

Olvido unikała spoglądania na niego, żeby nie uciekł jej wątek

legendy, żeby wspomnienia jak bluszcz nie rozpleniły się w wie-

czornej opowieści.

Tego lata Santiago Laguna zaczął rozwijać kolejne ze swych ar-

tystycznych upodobań. Nieźle rysował, od małego sprawiało mu to

przyjemność, chociaż gdy skończył dwanaście lat, można już było

odgadnąć, że nie został obdarzony przez los tak wielkim talentem jak

jego ojciec. On wolał wiersze. Ukryty w jasnej plamie wiciokrzewów,

w samych slipkach, wystawiał się na słońce obok babci. Ona czyta-

ła stale świętego Jana od Krzyża, a on szkicował w zeszycie zarys

swych pierwszych poematów. Opowiadały o uczuciu, jakiego jesz-

cze nie poznał; była to jedynie tęsknota, którą obserwował i wyczu-

wał instynktownie w naturze. Gałązki wiciokrzewów spoczywające

jedne na drugich wydawały się na kogoś czekać, jakby ten powrót

miał je wysuszyć, a potem pozwolić im na nowo zakwitnąć. Żyły

i umierały w oczekiwaniu, raz za razem, w nieprzerwanej udręce,

w wirze śniegu, a to suche liście, a to słoneczny żar...

Natomiast Santiago, przeciwnie, był chłopcem, który niczego nie

oczekiwał. Posiadał tyle, ile pragnął. Odkąd zaczął uczęszczać do

szkoły, miewał kolegów, chociaż nigdy z nikim nie nawiązał bliż-

szej relacji. Lubił grać z innymi chłopcami w kapsle - malowali je

różnymi kolorami i rozgrywali minimecze futbolowe, w których

piłką było ziarnko groszku lub kulka. Czasami bawili się w cho-

wanego na placu albo grali w dwa ognie. Kiedyś syn właściciela

zakładu pogrzebowego odważył się rzucić „przeklęty" podczas

jakiejś rozgrywki. Santiago wziął się pod boki, roześmiał mu się

w twarz i zawołał:

239

- To ty jesteś przeklęty, ja jestem jedynym chłopcem w tym

miasteczku, który urodził się z anielską aureolą!

- Ale mama mówi, że twoja prababcia była kobietą złych oby-

czajów, i twoja babcia też...

W odpowiedzi Santiago wymierzył mu cios w oko i mocnego

kopniaka w łydkę. Obolały oszczerca próbował oddać ciosy, ale

pchnięty znów wylądował na ziemi. Żaden z chłopców, którzy

ich otaczali, nie ruszył na pomoc synowi właściciela zakładu po-

grzebowego, żaden nie ośmielił się zmierzyć z Santiagiem Laguną,

najwyższym z nich, i jedynym pochodzącym od nadnaturalnych

przodków. Tylko pewna dziewczynka odważyła się powtórzyć

„przeklęty" i wtrącić się do jego rodzinnych spraw - córka kwia-

ciarki. Santiago skierował na nią intensywne spojrzenie błękitnych

oczu, przygryzł wargi i ruszył, by ją ukarać mocą, z którą, jak już

dawno odkrył, potrafił oddziaływać na płeć przeciwną. Odtąd mru-

gał do niej porozumiewawczo, kiedy śpiewał w kościele, przynosił

jej w prezencie bukieciki leśnych kwiatów, odrabiał za nią zada-

nia domowe, a kiedy dziewczynka, ujarzmiona miłością, błagała

go o przebaczenie, odpowiedział lekceważąco:

- Wydaje mi się, że teraz to ty jesteś przeklęta.

To był jedyny raz, kiedy miał problem z płcią przeciwną, ponie-

waż większość jego szkolnych koleżanek umierała z pragnienia,

by stać się jego „narzeczoną". Nie tylko był najładniejszym chłop-

cem w miasteczku, ale był także zabawny i śpiewał jak anioł. On

jednak nigdy się na żadną nie zdecydował. Bardzo lubił wnuczkę

aptekarza, delikatną dziewczynkę o jasnych lokach i oczach jak

kora drzewa, która świata poza nim nie widziała, odkąd w wieku

sześciu lat narysował jej na dłoni błękitną wiewiórkę. W niektóre

popołudnia, kiedy nie było audycji w radiu, kryli się na zapleczu

apteki i Santiago pomagał jej odrabiać zadania, ponieważ dziew-

czynka udawała tępą z literatury, biologii i chemii, jego ulubionych

przedmiotów. Ukryty w tym miejscu wyłożonym gładkimi płytkami

porzucał książki i przekonywał przyjaciółkę, żeby przygotowali

w moździerzach okłady, które leczyły świerzb u psów, i lewatywy

z anyżu i wody różanej dla kotów cierpiących na zaparcia. Zaple-

cze apteczne było pogrążone w oparach eliksirów, resztki ziół pły-

wały we mgle swego własnego wywaru, a tymczasem dziewczynka

wciąż spoglądała na niego, mieszając zawartość naczyń.

240

Ale to, czego Santiago pragnął najbardziej, to miłość babci, która

żyła tylko dla niego. Czułość ojca Rafaela, ogromna i przytłaczająca

tak jak jego sposób poruszania się po świecie, zastępowała chłopcu

nieobecnego ojca. Pierre Lesac nigdy nie odwiedził syna.

W wieku trzynastu lat chłopiec udoskonalił warsztat poetycki

i zaczął czytać własne wiersze w radiu. Program był emitowany

w soboty w dziale kultura, a ojciec Rafael puchł z dumy, że San-

tiago prezentuje swoje utwory na falach. Ksiądz wyraźnie się po-

starzał, chociaż wydawał się mieć dziesięć, a nawet piętnaście lat

mniej niż w rzeczywistości. W jego rodzinie mężczyźni umierali

późno, lecz nie ze starości, tylko z nudów. Większość cieszyła

się wręcz tytanicznym zdrowiem do końca swoich dni, nadwy-

rężonym jedynie, w niektórych pokoleniach, przez pewną godną

pożałowania dolegliwość moczową. Ona to właśnie dosięgła ojca

Rafaela i szarpała mu nerwy, przywiązując do porcelanowego noc-

nika przy każdym odruchu kaszlu, kichnięciu bądź wybuchu śmie-

chu. Musiał nauczyć Santiaga obsługi rozgłośni radiowej, i przy

wielu okazjach to właśnie chłopiec zajmował się puszczaniem chó-

rów gregoriańskich bądź czytaniem podsuwanych przez probosz-

cza porad religijnych - owocu jego bezsennych pracowitych nocy.

Wkrótce Santiago zaproponował poszerzenie programów kultural-

nych o audycje poświęcone sztuce kulinarnej, którymi zajęłaby się

Olvido Laguna. Ksiądz uznał to za wspaniały pomysł.

Pierwszą audycję nadano w sobotę rano. Olvido przyjęła pro-

pozycję tylko dlatego, że nie potrafiła niczego odmówić wnu-

kowi. Usiadła przed mikrofonem i choć czuła, że w jej gardle tkwi

ogromny bakłażan, zaczęła mówić o panierkach. Jej przerywany

głos ciągnął opowieść o samotności wielu lat spędzonych pośród

ciszy mięs, ryb i warzyw, ale w miarę jak zagłębiała się w wyjaśnia-

nie swych przepisów, nabierał siły. Łzy, zemsta, tęsknota, uśmiechy

opuściły kuchnię Czerwonego Domu i usadowiły się w pokoiku

obok zakrystii, uchodząc gnane przez fale radiowe. Głos Olvido

był potokiem, który zraszał mikrofon, właśnie spróbowała miodów

komunikacji i już nic nie mogło jej zatrzymać. Panie z dobrych do-

mów w salonikach z koronkowymi serwetami i kawą z mlekiem

oblizywały się, obgryzały ołówki, którymi pospiesznie zapisy-

wały przepisy na małych karteczkach, zimnymi dłońmi chłodziły

241

policzki, trwały z na wpół otwartymi oczami. Tymczasem wdowy

w miasteczku, zebrane wokół odbiornika w domu najzamożniej-

szej z nich, aż jeżyły się od plotek, mlaskały językami i potaki-

wały sobie zjadliwie.

Życie towarzyskie Olvido Laguny, które rozwinęło się nieśmiało

od pozdrowień niektórych wiernych, odkąd Santiago zaczął śpiewać

w kościele, zmieniło się teraz we wrzenie konwersacji kulinarnych.

Mieszkanki bogatych domów, doświadczone kucharki, żony i córki

handlarzy, a także wiele mniej znaczących pań zatrzymywały ją na

placu, w uliczkach, w aptece, żeby pogratulować występu i wyjaś-

nić wątpliwości dotyczące pieczeni czy królika duszonego z cebulą.

W sklepie z artykułami spożywczymi zaczęto sprzedawać dynie i ka-

pusty z informacją: specjalnie do przepisów Olvido. Zdawało się, że

cudownym trafem wybaczono jej urodę. Zapraszano ją na podwie-

czorki do domu właścicieli zakładu pogrzebowego. Gorycz ciążącej

nad nią klątwy wydawała się zanikać pośród wyszukanych smaków

panierek i dorszy. Zaproszono ją także na świniobicie w posiadło-

ści burmistrza. Przestano ją nazywać Laguną od zmarłego chłopca,

odtąd stała się Laguną kucharką. Czarne rządki staruszek pozdra-

wiały ją, gdy przechodziła, jakby dopiero teraz zrozumiały jej hi-

storię. Manuela Laguna, rozparta w różowym mauzoleum, obracała

się z zadowoleniem z powodu tego awansu społecznego, natomiast

siostra Estebana wsączała żółć między ściegi pończoch.

W tym czasie zakończyła się budowa sportowego obiektu wznie-

sionego dzięki ostatniej woli Manueli. W miejskim dekrecie, który

zdobył aprobatę niemal całego miasta, postanowiono uszanować

wolę zmarłej i nadano wspaniałemu obiektowi nazwę „Santiago

Laguna". Aby uczcić zaszczyt, jakim mogli się cieszyć bardzo nie-

liczni chłopcy w jego wieku, i do tego żywi, wnuczka aptekarza

ucałowała go w usta, kiedy pracowali nad okładem z rozmarynu

i maścią miętową mającą łagodzić dokuczliwe ukłucia bąków.

Chłopiec z przyjemnością chłonął ciepło drobnych ust, smakując

pocałunek jak miąższ moreli. Otworzył je językiem, jakby za-

mierzał zjeść pestkę, i zainteresował się ich wnętrzem, stykając

własny język z językiem dziewczyny. Okłady przestały go zajmo-

wać, dłonie poplamione miętową mazią objęły szczupłą talię, na

twarzy czuł burzę jasnych loków, znak pożądania, które spływało

po dziewczęcych policzkach.

242

- Kocham cię - powiedziała - już od dawna.

W płytkach aptecznego zaplecza kondensowała się miłość dziew-

czyny. Santiago znów zaczął ją całować, przyciągnął do siebie z ca-

łej siły i wtedy wbiły się w niego jej piersi, twarde jak muszle małży,

które Ołvido dorzucała do niedzielnej padli.

- Czy napiszesz dla mnie wiersz? - wyszeptała mu do ucha.

Tej nocy zamknięty w swoim pokoju, ukrywając przed Olvido to,

co się zdarzyło, w obawie, że poczuje się zdradzona, nie napisał

wiersza dla swej jasnowłosej przyjaciółki, lecz dla pocałunku, który

przeobraził się w niezależną istotę unoszącą się w powietrzu.

ROZDZIAŁ 17

Choć Santiago Laguna sądził, że urodził się bez rodzinnego

piętna, w niedzielę, kiedy poznał Ezequiela Montesa po wyjściu

ze mszy, przez plecy przebiegł mu lodowaty dreszcz.

Mężczyzna tchnął aromatem mydła lawendowego zmieszanego

ze słodyczą owiec, który umiejscowił się w bruzdach na czole i na

szyi, i mimo dokładnego mycia nie potrafił się od tej woni uwolnić.

Santiago uścisnął rękę szorstką i zimną z powodu październikowej

wilgoci. Ezequiel uśmiechnął się. Nosił czarne sztywne ubranie

przypominające zbroję i białą koszulę bez kołnierzyka. Gęste kasz-

tanowe włosy wiły się na skroniach, chociaż były krótko ostrzy-

żone. Santiago, podobny do swego ojca, był wyższy od Montesa,

w wieku szesnastu lat stał się przystojnym urodziwym chłopcem,

o sylwetce strzelistej jak katedra.

- Tak się cieszę, że się poznaliście, nareszcie - powiedziałaOl-

vido, przedstawiając ich sobie.

Ezequiel Montes zatapiał w niej badawcze spojrzenie oczu zielo-

nych od wiecznego spoglądania na pastwiska, a ona odpowiedziała

mu czułym zerknięciem. To wtedy Santiago odkrył, że zamiast

kości ma rwące strumienie, bo nogi ugięły się pod nim, i przeklął

placek z jeżynami, kolczaste krzaki i dzwoneczki na szyi owiec.

Po raz pierwszy w życiu czuł się najbardziej nieszczęśliwym czło-

wiekiem na świecie.

Któregoś dnia w połowie września, gdy Santiago był w szkole,

Olvido wybrała się do lasu, żeby zebrać owoce do ciasta. Prze-

znaczenie bądź kamień, o który się potknęła, sprawiły, że stra-

ciła równowagę i wpadła do wąwozu, gdzie rosły krzaki pełne

najwspanialszych jeżyn końca lata. Poturbowana i poraniona

cierniami zobaczyła, jak nad brzegiem parowu pojawia się owca

244

z dzwoneczkiem u szyi, a potem druga, i jeszcze jedna, z okrą-

głymi oczami pełnymi zamyślenia towarzyszącego żuciu trawy.

Za nimi wychyliła się silna postać Ezequiela Montesa. Olvido wi-

dywała go czasem w kościele lub w sklepie z artykułami spożyw-

czymi, choć nigdy nie zwróciła na niego uwagi, aż zobaczyła go

na brzegu parowu, patrzącego na nią z szeroko rozstawionymi no-

gami, z torbą pasterską przerzuconą przez ramię, wyciągającego

do niej rękę w geście pomocy. Potem ujął ją pod ramiona, miała

bowiem problemy z chodzeniem. Przedstawił się niedbale, jak to

samotny pasterz. Aby opatrzyć rany, zawiódł ją do swego schro-

nienia w zagrodzie, tropiony przez chmurne beczenie owiec.

- Posmaruję pani zadrapania maścią - z jego gardła wydoby-

wał się głos przypominający ochrypłego wilka.

Pasterski domek był maleńki, miał kamienne ściany i dach po-

kryty dachówką. Ezequiel Montes postanowił nie wprowadzać goś-

cia do środka, wewnątrz była bowiem tylko prowizoryczna prycza,

stolik i palenisko, żeby się rozgrzać nocami i przygotować posiłek.

Poprowadził ją na łąkę, tuż obok wejścia, i zdjął sakwę, żeby pod-

łożyć jej pod głowę. Południowe słońce spoglądało na nich z góry.

Ezequiel wszedł do domku i po chwili przyniósł butelkę, kawałek

płótna i kubek mleka.

- Proszę wypić, lepiej się pani poczuje.

Uniosła się i wypiła całe mleko. Potem znów opadła na trawę.

- Usunę ciernie, wbiły się w nogi.

- Bardzo dziękuję - Olvido podciągnęła spódnicę, odsłaniając

kolana, i złączyła uda.

Czuła silne palce mozolnie usuwające igiełki i piekący ból dzie-

siątek ranek.

- Pierwszy raz mi się coś takiego przydarza, wyobraża pan so-

bie? Całe życie spędziłam, spacerując tu, pośród tych pól.

- Ten parów jest niebezpieczny, niedawno wpadła tam jedna

z moich owiec, ledwo się wydostała cała poraniona. Ojej - zanie-

pokoił się nagle - przecież pani jest znacznie piękniejsza od owcy...

nie chciałem pani porównać z...

- Nic się nie stało - Olvido przesłała mu uśmiech.

Pasterz oczyścił delikatnie rany czystym płótnem i posmaro-

wał maścią z tymiankiem. Ale nie ośmielił się poprosić jej, żeby

obnażyła uda.

245

- Teraz pozostały jeszcze zadrapania na ramionach i na twarzy.

Ezequiel Montes pochylił się nad kobietą. Upłynęły całe tygo-

dnie obcowania wyłącznie z naturą. Czuł ucisk w żołądku. Unikał

spoglądania jej w oczy i na usta, starał się koncentrować wyłącznie

na ranach. Z piersi pasterza emanował niewidzialny opar, który

uśmierzał ból Olvido.

- Czy może pani zsunąć bluzkę?

- Oczywiście.

Kiedy odsłoniła ramiona, poczuł, że jego skóra płonie.

- Daleko pani mieszka?

- W tym dużym domu obok drogi. - Pasterz miał wielkie ogo-

rzałe dłonie. - Nazywa się Czerwony Dom. Ach, przepraszam, nie

przedstawiłam się, a pan jest taki miły. Nazywam się Olvido Laguna.

- Odprowadzę panią do domu, Ołvido.

- Już dość czasu panu zajęłam - powoli spróbowała się pod-

nieść.

- Czy może pani iść?

- Tak - postawiła kilka kroków. Bolała ją noga i lekko utykała.

- Pójdę z panią.

Ezequiel Montes zagonił owce do zagrody i pozostawił je pod

opieką dwóch sporych brytanów. Potem wymógł, by Olvido splotła

swoje ramię z jego i wsparła się na nim, i tak objęci ruszyli w dół

przez łąki usiane kielichami malw i polnych maków. Z oddali dały

się słyszeć beczenia innych stad wałęsających się wśród zakurzo-

nych zarośli i bukowych ścieżek, a krawędzie dzwoneczków ostrzył

mocny wiatr. Orły unosiły się nad konturami wzgórz piętrzących

się po horyzont. Ezequiel szedł milczący, wiedziony nabytym in-

stynktem. Miał czterdzieści trzy lata i od dziecka przypisano mu

los pasterza. W oddali, za pastwiskami i parowem, który krył się

w zagajniku sosnowym, nagle zarysowały się kształty dwóch za-

ciekle walczących z sobą danieli.

- Dziś nie będzie ciasta z jeżynami, na domiar złego w krza-

kach został mój koszyk - westchnęła Ołvido.

- Jutro wesprę panią silnym męskim ramieniem i uda się upiec

ciasto - uśmiechnął się.

Liście buków zaczęły się już odrywać od gałęzi. Łagodne i cie-

płe powietrze muskało ich twarze, kiedy dotarli do Czerwonego

Domu.

246

Santiago wrócił ze szkoły o pierwszej po południu i Olvido

opowiedziała mu, co się wydarzyło. Chłopiec bardzo się przejął

jej ranami, obmył je i zdezynfekował, zanim się położył, ale nie

emocjonował się pasterzem, który pomógł babci. Wyobraził sobie

bowiem, że to Saturnino, gburowaty sześćdziesięciolatek, niezwy-

kle silny, kiedy się upijał w niedziele, beczał na placu jak owca.

Następnego ranka wnuk chciał zostać w domu, żeby się nią opie-

kować, lecz Olvido stanowczo utrzymywała, że czuje się dobrze,

i w końcu wyruszył do szkoły.

Minęła jedenasta, gdy rozległo się pukanie do drzwi. Poczuła

uderzenie kołatki gdzieś w okolicach żołądka. Wiedziała, że to on.

Był świeżo ogolony, a twarda skóra poprzez kontrast podkreślała

subtelność zielonych oczu. Miał błyszczące włosy i splatał dłonie

poczerwieniałe od porannego dojenia owiec. Wszedł do kuchni.

- Znalazłem - podał jej koszyk wypełniony po brzegi jeżynami.

- O, to, co pan przyniósł, wystarczy na dwa ciasta! - postawiła

koszyk na gipsowym blacie. - Czy napije się pan kawy?

Pasterz przyjął zaproszenie, lecz nadal stał, obserwując, jak

Olvido przygotowuje aromatyczny napój. Znał historię tej prze-

pięknej kobiety, dzieje jej rodziny i wystawnego lupanaru, który

mieścił się w Czerwonym Domu na początku wieku. Ale niemal

czterdzieści lat spędził, chłodząc duszę w górach, i nie miały dla

niego znaczenia plotki, lecz serce zakochane w szeleście lasu.

- Dobrze się pani czuje? Jak rany?

- Już mi niemal nie dokuczają, i z nogą też lepiej po nocnym

odpoczynku. Muszę przyznać, że był pan bardzo miły - podała

mu filiżankę i usiedli razem za białym stołem, który zastąpił ten,

na którym Manuela uśmiercała koguty.

- Sama pani pracuje w tym wielkim domu?

- Opiekuję się wnukiem, który jest już niemal mężczyzną. Skoń-

czył szesnaście lat!

- Ja jestem wdowcem, moja żona zmarła na zapalenie płuc, za-

nim zdążyła urodzić mi dzieci - łyk kawy wydał mu się gorzki.

- Wiem, co znaczy stracić ukochaną osobę, bardzo mi przy-

kro... Nikt już potem jej nie zastąpi.

Poczuła w ustach smak cmentarnej ziemi i spuściła wzrok.

Ezequiel Montes dokończył kawę. Miał wielką ochotę pogładzić

jej włosy i policzki, ale uścisnął tylko szczupłą dłoń.

247

- Wilk pożera owcę, ale są inne, którymi muszę się zająć.

Spojrzała na niego, podobał jej się łagodny takt pasterza i spra-

wiało jej przyjemność ponowne wdychanie niewidzialnego oparu

płynącego z jego piersi.

- Muszę iść, dziękuję za kawę i rozmowę, czasami mijają tygo-

dnie, zanim spotkam kogokolwiek - cofnął rękę i podniósł się.

- Proszę mnie odwiedzać, kiedy tylko będzie pan miał ochotę.

Mężczyzna wydawał się spieszyć. Olvido odprowadziła go do

drzwi, a potem patrzyła, jak się oddala drogą pełną stokrotek.

Kiedy Santiago wrócił ze szkoły, była zajęta przygotowywaniem

ciasta z jeżynami. Upomniał ją, że nie powinna była wybierać się

do lasu, nie odzyskawszy jeszcze pełni sił po upadku.

- Pasterz mi je przyniósł - rzuciła niedbale.

- Kto by pomyślał, że stary Saturnino będzie sobie robił tyle

kłopotu dla ciebie!

- To nie Saturnino mi pomógł, lecz inny pasterz. Rzadko bywa

w mieście, nazywa się Ezequiel Montes.

Santiago z trudem go sobie przypominał - milczący krzep-

ki mężczyzna, o którym szeptano, że ma spojrzenie i instynkt

wilka.

- Po południu sam miałem zamiar wybrać się po jeżyny dla cie-

bie - chłopiec zmarszczył brwi. - To bardzo uprzejmie ze strony

tego pasterza, ale jeśli odwiedzi cię jeszcze raz, powiedz mu, że

w tym domu jest już mężczyzna - wyszedł z kuchni i ruszył do

swojego pokoju, pokonując po dwa stopnie naraz.

Ołvido otarła dłonie z jeżynowego soku i poszła za nim.

- Powiedz, o co ci chodzi.

Leżał na łóżku, wodząc po suficie nieobecnym wzrokiem.

- Nie chcę, żeby ci się coś przydarzyło, rozumiesz, babciu? Chcę,

żebyśmy zawsze byli razem.

Usiadła na brzegu łóżka i pogłaskała go po włosach. Santiago

oparł głowę na jej kolanach i objął ją.

Następnego dnia, kiedy chłopiec poszedł do szkoły, Olvido przy-

gotowała posiłek, uporządkowała ogród warzywny i wyruszyła

na poszukiwanie Ezequiela. Poranne mgły zasnuwały pastwiska,

które wydawały się sennymi urojeniami, a wspomnienie paste-

rza - tylko marą. Ponieważ nie znalazła go w pobliżu parowu,

248

skierowała się do pasterskiego domku. Wędrowała wsparta na

kiju, ostrożnie, by nie upadło jej ciasto. Po dotarciu do zagrody do-

strzegła, że niebo się rozjaśnia. Zobaczyła mężczyznę siedzącego

na ławce przed drzwiami domu, pogrążonego w lekturze książki.

Nagle uniósł wzrok, odłożył książkę na trawę i uśmiechnął się

z zadowoleniem. Podmuch wiatru, który schodził z gór, rozwie-

wał jej włosy i poruszał spódnicą.

- Proszę, to dla pana. Ciasto z jeżynami.

Jej twarz zaróżowił wysiłek, plecy wilgotniały od potu. Jednak

kiedy Ezequiel Montes zbliżył się do niej z nieposkromionym bły-

skiem w oczach, zadrżała.

- Zimno pani?

- Trochę - odwróciła wzrok, bo poczuła, że się rumieni. Podała

mu ciasto.

Podziękował, wszedł do wnętrza i położył ciasto na stole. Potem

wyszedł ze skórą baranią i narzucił ją Ołvido na ramiona.

- Wiatr jest coraz chłodniejszy.

- Co pan czyta? - zapytała, siadając obok niego na ławeczce.

- To Biblia.

Była to czarno oprawiona księga, o kartkach pożółkłych ze

starości, od dotyku samotnych rąk i nocy wypełnionych wyciem

dzikich zwierząt.

- Należała do mojego ojca.

- Lubi pan czytać?

- Tylko Biblię, nie potrafię czytać niczego innego. Z niej się

uczyłem i na niej poprzestałem.

- Nie usiłował pan przeczytać innych książek... Jeśli wolno mi

spytać?

- Rozumiem pani ciekawość, ale kiedy staram się to robić, litery

mi się zlewają i nic nie zrozumiem. Jednak Biblię przeczytałem

w całości ponad dwadzieścia razy, bez najmniejszego kłopotu.

Ezequiel usiadł na trawie, wyrwał jakieś źdźbło i wsunął je do ust.

Wtedy opowiedział Ołvido, że jego ojciec, w czasach swej młodości

proboszcz w kościółku w miasteczku Soria, zrzucił sutannę, kiedy

zakochał się w młodej modystce, która codziennie przychodziła do

kościoła, żeby zapalić świecę w intencji zmarłych rodziców. Na jej

twarzy migotały płomyki maleńkich gromnic poczętych ze wspo-

mnienia i jarzyły się oczy jak u kota, które pchnęły jego ojca w świat

249

pożądania. Ezequiel nie pamiętał tych kocich oczu, matka zapadła

na zakaźną gruźlicę i śmierć ją zabrała, kiedy miał zaledwie cztery

lata. Po pogrzebie ojciec wrócił do rodzinnego miasteczka i stał

się pasterzem, żeby wśród gór poświęcić się synowi, owcom i żalo-

wi. Chłopiec nie chodził do szkoły, towarzyszami jego zabaw były

jagnięta i potężne psy pasterskie. Litery poznawał z Biblii, a liczył

tylko owce - dodawał, kiedy rodziły się jagnięta, i odejmował, kiedy

wilki pożerały owce.

Jego ojca zabili gwardziści pod koniec lat czterdziestych, kiedy

oskarżono go o sprzedawanie mleka i sera na czarnym rynku. Za-

strzelili go na drodze, gdzie od tamtego wydarzenia wśród bujnej

trawy kwitły maki i kłujące osty. Odtąd syn przechowywał w skórza-

nym woreczku łuski z kul, które znalazł rozrzucone w błocie; gdyby

nie był tak młody, nigdy by ich nie szukał. Jakby mogły mu zwrócić

to, co stracił! Sypiał z tym woreczkiem pod poduszką, a pociski

wybuchały w jego snach i jednoczyły z prochem i terrorem pasterski

domek. Tymczasem wilki pożerały jagnięta, ponieważ nie zrobił

nic, żeby im przeszkodzić. Aż do tej nocy, kiedy pociski przestały

wybuchać, a Ezequiel zabił po raz pierwszy wilka z prawdziwej

męskiej fuzji. Wtedy o świcie poszedł na tamtą drogę i zakopał

skórzany woreczek pod makami.

Pasterz wyraźnie rozruszał gardło, od wielu lat nie mówił tak

wiele; upłynęło sporo czasu, odkąd słuchała go kobieta, uśmiecha-

jąc się ustami poczerwieniałymi od wiatru. Pożegnali się, kiedy

minęło południe. Delikatny grzechot dzwoneczków, beczenie o za-

pachu mleka, pastwiska emanujące zielenią, tak inną od oczu

Ezequiela, skłoniły go do wyrażenia prośby, aby odwiedziła go

jeszcze któregoś dnia.

- Przygotuję dla pani ser.

Ich plany zmąciła jednak nieubłagana natura. Kolejne dni stały

pod znakiem obfitych opadów. Ser Ezequiela Montesa kisł w pa-

sterskim domku i czekał na zmianę pogody. Mleko fermentowało

zniecierpliwione, a grzyby wystawiały głowy spod kapeluszy, tak

samo jak pasterz zerkający z okna, w strugach deszczu beznadziej-

nie szukając kobiecej sylwetki. Aż pewnego popołudnia zmiażdżył

ser kolbą fuzji i zabrał się do przygotowania nowego. Kiedy był już

gotowy, założył gumowany płaszcz, ukrył ser blisko serca i wyszedł

250

z domu. Ruszył pastwiskami, przedarł się przez połacie gęstych za-

rośli, potem przebył las sosnowy i dotarł do Czerwonego Domu.

Zżarte przez rdzę zawiasy kutej żelaznej bramy zazgrzytały,

stokrotki porastające kamienny trakt skłaniały główki i bez skargi

umierały zmiażdżone butem zakochanego mężczyzny. Złocona,

śliska kołatka w kształcie kobiecej pięści pojawiła się na drzwiach.

Olvido dostrzegła twarz pasterza ukrytą pod szerokim rondem ka-

pelusza z podniszczonej skóry.

- Ser nie mógł tak długo czekać.

Wydobył go z czeluści kapoty, a ona odsunęła się, by zrobić

mu przejście do kuchni. Pozostawiał za sobą ślady mokrych bu-

tów. Olvido wzięła ser i kilka uderzeń jego serca przeniosło się

na jej palce.

- Dziękuję - odezwała się. I nic więcej.

Nie ośmieliła się mu opowiedzieć o ostatnich nocach spędzonych

na niespokojnej drzemce wypełnionej majakami o prochu strzelni-

czym, niepewna, czy pochodził on ze strzelby, z której wystrzeliła

Manuela tamtej zimowej nocy, czy też z łusek nabojów, na których

sypiał pasterz. Nie ośmieliła się wyznać, że kiedy księżyc wyruszał

w podróż po niebie, miotała się na łożu z baldachimem, a burszty-

nowe źrenice kpiły z jej niepokoju wzbudzonego wyobrażeniem

pastwisk i stad owiec. Nie ośmieliła się opisać poranków, kiedy jej

wzrok rozganiał chmury, kalosze czekały w pogotowiu w przedsion-

ku, a płaszcz przeciwdeszczowy na wieszaku, żądny swojego prze-

znaczenia. Nie ośmieliła się zdradzić losu dyń umierających w jej

dłoniach, gdy je kroiła dręczona wyrzutami, że o nim myśli, wciąż

nie rozumiejąc, jak to się właściwie mogło zdarzyć. Nie ośmieliła

się wspomnieć o melancholii, z którą obserwowała krople deszczu,

o którą pytał jej wnuk i z powodu której po raz pierwszy go okłamała.

Ezequiel Montes zdjął okrycie i wypił kawę. Olvido gawędziła

o tym, jak uciążliwa bywa czasami pogoda, o ogrodzie tkniętym

nadzwyczajnym urodzajem, o swych programach kulinarnych

w lokalnym radiu, a nawet włączyła odbiornik, żeby gość mógł po-

słuchać Santiaga recytującego głuchym głosem wiersz brata Luisa

de Leon - przepowiednię nadciągającej burzy.

- Czy odwiedzi mnie pani w mojej zagrodzie, kiedy przestanie

padać? Będziemy mogli jeszcze porozmawiać? - spojrzał na nią

z intensywnością wilka.

251

- Z przyjemnością.

Doszedł ich dźwięk rozżarzonych węgli, które rozpadały się

w palenisku. Zmierzch przejmował niebo w posiadanie, a ciem-

ność nieśmiało wysuwała język gwiazd. Ezequiel założył kapotę

i kapelusz. Na zewnątrz nadal padał deszcz.

- Do zobaczenia - uśmiechnął się.

Olvido stała jeszcze długo w drzwiach, patrząc, jak pochła-

niają go cienie.

Tydzień później, gdy niebo wreszcie się osuszyło, Ezequiel Mon-

tes pogrążył się w lekturze Biblii. Rozpamiętywał fragment o raju

z Księgi Rodzaju, a potem - przy świetle świecy - wędrówkę Izra-

elitów przez pustynię. Kiedy zapadła noc, czuwał nadal, a w wy-

obraźni gładził włosy kobiety...

Ołvido odwiedziła zagrodę w dniu, w którym się rozjaśniło. Było

jeszcze bardzo wcześnie, na horyzoncie wciąż dało się dostrzec

strzępy jutrzenki. Santiago został na noc w kościele, żeby pomóc

ojcu Rafaelowi, którego ogólna niedyspozycja pogłębiła się jeszcze

w ostatnich latach. Nie musiała więc czekać, aż wnuk pójdzie do

szkoły. Jej przybycie oznajmiły szczekaniem potężne mastify, które

wybiegły jej na spotkanie, machając zawzięcie ogonami. Pod pa-

chą niosła Legendy Becquera*. Mężczyzna doił właśnie owce, był

nieogolony, koszulę luźno wypuścił na spodnie. Kiedy zobaczył

Olvido, z wrażenia przewrócił naczynie z mlekiem.

- Jest bardzo wcześnie, ale to taki cudowny dzień, że ledwie

się obudziłam, poczułam ochotę na spacer - odezwała się.

- Tu zawsze jest pani mile widziana, proszę przychodzić, kiedy

tylko pani zechce - pasterz przeciągnął dłonią po twarzy, zmar-

twiony wyraźnie ciemniejącym zarostem, i pospiesznie wsunął

koszulę w spodnie.

- Przyniosłam książkę, może chciałby pan ją przeczytać?

- Ach... tak, dziękuję. Czy jadła pani śniadanie?

- Tylko trochę owoców.

- A więc zapraszam na grzanki z serem i świeże mleko.

* Gustavo Adolfo Becquer, wlaśc. Gustavo Adolfo Dominguez Bastida (1836-

1870) - wybitny poeta hiszpański, popularny jako autor erotyków. Jego proza

(m.in. legendy i opowiadania) nawiązuje do epoki średniowiecza i tradycji ludo-

wej w duchu romantyzmu.

252

Jedli usadowieni na niskich stołeczkach przed drzwiami domku.

Mimo że chciała mu pomóc przygotować grzanki i pokroić ser,

Ezequiel uparł się, że sam zajmie się wszystkim. Wnętrze paster-

skiego domostwa pachniało samotnym mężczyzną, wąskie łóżko

było niepościelone, a naczynia pozostałe po wczorajszej kolacji

walały się nieumyte na kuchennym stole.

Po śniadaniu chwilę gawędzili o myśliwych, którzy zaczęli już

się pojawiać w miasteczku, o chorobie, co dopadła nerki probosz-

cza mimo jego postury dinozaura, i o mistrzostwach domino, jakie

miały się odbyć w miejscowym kasynie za kilka tygodni, a w któ-

rych Ezequiel miał zamiar uczestniczyć, odkąd bowiem ojciec na-

uczył go tej gry, kiedy był jeszcze małym chłopcem, stała się ona

jedną z jego wielkich pasji.

- Jeśli pan chce, możemy zagrać partyjkę, czasami grywam

z moim wnukiem - zaproponowała Ołvido.

- Dlaczego nie przeczyta mi pani raczej kilku stron z tej książki?

- Myślałam, że wolałby pan zrobić to sam. Mogę pomóc.

Olvido podała mu książkę spoczywającą dotąd na jej zsuniętych

udach, ale zamiast czytać, Ezequiel pogładził okładkę, jakby kryła

się w niej delikatność kobiety, która uśmiechała się do niego wycze-

kująco. Jeśli w innych okolicznościach wydrukowane litery wydawa-

ły mu się mrówkami wędrującymi chaotycznie od linijki do linijki,

w pobliżu Ołvido mrówki zwarły szeregi, zmieniając się w wodospad

włosów spadający na obnażone plecy. Wzdrygnął się, zadrżały mu

usta i wyrecytował w pamięci wersy z Księgi Rodzaju: „Ta dopiero

jest kością z moich kości i ciałem z mego ciała! Ta będzie się zwała

niewiastą, bo ta z mężczyzny została wzięta"*.

- Przeczytamy to razem?

- Nie, proszę, nie tym razem, teraz nie mógłbym się na tym

skupić - poprosił, odkładając książkę na trawę.

- Co się dzieje?

Poczuła na swojej dłoni rękę mężczyzny, potem błysnęły jego

zielone oczy. Ich usta zetknęły się, najpierw delikatnie, potem

łapczywie, jakby chcieli, żeby te pocałunki trwały bez końca, do

ostatniego tchu. Objęli się i padli na kolana, jak dwoje kajających

* Rdz 2, 23. Cytat za: Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie

z języków oryginalnych, oprac, zespół biblistów polskich z inicjatywy benedykty-

nów tynieckich, wyd. 5 na nowo oprac, i popr., Poznań 2002.

253

się grzeszników. Pocałunki spływały im na ubranie, na jego ko-

szulę, na damski sweterek, sypały się na spódnicę i pasterskie

spodnie. Przetaczały przez pastwiska, tworząc rzekę, na której

brzegach szeleściły polne dzwoneczki, owce gasiły pragnienie,

skakały żaby, a w jej wodach słońce rozdzielało się na tysiące

słonecznych ostrzy. Nie potrzebowali tlenu, starczały im same

usta. Nie dotykali się, jakby dane im było już się spotkać - doty-

kali się tak, jakby dzieliły ich tysiące kilometrów. Stracili równo-

wagę i upadli na miękką murawę, nie rozluźniając uścisku. Psy

szczekały obok, ale oni nie przestawali, okrywając się rzeką poca-

łunków, aż Olvido brakło tchu. Wówczas podniosła się, otrzepała

spódnicę, i jak młoda dziewczyna umknęła od własnych emocji

w kierunku szpalerów sosen, gdy tymczasem Ezequiel czuł, że

nieposkromiona siła rozrywa mu jądra, a nasienie zmienia się

w opadające płatki śniegu.

Kiedy Olvido dotarła na plac w mieście, myślała, że serce wy-

skoczy jej z piersi. Ściągnęła zmarszczkę, która usadowiła się jej

pomiędzy brwiami, i ruszyła ścieżką w kierunku nekropolii. Gra-

barz wyrywał chwasty pieniące się między nagrobkami, by korze-

nie nie przeszkadzały zmarłym. Nagle dostrzegł, jak idzie blada,

a jej zadyszka mogła śmiało rywalizować ze skrzeczeniem srok.

- Co się dzieje, kobieto? - zawołał.

Nie odpowiedziała, szła dalej, pomiędzy szeregami krzyży i za-

kurzonych wieńców, aż do najstarszej części cmentarza, gdzie się

znajdował grób Estebana. Odkąd zajęła się wychowaniem San-

tiaga, zaprzestała ukrywania się w krypcie, ale nadal odwiedzała

to miejsce co tydzień w godzinach otwarcia. Modliła się też nad

grobem córki, czyściła płytę i kładła na niej kwiaty.

„MARGARITA LAGUNA, NIECH ODPOCZYWA W SPOKOJU",

odczytała napis i przeżegnała się, zanim padła na kolana przed

grobem ukochanego. Nabrała garściami ziemię i zacisnęła ją w dło-

niach. Potem otworzyła dłonie i zbliżyła ziemię do ust. Sroki usły-

szały, jak składa wyjaśnienia tej czarnej grudzie, patrzyły, jak

ją całuje z delikatnością wieczności, jak płacze nad nią, aż nad

cmentarz nadciągnął zapach deszczu. Ołvido padła na grób i przy-

mknęła oczy.

254

Następnego dnia przez kuchenne okno dostrzegła postać Eze-

quiela Montesa kręcącego się w pobliżu bramy. Spacerował przy

pordzewiałych zawiasach jak zjawa, która jeszcze zachowała wi-

talność żywego człowieka. Ołvido gorliwie zabrała się do usuwania

pestek z papryki, złocenia cebuli na patelni, dzielenia kurczaka

na części, aż postać mężczyzny znikła. Zjadła samotnie w kuchni,

spoglądając przez okno, obiecując sobie, że jeśli on wróci, wyjdzie

mu na spotkanie. Odsunęła deser. Już wystarczająco mocno za-

legało jej w żołądku wspomnienie tego, co się wydarzyło między

nimi poprzedniego dnia. Otarła wilgotne usta z tłuszczu smażo-

nego kurczaka, zarzuciła na ramiona szal, włożyła kalosze i wy-

szła z domu.

Znalazła go siedzącego na skale na łące, która opadała od domu

pasterza aż do parowu. Niedbale machała książką z opowieściami

Becquera, jakby to był zbyteczny przedmiot. Trwało cudowne po-

południe początku października.

- Bałem się, że nie wrócisz - pasterz zerwał się na równe nogi.

- Ja także - odpowiedziała, szukając jego spojrzenia, silnych

ramion, ust.

Przejrzyste niebo patrolował orzeł. Książka upadła na trawę,

a po jej okładce popłynęła rzeka ich pocałunków. Potem skiero-

wali się do pasterskiego domku. W palenisku zostały jeszcze zwę-

glone resztki polan, ogrzewając chaotycznie zasłane łóżko, które

trzeszczało pod ciężarem miłości, pod naporem tak samo chao-

tycznie niesfornych ciał, a woń samotnego człowieka zniknęła

z tego miejsca.

ROZDZIAŁ 18

Sielskie kastylijskie miasteczko nie było przygotowane na roz-

pacz Santiaga Laguny. Mieszkańcy widzieli, jak dojrzewa, sto-

jąc na podwyższeniu ołtarza i śpiewając głosem anioła Gloria

i Ave Maria. Jeśli nawet z czasem ów głos stracił czystość i spo-

ważniał, nadal wzruszał serca wiernych i wywoływał u nich gę-

sią skórkę pod świątecznym ubraniem. (Niektórzy pamiętali, jak

leżał w kołysce, śpiąc jak mały Jezusek, a Manuela Laguna po-

kazywała maleńkie genitalia, by udowodnić wyjątkowość jego

narodzin). Przywykli do słuchania, z rękami zatłuszczonymi od

boczku lub wąsami umoczonymi w kawie z mlekiem, jak recytuje

fragmenty Ewangelii albo utwory świętych w radiu. Nikt, tak jak

on, nie potrafił wygłosić harmonogramów mszy, katechez, progra-

mów na falach radiowych. „Z jaką jasnością przemawia to dziec-

ko - mówili - i z taką, sam nie wiem, radością i przekonaniem!"

Przyzwyczaili się do wierszy o wiciokrzewach, geranium i wilcach

w sobotnie poranki, małe dziewczynki oblizywały lizaki, myśląc

o kolorowych płatkach kwiatów, dziewczyny myliły igły do szycia

z nagimi gałązkami zimowymi, które czekały na powrót ulotnej

miłości, stare kobiety młodniały, gotując zupy. Tak dalece wszyscy

przywykli do jego urody, że uznali ją za swoją własność, i odtąd

stała się dumą miasteczka. „Co za szkoda, że w okolicy odbywają

się tylko konkursy na najładniejsze cielaczki. Gdyby to dotyczyło

chłopców, nasz Santiago wygrałby bez wątpienia", komentowały

popołudniami grupy kumoszek, kiedy widziały uśmiechającego

się do nich chłopca przechodzącego uliczkami miasta. Już nikogo

nie interesowało, że ta uroda została odziedziczona po Ołvido,

proponującej w eterze przepisy kulinarne, którymi uśmierzano

tęsknotę za zmarłymi, i nikt nie przejmował się faktem, że tuż za

256

imieniem świętego apostoła chłopiec ciągnie nazwisko splamione

klątwą. Bez wątpienia urodził się po to, by z nią skończyć, by ją

zmiażdżyć nadprzyrodzonymi talentami. Tak głosił ojciec Rafael,

który kochał go jak syna.

Ale gdy tej październikowej niedzieli odkrył, jak spoglądają na

siebie jego babcia i pasterz, Glorie i Ave Maria okryły się płasz-

czem przygnębienia i złości, co zmąciło Bożą radość w sercach

wiernych owieczek. Ból smutku, którego doznawał chłopiec i który

zaogniał się coraz bardziej wraz z kolejnymi świątecznymi popo-

łudniami, kiedy Ezequiel Montes raczył się domową kawą i bu-

łeczkami z cynamonem w salonie Czerwonego Domu, usadowiony

pomiędzy nim a Olvido, wpłynął także na jego krasomówcze po-

pisy i wiersze. Fragmenty Nowego Testamentu czytał z niechęcią,

jakby to była zwyczajna książka z instrukcjami, wersy ze świę-

tego Mateusza przypisywał świętemu Łukaszowi, a te z kolei zu-

pełnie nieistniejącemu ewangeliście. Nobliwe poematy świętych

odczytywał z potknięciami i intonacją konającego człowieka, stale

mylił godziny mszy, katechez i rocznic emerytów. Podwieczorki

w miasteczku stały się nużące, kawa z mlekiem w filiżance drżała

niepewnie, plasterek boczku nie smakował, wiekowi parafianie

zjawiali się w kościele w godzinie katechezy dla dzieci przystę-

pujących do Pierwszej Komunii, a dzieci, oczarowane świętym

opłatkiem, pojawiały się na pogadankach, jak po chrześcijańsku

przeżyć wdowieństwo. Z wierszy, które pisywał dla porannego so-

botniego programu, umknęła tęsknota za naturą. W zamian nabrały

tonu elegii z ubiegłych wieków, o nieokrzesanych zdrajcach, któ-

rzy kradli cudze uczucia i umierali zatruci laudanum i środkiem

użyźniającym do róż. Ojciec Rafael zrobił to, czego dotąd nigdy

nie musiał czynić: zaczął cenzurować wiersze, aż nie pozostało

nic do przeczytania, nic poza ustami zaciśniętymi samotnością

przed mikrofonem. Ksiądz, pełen niepokoju, walcząc ze swoją mi-

łością i niedyspozycją układu moczowego, poprzestał na zakupie

ogromnej kolekcji muzyki religijnej, żeby odsunąć chłopca od fal

radiowych, aż wyleczy się z dręczącej go choroby, którą on sam

przypisywał szalejącemu atakowi młodości.

Październik zasypiał w górach, na polach uprawnych, w lasach

sosnowych. Noce zaczęły pachnieć mgłą, wiatr rozpościerał ko-

bierce suchych liści, a pola ścięły pierwsze przymrozki. Zdrajcy,

257

którzy podstępnie wtargnęli do poematów Santiaga, pojawili się

także w baśniach Manueli Laguny. W salonie Czerwonego Domu,

kiedy noc gęstniała po kolacji, a obraz Pierre'a Lesaca, zawieszony

nad kominkiem, mienił się cieniami, Ocean Atlantycki burzył się

tak gwałtownie, jak nigdy dotąd pomiędzy Olvido a Santiagiem -

szkunery łamały się na kawałki, fale zalewały oczy rozbitkom.

Intruzi, których chłopiec powołał do życia, byli sprawcami wszel-

kich nieszczęść, skarg marynarzy, strat, jakby byli zdolni wręcz

ujarzmić samą naturę. Kiedy chłopak milkł w oczekiwaniu, że

babcia opowie zakończenie, twarz mu tężała. Jednak Ołvido nie

przejmowała się zdrajcami i traktowała ich, jakby nie istnieli. „Nic

się nie zmieniło ani nie mogło się zmienić pomiędzy nami", zda-

wała się mówić wnukowi, snując koniec baśni, tak jak to robiła

jej matka wiele lat temu.

Santiago zachorował i przestał brać udział w zajęciach w szkole.

Rano wymiotował wieczornymi posiłkami, które już bez śmiechu

i zabaw przyrządzał razem z babcią. Posiłki składały się z milczą-

cych dyń, przywiędłych tuńczyków i gorzkich ziemniaków, wciąż

doprawionych tym samym pytaniem: „Czy to jest twój partner?",

i zawsze z tą samą odpowiedzią: „W tej chwili to tylko dobry przy-

jaciel". Kłamała, by go nie zranić, by stopniowo przywykł do my-

śli, że Ezequiel Montes staje się częścią ich życia.

Santiago był świadomy tego kłamstwa, bo Olvido błyszczały

oczy, kiedy mówiła o pasterzu. Przedtem błyszczały jej tylko

wtedy, kiedy dotyczyło to jego samego. Zaplątywał się w przeście-

radła, dręczony skurczami żołądka, które wyssały z niego poczu-

cie szczęścia, pozostawał w domu, a wtedy jego babcia nie mogła

pójść na spotkanie z Ezequielem w pasterskiej zagrodzie ani na

spacer do lasu, który przecież zawsze należał tylko do nich. Olvido

niosła mu napar z rumianku do pokoju, podawała łyżeczką, potem

całowała wnuka w czoło, a on wydawał się szczęśliwy, jak w tych

dniach, kiedy nikt nie mieszał się do ich spojrzeń. Czy Ezequiel

Montes nie wie, że to on został wybrany, żeby ocalić całą rodzinę?

Czy Ezequiel Montes nie wie, komu staje na drodze?

Odkąd program kulinarny otworzył rodzinie drzwi życia spo-

łecznego, jego babcia zyskała kolejnego adoratora. Wiedział, że

Agustino, wdowiec, właściciel sklepu z materiałami, zaprosił któ-

regoś dnia Olvido na seans kina objazdowego, a ona odmówiła

tłumacząc, że idzie już w towarzystwie kogoś innego. Potem Agus-

tino, wysączywszy szklanicę wina w jakimś zaułku placu, wście-

kał się, widząc, jak śmieją się rozbawieni filmem i siedzą objęci

dla ochrony przed chłodem gwiazd. Santiago był również świad-

kiem, jak syn starego prawnika, który zastąpił ojca w kancelarii,

kiedy ten zmarł na raka prostaty, usiłował czule pogładzić dłoń

Olvido, wskazując jej miejsce do podpisu na dokumencie. Kiedy

zbliżyła się do kartki, ujmując pióro, już czyhał na nią ze zdra-

dziecką szpadą palców. I nie była to wojenna potyczka, do której

tamci się przymierzali, lecz bitwa o jej miłość. „Ona o tym wie-

działa - myślał rozentuzjazmowany Santiago - i ukradkiem cofała

dłoń, a potem opuszczała biuro prawne, ujmując moją, ściskając

ją, żebym uczestniczył w tym, co się wydarzyło".

Nowy lekarz w miasteczku, jasnowłosy młody człowiek do-

tknięty łysiną i porażającą krótkowzrocznością osłoniętą okula-

rami w metalowej oprawie, zjawił się w Czerwonym Domu, żeby

zdiagnozować dolegliwości, na które skarżył się Santiago. Długimi

palcami sprawdził brzuch i uznał, że jest skurczony, jakby chciał

umknąć przed jego dotykiem. Zbadał także migdałki, różowawe

jak skrzela dorsza, w uszach natomiast znalazł jedynie spory tam-

pon z woskowiny, który wydostał za pomocą wprowadzonego lejka

i silnego strumienia wody.

- Chłopiec jest zupełnie zdrowy - zawyrokował - a wymioty to

sprawa neurologiczna. Niech wyjdzie na świeże powietrze, a jeśli

objawy nie miną, proszę mu podawać szklankę sody oczyszczo-

nej z trzema kroplami cytryny co osiem godzin. Skoro nerwy nie

mogą się uspokoić, trzeba im pomóc.

Tej nocy nie było baśni przy kominku, tylko oczyszczanie sodą.

Olvido położyła się wcześnie w pokoju pachnącym dębowym lasem.

Nie miała ochoty patrzeć na zamurowane okno własnej sypialni.

Pomyślała, że Clara Laguna mogłaby dać jej jakąś radę, co zrobić,

żeby chłopiec zaakceptował przyjaźń z Ezequielem Montesem.

Wyobraziła sobie samotnego pasterza pogrążonego w lekturze Bi-

blii w towarzystwie wilków, pozbawionego apetytu, nieogolonego

i chorego z miłości. Ogarek świecy dopala się na kuchennym sto-

liku, a on leży na żelaznej pryczy, czekając na nią. Nie widziała

go już od ponad tygodnia, odkąd Santiago zaczął wymiotować.

Niedzielne podwieczorki zostały zawieszone, podobnie jak wizyty

259

Ezequiela w tygodniu. Już nie przychodził, by przynieść jej ser,

świeże mleko albo wypić kawę w przytulnej kuchni.

Dręczony sodą z dodatkiem cytryny, co pozwoliło mu odkryć

pojemność własnego żołądka, do którego zmieścił tęsknotę za Ol-

vido, Santiago wyruszył na poszukiwania do pokoju babci, ale

tam jej nie znalazł, skierował się więc do sypialni Clary Laguny.

Przez chwilę podziwiał postać babci rysującą się pod purpuro-

wym baldachimem, potem położył się obok niej bez słowa, objął

ją wpół i zasnął. Przez którąś ze ścian dochodziło furkotanie ko-

ronkowego szlafroczka.

Ogień. To była pierwsza noc, kiedy Santiago śnił o płomieniach,

które go otaczały, dusząc i oplatając mu gardło, ale sen na tym się

skończył. Obudził się pokryty potem, z przeraźliwym krzykiem

i oczami utkwionymi w resztkach purpurowej tkaniny. Przylgnął

do ciała babci, a ona uspokoiła go pocałunkami i przytuliła, jak

wtedy, gdy był dzieckiem i budziły go koszmary wypełnione obra-

zem Manueli Laguny spieniającej błękitne morze trucizną, która ją

samą zawiodła do grobu. Trwali tak objęci, dzieląc się sekretami

w milczącym brzasku sączącym się przez szybę. Potem, podczas

śniadania złożonego z grzanek, Santiago nabrał pewności, że te

płomienie wywodzą się z piekła, o którym opowiadał ojciec Rafael

z ambony opancerzonej z powodu ciężaru jego ciała, równego wa-

dze prehistorycznego gada. Czuł się winny, że w ministudiu obok

zakrystii pozostawił starego proboszcza otoczonego nocnikami,

tezami teologicznymi zapisywanymi przy porannym świetle, pły-

tami winylowymi z chorałami gregoriańskimi, requiem i uroczy-

stymi mszami. Odmówił wypicia kolejnej porcji sody z cytryną

i tym razem nie musiał walczyć z własnym żołądkiem, by ten nie

pozbywał się wczorajszej kolacji i grzanki posmarowanej masłem,

którą zjadł na śniadanie.

- Idę do kościoła, babciu - oświadczył po wypiciu ostatniego

haustu mleka. - Ojciec Rafael mnie potrzebuje. To nieładnie, że

zostawiłem go samego z tym wszystkim.

- Nie weźmie ci tego za złe, tak bardzo cię kocha.

- A jutro wracam do szkoły.

Santiago założył nieprzemakalną kurtkę i wysokie buty, ponte"

waż niebo zaciągnęło się szarymi chmurami. Pożegnał się z Ol-

vido, która została w kuchni, pochłonięta patroszeniem królika na

260

obiad, i opuścił ją uśmiechającą się wśród krwi i kłaczków skóry,

umykających przed nożem.

Oddalał się ubitym traktem. Wiedział, że Olvido zechce spotkać

się z Ezequielem Montesem, czuł w piersi gwałtowny ucisk, a za-

miast kości rwący górski potok. Musiał jednak zobaczyć ojca Rafaela

i rozstrzygnąć własne porachunki z piekłem. Spadły pierwsze krople

deszczu, a on zaczął rozmyślać o wnuczce aptekarza, swojej małej

przyjaciółce o melancholijnych lokach, której piersi przestały przy-

pominać muszle małży wrzucanych do paelli, stając się pysznymi

stożkowatymi magdalenkami o delikatnej słodkiej skórce. Nadal się

całowali i dotykali podczas pracowitych popołudni spędzanych na

zapleczu apteki, wśród balsamów, porcelanowych naczyń i medycz-

nych zabiegów związanych z przyrządzaniem wywarów, chociaż ni-

gdy nie ośmielił się opowiedzieć o tych spotkaniach ojcu Rafaelowi

ani babci. Teraz pomyślał, że mógłby zrezygnować z tych popołudni,

które doprowadzały do szału młodość wewnątrz spodni, jeśli w za-

mian Bóg oddzieli Olvido od tego Ezequiela Montesa. „Koniec koń-

ców - powtarzał sobie, gdy deszcz bębnił mu po czole - wszystko,

co mi się ostatnio przydarzyło, to tylko fatalny zbieg okoliczności!

Przecież nie urodziłem się po to, żeby być nieszczęśliwym".

Ojciec Rafael tak się ucieszył, słysząc go, że natychmiast wy-

skoczył z wanny, gdzie właśnie brał kąpiel. Kościół zagrzmiał jego

krokami, ale już nie huczał tak donośnie jak kiedyś - choroba

zredukowała potężną sylwetkę, a pochód księdza przez świat już

nie ogłuszał.

Santiago oczekiwał proboszcza w ministudiu radiowym przy za-

krystii - było bardziej uporządkowane, niż się spodziewał. W jed-

nym z kątów pomieszczenia stał nowy regał z kolekcją muzyki

sakralnej, którą zakupił ojciec Rafael, a płyty ułożono według ro-

dzaju pieśni bądź wykonawców.

- Jak się miewasz, chłopcze? - zapytał ksiądz, kiedy wrócił

z łazienki, owinięty w połataną sutannę.

- Chcę znów pomóc ojcu w radiu i przy mszy, jeśli jest taka

potrzeba. Chociaż teraz nie czuję w sobie zacięcia, żeby przygo-

towywać własne audycje, mogę jednak zająć się muzyką.

- Mój drogi, co za szczęśliwy zbieg okoliczności, już zastana-

wiałem się nad znalezieniem kogoś, kto cię zastąpi, oczywiście

do chwili, aż odzyskasz siły.

261

- Nie szukaj, ojcze, wróciłem na dobre. Muszę jednak wyznać,

że tej nocy, tak sądzę, śniło mi się piekło.

- Tamto miejsce nie jest dla ciebie odpowiednie, mój chłopcze -

odpowiedział proboszcz, mierzwiąc mu czule włosy.

Po powrocie do domu w porze obiadu Santiago znalazł babcię

z pałającymi policzkami i w kaloszach.

- Wykorzystałaś okazję, żeby odwiedzić zagrodę i swojego

przyjaciela - stwierdził z cieniem wyrzutu w głosie Santiago.

- W tych dniach, kiedy nadchodzi mgła zmarłych, musi odejść

razem ze swoimi owcami do Estremadury i nie wróci przed

wiosną.

Olvido wiedziała, że pasterze prowadzili swoje stada aż na pa-

stwiska Estremadury w czasie zimy, ponieważ tamtejsze chłody

były łagodniejsze niż w tych stronach. Wracali, gdy ustępowały

lody. Jednak aż do ranka, kiedy usłyszała to od Ezequiela Mon-

tesa, nie była świadoma tych wędrówek. Już tęskniła za wspól-

nymi rozmowami przed drzwiami pasterskiego domku, spacerami

po rozległych łąkach, silnymi ramionami i pocałunkami pośród

chaosu żelaznej pryczy.

- Zaproś go na podwieczorek w niedzielę, żeby się pożegnać -

zaproponował Santiago.

Rozpierała go radość na myśl o tym, z jakim pośpiechem za-

działała opatrzność, usuwając Ezequiela Montesa sprzed oczu

jego babci, a połowa jesieni i cała zima wydawały mu się wystar-

czająco długie, żeby ona zapomniała o swoim przyjacielu. Teraz

pozostało mu jedynie spełnić swoje warunki układu ze Stwórcą

i zrezygnować ze spotkań z wnuczką aptekarza.

Ezequiel Montes zjawił się w Czerwonym Domu w swoim sztyw-

nym ubraniu i z włosami skropionymi wodą kolońską. Zielone

oczy błyszczały mu już nieobecnością, gdy obserwował, jak Ol-

vido podaje kawę i rozdziela bułeczki z cynamonem na porcela-

nowych spodeczkach. Opowiedział o swojej podróży przez wąwóz,

o wspaniałych ziemiach, gdzie pastwiska nie pokrywały się śnie-

giem, a lasy dębowe po zmierzchu zmieniały krajobraz w świat

gigantycznych cieni. Tego popołudnia Santiago był uprzedzająco

miły. Spytał o czas potrzebny na przebycie rozległych przestrzeni

262

Estremadury, o miejscowości, które pasterz odwiedzał po drodze,

i inne szczegóły, które go zupełnie nie interesowały.

Minęła godzina ósma, zapadał wieczór, kiedy Ezequiel oświad-

czył, że musi wyruszyć. Santiago pożegnał gościa w salonie i po-

zwolił, by babcia towarzyszyła mu do drzwi. Ukryty w załamaniu

korytarza, który łączył się z przedsionkiem, widział, jak się za-

chłannie całują, jak dotykają dłońmi swych twarzy, jakby to dło-

nie były pamięcią, którą potem będą odtwarzać, i jak obejmują

się pod parasolem ciemności dzielącej ich ciała przez na wpół ot-

warte drzwi. Włożył wiele wysiłku w odsunięcie od siebie tego

obrazu, który zranił go głęboko, i po kolacji, kiedy razem z babcią

zasiedli przed kominkiem, żeby opowiadać sobie baśnie, musiał

powstrzymać gorące pragnienie wprowadzenia do nich intruzów

odpowiedzialnych za najstraszniejsze udręki innych.

Następnego dnia, gdy kościelne dzwony wybiły godzinę mod-

litw za dusze cierpiące w czyśćcu, Ezequiel Montes odszedł ra-

zem ze swoim stadem i psami, zostawiając za sobą miasteczko jak

chmurę tonącą w brzasku.

W górach i lasach usadowił się listopad. Dęły wiatry, pośród

których śpiewały lipy, myśliwskie leśne ostępy rozpaliły kolorami

swoje liście, buki okryły się żółciami, paprocie zbrązowiały, las

sosnowy pachniał grzybami. Wilgotna i wielobarwna jesień kro-

czyła ku zimie.

Pod Santiagiem nie uginały się już nogi. Znów śpiewał podczas

niedzielnych mszy, stojąc wyprostowany na podwyższeniu ołtarza,

głos miał jeszcze słaby, bardziej głuchy, ale tym piękniejszy. Znów

popołudniami zaczął czytać fragmenty Ewangelii i poematy świę-

tych oraz bez najmniejszej pomyłki ogłaszać harmonogramy mszy,

katechez i rocznic. Jedyne, do czego nie zdołał powrócić, to pisanie

własnych utworów, ani o przyrodzie, ani o zdrajcach. Poprosił bab-

cię, żeby przez kilka dni w tygodniu pojawiała się w szkole i towa-

rzyszyła mu w maleńkim pokoiku przy zakrystii podczas audycji.

Olvido siadała wtedy na krześle i patrzyła na niego uważnie, a on

mówił do mikrofonu, lecz czasami czuł, że jej oczy patrzą w dal,

chociaż skierowane są prosto w jego twarz, i dręczyło go, że mogą

wtedy odbywać podróż aż do Estremadury, do tego nieokrzesanego

mężczyzny zagubionego wśród swoich pastwisk. Jednak Olvido

nie okazywała smutku z powodu nieobecności pasterza. Jedyna

zmiana, którą można było dostrzec w jej zachowaniu, to częstsze

wizyty na cmentarzu. Zawsze odwiedzała groby Estebana i Marga

rity, a czasami okazały grobowiec Manueli położony w nowej czę

ści nekropolii. Było to mauzoleum z różowego marmuru, którego

sześciokątna kopuła wspierała się na jońskich kolumnach. Centralne

miejsce zajmował posąg bogini w rękawiczkach. W miasteczku

szeptano, że Manuela grób miała taki, jak ona sama: ladacznica

która zbiła majątek na kupczeniu ciałem. O tej porze roku grobo

wiec stał samotny, ale wiosną i latem mauzoleum licznie odwiedzali

entomolodzy z całego regionu, a nawet ze stolicy, ponieważ wtedy

pielgrzymowały do niego tysiące owadów - zwłaszcza skolopendry

i świerszcze. Naukowcy nie znajdowali racjonalnego wytłumacze-

nia tego fenomenu. Niekończące się szeregi insektów wstępowały

na wzgórze cmentarne ogarnięte jakby religijnym zapałem, choć

miejscowe dzieci zabawiały się ciskaniem kamieni, by przerwać t

formacje maleńkich żołnierzy, wałęsające się psy obwąchiwały je

wilgotnymi nosami, a kondukty pogrzebowe deptały w bezsilnej

złości, by zagłuszyć ból po stracie bliskich.

Kiedy nadeszły pierwsze śniegi, Santiago zauważył, że babcia

jest coraz bardziej roztargniona. Czasami przypalała potrawy, zo-

stawiając je na ogniu, innym razem mieszała składniki deseró

z tymi do pierwszego bądź drugiego dania, i gotowała zupę k

stylijską, dodając cukru i cynamonu, a pulpety podawała z kre-

mem cytrynowym. Wtedy Olvido zaczęła opowiadać wnukowi

o życiu Ezequiela Montesa, o dzieciństwie, które upłynęło na su-

mowaniu jagniąt i odejmowaniu, jeśli padły łupem wilczych kłów.

Opowiedziała o jego nadzwyczajnej umiejętności czytania Bibli

choć okazywał się analfabetą wobec jakiejkolwiek innej książki

i o skórzanym woreczku, gdzie przechowywał łuski z nabojów

które uśmierciły jego ojca. Mówiła, jak przez wiele lat sypiał, kryjąc

woreczek pod poduszką. Nogi Santiaga znów uginały się pod nim

boleśnie, wróciły też poranne wymioty, zdrajcy wypełnili opowie-

ści Manueli Laguny, a ogień wciskał się do jego snów.

Ale tym razem Santiago nie obawiał się, że płomienie pochodzą

z piekła, chociaż znów go osaczały, jak podczas tamtego pierw-

szego snu, wkrótce bowiem gasły, zamrażane promieniem księżyca.

Światło ciała astralnego otaczało go białawym ogniem, a pośród tych

świeżych płomieni pojawiała się twarz kobiety. Przez wiele nocy

zdołał jedynie dostrzec kasztanowe włosy wijące się jak fale. Ale

ten sen był tak bardzo zakorzeniony w jego wnętrzu, że kolejnej

nocy zdołał ujrzeć tchnące mądrością czoło, a jeszcze innej - czarne

oczy wypełnione smutkiem. Następnego dnia bardzo zaintrygowały

go kawałki węgla z pieca, smoliste jak te oczy. Zjadł jak szalony

czarne oliwki i kalmary w sosie własnym, które przyrządziła Olvido,

nierozumiejąca nagłego pragnienia wnuka do przełykania wszyst-

kiego, co ciemne. Upłynęło wiele dni, a sen znów zaczął go prze-

śladować. Santiago usiłował spać gdziekolwiek, oparty o szkolną

ławkę, podczas słuchania chórów gregoriańskich i requiem puszcza-

nych w radiu bądź kiedy babcia snuła zakończenie baśni. Już nie

przerażał go ogień, który pojawił się niegdyś, teraz pragnął gorąco

poznać w pełni twarz kobiety nawiedzającej go w snach, pragnął

dostrzec, co kryje się w głębi oczu, które go zniewoliły.

Pewnego popołudnia, po audycji radiowej, skulił się na ławce

w kaplicy świętej Pantolominy, a wtedy księżycowa zasłona opadła

z czarnych oczu kobiety, ukazując prosty drobny nos. Wówczas

nabrał zwyczaju odpoczywania w tym miejscu przez chwilę i pew-

nej śnieżnej nocy, kiedy nie mógł wrócić do Czerwonego Domu

aż do świtu, męcząca go wizja odsłoniła przed nim regularne ko-

ści policzkowe i uszy. Im więcej poznawał jej rysów, tym bardziej

wydawała mu się nieznajoma i tym piękniejsza. Kiedy jedynym,

co pozostało mu do odkrycia, były usta i podbródek, Olvido posta-

nowiła nie wspominać Ezequiela Montesa aż do nadejścia wiosny,

żeby całkowicie poświęcić się trosce o budowanie miłości swojego

wnuka, jak to robiła przez szesnaście lat. Do kuchni powróciły

żarty i zabawy, sutki poplamione sosami, spacery pośród ośnie-

żonych gór i popołudnia spędzone na patrzeniu na siebie w po-

koiku przy zakrystii. Tymczasem pasterz, samotny na rozległych

przestrzeniach Estremadury, liczył dni do powrotu do Kastylii,

a dziewczyna o łagodnie wijących się jasnych lokach rozpływała

się we łzach w eliksirach na zapleczu apteki po tym, jak któregoś

dnia w szkole Santiago podszedł do niej na przerwie i zajadając

bułeczkę z cynamonem, powiedział krótko:

- Już nie możemy się spotykać na zapleczu, ani nawet odrabiać

razem lekcji. Muszę poświęcić to wszystko dla ważniejszej sprawy,

ale ty nigdy nie zdołasz tego zrozumieć.

Sny o płomieniu skończyły się nagle, i Santiago na próżno się

starał, by powróciły. Ale w jego sercu pozostała ukryta niekom-

pletna twarz tajemniczej kobiety.

Nic nie mogło przeszkodzić słońcu w usunięciu zalegającego

śniegu i sprawieniu, że bzy stały się brzemienne kiściami kwia-

tów, wróble wyruszyły w świat z szaleńczymi trelami, a trzmiele

buczały wśród róż monotonne kołysanki. Wobec tych nieomyl-

nych oznak wiosny nie istniała siła, która przeszkodziłaby Ołvido

Lagunie skierować się któregoś popołudnia wprost do pasterskiej

zagrody i spotkać tam Ezequiela Montesa. Jego ciało pachniało jesz-

cze zaroślami, przez które się przedzierał. Pozdrowili się ostroż-

nie, jakby znali się tylko trochę, a pomiędzy ich oczami stanęły

miesiące milczenia.

- Jak podróż?

- Myślałem o tobie i wydawała mi się bardzo długa.

Była zaledwie siódma, ale za koronami sosen wisiał już nie-

śmiało księżyc otoczony chmurami. Niebo gnębiły oznaki nadcią-

gającej burzy. Miesiące milczenia ustąpiły, Ezequiel ujął Olvido

wpół i pocałował mocno w usta w chwili, gdy oświetliła ich błys-

kawica. Objęci schronili się w pasterskim domku. Na palenisku

płonęły kawałki drewna, wnętrze migotało blaskiem ognia, a wy-

olbrzymiony cień żelaznego łóżka kładł się na ścianę z drżeniem.

Ubrania w jednej chwili stały się zbyteczne. Ezequiel wydawał

się teraz silniejszy, a smak jego piersi przypominał drogę i owczą

wełnę. W górach zadudnił burzliwy wiosenny deszcz. Ale zanim

zaczął wszystko przesiąkać, do Czerwonego Domu po skończeniu

audycji wrócił Santiago, a kiedy nie znalazł babci, ruszył do za-

grody. Przemierzył sosnowy zagajnik ze zlodowaciałymi dłońmi.

Wspiął się na zbocza pastwisk, nie przejmując się, że niebo ciska

na niego gromy, aż zobaczył zarys pasterskiego domu, czarne

opary dymu nad kominem i blask ognia wymykający się przez

okno. Woda tryskała mu na włosy, ubranie przylgnęło do skóry

z chłodem przekleństw, ale on pokonał ostatni odcinek, który go

dzielił od podejrzenia.

Zadrżał, kiedy otworzył drzwi na oścież, a ostrze deszczu i wia-

tru cięło nagie ciała splecione w miłosnym uścisku na wąskiej

pryczy. Zadrżał, słysząc propozycję małżeństwa, którą w tym

momencie wypowiadał Ezequiel Montes jego babci, gdy wygiął

plecy, by odsunąć się od piersi, których sutki rozkwitały jak motyle.

Chłopiec stał siny, noc oplotła jego gardło i las. Potężne brytany

wpadły w szał, szczekały, wypatrywały wilka. Santiago zostawił

drzwi otwarte i rzucił się biegiem przez łąkę wybrukowaną ka-

łużami.

Kiedy Ołvido wróciła do Czerwonego Domu, noc pachniała

nieokrzesaniem zakazanej miłości. Usłyszała pohukiwanie sowy,

szczeknięcia psa ukrytego w ogrodzie różanym z ubiegłego wieku.

Dom tonął w ciemnościach, przedsionek wydawał się martwy.

Wspięła się po schodach trzeszczących pod jej krokami. Kory-

tarz na piętrze zdawał się znacznie większy niż dotąd, przez ażu-

rowe balkony wpadały cienie, panowała cisza głucha jak śnieg.

Santiago był w pokoju Clary, najpierw zobaczyła go przez opar

bursztynowych oczu: leżał na wielkim łożu, a jego ciało przypo-

minało płód, nieruchome, zmęczone smutkiem. Wyszeptała imię

wnuka, zanim się do niego zbliżyła i dostrzegła, że jego oczy za-

snuwa sen, a gładka i wyziębiona skóra błyszczy od deszczu. Spał

w ubraniu. Natrudziła się, zanim go rozebrała. Miał zimne członki,

majaczył o odżywczym ogniu. Kiedy go okryła, a kołdra zaczęła

drżeć, zmarszczył posiniałe wargi i zacisnął powieki. Wydawał się

owładnięty koszmarami. Ołvido zdjęła ubranie i ze skórą jeszcze

pachnącą innym mężczyzną położyła się obok, przyciągnęła go

do siebie, przytuliła, by dać mu ciepło. Z jej oczy sączyły się wę-

żyki łez, myślała, co się z nią stanie, jeśli go teraz straci, ponieważ

serce chłopca wpadło w niebezpieczną palpitację. Widziała wnuka

martwego i zbrukanego deszczem, dostrzegała wizję nowej pustki,

nowego grobu, gdzie prowadzi się dialogi z robakami. I poczuła

się kobietą okrutną, ponieważ go zraniła, ponieważ znalazła go

zmienionego w sopel lodu. Pokryła jego twarz pocałunkami, po-

grążyła się w rozpaczy tej ciepłej nocy, całowała go coraz mocniej,

straciła panowanie i rozum, a z objęć, które łączyły ich ciała, wy-

rwała jej się skarga jak refren piosenki „nie będziesz już cierpiał,

moje dziecko", gdy tymczasem on budził się z delirium z ustami

obciążonymi dwoma pokoleniami miłości, po czym zanurzał je

raz i drugi w jej ustach, i znów wpadał w odurzenie. Śnił o ogniu

bez promieni księżyca i płonął gwałtownie, rozbudzając pragnienie.

Budził się wtedy, pośród pieszczot, z płaczem rozpoznając bab-

cię. Ona płakała jeszcze bardziej i pocieszali się wzajemnie wśród

pocałunków, z plaśnięciem ciał, które nigdy nie powinny były się

zetknąć. I pogrążyli się we wrzeniu miłosnych gier... „Nie mogę

żyć bez ciebie", „Ani ja bez ciebie..." Poszukiwali najtajniejszych

zakątków na skórze i ogrzewali miłością je wszystkie. Gwiazdy

zajrzały do sypialni w blasku klątwy. Purpurowy baldachim tań-

czył, jak w czasach świetności lupanaru, a w kącie pokoju, ską-

pana w złotej poświacie, Clara Laguna śmiała się i poprawiała

podwiązkę na niewidzialnym udzie.

O szóstej rano Santiago obudził się w malignie pocałunków,

majacząc z powodu gorączki wywołanej deszczem i trawiącą go

miłością. Ale miejsce obok niego było puste. Zdziwiła go nagość,

kiedy wołał babcię wśród cieni i blasków, które pomylił z budzą-

cym się świtem. Nikt mu nie odpowiedział. Nagle zerwał się, bo

opar dymu wypełnił pomieszczenie i ściskał gardło. Wychylił się

przez okno i zobaczył, że sen zmienił się w koszmar. Stajnię po-

chłaniały płomienie, tak ogromne, że usiłowały zasłonić chmury.

Oczy Santiaga zmąciła trwoga. Szukał Olvido we wszystkich po-

mieszczeniach na piętrze, wołał ją, wrzeszcząc z całych sił. W ca-

łym domu odpowiadał mu tylko czarny dym, który sączył się przez

wszystkie szczeliny z siejącą spustoszenie żarłocznością. Zbiegł po

schodach, przeskakując po dwa stopnie, potknął się na ostatnich

i potoczył aż na płytki przedsionka. Potłukł sobie kolana, ale nie

zwracał uwagi na zranienia i pokuśtykał do drzwi, usiłując je ot-

worzyć, były jednak zamknięte na klucz. Pobiegł, jak szybko mógł,

do kuchni, odsunął rygiel w drzwiach prowadzących do ogrodu.

Na liściach sałaty i dyniach błyszczały kropelki krwi. Od ścian za-

budowań gospodarczych dochodził potworny trzask przeplatany

rżeniem konia uwolnionego ze stajni. Teraz kłusował przez ogród

z grzywą płonącą wiatrem. Dwukrotnie stanął na drodze dyszą-

cemu chłopcu, który kierował się do samego serca ognia, jakby

zwierzę miało polecenie niedopuszczenia Santiaga do płomieni.

Chłopiec ominął go i parł naprzód, paliło go całe ciało, dym osma-

lił mu skórę. W pobliżu stajennej bramy dostrzegł porzucone na

trawie szlafrok i domowe pantofle Ołvido, jakby chciała oddać się

śmierci naga. Podniósł je i przycisnął do piersi, a wtedy przemknęły

przed nim cztery owce, które uciekły z zagrody. Widział, jak od-

dalają się z apokaliptycznym beczeniem. Ściany budynku runęły

w pianę ognia, a Santiago upadł. Siedział na trawie bez ruchu, aż

zjawili się strażacy ze swoimi syrenami, by zapobiec przeniesie-

niu się płomieni na dom, ogród różany, las... Przez następne dni,

owinięty kocem narzuconym mu na ramiona i nie znajdując naj-

mniejszego promienia księżyca, który ukoiłby pożar snów, oglądał

procesję mieszkańców całego miasteczka. Wobec jego rozpaczy

przyszli złożyć mu kondolencje, chcieli na własne oczy zobaczyć

grób, gdzie miała spoczywać najpiękniejsza kobieta świata, ponie-

waż choć gorliwie jej szukali, nie zdołali znaleźć ciała, ani jednej

osmalonej kosteczki. Ojciec Rafael karmił go i poił, oczyszczał

rozpacz jego ran, strzegł go nocą, oddając mocz do donic z horten-

sjami i czekając cierpliwie, aż chłopiec będzie gotów, by go stąd

zabrać i ulokować w zakrystii.

Nie było już żadnej kobiety Laguny do ocalenia, jedynie ten

młody człowiek siedzący na miękkiej ziemi w miejscu, które od-

wiedziła wiosna i do którego podążały świerszcze, by łączyć się

w pary w coraz cieplejsze noce. Pozostała jeszcze woń pokonanego

ognia, wilgotnego popiołu, cmentarzyska jaszczurek.

ROZDZIAŁ 19

„Mówią, że w dawnych czasach młodzieniec o imieniu Esain wy-

zwał na pojedynek morze i przywiązał je do eukaliptusa na sto dni.

Opowiadają, że tak się stało, ponieważ od jeszcze dawniejszych

czasów istniało przymierze pomiędzy morzem a mieszkańcami

z dużego miasta. O każdej pełni księżyca w sierpniu przywódca

ludzi pozostawiał na złocistej plaży ubranie rybaka. Kiedy mija-

ła północ, morze podpływało do ubrań ogromną falą, wsiąkało

w nie i przybierało ludzką postać. Rybak ubrany we flanelowe

spodnie i białą koszulę spacerował po ulicach i placach, popijał

wino z beczek, które znajdował na swej drodze, i brał najpiękniej-

sze kobiety. O pierwszym promieniu słońca wracał na plażę i po-

zbywał się magicznego ubrania, żeby ciało, jeszcze upojone winem

i dotykiem kobiet, znów zmieniło się w falę. W zamian morze po-

darowało każdemu z ludzi łzy, żeby mogli płakać, kiedy ogarnie

ich smutek. Nic tak nie przynosiło ulgi w ich nieszczęściach, może

prócz zobowiązania do szanowania życia rybaków.

W tym fatalnym roku zmarł przywódca i zastąpił go Esain, pierwo-

rodny syn. Był to odważny młody człowiek, który od wczesnej mło-

dości wyróżniał się nie tylko zręcznością i siłą w walce wręcz, ale

i szlachetnym sercem. Esain miał młodszą siostrę, którą po śmierci

ojca musiał się opiekować, bo już wcześniej zostali osieroceni przez

matkę. Dziewczynka nosiła imię - dało się je wymówić w czterech

różnych językach, w wieku zaledwie jedenastu lat wyróżniała się

urodą niemającą sobie równej oraz głosem, którym potrafiła oczaro-

wać same syreny. O świcie śpiewała na złocistej plaży i tańczyła na

wydmach z dzwoneczkami przyczepionymi do stóp i wstążkami

na nadgarstkach drobnych dłoni. Morze spoglądało na nią ciemnymi

oczami fal, badając smukłość jej postaci i czarne włosy rozwiane na

wietrze jak piracka bandera, i słuchało, jak się śmieje i śpiewa. Popo-

łudniami, kiedy dziewczynka wracała do domu, budowli otoczonej

eukaliptusami na wzgórzu, przypływ umykał z plaży, pokonywał

ulice i place, i docierał aż do drzwi milczącym i wąskim jęzorem,

wspinał się na ściany domu, żeby zajrzeć przez okno i patrzeć, jak

śpi przytulona do poduszki. Mieszkańcy miasta zrozumieli, że po

raz pierwszy morze się zakochało. Świadomy tego Esain obawiał

się, że kiedy teraz przeobrazi się w mężczyznę, posiądzie jego sio-

strę, potem porwie ją w głębiny, a on nigdy więcej jej nie zobaczy.

Dlatego, kiedy nadeszła sierpniowa pełnia księżyca, zostawił na

plaży łachmany włóczęgi. Jak zwykle strzeżone przez księżyc mo-

rze przesiąkło ubranie. Jednak jego ciało pozostało płynne i zimne.

Rozwścieczone zdradą zrywającą przymierze, ruszyło sztormową

falą na domy, ulice i pola. Od przerażonych mieszkańców doma-

gało się odpowiedzi na pytania wykrzykiwane spienionym gardłem

o powód tego oszustwa po tylu wiekach życia w zgodzie. Przerażeni

ludzie wyznali, kto jest winny i gdzie mieszka, lecz nie ośmielili

się wyjaśnić niczego więcej, żeby wściekłość morza nie urosła

jeszcze bardziej i nie pochłonęły ich jego odmęty. Morze natych-

miast zrozumiało: zdrajca mieszka w domu dziewczyny, którą po-

kochało! Podniosło się na wysokość wzgórza falą, która ryczała

z wściekłości i miotała w powietrze skrawki alg, ale Esain i jego

siostra schronili się w eukaliptusowym lesie, uciekając przed roz-

wścieczonym prześladowcą. Na niebie chmury zawirowały, tworząc

kłębiastą masę, a księżyc zbladł jak twarz zmarłego. Morze sunęło

szybko przez las, a na koronach eukaliptusów osiadły osnute ślu-

zem muszle morskich ślimaków i ryby z otwartymi pyszczkami.

Prześladowca z łatwością wytropił zbiegów; dziewczyna płakała

przerażona, a morze poczuło zapach łez - taki sam jak woń jego

fal. Dopadło ich blisko urwistej skarpy, gdzie kończył się las. Esain

pozostawił siostrę w bezpiecznym schronieniu za skałami, a sam

stanął naprzeciw monstrum ryczącego huraganowym wichrem.

- Jeśli chciałeś być człowiekiem, walcz jako człowiek - zawo-

łał Esain, rzucając morzu magiczne ubranie, które miał ukryte

w sakwie.

Okrągły księżyc zbladł jeszcze bardziej, kiedy fale pogrążyły

koszulę i spodnie w łoskocie piany, a morze przeobraziło się w sil-

nego mężczyznę o lodowatym spojrzeniu.

271

- Oto ja, chłopcze. Teraz zapłacisz za to, że usiłowałeś mi prze-

szkodzić, żebym cieszył się waszym winem i waszym ciepłym

ciałem.

Pogrążyli się w zażartej potyczce. Chociaż młodzieniec był

silny i zręczny, morze miało przewagę - w jego ramionach kryła

się moc sztormów. Rzuciło człowiekiem na ziemię i ścisnęło jego

szyję, zamierzając go udusić. Wówczas wyszła z ukrycia siostra

chłopca i spojrzała na ciemnookie morze. A ono poczuło, jak mi-

łość osłabia jego ramiona... Esain wykorzystał ten moment, by

rzucić się na przeciwnika, przygważdżając go do ziemi.

- Tańcz! - polecił siostrze.

Dziewczyna tańczyła tak, jak to robiła na wydmach o świcie.

Ciało morza zmieniło się w metal rozgrzany uderzeniami kowala.

Esain przeskoczył je, żeby się nie spalić, i nakazał siostrze, by

przerwała taniec. Wówczas zwrócił się w języku drzew do ogrom-

nego wiekowego eukaliptusa, by wydobył z ziemi swoje korzenie

i przywiązał ciało morza do swojego pnia. Następnego ranka Esain

okręcił mu łańcuchami ramiona i nogi, i tak morze stało się więź-

niem na łasce słońca i wiatru.

Wkrótce ludzie z miasteczka zaczęli cierpieć w wyniku tego zda-

rzenia. Mijały dni, a ogromna przestrzeń, którą dotąd zajmowało

morze i która zacierała się na efemerycznym horyzoncie, zmieniła

się w pustynię. Nie zdołał wyrosnąć na niej nawet najbardziej wątły

chwast. Barki rybackie stały się szkieletami z drewna i soli, a męż-

czyźni zapominali o swym dotychczasowym życiu, w miarę jak

zapominali o smaku ryb i owoców morza. Rozpacz była bardziej

przejmująca niż kiedykolwiek, ponieważ wyschły im łzy i nie mogli

płakać. Najstarsi mieszkańcy stali się niewidoczni, a klęska głodu

srebrna jak sierpniowy księżyc smagnęła domy i serca tych, którzy

w nich umierali. Minęło sto dni, mężczyźni zebrali się przed do-

mem Esaina na szczycie wzgórza z błaganiem, by uwolnił więźnia.

Młodzieniec, który także cierpiał, przychylił się do ich próśb.

Na urwistej skarpie odnalazł siostrę, tańczącą i śpiewającą wo-

kół morza, gdy tymczasem ono płakało skrzepami soli, a łańcuchy

jarzyły się żywą czerwienią, raniąc jego ludzkie ciało. Przez sto

dni dziewczyna była jedyną, która zajęła się utrzymaniem go przy

życiu. Karmiła je łyżką jak chorego, dawała pić i chroniła przed

słońcem słomianym kapeluszem.

272

- Wracaj do domu - polecił siostrze Esain. - Uwolnię je.

Dziewczyna zagłębiła się w las eukaliptusów, ale zamiast być

posłuszną bratu, ukryła się za drzewem. Stamtąd mogła widzieć,

jak Esain zdejmuje łańcuchy, a korzenie uwalniają więźnia. Zi-

mowy zmierzch, ciepły i łagodny, kołysał się nad skarpą. Ludzkie

ciało morza padło na kolana, wyczerpane. Dziewczyną zawładnęło

gorące pragnienie, by podbiec i pomóc mu wstać, ale bała się, że

brat się rozgniewa, pozostała więc ukryta wśród aromatu mięty.

- Jesteś wolne - powtórzył Esain. - Możesz odejść.

- Drogo zapłacisz za swoje zuchwalstwo - szepnęło morze, po

raz ostatni spoglądając na młodzieńca ludzkim wzrokiem.

Zdjęło spodnie i koszulę, a kiedy już żadna nitka z ubrania nie

została na jego skórze, rozpłynęło się w ogromny ocean, rzuca-

jąc się z urwiska w przepaść. Esain uznał, że wszystko się skoń-

czyło. Lecz nagle usłyszał krzyk siostry, który dochodził z wnętrza

lasu:

- Uważaj! Za tobą! Za tobą!

Odwrócił się i dostrzegł morze, które wspinało się milczące

po skałach, by go zaatakować i zaspokoić pragnienie zemsty. Nie

tracąc ani chwili, włożył na siebie koszulę i spodnie i na oczach

zdumionej dziewczyny przeobraził się w spienioną falę, rzucając

się, obok morza, z urwiska. Opowiadają, że dziewczyna pobiegła

w tę stronę i widziała, jak fala oddala się w kierunku przeciwnym

do pozostałych. Opowiadają, że tylko dla uśmierzenia żalu uko-

chanej morze zwróciło ludziom łzy, chociaż rybacy nigdy nie za-

bierają ich na barki - zostawiają je w domach pod opieką matek

i żon, by morze nie mogło płynąć ich śladem i ich zatapiać. Ale

opowiadają też, że mimo tej przezorności ono potrafi ich odnaleźć,

a czasami pewna fala, która załamuje się na horyzoncie, zabiera

ich, by bezpiecznie doprowadzić barki do zatoki".

Santiago Laguna, stojąc na scenie dyskretnie oświetlonego ma-

dryckiego cafe, słuchał owacji. Dym z papierosów spowijał twa-

rze młodych ludzi siedzących przy stolikach i strzelał aż pod sufit,

gdzie dwa pracowite wentylatory mieliły go zawzięcie. Pachniało

piwem i kawą po irlandzku. „Opowiedz światu baśnie twojej pra-

babki - powiedział mu ojciec Rafael na łożu śmierci, poklepując

jego dłoń. - Urodziłeś się, by zostać artystą". I Santiago zrobił to

273

świadomie. Przez miesiące agonii proboszcz, który cierpiał z po-

wodu niewydolności nerek, leżał skazany na łóżko, skurczony

niemal do rozmiarów przeciętnego mężczyzny. Jedynie historie

Manueli Laguny pomagały uśmierzyć jego cierpienie. Santiago

czuwał nad starym proboszczem dzień i noc w jego sypialni przy

kościele, chociaż zastąpił go młody ksiądz świeżo przybyły z se-

minarium, który jednak taktownie wprowadził się do domku obok

świątyni, ponieważ ojciec Rafael nalegał, by umrzeć we własnym

łóżku. Ani zalecenie lekarza, by poszedł do szpitala, ani polecenia

zwierzchników nie zdołały go nakłonić do zmiany zdania. To już

wystarczający wstyd, rozmyślał ksiądz, odejść w wieku siedem-

dziesięciu pięciu lat, kiedy w jego rodzinie mężczyźni umierali jako

stulatkowie, a kobiety w wieku starych żółwi, nie stawiając stopy

w szpitalu przez całe życie. Lekarz odwiedzał go często, odkąd

pacjent nie mógł już utrzymać się na nogach i porzucił tradycyjny

głośny sposób chodzenia. Opukiwał go i mierzył puls, spoglądając

na Santiaga wzrokiem gaszącym wszelką nadzieję. Po odejściu le-

karza zostawali sami, tak jak to bywało w ciągu ostatnich dwóch

lat, a chłopiec siadał na krześle przy łóżku chorego i opowiadał

kolejną historię. Morze wdzierało się do parafialnej sypialni z ry-

kiem, a ksiądz wczuwał się w przypływy i odpływy porywczego

żywiołu z Kantabrii rodem ze swego dzieciństwa, słuchał krzyku

mew i poddawał się podmuchom wiatru pachnącego solą i rybami

wypełniającymi portowe magazyny. Pierwszego dnia Santiago nie

opowiedział zakończenia, urwał nagle opowieść, a wspomnienia

wypełniły jego oczy łzami.

- Mów dalej, chcę wiedzieć, jak się kończy - nalegał chory.

- Tego nie wiem, ojcze.

- Jak możesz nie wiedzieć, baranku boży? A jeśli nie wiesz, to

na pewno wymyślisz, tylko nie zostawiaj mnie z niedomkniętą

intrygą - poruszył się na łóżku, a ból przejmujący jak kąsanie psa

zaatakował mu nerki.

- Proszę leżeć, bo się ojcu pogorszy.

Santiago zaczął snuć kolejną historię. Tę także zostawił bez za-

kończenia, lecz splótł ją z inną, a potem z jeszcze inną, by na ko-

niec związać ją z następną - również niedokończoną. Ojciec Rafael,

wyczerpany sztormem, rybakami i syrenami, właśnie zasnął. Na-

stępnego dnia, kiedy Santiago zapytał go po śniadaniu, czy chciałby

274

posłuchać kolejnej opowieści, zaprzeczył, ponieważ chłopiec nie

opowiedział mu ani jednej historii od początku do końca.

- Całą noc wierciłem się w pościeli dręczony koszmarami, w któ-

rych usiłowałem znaleźć zakończenia tych wczorajszych.

Miał twarz ściągniętą bólem, którego nie uśmierzały już żadne

lekarstwa.

- Przykro mi, ojcze. Bo... - zająknął się - to ona, moja babcia,

rozumie ojciec. Ja przerywałem zawsze przed końcem, a ona do-

powiadała resztę - przymknął oczy i poczuł w sercu ogień.

- Idź się pomodlić, mój synu, idź się pomodlić - ksiądz ujął

dłoń chłopca i uścisnął ją.

- Jak tylko sobie przypomnę, uzupełnię zakończenie, nie martw

się, ojcze.

Opuścił sypialnię i skierował się do zakrystii. Jednak, zamiast

modlitw, wychylił do ostatniej kropli konsekrowane wino, a także

to, które nie zostało jeszcze poświęcone, a tymczasem proboszcz

legł w łóżku i ciężko dysząc, oddawał mocz przez cewnik zakoń-

czony foliowym woreczkiem. Cierpienia nie wywołała w nim jed-

nak choroba, lecz tajemnica spowiedzi, która mąciła mu duszę od

czasu pewnego nocnego pożaru.

Z ustami pachnącymi serem i chlebem, które zjadł, by ukryć

ślad wina, Santiago opowiedział ojcu Rafaelowi całą historię. Ale

zanim dotarł do końca, zatrzymał się na kilka minut, jakby z na-

dzieją, że głos Olvido powróci zza kurtyny śmierci. Ta cisza, która

odtąd zawsze poprzedzała zakończenie, skracała się, w miarę jak

upływały tygodnie, miesiące, lecz nigdy nie znikła. Nawet po tym,

jak pewnej nocy pod koniec sierpnia ojciec Rafael odszukał twarz

chłopca, ujął ją dłońmi i wyzionął ducha, zabierając z ostatnim

tchnieniem gorycz tajemnicy, a Santiago, stosując się do jego rady,

zajął się pracą jako opowiadacz baśni. Ta cisza nadal iskrzyła po-

między publicznością kafeterii i salami przedstawień, czasami

ledwie kilka sekund, jak chwila, kiedy się zwleka, zanim położy

się kwiat na grobie.

Po pożarze stracił głos. Dni, które, przesiąknięty rozpaczą, spę-

dził na przyglądaniu się dymiącym szczątkom stajni, wywołały

w nim gigantyczne wychłodzenie, które sprawiło, że drżał z go-

rączki i roił sprośności o insektach przez ponad tydzień. Ojciec

Rafael, który dawał mu syropy, kazał robić inhalacje z mentolu

275

i chłodził rozpalone czoło chusteczką nasączoną wodą święconą,

był pewien, że jego protegowany nie zdoła przeżyć takiej rozpaczy.

Ma tylko szesnaście lat! Jednak pewnego dnia Santiago obudził

się o świcie bez gorączki, a jasnowłosy łysiejący lekarz zapewnił

starego proboszcza, że niebezpieczeństwo minęło. Powrót do zdro-

wia został uznany niemalże za cud.

Wtedy Santiago podniósł się z łóżka. Cuchnął jak ziemia po

deszczu, i ten zapach nigdy go nie opuścił. Kiedy nadeszła nie-

dziela, wspiął się na podest, by zaintonować Glorię, a jego mło-

dzieńczy baryton przybrał mechaniczną twardość podobną do

zgrzytu świerszczy. Wtedy na zawsze już opuścił podest, nie koń-

cząc hymnu na wyczekujących oczach całego miasteczka, które

po raz pierwszy współczuło komukolwiek z rodziny Laguna. Oj-

ciec Rafael polecił, by lekarz sprawdził gardło chłopca. Zapalenie

migdałków minęło bez śladu, problem ze śpiewaniem nie wynikał

więc z choroby. Wówczas stary proboszcz nabrał przekonania, że

głos słowika zatonął w problemach duszy.

Santiago urządził się w pomieszczeniu na miotły i środki czy-

stości, gdzie Clara Laguna zdjęła jedwabny szlafrok i orientalne

pantalony, by włożyć strój służącej, kiedy ojciec Imperio oczekiwał

na nią w kaplicy świętej Pantolominy. W maleńkim domu para-

fialnym nie było innego wolnego pomieszczenia. Mieścił on tylko

mikroskopijną kuchenkę, łazienkę, surową sypialnię proboszcza

i niewielkie pomieszczenie tuż obok zakrystii, gdzie przechowy-

wano sprzęt rozgłośni radiowej, ponieważ rocznice emerytów i ka-

techezy odbywały się w salce magistratu. Proboszcz zaproponował

chłopcu, żeby zlikwidował rozgłośnię, sprzedał sprzęt i przeniósł

się tutaj, przyjemniej byłoby zamieszkać w pokoju, w którym

upłynęło jego dzieciństwo. Ale chłopak nie zrezygnował z zabawy

w programy radiowe. Wolał sypiać w klitce, która po wysprzątaniu

wnętrza, pomalowaniu ścian i wstawieniu łóżka została zmieniona

w celkę cysterską dwa na dwa. Ubranie Santiaga rozdzielono po-

między komodę ojca Rafaela i szafę na szaty liturgiczne używane

podczas wielkich uroczystości.

Santiago poświęcił się czytaniu na antenie Biblii i utworów reli-

gijnych z taką determinacją i mistyczną gorliwością, że kiedy przez

ogólnodostępny odbiornik słuchały go staruszki, były pewne, że zo-

stanie księdzem, mimo swego haniebnego i przeklętego pochodzenia.

276

Natomiast dziewczyny z miasteczka odsuwały na bok wątpliwości

dotyczące jego pochodzenia. Tak jak jego babcia Olvido łagodziła

rany tęsknoty, gotując potrawy ze szczyptą wspomnień o ukocha-

nym, a jego prababcia uśmierzała zarozumiałą wściekłość, ścina-

jąc głowy kogutów, Santiago uśmierzał żal i samotność, cudzołożąc

w krypcie podobnej cmentarnej, dawniej, zgodnie z legendą, służą-

cej chowaniu templariuszy. I chociaż nie było tu najmniejszej kostki

ani strzępka średniowiecznej kolczugi, samo miejsce okazało się

doskonałe, aby dokazywać, ponieważ przez cały rok panowała tu

wysoka temperatura serca ziemi. Do maleńkiego pokoiku docierało

się przez korytarzyk, któremu początek dawał otwór w posadzce

kaplicy świętej Pantolominy, a który ojciec Rafael pokazał chłopcu

dla rozrywki tuż po jego przeniesieniu się do domu parafialnego.

Dręcząca męska aura otaczała Santiaga od czasu pożaru, a w po-

łączeniu z błękitem oczu czyniła go jeszcze bardziej atrakcyjnym.

I jakby tego nie było dość, poruszał się z prawdziwie francuską

gracją, odziedziczoną po ojcu, co dodatkowo wyróżniało go od

reszty miejscowej młodzieży. Opowiadał kolegom o swoich intym-

nych podbojach z bezdusznością głuchego pnia i jednocześnie pe-

łen rozpaczy. Jeśli w dzieciństwie nie pozwalał, by go nazywano

przeklętym, teraz to on sam mówił tak o sobie. I kiedy innym po

plecach przechodziły ciarki, on wyjaśniał, że kochać te wszystkie

dziewczyny oznaczało skazać je na potępienie, nieszczęśliwą mi-

łość i powszechne zniesławienie. Wobec takiego losu pozostawało

im jedynie, jak w czasach dzikich ludzi, zabawiać się w sekretnej

krypcie, bez rozumu i bez świadomości, w towarzystwie migotania

świec i ogarków gromnic, które Santiago przynosił z kościoła i roz-

stawiał na cynowych talerzykach wokół łoża mąk zbudowanego

z kilku worków słomy, nakrytych kołdrą Clary Laguny. Dzięki temu

kamienny owal krypty wypełnił się zapachem rodzinnego domu.

Pierwszą, która zjawiła się, by go utulić, była wnuczka aptekarza.

Po tym, jak wybaczyła chłopcu porzucenie jej na zapleczu apteki,

zabrała się do pocieszania go z taką gorliwością, że nie mogła wy-

dostać się z kotła miłości. W wieku siedemnastu lat była gotowa

skazać się na wszelkie potępienie, byleby tylko jej nabrzmiewa-

jące piersi pozostawały w dłoniach Santiaga, usta przy jego ustach,

a ciało wystawione na widok jego błękitnych oczu, choć czaił się

w nich obraz innej. Krypta kipiała pożądaniem przerwanych błon

277

dziewiczych i wodospadów tryskających jak różane płatki, aktów

podjętych w szaleństwie - by jednocześnie zapomnieć i przywołać

wspomnienia. Wnuczka aptekarza wkrótce odkryła, że nie była je-

dyną. Spoliczkowała Santiaga i podrapała mu twarz, wyrwała włosy,

ale wróciła, ponieważ dla jej serca nie było już ratunku, i nauczyła

się dzielić go z innymi tylko dla tych chwil, w których Santiago plą-

tał jej złote loki po miłosnej potyczce. Opowiadali sobie wówczas

własne przygody z dzieciństwa jak dwoje starych kochanków i śmiali

się ze wspólnych popołudni spędzonych w towarzystwie plastrów

i wywarów dla ślepnących kotów. Gorąco pragnęła wierzyć, że tych

chwil nie mógłby spędzić z żadną inną. Potem, w klasztornej ci-

szy swego pokoiku, on zmuszał się, by ją pokochać, i ze łzami wy-

rzucał sobie, że tego nie potrafi, że to tylko czułość, która stygnie

wraz z pierwszym błyskiem świtu. Już więcej nie śnił o pożarze,

jaki ugasiło zimne światło księżyca, ani o kobiecie, która pojawiała

się potem. Próbował wszystkiego, żeby powróciła. Rzucił się żar-

łocznie na czarne oliwki, pochłaniał nawet ziarna pieprzu i kawałki

gorzkiej czekolady, by przyciągnąć ten mrok, którego nie znajdował

w oczach żadnej innej kobiety, i oddawał się niekończącym się sje-

stom na ławce w kaplicy świętej Pantolominy. Spał, myśląc o niej,

układając w pamięci fragmenty jej twarzy jak puzzle, mając nadzieję,

że sny uzupełnią to, czego mu brakowało: usta, podbródek, szyję...

Wymknął się którejś nocy do dąbrowy i upił wódką pod strugami

deszczu, wzywając ją jak pogańską boginię. W alkoholowej furii

zdarł z siebie ubranie, rozpalił ognisko i był gotów poświęcić się

w ofierze ku pamięci Olvido, ale jakiś pasterz dostrzegł go na czas

i uderzeniem kija wyrwał z pijackiego amoku. Santiago rozpaczał,

że przybyła go ocalić tego rodzaju bestia zamiast kobiety, której

usta właśnie podsunęła mu wyobraźnia.

Po tym zdarzeniu postanowił malować. Nikt mu nie powiedział

o „kręgu inspiracji", któremu oddawał się Pierre Lesac, a mimo to

dzień przed rozpoczęciem pracy nad portretem oświadczył ojcu

Rafaelowi, że jest chory - nie brał udziału w lekcjach, ani też nie

pomógł proboszczowi przy audycjach radiowych. Zamknięty w swo-

im pokoju, spędził godziny na rozmyślaniu o niej, czując jedno-

cześnie, jak jej rysy wędrują jego żyłami, i wymyślając wywary

pozwalające o niej śnić. Kiedy zapadła noc, umieścił szklankę

z wodą na okiennym parapecie, dokładnie tam, gdzie się odbijało

278

światło księżyca; o świcie wychylił ją do ostatniej kropli i ułożył

się na łóżku w oczekiwaniu na sen, który nie nadszedł.

W przeciwieństwie do swego ojca, rysował portret węglem.

Falujące kasztanowe włosy, czarne smutne oczy, wydatne kości

policzkowe, mały nosek. Nie ośmielił się naszkicować ust, które sta-

wały mu przed oczyma. Pozostawił portret niedokończony. Ukrył

go wśród książek i przez kolejne tygodnie patrzył na niego przed

zaśnięciem, wystawiał na księżycowe światło. Na próżno.

Tak upłynęły dwa lata i kilka miesięcy od tamtego pamiętnego

wiosennego pożaru, aż ojciec Rafael musiał położyć się w łóżku

złożony nieuleczalną chorobą. Zaczynało się lato, Santiago właś-

nie zbliżał się do dziewiętnastych urodzin i skończył naukę w kole-

gium z dobrym wynikiem. W miasteczku pojawił się nowy ksiądz,

z wąskimi zaciśniętymi ustami i włosami pachnącymi kamforą. Roz-

głośnia radiowa została zamknięta, a sprzęt techniczny i kolekcja

winylowych płyt z muzyką sakralną wywędrowały z życia Santiaga

na furgonetce w nieznanym kierunku. Pokazał się na placu i pa-

trzył, jak oddala się jedną z uliczek rumor epileptycznego silnika,

którym żegnał się samochód, unosząc to, co mu zostało z duszy.

Zamknął się w kościele, by opiekować się ojcem Rafaelem tego

lata pełnego upalnych wiatrów, które usypiały miasteczko. Zaprze-

stał miłosnych schadzek w krypcie. Wnuczka aptekarza musiała

pogodzić się, że widywała go jedynie w niedziele po zakończe-

niu mszy. Przemykała do maleńkiego pokoiku i czekała na niego

niecierpliwie, aż ją obejmie, pocieszając się po spotkaniu z im-

pertynenckim spojrzeniem Ezequiela Montesa. Jego oczy stale

były wpatrzone w niego, a tymczasem skórzany woreczek zawie-

szony na sznurku przy spodniach pasterza sączył ledwie wyczu-

walną zgniliznę prochu zmarłej osoby. W kościele znów kołysała

się wielka kadzielnica, by złagodzić zapach ciał powoli tracących

wiarę, a wiatr o barwie gorczycy przeciskał się przez szczeliny

w murze i witrażach, niemal smażąc wiernych i ojca Rafaela, który

uzbrojony w trąbkę starał się słuchać mszy z łóżka.

Santiago powrócił do komponowania wierszy w przerwach

pomiędzy okresami poświęconymi pielęgnowaniu chorego. Stale

dzielili to samo powietrze, psute przez lekarstwa, jątrzący się upał

i pochrapywania księdza, przerywane koszmarami i majakami,

w których wykrzykiwał po łacinie i w rodzinnym baskijskim gorycz

279

tamtej tajemnicy spowiedzi, której złożone śluby nie pozwoliły

wyjawić temu chłopcu przytomnemu i rozbudzonemu.

- Uspokój się, ojcze.

Santiago ocierał mu czoło.

- Zrozum, myślała, że nie ma innego sposobu - upierał się, wciąż

brodząc w oparach snu.

- Kto?

- Ona, ona - ból zasnuwał mu oczy mgłą.

- Błagam, niech ojciec tak nie cierpi.

- Morituń te salutant - wybuchał nagle, śmiejąc się.

Mieszał tajemnice z filmami o starożytnych Rzymianach, które

tak lubił, i z własną śmiercią. Kiedy się uspokajał, Santiago wyko-

rzystywał chwilę, by napić się w zakrystii wina, którego potem bra-

kowało nowemu księdzu.

Na miasto spadła plaga cykad osadzona w musztardowym powie-

trzu jak na latającym dywanie. Santiago znajdywał owady brzęczące

w kątach sypialni starego proboszcza i uśmiercał je uderzeniem

miotły. Potem siadał obok łóżka chorego, by znów zająć się swo-

imi wierszami, których wersety kryły tęsknotę za ciałem i imieniem

splamionym zielonymi oczami zdrajców. Czasami wino brało górę

i usypiało go. Śnił o setkach cykad śpiewających requiem i budził

się wśród jęków i łez, wtulony w brzuch ojca Rafaela, jakby to był

ten ksiądz sprzed roku, gruby i zażywny, a nie mizerota, w którą

się przeobraził. Jeszcze w półśnie proboszcz pocieszał go po łaci-

nie, aż smutek chłopca mijał zupełnie i razem się modlili popołu-

dniowymi pacierzami.

Potwornie upalnego popołudnia w końcu sierpnia ojciec Rafael

zobaczył ducha swojej matki - zabijała cykady usadowione na fra-

mudze okna, i zrozumiał, że to Bóg powiadamia, iż zabiera go do

siebie wraz z nadejściem zmierzchu. Poprosił Santiaga, który nie wi-

dział baskijskiej kobiety tłukącej dokuczliwe insekty gospodarskimi

chodakami, żeby wyjął z szuflady komody kopertę z czerwonymi

i błękitnymi promieniami oznaczającymi linię lotniczą. Zanim od-

dał ją księdzu, chłopiec przeczytał słowa „Paryż" i „Francja", a jego

serce zaczęło wybijać pospieszny rytm.

- Santiago, wkrótce odejdę, i oby Bóg zabrał mnie do swojej świty

w niebie. Jedynie ty mnie martwisz, mimo że już jesteś dorosły i mo-

żesz żyć zamożnie dzięki temu, co odziedziczyłeś po swojej rodzinie.

280

- Ojciec jeszcze długo zostanie ze mną.

- Chciałbym, mój synu, bardzo bym chciał. Ale nie obawiaj

się, kiedy odejdę, nie zostaniesz sam na świecie. Ten list jest od

twojego ojca, Pierre'a Lesaca, który, jak wiesz, mieszka w Paryżu.

Pragnę, żebyś pojechał do niego, by studiować na uniwersytecie

to, co zechcesz, tak jak uczyniła twoja matka.

Santiago spojrzał uważnie na ojca Rafaela, a jego skóra prze-

stała wydzielać zapach wilgotnego lasu.

- Nawiązałem z nim kontakt, zanim choroba przykuła mnie

do łóżka - ciągnął ksiądz. - Bardzo żałuje, że nawet nie napi-

sał do ciebie przez tyle lat. Jednak Bóg, który wszystko może, ni-

gdy o tym nie zapominaj, musiał właściwie oświetlić jego drogę,

a teraz twój ojciec jest kapłanem w katedrze Notre Dame.

- Nigdy nie odpowiedział na moje listy i dlatego przestałem do

niego pisać, kiedy jeszcze byłem małym chłopcem. Otrzymywa-

łem jednak życzenia bożonarodzeniowe i czasami jakąś kartkę

z okazji urodzin. Kiedyś nawet przysłał mi jeden ze swoich obra-

zów, portret babci, który sprawił mi ogromną radość. Mój ojciec

to artysta i byłem z niego dumny. Ale nie miałem od niego żadnej

wiadomości, odkąd skończyłem piętnaście lat.

- Teraz za to pokutuje. Wstąpił w stan kapłański, jak ci wspo-

mniałem. Zasługuje na drugą szansę.

- Jak mogę go znaleźć?

- Twoja babcia przekazała mi jego ostatni adres - zająknął się

na wspomnienie Ołvido.

- Kiedy? - chłopcu znów twarz płonęła od ognia, który obrócił

stajnię w popiół.

- Przed laty poprosiła mnie, żebym się tobą zaopiekował, gdyby

jej się coś przydarzyło, a jeśli ja bym nie mógł, żebym podjął wszel-

kie wysiłki, by odnaleźć twojego ojca. Zostawiła mi także list, który

miałem skierować do Pierre'a Lesaca, i tak zrobiłem.

- Czy ojciec wie, co było napisane w tym liście?

- Oczywiście, że nie, chłopcze, nie mam zwyczaju czytać cu-

dzej korespondencji.

- To bez znaczenia...

- Czy pojedziesz do Paryża, kiedy mnie już nie będzie? Powiedz,

że tak, żebym spokojnie umarł. Tak będzie lepiej, w końcu on jest

twoim ojcem.

281

- Jedynym, jakiego mam, jesteś ty, ojcze - Santiago zaczął szlo-

chać - i jedynym, jakiego kocham. A kiedy Bóg zabierze ojca do

siebie, nie zostanie mi już nic, nic...

Ksiądz podniósł się gwałtownie, aż wypadła mu rurka odpro-

wadzająca mocz, i objął chłopca z siłą, od której niegdyś pękały

deski ambony.

W porze obiadowej kobieta zajmująca się sprzątaniem i gotowa-

niem przyniosła im posiłek na tacy i zastała ich przy modlitwie.

Potem Santiago opowiedział choremu jedną z legend Manueli La-

guny i ksiądz zasnął. Popołudnie chyliło się ku chwili śmierci,

a tymczasem chłopiec ściskał bezwładną dłoń i spoglądał spod

oka na list Pierre'a Lesaca leżący na stoliku.

Kiedy wraz ze zmrokiem zalśniły pierwsze gwiazdy, pojawi-

ła się matka starego księdza, by usunąć cykady z okna, i wszyst-

ko się skończyło. Jasnowłosy lekarz potwierdził zgon, a specjaliści

od formalności pogrzebowych zajęli się zwłokami, by prezentowa-

ły się pięknie podczas pogrzebu. Jednak ten odwlekł się trzy dni,

które potrzebne były na sporządzenie sosnowej trumny. Zbijano

ją w pośpiechu, chcąc zdążyć przed rozkładem. Trup ojca Rafaela

odzyskał nagle imponujące rozmiary, którymi ksiądz wyróżniał

się w swoich najlepszych latach. Śmierć, skazując go na chorobę,

wyświadczyła mu ostatnią łaskę, aby poszedł do grobu takim, ja-

kim był, jako ogromny Bask, który wstrząsał światem.

W tych dniach nowy proboszcz widział, jak Santiago błąka

się po kościele i domu parafialnym niczym lunatykujące zwierzę.

Każdy zakątek cuchnął ziemią zroszoną deszczem. Ksiądz wychy-

lał się przez okna albo wyciągał rękę, spodziewając się, że deszcz ją

zmoczy, ale musztardowe ciężkie powietrze atakowało go suchym

podmuchem, a mężczyzna odchodził od zmysłów, śledząc trop co-

fającej się burzy po bocznych nawach, w zakrystii, w pomieszcze-

niu, gdzie mieściła się stacja radiowa. Na końcu tego śladu zawsze

znajdował Santiaga, z błękitnymi oczami obróconymi w rozpacz,

recytującego z pamięci wiersze świętej Teresy od Dzieciątka Je-

zus. W dłoniach otwartych jak po datek dostrzegał garście cykad

zabalsamowanych woskiem z gromnic.

Ustalił z przełożonymi, że chłopiec opuści dom parafialny,

gdy tylko ojciec Rafael zostanie pochowany. Kiedy chciał mu to

oznajmić o zmierzchu, znalazł go w dawnym schowku na miotły

282

w towarzystwie dziewczyny z jasnymi lokami, półnagiej, na któ-

rej skórze Santiago rysował leśne zwierzęta, recytując jednocześ-

nie rozdział z Apokalipsy.

Tego obrazu nie potrafił wymazać z pamięci przez wiele lat.

- Jutro po pogrzebie odejdziesz i nie będziesz profanował wię-

cej tego domu - oświadczył głosem nabrzmiałym gniewem.

- Jutro odejdę na zawsze, proszę się nie martwić.

Tymczasem Czerwony Dom, bez żadnego żywego członka rodzi-

ny Laguna, który ożywiałby jego korytarze, poddawał się z wol-

na duchom. Ogród uległ klimatowi. Hortensje i wilce wysusza-

ło wściekłe lato, kasztanowiec wybladł, główki róż skurczyły się,

a wiciokrzewy łamały sobie gałęzie ze smutku. Dynie, pomidory

i sałaty gniły w ogrodzie i przestały rosnąć. Rozkwit ogrodu skoń-

czył się z chwilą odejścia Santiaga. Tylko stokrotki nadal trzesz-

czały z nienawiści.

Pogrzeb ojca Rafaela odbył się w ostatniej godzinie popołudnia,

by oszukać skwar. Ponieważ trumna nie zmieściła się w karawa-

nie, zarządzono, że na cmentarz zawiezie ją wóz ciągnięty przez

dwa czarne konie. Całe miasteczko wzięło udział w uroczysto-

ści. Potrzebowano trzynastu mężczyzn, by przenieść trumnę nad

grób. „Oto idzie ksiądz gigant - szeptały wdowy - już nie będą

nam brzęczeć zęby ani porcelana". Kolejnych trzynastu mężczyzn

trzymało sznury, które pogrążyły zmarłego w ziemi. Popołudnie

zamknęło się na horyzoncie czerwonawym Ojcze Nasz, i miesz-

kańcy oddalili się, ponieważ wyczuli groźbę prawdziwej ulewy.

Kiedy jednak nadeszła noc, nie spadła ani jedna kropla, a wiatr

stał się jeszcze bardziej suchy. Santiago uznał, że to odpowiedni

moment, by umrzeć. Szydząc z pośpiechu nowego księdza, co już

się usadowił w mieszkaniu ojca Rafaela, skierował się do kaplicy

świętej Pantolominy. Zapalił dwie gromnice, które oświetliły wize-

runek świętej, i spalił list Pierre'a Lesaca. Płomień odbił się w jego

źrenicach i wtedy wróciła tamta noc. Usta wypełnił mu popiół. Ru-

szył do zakrystii, by je zwilżyć winem. Wrócił milczący. Księżyc

wilków, jak płynne srebro, przeciskał się przez witraże i szpary

w murze, tworząc plamy na kamiennej posadzce.

Jako człowiek przeklęty, za którego się uważał, postanowił

umrzeć w kościele, kontynuując tradycję przodków, chociaż Manuela

283

Laguna wpajała mu, by ją zlekceważył. Konsekrowane wino wiro-

wało mu w głowie, pobudzając go do nieświadomego uśmiechu.

Pod wizerunkiem męczennicy wystawiono w szklanym relikwiarzu

palec serdeczny prawej dłoni świętej, bez odrobiny ciała, z dwoma

członami kości emanującymi nieziemskim blaskiem. Przeżegnał się,

zanim chwycił relikwiarz, i otworzył jego maleńki zamek kluczy-

kiem wykradzionym z zakrystii. Zabrał palec i położył się na ław-

ce. Relikwia kończyła się cięciem sztyletu z kości słoniowej. Święta

została poćwiartowana przez niewiernych, a jej kości pokruszone,

by zmiażdżyć jej wiarę. Ocalał jedynie ten palec, któremu od cza-

sów antycznych przypisywano cudowną leczniczą moc. Santiago

przeciął nim przegub, trysnęła krew. Kiedy chciał przeciąć drugą

rękę, na ranę padł promień księżyca, powodując krzepnięcie krwi

w srebrne pęcherzyki, i kontynuował ruch, aż usadowił się na ka-

miennym murze. Santiago zobaczył, jak pojawia się tam twarz ko-

biety. Początkowo obraz rysował się niewyraźny i chłopiec uznał, że

to święta Pantolomina Kwietna, która objawia się przed nim z bla-

dością cudu. Jednak w miarę jak obraz się kształtował, Santiago zdał

sobie sprawę, że to nie ona. Męczennica miała irysy wplątane we

włosy jasne jak boski płomień, w jej przejrzystych oczach przeglą-

dała się rezurekcja zmarłych. Tymczasem kobieta, która falowała na

bieli muru, miała kasztanowe włosy, oczy czarne jak smutne oliw-

ki i drobny nos, który Santiago widywał w swoich snach. Wstrząs

rzucił nim na kolana, aby mógł kontemplować te rysy, których tak

długo szukał: pełne usta, owalny podbródek, smukła szyja i piersi

okrągłe jak dwie planety. Wyziew atramentu i starego pergaminu

przesycił blask księżyca, a usta kobiety otworzyły się i wówczas

zdołał usłyszeć ledwie dosłyszalny szept: „Zabierz mnie do Czer-

wonego Domu". Po tych słowach jakby obudził się ze snu, a kobie-

ta znikła. Kamienna ściana zmieniła się w smutny ocieniony mur,

a krew zaczęła znów płynąć, kapiąc mu na spodnie i posadzkę kry-

jącą groby. Tymczasem wino wywietrzało mu z głowy i wątpliwość,

czy to był rzeczywiście tylko sen, rozpaliła jego serce.

ROZDZIAŁ 20

W madryckiej kafeterii dym papierosowy gęstniał wraz z lip-

cowym żarem w chmury, ulatujące aż pod wentylatory na suficie.

Muzyka Mecano* ożywiała rozmowy, a wiszące nad stolikami

świece wywoływały poblask krzykliwych cieni, którymi były muś-

nięte powieki dziewczyn. Santiago opuścił scenę wśród gorących

oklasków i okrzyków „dobry jesteś", usiadł na wysokim krześle

przy barze. Sączył whisky z colą i pełne podziwu spojrzenie dwu-

dziestoletniej barmanki o kasztanowych włosach, z grzywką po-

karbowaną jak fala podczas zawodów surfingowych.

- Wyjdziemy na chwilę? - zapytał Santiago dziewczynę, kiedy

wychylił ostatni haust alkoholu.

Barmanka zawołała obsługującego stoliki chłopaka w czarnej

kamizelce, by zajął jej miejsce za kontuarem.

Zeszli schodami, do których prowadziły pokryte graffiti drzwi

obok toalet. Podziemny świat przyjemnie ochłodził skórę. Słabe

światło żarówki oświetlało pomieszczenie, które służyło jako ma-

gazyn kawiarni. Kochali się wśród skrzynek pepsi i mirindy, na

ogromnym worku orzeszków ziemnych, które kruszyła ich żądza,

a słoiki z korniszonami i oliwkami ustawione na półkach drżały

w rytmie ich ciał. Z najgłębszych zakątków tej jaskini ulatniał się

fetor środka owadobójczego i fluorescencyjnych pułapek na my-

szy, tak odmienny od pełnego romantyzmu dębowego lasu i woni

kości templariuszy, którą wydzielała krypta, gdzie Santiago gasił

żądze z dziewczynami z miasteczka.

* Mecano - hiszpański zespół muzyczny grający muzykę pop, znany z pier-

wotnego wykonania piosenki Hijo de la luna (hiszp. Syn księżyca), wielokrotnie

adaptowanej przez innych znanych artystów.

285

Barmanka zawiesiła sobie na ramiączkach biustonosza epolety

z poliestru i założyła podkoszulek, przymykając intensywnie nie-

bieskie powieki. Kolor morza i kwadratowe naramienniki, podobne

do tych przy kurtkach wojskowych, przypomniały mu czas spę-

dzony w Walencji, gdy odbywał służbę wojskową. List wzywający

do służby nadszedł, kiedy Santiago zamieszkał w miejscowym ho-

teliku, kierowany obsesją spędzania całych dni w kaplicy świętej

Pantolominy i uporczywego spoglądania na ścianę, gdzie pojawiała

się kobieta o kasztanowych włosach. Nocami owijał się w nieska-

zitelnie białe prześcieradła, szukając jej w gąszczu snów.

Tamtego ranka, kiedy krew zaczęła mu krzepnąć na spodniach,

obwiązał koszulą nadgarstek, usiłując zatrzymać krwotok, i po-

biegł do domu lekarza. Ten zaszył ranę, nie stawiając zbytecznych

pytań. Santiago nie mógł przecież popełnić samobójstwa teraz,

kiedy ona mu się wreszcie jawiła w całej pełni, ukazując twarz,

szyję i piersi. Sądził, że święta Pantolomina, cudowna, choć po-

ćwiartowana, uwolniła ją z jego snów po to, by szukał jej w świecie,

ponieważ była kobietą z krwi i kości. Myśl, że mógłby postawić ją

naprzeciw siebie i dotykać jej, przyprawiała go o szaleństwo. Tym-

czasem postanowił kontynuować poszukiwania w snach, oddala-

jąc myśli o nadgarstku, od którego uciekła księżycowa poświata,

podobna do przybywającego dżina. Niepokoiły go jedynie słowa:

„Zabierz mnie do Czerwonego Domu".

Nadejście listu wzywającego do wstąpienia w szeregi armii

uznał za sygnał, który mu wskaże, gdzie rozpocząć poszukiwa-

nia. Co więcej, uznał, że w Walencji będzie miał możliwość po-

znania morza z własnych opowieści. Fala przebiegła mu pierś, bo

oto znalazł kolejny powód, by nadal żyć.

Ściął włosy, włożył do worka dwie zmiany bielizny i rysunek

wykonany węglem, który dokończył po tym, jak pozwolił, by jej

rysy żeglowały po jego ciele z górą dzień cały, i popołudniem po-

przedzającym wyjazd ruszył do Czerwonego Domu. Kiedy dotarł

do drzwi z żelazną wstęgą, dostrzegł bujny zamęt: budziły się hor-

tensje i wilce, wiciokrzewy rozciągały nad nim gałązki, kiełkował

pączek różany w kolorze jego oczu, a ogromna dynia zmartwych-

wstała na warzywnej grządce. Ale nie potrafił przekroczyć pordze-

wiałej bramy, popioły stajni zapadły mu w serce. Znów zaczęły

286

palić twarz płomienie tamtej nocy, znów owce biegły ze swoim

przerażającym bekiem i kłusował koń oszalały z wolności. Jak

to już wielokrotnie robił wcześniej, wyobraził sobie babcię, nagą,

niosącą za sobą woń dyni, tak piękną jak nigdy... Zbliża się do

stajni, bierze snop słomy nasączony fosforem i siada na szczycie

w oczekiwaniu, że ogień opali jego pieszczoty i zmieni je w pęche-

rzyki, które pękną w akcie oczyszczenia. Padł na kolana, chwy-

tając się sztab bramy, i płakał w poczuciu winy, wściekłości, żalu,

wymiotował zapachem ziemi i deszczem swojego ciała. I powie-

siłby się wtedy na żałobnej wstędze z szyderczym napisem „Za-

praszamy do Czerwonego Domu", gdyby noc nie spłynęła na niego

wraz ze wspomnieniem księżyca, kobiety o kasztanowych włosach

i podróży w stronę morskich fal. Odszedł drogą, z dwoma świer-

szczami wędrującymi po jego plecach, a wspaniały ogród zgasł,

by znów mogły zatańczyć w nim duchy.

Następnego dnia o godzinie pierwszej udał się na cmentarz

i pożegnał ojca Rafaela, modląc się nad jego monstrualnym gro-

bem, ulubionym miejscem spotkań wszędobylskich srok. Potem

ruszył do kościoła. Planował ukraść palec świętej Pantolominy,

ale w ostatniej chwili odstąpił od tego pomysłu ze względu na

pamięć starego księdza - za życia kazałby mu się czerwienić ze

wstydu wobec tak nikczemnego postępku, i z szacunku do miesz-

kańców tego miasteczka, którzy uwielbiali swoją świętą i jego.

„Nasz śliczny Santiago", usłyszał na pożegnanie z ust czarnych

wdów spoglądających, jak idzie ulicami z workiem na ramieniu

w kierunku stacji kolejowej, „Niech ojczyzna dobrze cię przyj-

mie, wspaniały Laguno". Musztardowy żar rozmazywał sylwetki

kobiet wśród śpiewów cykad, i z oddali jawiły się jako bezzębne

widma.

Od początku służby Santiago stosował wojskowy rygor jako

balsam na swoje nieszczęścia. Z zapałem garnął się do morderczej

marszruty przez ziemie okolic Morza Śródziemnego, ciągnąc swój

karabin cetme, ruszał w czterdziestokilometrowe marsze z pleca-

kiem, który wydawał mu się lekki w porównaniu z kamieniami

wspomnień. Zapadał w senne majaki, słuchając obok świstu ma-

czety młodzieńczych pochrapywań, wiatrów i majaczeń rekrutów.

Z chęcią uczestniczył w manewrach na wzgórzach, gdzie nabijał

287

na bagnet niewidzialnych wrogów. Zawsze, gdy tylko miał spo-

sobność, stawał jako ochotnik do sprzątania łazienek albo pomocy

w kuchni - szorował do połysku latryny, pękały mu opuszki pal

ców od polerowania stołów w kantynie i czyszczenia ogromnych

garów, w których mieścił się dorosły mężczyzna, wynosił worki ze

śmieciami. Równie ochoczo zgłaszał się do służby wartowniczej

Kiedy nadeszła zima, schowany w budce przypominającej gołęb

nik, w wełnianym poncho i przeciwdeszczowej pelerynie, trząsł

się z zimna tak obcego kastylijskiej pogodzie, suchej i twardej

chłodu zdolnego wsączyć się w kości z mocą morskich fal. Czasem

płacił sporą garść peset żołnierzowi, który zechciał zamienić się

na nocną wartę w pełni księżyca. W końcu zaczęto go nazywać

„człowiek wilk". W te noce ofiarował srebrnemu globowi bliznę

na nadgarstku i modlił się do świętej Pantolominy z nadzieją, że

kobieta o kasztanowych włosach pojawi się na obłupanym i brud

nym murze wartowni, ale to nigdy nie nastąpiło.

Niemal przez te wszystkie miesiące otrzymywał listy od wnucz

ki aptekarza na arkuszach pomiętych od łez i karminowych po

całunków, i fotografie dziewczyny z modnie przyciętymi jasnymi

włosami. Kiedy jego towarzysze pytali, czy to narzeczona, zaprze

czał. Wiedzieli, że jest sierotą, że nigdy nie wyjeżdża do domu

na przepustki, z których oni wracali z wiankami kiełbas i kiszek.

Wiedzieli, że kobiety o kasztanowych włosach i ciemnych oczach

to jego obsesja: podczas przepustek pod koniec tygodnia, kiedy

zabawiali się w mieście, nie interesowały go inne, chociaż nigdy

nie wydawał się zadowolony ze swoich podbojów. Żadna nie była

tą właściwą, to tylko substytuty, o których łatwo zapomnieć. Wie

dzieli także o jego zamiłowaniu do morza. Pierwszy raz, kiedy zo-

baczył wodny bezkres, nie miał najmniejszej wątpliwości, że oto

odkrył element łączący go z babcią Ołvido. Mocny, piękny, hipno-

tyzujący. Siedząc na plaży, mógł godzinami patrzeć na morze; czy

zmrożone zimą, czy latem przypiekane lejącym się z nieba żarem,

który rozpływał się w słonych wodach.

Koledzy podejrzewali, że jest pobożnym człowiekiem. Nad

drzwiami szafy przykleił obrazek ze świętą Pantolominą, który zna-

lazł pozaginany i brudny na półce w spiżarni, gdzie przechowywano

słoiki z brzoskwiniami, gdy miał piętnaście lat. Podczas marszu po-

dejmował zgrzytliwym głosem świerszcza Ave Maria i Gloria zaraz

288

po wrzaskliwej komendzie sierżanta: „Kompania - spocznij!" Nikt

nie odkrył jednak jego upodobania do relikwii, które obudziło się

w nim całkiem niedawno. Podczas służby wojskowej zdołał obej-

rzeć w katedrze: ramię świętego Wincenta, cierń z korony Chrystu-

sowej, świętego Graala, welon Najświętszej Dziewicy, nieulegające

rozkładowi ciało świętego Innocentego i inne kości oraz przedmioty

należące do męczenników i świętych. Zazwyczaj prosił, by mu po-

mogli w poszukiwaniach. Kupował wszystkie obrazki z relikwiami,

jakie były w sprzedaży, i chował w sekretnej kieszonce zaszytej

w wojskowym worku.

Po zakończeniu służby, zmęczony wszędobylską wilgocią, po-

stanowił wrócić do surowego klimatu Kastylii i skierował się do

Avila, przyciągany również przez liczne relikwie świętej Teresy od

Dzieciątka Jezus, które mógłby zobaczyć. Spędził tam kilka mie-

sięcy, mieszkając w hotelu w pobliżu murów miejskich, napychając

się jagnięciną i sadzonymi jajkami. Raczył się czerwonym winem

i każdą kobietą o kasztanowych włosach, która stanęła na jego dro-

dze, recytując jej z pamięci wiersze świętej. W kawiarni w centrum

miasteczka zdobył swoją pierwszą pracę jako opowiadacz baśni,

i osiągnął taki sukces, że właściciel zaproponował mu przepro-

wadzkę do Madrytu, gdzie miał inny lokal tego rodzaju, znacznie

większy. I tak zjawił się w stolicy z wojskowym workiem, znów

z dwiema zmianami bielizny, kieszenią wypełnioną świętymi obraz-

kami i determinacją, by nadal szukać kobiety, której portret naszki-

cowany węglem ukrywał wśród wizerunków świętych.

Madrycka kawiarnia pogrążyła się w rozgardiaszu rozmów,

dymu, muzyki pop i oparów piwa.

- Jutro nie mam występu, zobaczymy się później - powiedział

Santiago do młodej barmanki, kiedy opuszczali piwnicę.

Pożegnał ją pocałunkiem i wyszedł na ulicę. Noc oddychała

światłem latarni. Był czwartek. Santiago ruszył ulicą las Huer-

tas. Czasami otwierały się drzwi jakiegoś lokalu i ze środka wy-

padała muzyka jak krzyk, razem z jakimś Azjatą sprzedającym

róże. Jego kroki dźwięczały na płytach chodnika i na asfalcie spa-

lonym przez słońce.

- Masz papierosa, kolego? - zapytał go chłopak, zbliżył się do

niego, potrząsając płomykiem zapalniczki.

289

Santiago podał mu papierosa w jasnej bibułce, a ogień kołysał

się w jego oczach. Szedł dalej ulicą w górę, jego cień wydawał się

strużką moczu nostalgii. Na Matute ogłuszył go łoskot śmieciarki,

przemknął więc szybko przez plac i dotarł do ulicy Atocha, gdzie

właśnie wynajął mieszkanie, rezygnując z hotelu, w którym miesz-

kał od dnia przyjazdu.

Od miesięcy mieszkał w dużym mieście, czuł wielką tęsknotę

za naturą i wybrał najpierw maleńki hotel obok ogrodu botanicz-

nego, który w tym czasie buchał wiosną. Zwykł spacerować mię-

dzy szpalerami egzotycznych drzew, po palmiarniach owładniętych

tropikalnym klimatem i placyku z sadzawką pełną kaczek. Po raz

pierwszy odkąd opuścił rodzinne miasteczko, zatęsknił za spokojem

Czerwonego Domu, zwłaszcza za zanurzeniem się w jasnej zieleni

wiciokrzewów, czytaniem i pisaniem wierszy. I chociaż Madryt był

rajskim ogrodem pełnym kobiet o wspaniałych kasztanowych wło-

sach i kościołów z relikwiami, to ryk samochodów, pneumatyczne

młoty rujnujące chodniki i życie w tempie błyskawicy wywoływały

w nim niepokój uśmierzany tylko obcowaniem z przyrodą.

W ogrodzie botanicznym spotkał jedynego przyjaciela, jakiego

zyskał w stolicy. Któregoś popołudnia w połowie maja ukrył się

w jednej z palmiarń do chwili zamknięcia i nie opuścił swojej kry-

jówki, póki nie usłyszał westchnienia roślin pośród spokojnej nocy.

Skierował się ku krzewom dalii ustawionym w rzędach. Przełykając

kilka łyków z manierki pełnej whisky i paląc papierosa, kreślił szybko

wersy w notesie, w oczekiwaniu, że sen spłynie na niego z gwiazd.

Wcześnie rano otworzyły się drzwi i stróż, błyszcząc wojsko-

wym imponującym wąsem, odkrył obecność intruza.

- Wstawaj, przyjacielu, jeśli nie chcesz, żebym wezwał poli-

cję - z groźną miną ujął się pod boki.

Santiago przeciągnął się. Miał żółty płatek przyklejony do ust,

a oczy zasypane pyłkiem.

- Zniszczyłeś kwiaty, pełno tu tego... Napytałeś sobie biedy.

Słyszysz mnie? I pozbieraj te niedopałki z ziemi, powiedziałbym

jeszcze, że okropnie cuchniesz whisky.

- Czy to już dzień?

- Przecież od dobrej chwili słońce jest na niebie. Chodź, kolego,

ono wypali z ciebie pijaństwo.

Santiago uśmiechnął się.

290

- Co tu robiłeś, spałeś? Jesteś młody, ale nie wyglądasz na zwy-

kłego miejskiego złodziejaszka.

- Od niedawna jestem w stolicy. Tęskniłem za domem, czułem

się samotny i...

- I dlatego ułożyłeś się do snu w ogrodzie? Czy tam, gdzie miesz-

kasz, sypia się wśród roślin?

- Pochodzę z małego miasteczka w Kastylii.

- Nie denerwuj mnie, o ile wiem, w Kastylii każdy przyzwoity

chłopak z prowincji sypia w łóżku i do tego się modli - stróż mlas-

nął językiem.

- Miałby pan ochotę na śniadanie i ciekawą opowieść przy okazji?

- Synu, już parę godzin temu wypiłem filiżankę dobrej kawy

i zjadłem parę racuchów.

- Zapewniam, że moja historia spodoba się panu, jestem opo-

wiadaczem bajek, co pan na to?

- Tak, tak, właśnie mi opowiadasz takie dyrdymały. Chodź,

chłopcze, podnieś się, za chwilę otwieramy ogród, a mamy dziś

odwiedziny dwóch szkół. Nie chcę, żeby dzieci spotkały takiego

młodego pijaczynę. Kiepski przykład...

- Zobaczy pan, zwykle podczas mojego występu opowiadam

historie o morzu, te, które opowiadała mi prababcia, kiedy byłem

mały, ale dla pana mam zupełnie nową opowieść, sam ją wymy-

śliłem. Jest bardzo ciekawa, o kobietach przeklętych...

Stróż, wielbiciel oper mydlanych, podrapał się po głowie.

- Posłuchaj, chłopcze, opowiesz mi swoją historię, kiedy będę

ci towarzyszył do wyjścia, a jeśli mi się spodoba, być może nie

zadzwonię na policję.

- Będzie pan zachwycony, moje opowiadania są fantastyczne!

Powędrowali ulistnionymi alejami. Korony egzotycznych drzew

skłaniały się łagodnie, by lepiej usłyszeć potok słów. Stróż, który

zwał się Isidro i liczył sobie około pięćdziesięciu lat, zwalniał kroku,

w miarę jak Santiago rozwijał swoją opowieść pełną emocji i na-

pięcia. Okrążyli wiele razy staw z kaczkami, weszli i wyszli trzy

razy ze szklarni, aż dotarli do tragicznego finału. Stróż mocno

wydmuchał nos w chusteczkę, wystroił się we łzy, tłumacząc się

atakiem alergii, i pożegnał Santiaga uściśnięciem dłoni.

- Wróć, kiedy będziesz miał dla mnie następną opowieść, tylko

o odpowiedniej godzinie.

291

Odtąd Santiago często go odwiedzał przed zamknięciem ogrodu.

Towarzyszył mu w obchodach, przeplatając stróżowanie obrazami

morskich fal i aromatycznymi eukaliptusami, jak serce pewnej

prostytutki. Zaczęli się widywać także poza ogrodem botanicz-

nym. Isidro był człowiekiem samotnym, nie miał dzieci, a jego

życie zamykało się pomiędzy telewizorem a uwielbieniem dla gry

w totolotka i madryckiego klubu Atletico. Oddany także szczerze

świętemu, którego imię nosił, był spadkobiercą rodzinnej trady-

cji nazywania chłopców tym imieniem. Linia kończyła się jednak

na nim i na kuzynie, księdzu w katedrze pod wezwaniem tego

świętego. Ucieszył się, odkrywając, że Santiago często się modli,

że prócz okazywania uwielbienia dla whisky i ogrodów, recytuje

teksty z Ewangelii jak święty i lubi odwiedzać kościoły w poszuki-

waniu relikwii. Klęka potem przed nimi, wyrażając prośbę o spot-

kanie kogoś, kogo tożsamości nie wyjawił, ale to uczucie dręczyło

jego duszę równie mocno - według podejrzeń Isidra - jak urodzi-

wego amanta z wenezuelskiego tasiemca. Chłopak posiadał niemal

wszystkie potrzebne cechy, by odegrać taką rolę: obdarzony nie-

zwykłą urodą, ciągnął za sobą los sieroty z ogromnym majątkiem,

tak przynajmniej wyznał stróżowi. Poza tym obracał się w bohe-

mistycznym świecie ramp teatralnych i rozszczepiał jak pestki

serca kobiet o kasztanowych włosach i oczach tak ciemnych, jak

to tylko możliwe. Świadkiem tego był Isidro owego pamiętnego

dnia, który dzięki uprzejmości kuzyna zaczął się od kontempla-

cji nienaruszonego ciała świętego Izydora, potem miał ciąg dal-

szy w poście na Plaża de Oriente, ponieważ potrzebowali zatrzy-

mać w żołądku łaskę tej relikwii, a skończył się nocą w knajpach

w centrum toastem za cuda i pijaństwem wśród kaktusów, w to-

warzystwie turystek z Andaluzji.

Czasami Santiago towarzyszył nowemu przyjacielowi na me-

czach Atletico. Isidro był przekonany, że ta pasja, pośród krzyków

„goool", kawałków tortilli i obelg kierowanych do sędziów pomaga

uwolnić się chłopakowi przez kilka godzin od ciężaru udręki opla-

tającej umysł. Ale kiedy widział, jak Santiago baja na kawiarnia-

nej scenie, zrozumiał, że on nigdy nie zadrży z emocji na widok

bramki zdobytej po karnym bądź cudownym golu strzelonym z po-

łowy boiska, jak to roił w swoim scenariuszu. Snując opowieść,

Santiago czuł, że znów stoi na podeście w kościele w kastylijskim

292

miasteczku, w tych mesjanistycznych czasach, kiedy wiernych

ogarniał dreszcz, gdy słuchali, jak śpiewa hymny, i sądził, że jego

szczęściu przeznaczona jest wieczność.

Przyjaźń umacniała się z upływem kolejnych miesięcy, a kiedy

pod koniec lipca zwolniło się mieszkanie w domu przy ulicy Ato-

cha, w którym mieszkał Isidro, Santiago dał się przekonać i je

wynajął.

- Tak długie przebywanie w hotelu wywołuje ogromne wyko-

rzenienie - zapewnił go stróż. - Jeśli postanowiłeś nie wracać do

miasteczka, musisz zatroszczyć się o dom w innym miejscu.

- Dom, który chciałem mieć, dziś jest już tylko mrzonką, Isi-

dro. Zmieniam miejsce tylko dlatego, że tęsknię za kuchnią, gdzie

mógłbym się zamknąć i gotować według przepisów mojej babci.

Śmieciarka kończyła swoją pracę na placu Matute i wtoczyła się

w ulicę Atocha. Przejechała obok Santiaga i kontynuowała niszczy-

cielską jazdę w poszukiwaniu kontenerów. Księżyc w pełni zawisł

nad dachami stolicy, jakby odczepił się od nieba. Fasady budyn-

ków wydawały się poplamione mlekiem, a nietoperze kończyły

swój lot, rozbijając się o latarnie. Kiedy Santiago dotarł do bramy

domu, do którego przeniósł się tego samego dnia, zakwitło mu

w piersi wspomnienie irysów. Budynek miał dwa spore drewniane

skrzydła i długi nieregularny brukowany podjazd, gdzie niegdyś

przechodziły wozy. Posiadłość liczyła sobie ponad dwieście lat! Za

oszklonymi drzwiami mieściła się portiernia. Naprzeciw niej stały

w szeregu pordzewiałe skrzynki pocztowe, oczekując, aż je wy-

pełni listonosz. Santiago wszedł po schodach zszarzałych od szo-

rowania ługiem. Balustrada, niedawno polakierowana, łączyła się

ze stopniami za pomocą żelaznych słupków zakończonych głową

lwa. Jak lody zapamiętane z dzieciństwa, ściany miały dwa smaki:

od sufitu do połowy ściany były waniliowe, a do podłogi - czeko-

ladowe. Zatrzymał się przez chwilę na półpiętrze przed drzwiami

z metalowym złoconym judaszem w kształcie rozetki. Tu mieszkał

Isidro. Zawahał się, czy zadzwonić do drzwi. Gdyby gospodarz

jeszcze nie spał, mogliby wypić kieliszek... Spojrzał jednak na

zegarek. Było bardzo późno. Ruszył dalej w górę, na piętro, gdzie

mieściło się jego mieszkanie. Od pierwszej chwili mu się spodo-

bało. Korytarz był szeroki i miał miodową posadzkę. Na suficie

293

widniał gipsowy gzyms ozdobiony kwiatami, bardzo podobny do

tego, który miała część pokoi Czerwonego Domu. Było więcej po-

dobieństw: okna i balkony miały okiennice z białymi płycinami,

toaleta z piecykiem z początków wieku z warstwą brudu odpor-

nego na środki czystości i łazienka z wielką porcelanową wanną

posadzoną na łapach bestii, która wywoływała z zakamarków

pamięci szczęśliwe wieczory w oparach mydła i ciała jego babci.

Dotarł aż do sypialni przez trzeszczący korytarz, który ciąg-

nął się od przedsionka. Ponieważ mieszkanie zostało wynajęte

z umeblowaniem, musiał jedynie sprowadzić z hotelu swój żoł-

nierski worek z pakietem obrazków i bielizną. Leżał on teraz na

podłodze, obok małżeńskiego łoża z zagłówkiem ozdobionym

ślimacznicami z białego żelaza. Santiago nie zapalił światła, do-

dawał mu otuchy blask księżyca, który przelewał się przez okno,

oświetlając pomieszczenie. Pogładził bliznę na nadgarstku i po-

łożył się w kalesonach.

Noc wkrótce zmieniła się w mauzoleum jego serca. Zaczął

pachnieć wilgotną ziemią. Podniósł się z drżeniem, wnętrzności

skręcały mu mdłości w niewidzialnej przepowiedni. Otworzył

okno dygocącą dłonią, popryskaną bielą, która promieniowała na

wewnętrznym patio, i zaczerpnął nocnego powietrza. Pomiędzy

rynnami, które ciągnęły się po ścianach zbyt wąskiego dziedzińca,

dostrzegł rzędy okien pogrążonych w ciemnej senności, wszyst-

kie prócz jednego, tego naprzeciw jego sypialni. Lampa oświetlała

stół zasypany książkami i papierami, a kobieta pisała coś ptasim

piórem, co Santiago odczuł w żołądku jako hieroglify jego włas-

nego przeznaczenia.

Udręczony turkotem pociągu, który przewracał mu trzewia, pa-

trzył na profil kobiety - kasztanowe włosy opadały serpentynami

na plecy okryte tureckim szlafrokiem. Woń atramentu i pergami-

nu dotarła do jego nosa jako nić życia i zarazem śmierci. Kobie-

ta odłożyła pióro na stół, włożyła papieros do długiego ustnika

i dym w jednej chwili zakrył jej twarz jak księżycowy opar. San-

tiago rzucił się na worek, wydostał futerał z nożykami do gole-

nia i przeciął opuszkę palca, która zaczęła obficie krwawić. Po-

zostawiając za sobą ten strumień wspomnień, wrócił ukradkiem

do okna i dostrzegł kobietę wychyloną przez okno i wyciągającą

rękę ku niebu w poszukiwaniu nieistniejącego deszczu. Księżyc,

294

nabity na anteny telewizyjne sterczące z dachu, spryskał cudow-

ną twarz, zmieniając ją w kameę z masy perłowej. Wówczas mógł

ją podziwiać, samemu nie będąc widzianym, chory z ekstazy, sło-

dyczy i przerażenia. To ona ożywiała jego sny: oczy pełne smut-

ku jak agat, tak poszukiwane, drobny nos, idealnie symetryczne

kości policzkowe, szczupła szyja, piersi jak planety rysujące się

w na wpół odchylonym szlafroku. Zesztywniał, jego ciało spara-

liżował żar, krew kapała mu na pierś, kolana, miłość, kalesony,

zatopiony w tej piękności tym razem realnej. Aż kobieta odeszła

od okna, położyła się na poduszkach sofy tuż obok stołu i zaczę-

ła odstraszać upał wachlarzem z pawich piór.

ROZDZIAŁ 21

Zasnął na stojąco, wciąż w nią wpatrzony. Obudził się o świcie

na kolanach, z głową wspartą na plamie zaschłej krwi. Cięcie na

palcu wskazywało, że obrazy minionej nocy nie były snem. Posta-

nowił rozruszać kości - uśmiechnięty, wyprostował się z trzaskiem

przypominającym gniecenie orzechów. Obawiał się wyjrzeć przez

okno i znów ją zobaczyć. Najpierw chciał smakować w samotno-

ści to, co się zdarzyło, wchłonąć w siebie cudowny obraz, umrzeć

z nim, gdyby to było konieczne, tego płonącego ranka pod niebem

usianym słonecznymi jaskółkami. Przypominał ją sobie: jak pisze,

jak pali, jak spogląda w niebo, chłodzi twarz wachlarzem...

Ukrył się w pościeli, osnuty rozkoszą, którą wreszcie pochwycił,

rozkoszą nadziei i spotkania. Modlił się gorąco do świętej Pantolo-

miny, obsypując ją pochwałami i szlachetnymi kamieniami dzięk-

czynienia, modlił się do jej dziewiczych irysów i do oczu z dnia

sądu ostatecznego, modlił się do błogosławionego ciała świętego

Izydora, do drzazg z drzewa Chrystusowego, i z Ojcze nasz przy-

lepionym do warg zasnął po raz kolejny.

O trzeciej po południu obudził go krzyk, który przedarł się do

jego sypialni.

- Mari, telefon do ciebie, dzwoni Paco!

Wołanie kobiety dobiegało z patio.

Santiago przez chwilę nie wiedział, gdzie się znajduje. Przez myśl

przebiegły mu błyski katastrofy, zobaczył małego chłopca w dzie-

cięcym łóżeczku w Czerwonym Domu, zasypiającego w rytm tęt-

niącego życiem ogrodu, który pnączami wspinał się po drewnianej

kracie okien. Widział siebie w salce kościelnej z palcami lepkimi od

medykamentów ojca Rafaela, i na wojskowej pryczy, dręczonego

wzdęciami i odorem obcego potu, i w madryckim hotelu z daliami

296

z ogrodu botanicznego pod poduszką. Dopóki nie znalazł się wśród

skłębionych prześcieradeł, nie poznał tego miejsca z oknem otwar-

tym na raj. Pomyślał, czy głos dobiegający z patio nie należy do

niej, chociaż wydawał się teraz inny niż w kaplicy świętej Panto-

lominy. Ten brzmiał buntowniczo, zaabsorbowany codziennymi

sprawami tego świata. Santiago zastanawiał się, czy mieszka sama,

z przyjaciółkami, z rodziną, czy jest mężatką, a może nawet ma

dzieci. Igiełka niecierpliwości, potrzeba zdobycia informacji ukłuła

go w serce. Prześliznął się do otwartego okna i śledził dziedziniec

oczami zbiega. Lampka na jej stole była zgaszona. Wokół pięła się

piramida książek przypominających słowniki lub encyklopedie, ale

papiery nadal zalegały wszędzie. Na sofie odpoczywał porzucony

wachlarz i pokonany w swym omdleniu turecki szlafrok, który jak

strzała prawdy wywołał u Santiaga skurcz żołądka.

Z pragnienia paliły go usta. Poszedł do przestronnej kuchni

wypełnionej meblami koloru wanilii z początku lat siedemdziesią-

tych. Odkręcił kran i napełnił szklankę wodą. Upał skłonił go do

otwarcia okien, pragnienie do szukania wzrokiem kobiety w oknie

naprzeciwko, a przeznaczenie przekonywało do umiejscowienia

jej w kuchni, za parapetem pełnym donic z petuniami, jedzącą

kanapkę, pewnie z kurczakiem i warzywami. Czuł konieczność

sprawdzenia, z młodzieńczą niecierpliwością, czy, jak każda istota

ludzka, czuje głód, czy ma ochotę na colę. Ten nieodparty mus

kazał mu osłabić czujność, i pozwolił się zobaczyć. Odpowiedział

uśmiechem, kiedy tak właśnie go przywitała, po tym jak zdjęła

końcem języka kropelkę majonezu z kącika ust. Uśmiechnął się

nieświadomy, że z jego oczu płyną łzy, kalesony uciskają go egzo-

tyczną energią genitaliów, a ciało zmienia się w bagno potu o woni

deszczu. Ssanie w żołądku spowodowane głodem przywróciło go

do rzeczywistości. Odsunął się od okna, ześliznął po meblu, aż

upadł pośladkami na podłogę. Oczyszczający śmiech uwolnił go od

napięcia. Nie miał nic do jedzenia, wrócił więc do sypialni i spo-

żył na śniadanie papierosa i kilka listków gumy do żucia, które

znalazł w zakamarkach worka. Planował dziś wprawdzie zakupy,

ale wieczór już rządził na niebie, a on nie miał zamiaru ruszać się

z domu, tracić jej z oczu, dopóki tli się w nim życie.

To uparte postanowienie bliskie było doprowadzić go do cho-

roby. Spędził całe godziny, śledząc ją z okien sypialni i z kuchni,

297

tym razem dokładając starań, by nie odkryła jego obecności. Zdy-

szany biegał boso od jednego pomieszczenia do drugiego, tropił ją

jak zwierzę mające stać się jego zdobyczą. Widział, jak pali przez

długi ustnik, jak pisze ptasim piórem, maczając je we fioletowym

atramencie, jak zagląda do książek na stole. Obserwował ją, gdy na

sofie odganiała upał powiewem pawich piór i tańczyła z ramionami

uniesionymi jak łabędzie szyje. Pożerał wzrokiem falowanie ciała,

które wiodło ją w objęcia prześcieradeł. Wydawało mu się nadzwy-

czajne, że nosi krótkie spodenki i koszulkę odsłaniającą pępek, nawet

to, że ma ochotę na siusianie. Jej łazienka sąsiadowała z jego, i cho-

ciaż nie mógł jej zobaczyć, czuł przez ścianę furię sznura spłuczki

i ze śmiechem oddawał mocz w tym samym czasie co ona. Kiedy

go dopadało osłabienie, pokonywał je paleniem, deklamował całe

księgi biblijne z imionami kobiet i poematami świętych, których

wersy dla oszukania głodu zapisywał sobie długopisem na rękach.

Zanim się zupełnie ściemniło, rozległ się dzwonek. Santiago

uznał, że to Isidro, i postanowił nie otwierać, nie chciał bowiem,

by ktokolwiek zakłócił jego szczęście. „Jutro go odwiedzę", obie-

cał sobie. Po chwili doszedł do przekonania, że z pewnością stróż

wie, kim ona jest. Zalała go nowa fala radosnego dreszczu. Taka

zwyczajna prawda, że ona musi mieć jakieś imię, wydała mu się

zjawiskiem niemal nadnaturalnym. Imię, które mogłoby mu ją

przypominać, w którym zmieściłaby się cała ona. Wówczas sny

wydadzą mu się mdłe, nudne, bez duszy, wobec pełni życia z ot-

wartymi oczami. Jeszcze nie. Nie zszedł do mieszkania przyjaciela.

Także tę noc spędził na przypatrywaniu się jej, ponieważ praco-

wała aż do świtu. Nadawał jej imiona, z których jedne odrzucał,

umierając ze śmiechu, a inne smakował, jakby przyjemność ich

sylabizowania dawała wreszcie odpowiedź.

Nazywała się Ursula Perła Montoya i zajmowała się pisaniem

powieści romantycznych. Przy pierwszej książce wymogła na wy-

dawcy, by na okładce dodano drugie imię na pamiątkę jej babci.

Była to perska poetka, która na początku wieku wpadła w ramiona

hiszpańskiego archeologa zajmującego się wykopaliskami w pobliżu

Persepolis. Mężczyzna zabrał ją do swojej ojczyzny. Po upływie lat,

jako mężatka nawrócona na chrześcijaństwo, obładowana kufrem

sekretów i orientalnych drobiazgów, czuła jedynie żal za kryjącą się

298

w jej czarnych oczach pustynią, i tylko czasem potrafiła się od niego

uwolnić, spędzając wakacje w Almerii. Opiekowała się Ursulą, aż

dziewczynka skończyła dwanaście lat, wówczas śmierć porwała ją

jak piaskowa burza, znacząc jej serce niekończącą się wydmą, którą

Europejczycy zwykli nazywać anginą. Jedynie wnuczka rozumiała

wagę tej straty, która rzuciła ją do internatu klasztornego w Valla-

dolid, gdy tymczasem jej rodzice, aktorzy specjalizujący się w sztu-

kach klasycznych, kontynuowali ze swoim zespołem tournee po

świecie. Czuwając przy zmarłej babci, Ursula znajdowała diabo-

liczną przyjemność dzielenia z nieboszczką ostatniego sekretu: po-

wodu, dla którego wargi zmarłej pozostawały wpółotwarte, a sine

usta wydzielały melancholijne tchnienia i sypał się z nich najde-

likatniejszy piasek i słonawy kurz. Powodowały one wśród posłu-

gaczy kichnięcia i uderzenia gorąca, jak przy klimakterium. Odtąd

Ursula Perla Montoya, choć była kobietą, która nie pozwalała się

łatwo ciągnąć przez huragan tęsknoty, nadal zasypiała przy śpie-

wie muezina wzywającego wiernych na modlitwę - melodii nuco-

nej przez babcię osaczoną kataklizmem duszy. Poetka nigdy nie

przestała być muzułmanką, opowiadała o swych nieszczęściach

kamieniowi wielkości kurzego jaja i pląsała w rytm tysiącletniego

perskiego tańca, kiedy czuła niepokój.

Ursula od babci nauczyła się języka perskiego, w którym się po-

rozumiewały i który potem tłumaczyła na kastylijski i z powrotem

w chwilach, kiedy nie oddawała się literaturze i miłości - uczuciu

będącym narzędziem jej pracy. Kiedy w sobotni poranek natknęła

się na Santiaga Lagunę na swoim piętrze, rozpoznała w nim chło-

paka widzianego w oknie poprzedniego dnia, gdy jadła kanapkę

z kurczakiem. Ale teraz, gdy patrzyła mu w oczy z tak bliska, obu-

dził się w jej pamięci wiersz babci o młodzieńcu, który kąpie się

w świętym jeziorze, a dżin go karze, zmieniając jego źrenice w tafle

błękitnej wody. Uśmiechnęła się sztywno. Niewidzialny sznur, któ-

ry łączył jej żołądek z ustami, szarpnął z siłą cyklopa: miała przed

sobą najpiękniejszego mężczyznę, jakiego kiedykolwiek widziała.

- Nazywam się Santiago Laguna, jestem twoim nowym sąsia-

dem - odezwał się z twarzą ozdobioną bałwochwalczym uwiel-

bieniem.

Ale jego głos zabrzmiał nieśmiało, przepadł gdzieś baryton,

którym dotąd dokonywał podbojów. W jego sercu była tylko ona,

299

osłonięta koszulką na ramiączkach, a świat zredukował się nagle

do ucisku w podbrzuszu. Ursuli wydał się wspaniałym ptakiem, choć

sprawiał wrażenie cierpiącego, jakby go zamknięto w klatce.

- Będziemy się więc często widywać.

Nadgarstek niedoszłego samobójcy zaczął pulsować, a w skro-

niach rozbrzmiał mu kobiecy głos błagający, by zabrał ją do Czer-

wonego Domu. Ugrzązł we własnej pamięci, gdy tymczasem Ursula

skierowała się do drzwi swego mieszkania, pobrzękując kluczami.

- Poczekaj, napiszesz mi dedykację? - Santiago pospiesznie wy-

jął z foliowej torby z supermarketu Namiętność na sofie o zmierz-

chu, najnowszą książkę Ursuli. Kupił ją dziś po śniadaniu u Isidra,

po kontemplacji skrwawionych członków świętego Pantaleona.

Wykorzystał dogodny moment, by stróż wyjawił mu tożsamość

ekscytującej sąsiadki i by usłyszeć jej imię w obecności cudownej

relikwii.

- Czytałeś inne moje książki?

- Nie, ale słyszałem o tobie... chciałem powiedzieć, że już cię

wcześniej widziałem.

- Naprawdę? Gdzie?

- Upiekę ci ciasto, jestem świetnym kucharzem, przyniosę ci je,

jak będzie gotowe, i wtedy ci o tym opowiem - nagle znów poja-

wiał się w nim odcień arogancji z czasów mesjańskich.

Oby dżin nigdy się nie zlitował nad twoimi oczami.

Te słowa zapisała Ursula w książce, spoglądając na niego spod

oka.

- Jakiego dżina masz na myśli?

- Dowiesz się, kiedy przyniesiesz mi ciasto.

Dłonie Santiaga bez chwili zwłoki zanurzyły się w miseczce

z żółtkami. Otworzył na oścież okno. Od śmierci Olvido nie zaj-

mował się sztuką kulinarną.

Do żółtek dodał mąkę, cukier, szczyptę soli. Zręczne palce

zmieszały składniki, przeobrażając je w jednolitą masę. Z bijącym

mocno sercem zanurzył w niej palec wskazujący prawej dłoni, by

nabrać odrobinę i położyć na sutku. Ciasto miało idealną konsy-

stencję. Pocałował tę cząstkę i dołożył do całości. Wiedział, że Ur-

sula patrzy na niego przez okno. Nie ukrywała się, obserwowała

go, na początku rozbawiona, potem skoncentrowana na ruchach

300

dłoni, na pełnych ustach, kroplach potu na czole, których anato-

mię zdołała odgadnąć, przebiegając wzrokiem po skroniach, koś-

ciach policzkowych, podbródku. Ona także się pociła, żar końca

lipca panoszył się w patio w ciszy pustych rynien i plamek pleśni.

I czuła łagodną słodycz masy. Santiago sięgnął po cytrynę, starł

skórkę, aż delikatne wiórki utworzyły wzgórek, tak nastroszony

i wydatny, że zmienił się w złocisty kobiecy pubis. Obserwował

go z uwielbieniem, jakby patrzył na pejzaż, który jest władny ro-

zetrzeć w dłoniach i chłonąć jego zapach. Tak też uczynił. Potem

wsypał cytrynowe skrawki do masy, rozpłaszczył ją na kuchennym

blacie wałkiem do ciasta i rysował na płaskiej powierzchni twarz

Ursuli. Ona nigdy nie widziała takiego sposobu przygotowywania

ciasta - był to rytuał, który przeszywał jej żołądek pragnieniem

pochłonięcia kucharza zamiast wypieku. Nigdy nie widziała, by

ktoś pracował w kuchni z taką miłością, mocną, płynną, ulotną,

sięgającą przez patio i dźwigającą główki petunii, przemieniającą

framugę okna w selwę, gdzie otwierało się przejście ku temu, co

nieuniknione.

Nocą, kiedy szedł do kawiarni, by pracować, Santiago odniósł

wrażenie, że ktoś, w miejscu nie tak odległym, płacze z jego po-

wodu żywymi łzami. Zaniepokoiła go ta nieoczekiwana trage-

dia, która przyprawiała go o dreszcze, i pozostawił ją nietkniętą

w żarze nietoperzy rozbijających się o niebo nad Madrytem. Scho-

dząc ulicą las Huertas, pytał sam siebie, czy istnieje jakakolwiek

naukowo dowiedziona możliwość, by martwi płakali w wyniku

procesu chemicznego związanego z eliminacją nieczystości bądź

czegoś w tym rodzaju. Nadal fantazjował o tym, jakby to mogli pła-

kać tylko ci niedawno zmarli albo także ci po upływie znacznego

czasu, zmieniając podziemny świat cmentarzy w tajemnicze mo-

kradła. Owładnięty tymi myślami szedł dalej i dotarł do kawiarni

ze skórą zimną jak lód. Barmanka podała mu whisky i pocałowała

go w usta. Wychylił kilka łyków, a tymczasem migotanie świateł

na scenie przypominało mu, że go oczekują.

Wspiął się na podwyższenie, pospiesznie opowiedział historię

o morzu, przyspieszył sztormy, zawiódł lekkomyślnych żeglarzy

w objęcia syren, po czym zatopił ich bez mrugnięcia okiem. Wpro-

wadził nawet do opowieści zdrajcę, jak w czasach, kiedy zetknął

301

się z Ezequielem Montesem, by obciążyć go wszelkimi nieszczęś-

ciami i skończyć baśń wcześniej niż zwykle. Czuł bliznę płonącą

z niecierpliwości pod księżycowym ciepłem lamp, pragnął jedynie

wrócić do domu i zobaczyć Ursulę.

Podczas sjesty wsunął masę do piekarnika. Potem wziął prysz-

nic, założył koszulę, by wydać się bardziej mężczyzną niż chłop-

cem, i opuścił mieszkanie razem z ciastem. Nacisnął dzwonek, lecz

ona nie otworzyła. Odczekał dłuższą chwilę, zadzwonił ponownie,

i przez drzwi słyszał najbardziej bolesną ciszę ze wszystkich. Szu-

kał jej w oknach, ale tam znalazł jedynie parapet z roślinami two-

rzącymi wejście do selwy. Tak go przeraziła myśl, że nagle ją stracił,

iż ciągle musiał powstrzymywać chęć utoczenia sobie krwi, by się

przekonać, że to nie sen.

Ze sceny dostrzegł Isidra siedzącego na wysokim taborecie przy

barze i sączącego piwo. Miał wygląd jowialnego samotnego czło-

wieka, i takim był w istocie. Oczy, z upływem lat, powiększyły mu

się od oglądania telewizji, a serce przesiąkło karaibskim tchnie-

niem od południowoamerykańskich seriali. Santiago podejrzewał,

że przyjaciel ukrywał młodzieńczą miłość, tkwiąc w uniwersum

wspomnień, ponieważ jego skóra niemal się mieniła od słuchania

tych ckliwych romantycznych historii. To była niewątpliwa oznaka

melancholii, którą uśmierzał, wrzeszcząc jak opętany podczas me-

czów ulubionego klubu Atletico.

Obok stróża, tyłem do sceny siedziała kobieta, włosy zakrywała

białą chustką. Santiaga męczyło, że na niego nie patrzy, jakby jego

opowieść zupełnie jej nie interesowała, i przez chwilę, nie wie-

dzieć nawet kiedy, jego tors zrosił zapach ziemi.

Dokończył opowieść, zatrzymując się tylko na kilka sekund,

wystarczających, by położyć kwiat na grobie. Wśród oklasków

splecionych z pasmami dymu i wyziewami alkoholu opuścił scenę,

kierując się do baru. Kobieta jednym haustem skończyła sok poma-

rańczowy i podniosła się gwałtownie z krzesła dokładnie w chwili,

kiedy nadszedł Santiago. Trąciła go w ramię, opuszczając pospiesz-

nie lokal, ale nie odwróciła się, nawet nie przeprosiła. Drzwi za-

trzasnęły się z hukiem, a Santiago znieruchomiał, spoglądając

przez okno na jej lekko pochyloną postać, roztapiającą się w ducho-

cie Madrytu pod parasolem obojętnie spoglądających gwiazd. Znów

poczuł chłód na skórze, jego ciało przebiegł proroczy lodowaty

312

dreszcz, który go przed czymś ostrzegał... Ale nie potrafił odgad-

nąć, przed czym.

- Jak ona płakała, ta biedna kobieta - odezwał się Isidro prze-

jęty współczuciem. - Płynęły jej łzy wielkie jak gruszki.

- Znasz ją?

- Widziałem tylko jej profil, ale nie, nie znam jej.

Barmanka zbliżyła się do Santiaga, poprawiając ondulowane

włosy.

- Podać ci coś, kochany?

- Nie, wracam do domu.

- Jaki nudny bywasz czasami, chłopcze - nadąsana odeszła do

dwóch studentów w koszulkach fanów rock and rolla, którzy ulo-

kowali się na drugim końcu kontuaru.

- Wracasz ze mną? - Santiago zwrócił się do przyjaciela.

- Owszem, dziś i ja nie mam nastroju na długi spacer.

Noc na powrót pogrążyła go w pełnej odrętwienia tęsknocie za

Ursulą. Zajmowała go tylko ona, przeobrażając go w tamę zdolną

powstrzymać wszelkie fale sztormu uderzającego z czeluści prze-

szłości. Isidro widział, jak młody przyjaciel drży przed wizerun-

kiem świętego Pantaleona i wypowiada jej imię. Słyszał, jak miesza

do modlitw agonię Ursuli Perli Montoya, od której mu zsiniały

usta, i ujął go za ramię, żeby zaprowadzić do wyjścia z kościoła.

Żegnał się potem przerażony, że jego też czeka piekło z powodu

świętokradztwa. Odtąd, ilekroć spoglądał na chłopaka, jego twarz

zasnuwała się troską.

- Ta kobieta jest dla ciebie zbyt dojrzała - rzucił, gdy szli ulicą

las Huertas.

- To zaledwie jedenaście lub dwanaście lat różnicy, tyle co nic.

- Przy twoich dwudziestu jeden to jednak coś. Jesteś niemal

chłopcem, a ona kobietą o nie najlepszej reputacji. Nie obchodzi cię

to? Mówię ci o tym, ponieważ wiem to, czego nie powinienem wie-

dzieć. A sąsiedzi widzą wszystko... I jeszcze to patio... wstyd!

- Jest mi obojętne to, o czym wiesz.

- To ktoś w rodzaju mistycznej ważki, bardzo pięknej, owszem.

Ale mówią, że do każdej powieści, którą pisze, potrzebuje męż-

czyzny, a kiedy kończy, na zawsze go opuszcza.

- Ze mną napisze zakończenie i nie opuści mnie, kiedy się dowie.

303

- Kiedy dowie się o czym, chłopcze? Że zakochałeś się w niej

jak szczeniak, widząc ją tylko w oknie?

- Kiedy dowie się, że szukam jej od pięciu lat, że już pięć lat

odwiedza moje sny, i nie tylko sny.

Resztę drogi aż do domu przy ulicy Atocha odbyli w milczeniu.

Isidro rozumiał teraz, że kiedy Santiago klęczał przed relikwiami

świętych męczenników, ogarnięty religijnym uniesieniem, w rze-

czywistości modlił się, by spotkać Ursulę, by postawili ją na jego

drodze z tym samym cudownym uderzeniem anielskich skrzydeł,

z jakim jawiła się w jego snach i wizjach. Zimny dreszcz przebiegł

mu po plecach. Od tej chwili Santiago był stracony w pojedynku

z argumentami rodem z telenoweli o magicznych amantach.

Żegnając się przed drzwiami swojego mieszkania, Isidro poło-

żył mu dłoń na ramieniu.

- Tu mnie znajdziesz, chłopcze - westchnął. - Gdybyś urodził

się w Wenezueli...

Światło na schodach zgasło, ale Santiago nie zamierzał się tru-

dzić zapalaniem go na nowo. Wstępował na stopnie po dwa naraz,

przeskakując nożyki księżyca, które wsuwały się przez otwarte

okna. Dotarł do swojego mieszkania, gotów śledzić przez patio

Ursulę.

Nie było to trudne. Dostrzegł ją w kuchni w towarzystwie około

czterdziestoletniego mężczyzny: on walczył z korkiem butelki wina,

ona w tureckim szlafroku wyjmowała kieliszki z kredensu, roz-

mawiając, jak się wydawało młodemu człowiekowi, z intymnością

szelestu prześcieradeł. Porwał nóż i otworzył sobie jeszcze świeżą

ranę na opuszce palca, ale to nie krew sprawiła, że przekonał się,

iż nie śni. Zaczęły mu płonąć uszy, kark, klatka piersiowa. Pło-

mień ogarnął głowę, razem ze zdrajcami o zielonych oczach, aż

dostrzegł na blacie ciasto dla Ursuli, królujące na talerzu z białej

porcelany, i postanowił je zanieść.

Otworzyła drzwi, burza kasztanowych włosów opadała jej na

plecy. Spoglądali przez chwilę na siebie bez słowa, czując bijące

ciepło.

- Teraz pewnie mi wyjaśnisz, jaki dżin nie powinien się zlito-

wać nad moimi oczami.

- Jestem zajęta, ale dziękuję za ciasto - powiedziała, biorąc je

od niego szybko. - Dobranoc.

304

Ursula Perla Montoya przebiegła korytarz w kierunku kuchni

ze spazmem pożądania, które wprawiło w drżenie jej dłonie.

- Co to takiego? - spytał mężczyzna.

- Upiekł je mój sąsiad, jest bardzo miły.

- Pachnie wspaniale. Chętnie zjem kawałek, jestem głodny.

- Nie - poczuła płomień na twarzy. - Nie można go jeść... po-

wiedział, że powinno poczekać do rana.

- A więc rano przyjdę znów - objął ją w pasie, mrucząc coś do

ucha.

- Weź wino i poczekaj na mnie w salonie. Przyjdę, jak tylko

nakryję ciasto, żeby nie wyschło.

- Nie zwlekaj - pocałował ją w usta.

Sam na sam z ciastem, Ursula zaczęła rozpamiętywać, jak San-

tiago pieścił składniki, żółtka jaj, mąkę, cukier, startą skórkę cy-

tryny, jak delektował się jej zapachem, całował produkty, jak czule

je z sobą łączył: surowa masa przyklejona do sutka, półotwarte

usta, krople muskające gładkie czoło. Czuła wzbierające podniece-

nie na myśl o czułości, z jaką przygotowywał ciasto, o tym, że to

uczucie jest teraz tu, w środku, że przyszło do niej, a ona może je

zjeść. Oderwała okruszki i smakowała wolno, rozcierała językiem

o podniebienie. Miała w ustach smak Santiaga, oderwała większy

kawałek, potem kolejny, doprawiony dotykiem cynamonu, żywy,

wilgotny, wdychała ledwie wyczuwalny aromat cukru i deszczu,

który jej rozpalił piersi.

Tę degustację przerwał męski głos wzywający ją do salonu. Na-

kryła ciasto czystą ściereczką i wyszła z kuchni.

- Długo cię nie było - usadowił się na sofie.

- Nie mogłam znaleźć odpowiedniego pojemnika.

Usiadła obok mężczyzny, przyjęła od niego pełen kieliszek, ale

nie wypiła ani odrobiny. On przyciągnął ją do siebie i zaczął mó-

wić o książce, którą ostatnio tłumaczył z greki. Ale Ursuli zupełnie

nie interesowały problemy z czasownikami czy rytmem starożyt-

nych strof. Wybór padł na tego człowieka nieco przypadkowo, jej

ostatnia powieść Namiętność na sofie o zmierzchu odniosła wresz-

cie sukces, a wydawca ponaglał, by pisała kolejną. Potrzebowała

przygody, wówczas spotkała w bibliotece dawnego przyjaciela

z filologii, o którym nie wiedziała nic od czasu, gdy skończyli

studia i zdobyli tytuł. Wydawał jej się atrakcyjny, pięć lat spędził

305

w Grecji, a dwa ostatnie na maleńkiej wysepce, gdzie zajmował

się rolnictwem ekologicznym, pomidorami i gruszkami, a także

miejscową poezją. Miał opaloną twarz i profil adonisa, i właśnie to,

jak przypuszczała Ursula, skłoniło ją do powiązania greckołaciń-

skich strof ze strzałami Amora i amantów herosów. Jednak w tej

chwili smak młodego sąsiada, ukryty w jej ustach, był jedynym,

który podsycał jej pasję, choć było to uczucie kanibala.

- Nie słuchasz mnie - zwrócił się do niej z wyrzutem gość. -

Myślami jesteś gdzie indziej.

- Wybacz, do późna pracowałam nad przekładem Ferdousiego*

i jestem bardzo zmęczona.

Mężczyzna pogładził jej włosy, wyrecytował kilka wersów

z Odysei i pochylił się, by ją pocałować. Ale usta Ursuli były za-

ciśnięte i niedostępne jak starożytna twierdza.

- Już mówiłam, że jestem zmęczona, zostawmy to raczej na

inny dzień, muszę się położyć.

Pożegnała go dwoma przelotnymi pocałunkami w policzek, po

czym skierowała się do sypialni, z niepokojem czując, że tej nocy

będzie padać. Woń błota i wilgotnych ziół opanowała pomieszcze-

nie. Wkradała się przez otwarte okna i posuwała niewidzialnymi

krokami. Ursula przejrzała się w tafli lustra na drzwiach szafy,

poprawiła dekolt w szlafroku, rozluźniła pasek, tak by w szparze

widać było fragment brzucha. Uniosła ramiona, złączyła dłonie

i wypięła klatkę piersiową, tak jak ją uczyła babcia. Teraz była

gotowa na spotkanie.

Santiago Laguna, wsparty łokciami na parapecie okna w sy-

pialni, nagi w środku nocy, która go zdradzała erupcjami gwiazd

i księżycowym promieniowaniem zimnego światła, drżał z wściek-

łości na jej widok. Wachlowała się pawimi piórami.

- Nie śpisz jeszcze? - spytała, także wsparta w oknie, lecz

z miną carycy.

- Staram się unikać snów.

- Ja także nie mogę zasnąć - przesunęła językiem po pełnych

wargach, po podniebieniu, a Santiago poczuł, że w jego ciele wy-

bucha cały ciąg kolejnych procesów.

* Hakim Abu al-Kasim Firdawsi Tusi (935-1020) - inaczej Ferdousi, uznany

perski poeta, autor epopei narodowej Szachname {Księga królewska).

306

- Wydaje mi się, że miałaś towarzystwo.

- To stary przyjaciel, musiał już pójść - zamknęła wachlarz

i oparła na nim dłoń. - Nie pozwoliłam mu spróbować ciasta.

- Ono było tylko dla ciebie - jego głos wydobył się ze ściśniętego

gardła, co osłabiało wściekłość i wprawiało w drżenie kolana.

- Tak myślałam. Bardzo mi smakowało.

- Jutro upiekę dla ciebie bułeczki z cynamonem z ciasta fran-

cuskiego, to specjalność mojej rodziny.

- Pochodzisz z rodziny cukierników?

- Nie - uśmiechnął się - jestem jedynym mężczyzną w rodzi-

nie kobiet przeklętych.

- A wy, mężczyźni, nie jesteście przeklęci?

- My także.

- Czym się więc zajmujesz, człowieku przeklęty?

- Opowiadam ludziom historie w kafeteriach.

- Ach, więc twój zawód to Baśnie z 1001 nocy...

- Chciałabyś, żebym ci opowiedział jakąś baśń?

- Wolałabym, żebyś mi opowiedział o swojej rodzinie, o klą-

twie, która was dotknęła.

- Opowiem ci, jak to się zaczęło, wtedy łatwiej zrozumiesz.

- Przyjdź do mnie, usiądziemy na sofie, będzie nam wygodniej.

Księżyc spadł z nieba, wyczyniając ewolucje na sznurach z bie-

lizną przeciągniętych nad patio, wreszcie ulokował się bezpiecznie

na jej twarzy. Rozchylenie szlafroka w kształcie ostrego trójkąta

wydało się młodemu mężczyźnie sztyletem, który doprowadzał

do obłędu.

- Nie odchodź - poprosił. - Lepiej opowiem ci wszystko stąd.

- Zgoda.

- Na początku XVI wieku w chacie nad jeziorem w Walencji

mieszkała para wieśniaków, która gorąco pragnęła mieć dzieci.

Długo błagali Boga, żeby ich obdarzył tą łaską, ale kobieta skoń-

czyła już czterdzieści lat i nadal nie mogła zajść w ciążę. Sąsie-

dzi im współczuli, ponieważ nie mieli nikogo, kto by im pomógł

w pracy w polu i rozweselił ubogi dom zabawami i śmiechem. Pew-

nego wiosennego ranka wieśniaczka, krzepka, ogorzała kobieta,

zniknęła bez śladu z chałupy. Pojawiła się po kilku dniach. Opowie-

działa wtedy mężowi, że na plaży spotkała pewną staruszkę, która

sprzedała jej cudowną miksturę, by mogła stać się brzemienna.

307

Dziewięć miesięcy później wieśniaczka urodziła śliczną dziew-

czynkę. Sąsiedzi z zazdrością przyjęli tę wieść, dziwiąc się, jak

kobieta w dojrzałym wieku i mało urodziwa mogła wydać na świat

tak piękne dziecko. Ale nie zdecydowali się powiadomić o tym

przypadku inkwizycji, aż dziewczynka skończyła rok. Wtedy jej

niezwykła uroda sprowadziła nieszczęście. Wieśniaczka została

oskarżona o współżycie z morzem za pomocą szatańskiego rytu-

ału. Dowody były nieodparte, dziewczynka posiadała wszelkie

cechy ojca: jej oczy miały kolor morskiej wody, włosy były czarne

jak bezdenne wodne otchłanie, skóra czysta jak piana piętrząca

się na falach, a maleńkie usta czerwone jak gałązka koralowca.

Wieśniaczkę spalono na stosie, a jej męża postawiono przed są-

dem, lecz uznano za niewinnego. Był przecież jedynie ofiarą dia-

belskich sztuczek swojej żony, która mu przyprawiła rogi, oddając

się jednemu z żywiołów. Narodził się natomiast problem, co zro-

bić z dzieckiem. Po skrupulatnych oględzinach nikt nie chciał wy-

dać wyroku skazującego, choć te narodziny były efektem czarów.

Ustalono, że dziewczynkę należy posłać do klasztoru, by wycho-

wywała się pod surowym nadzorem mniszek, jednak żaden zakon

nie chciał przyjąć istoty o tak niezwykłym pochodzeniu. Wresz-

cie oddano ją wieśniakowi owiniętą w szkaplerz, a przybrany oj-

ciec, teraz z zamiłowaniem oddający się pijaństwu, zamknął ją

w oborze razem z cielętami. Minęły miesiące, przed chatą pojawił

się wytwornie ubrany młodzieniec.

„Jeśli pokażesz mi córkę morza, zapłacę ci sztukę srebra", obie-

cał wieśniakowi.

Zakłopotany mężczyzna poszedł do obory, uwolnił dziecko od

pala, do którego było przywiązane, obmył mu twarzyczkę i poka-

zał młodzieńcowi. Obraz tak wielkiej urody, która nieubłaganie

rozkwitała z upływem czasu, sprawił przybyszowi tyle radości, że

zapłacił dwie srebrne monety zamiast jednej. Odtąd wielu męż-

czyzn i kobiet przybywało nad jezioro w jednym celu, by podziwiać

istotę na wpół ludzką, a w połowie zrodzoną z morza. Wieśniak

trwonił pieniądze w tawernach i domach uciech, a tymczasem

dziewczynka, którą zaczęto nazywać Morze, mimo że na chrzcie

nadano jej imię Ołvido, rosła jak dzikie zwierzątko wśród krów

i cieląt. Pewnego popołudnia, gdy sama księżna zachwycała się

dwunastoletnią już dziewczynką, ta wskazała na jej wspaniałe

308

szaty z żółtego jedwabiu i wypowiedziała słowa: „Lanai ursala".

Księżna zapłaciła wieśniakowi monetę więcej niż zwykle, ponie-

waż córka morza odezwała się do niej mową fal.

W tym czasie odbył tu podróż młody i schludnie ubrany ling-

wista pochodzący z Kastylii, i pewnej jasnej nocy znalazł dziew-

czynkę ukrytą wśród wysokich traw.

„Szukam chaty, w której mieszka istota znająca mowę mor-

skich fal", odezwał się do niej łagodnym głosem, by jej nie prze-

straszyć.

Dziewczynka dotknęła palcem swojej piersi i odpowiedziała:

„Morze".

„Możesz mi powiedzieć, czy obrałem właściwą drogę?"

Wyciągnęła rękę ku największej z gwiazd błyszczących na nie-

boskłonie i powiedziała: „Ursala".

Jej twarz była pokryta suchym łajnem, miała na sobie łachmany

cuchnące oborą, a jedna z nóg była zakrwawiona - jakby wyrwała

się z wnyków kłusownika. Młody lingwista poczuł przypływ li-

tości do tej nieszczęśliwej istoty, wyjął chusteczkę z kieszeni sur-

duta i otarł jej twarz w świetle księżyca. Dziewczynie jego dotyk

sprawił przyjemność, choć mężczyzna dotykał jej przez śliski jed-

wab tkaniny.

„Ty jesteś z pewnością córką morza!", zawołał lingwista, pora-

żony jej urodą.

Znów dotknęła piersi i powtórzyła swoje imię.

„Mów do mnie w języku fal", poprosił.

Wtedy wskazała na księżyc: „Saluma".

„Saluma?", powtórzył zakłopotany, a dziewczynka lekko się

uśmiechnęła i po raz kolejny wyciągnęła rękę w kierunku księ-

życa.

Wtedy zrozumiał. Ta istota nie mówiła w języku fal, lecz wyna-

lazła własny, ponieważ czuła potrzebę porozumiewania się. Nikt

jednak nie zadał sobie trudu, by ją nauczyć cywilizowanej mowy.

Przez kolejne cztery lata przystojny lingwista zajął się udzielaniem

jej lekcji, by poznała język i obyczaje ludzi, podczas gdy jej przy-

brany ojciec spędzał czas w tawernach i lupanarach.

Ale w dniu jej szesnastych urodzin zjawił się w starej cha-

łupie kapitan pirackiego galeonu, pragnący poznać sekret, jak

ujarzmiać sztormową pogodę. Dziewczyna odpowiedziała mu

309

w nienagannym dialekcie kastylijskim, że nie może mu pomóc,

ponieważ nie rozumie języka fal, a jej ojcem wcale nie jest morze,

lecz ten pijany wieśniak, który usiłuje go oszukać. Rozwścieczony

pirat zbliżył się do przerażonego mężczyzny i dotkliwie go pobił.

Dziewczyna nie opatrzyła ran ciężko rannemu, nie pomogła mu

ułożyć się na pryczy, nie podała nic do picia i nie odpowiedziała

na rzucone w agonii pełne złości pytanie: „Kto nauczył cię mówić,

zdradziecka dziewko?". Pełna spokoju poczekała, aż jej opiekun

umrze. Kiedy urodziwy lingwista zjawił się w chacie, by udzielić

jej lekcji, opowiedziała mu, co się wydarzyło, po czym postanowili

natychmiast opuścić to miejsce i udać się do Kastylii.

Potem lingwista zaczął pracować w szkole jako nauczyciel,

a ona uzupełniła swoje wykształcenie lekcjami gry na pianinie

i szycia.

Po osiągnięciu pełnoletności uroda dziewczyny, która została

przedstawiona światu pod swoim prawdziwym imieniem, usy-

piała rozum i budziła pożądanie. Lingwista, zgodnie z jej wska-

zówkami, podarował jej ubranie z szafranowego jedwabiu, i dzięki

pewnym pożytecznym znajomościom zdołał zdobyć zaproszenie,

by uczcić jej urodziny na wiosennym balu wydawanym w pałacu

księcia Monteosorio.

Kiedy dziewczyna przekroczyła bramy pałacu, otoczył ją prze-

pych wspaniałych mebli i kryształowych lamp, kosztowności

błyszczących jaśniej niż gwiazdy, którymi były obwieszone damy

tańczące w salonie. I dlatego kiedy syn księcia, don Alonso Laguna,

zakochał się w niej od pierwszego wejrzenia i zaproponował jej

małżeństwo, Ołvido przyjęła propozycję.

Na wieść o tym zrozpaczony lingwista wyznał jej miłość. Ona

z płaczem rzuciła się w jego ramiona, obsypując go gorącymi po-

całunkami. Kochali się przez całą noc, ale kiedy następnego ranka

zwrócił się do niej, by napisała do bogatego pretendenta do swej

ręki, że zrywa dane słowo, odmówiła. „Poślubię go - oświadczyła -

a ty zamieszkasz z nami. Wtedy nadal możemy się kochać, a prócz

tego będziemy bogaci".

Po kilku tygodniach odbył się ślub w książęcym pałacu. Przygo-

towano wystawne przyjęcie i wspaniały bal, który trwał do białego

rana. W uroczystości wzięli udział najszlachetniejsi i najbogatsi

mieszkańcy miasta, a nawet wysłannik samego króla, by w jego

310

imieniu złożyć nowożeńcom gratulacje. Podczas wesela Ołvido nie

potrafiła odpędzić z myśli ciemnych pasm włosów swojego nauczy-

ciela opadających na czoło, wspomnienia silnego torsu wymyka-

jącego się spod rozchełstanej koszuli, dotyku ust wilgotnych od

koniaku i szepczących „Żegnaj". Kiedy uroczystość się skończyła,

wymknęła się z małżeńskiego łoża i pogalopowała na koniu tam,

gdzie niegdyś mieszkała z lingwistą. Przywitała ją tylko ciemność

nocy, ponieważ on odszedł na zawsze.

Czas, surowy sędzia życia, ofiarował Ołvido dziesięć lat bali,

wystawnych bankietów i kosztownych strojów, a prócz tego obda-

rzył ją córeczką, której, być może kierowana tęsknotą, nadała imię

Maria del Mar. I kierowana tą samą tęsknotą pewnego wiosennego

dnia, kiedy jej mąż wyjechał w sprawach wagi państwowej, pod-

jęła podróż do chaty nad jeziorem, gdzie się urodziła. Bezpieczna

za zasłonami w powozie, przyglądała się zamglonym plantacjom

ryżu o brzasku, krzepkim wieśniakom i błękitnemu spienionemu

obliczu swojego ojca.

Kiedy powóz zatrzymał się, weszła od obory. Skóra jej nóg za-

tęskniła za dotykiem wilgotnych pyszczków cieląt, ona sama -

za słuchaniem ich słabiutkich delikatnych westchnień. Mimo że

obora spoczywała już w cieniu wieczoru, odkryła w kącie zwi-

nięte w kłębek ciało mężczyzny. Wokół niego leżały puste butelki

po koniaku. Miał spodnie wieśniaka, a pierś pokrytą wrzodami

i pasożytami.

„Natychmiast opuść moją własność", odezwała się rozkazują-

cym tonem.

„Salima, ursala", odpowiedział mężczyzna.

Olvido przyjrzała się uważnie oczom włóczęgi ukrytym pod

wodospadem brudnych kosmyków opadających na twarz. Poznała

dawnego nauczyciela.

„Co ci się stało, kochany? Co ci się stało?", objęła go, zalewając

się łzami.

„Salima, ursala", powtórzył, patrząc na nią mętnym wzrokiem.

Ołvido Laguna zerwała z szyi krzyżyk zawieszony na złotym

łańcuszku i rzuciła go na ziemię.

„Ja - odezwała się grobowym głosem - córka morza, wyrze-

kam się Boga, który pozbawił mnie matki, i proszę szatana, by

przeklął moje imię i całą moją rodzinę. Niech moja córka straci

311

cześć i serce z miłości do człowieka, który jej złamie życie, tak

samo jej córka i córki kolejnych córek, niech przeklęty ród kobiet

cierpi na wieki wszystko to, co ty, mój ukochany, wycierpiałeś

dla mnie, aż do ostatniej kropli krwi Laguny niech będzie żywe

nieszczęście".

Ołvido nigdy już nie wróciła do Kastylii. Po kilku latach rybacy

znaleźli na plaży trupa dawnego lingwisty - miał twarz napuch-

niętą od wina, ale jego oczy, dotąd ciemne, zmieniły się w nie-

wyjaśniony sposób w błękitne. Ciała Ołvido nigdy nie znaleziono.

Jedni mówią, że zabrało je morze i spoczywa teraz w grobie z ko-

ralowców, inni, przeciwnie, że porwał je szatan, by w jej ciele

i duszy spełniła się klątwa nieszczęśliwej miłości.

W miarę rozwoju opowieści mijały Ursuli maniery carycy, w sen-

nym powietrzu jej oczy zaszły mgłą, zapomniała o sobie. Noc

odbijała się w torsie Santiaga i ukrywała go w swym mrocznym

spojrzeniu, obejmując milczeniem zjawy, która wydawała się bu-

dzić wbrew jego woli. Ale młodej kobiecie, z włosami zmienio-

nymi w sploty Julii słuchającej Romea, cały świat wydał się nim

wypełniony: usta, księżyc, echo jego słów, jeszcze rozbrzmiewa-

jących w patio.

- I tak się wszystko zaczęło. Jeśli ci się spodobała ta historia,

jutro mogę ci opowiedzieć kolejną, a potem jeszcze inną, zawsze

mogę ci je opowiadać.

- A więc od dziś będziesz moją Szeherezadą. Tylko pamiętaj,

jeśli twoje baśnie przestaną mi się podobać, zetnę ci głowę!

- Zaryzykuję.

- Muszę wracać do pracy, dobranoc.

Bramy inspiracji otworzyły się dla Ursuli na oścież, kiedy na

niego patrzyła i słuchała jego opowieści. Pomysły na nowe powie-

ści fruwały serpentynami po dziedzińcu.

- Czy zanim zasnę, mogę patrzeć, jak pracujesz?

- Nagle prosisz mnie o pozwolenie?

Zaczerwienił się.

- Połóż się, zaśpiewam ci kołysankę, której mnie nauczyła

babcia.

Widziała, jak się oddala od okna z pośladkami umykającymi

przed światłem gwiazd, jak rzuca się na zaścielone łóżko. Śpiew

312

muezina wzywający do modlitwy ożywił delikatnie ciszę panującą

na patio i doszedł do Santiaga jako melancholijny szept. Przymknął

oczy. Po dwóch bezsennych nocach zapadł w sen jak kamień.

Jednak tego poranka Ursula Perla Montoya nie znalazła odpo-

czynku. Sen umknął z jej głowy i wcielił się w ożywionym ciele

w szał ptasiego pióra. Zanim dłonie zdążyły poruszyć piórem, już

pisało jej serce. Zdzierając sobie skórę na opuszkach, rozkoszowała

się Santiagiem bez potrzeby dotykania go, odchodziła od zmysłów,

ciągnąc ku jeszcze większej ekstazie literackiej, która dawała jej

odczuć mężczyznę w jej życiu i która przedłużała się z godziny na

godzinę jak orgazm mastodonta z epoki czwartorzędu.

Pisała dalej, aż zastał ją świt. Zużyła trzy pełne kałamarze fio-

letowego atramentu, który jej poplamił palce, twarz i piersi roze-

tami uczuć. I dopiero kiedy słońce rozjaśniło niebo nad Madrytem,

nabrała sił, by przerwać pracę. Poszła do kuchni i zjadła kawa-

łek ciasta, kierowana grzesznym pragnieniem, by nadal mieć go

w środku. Potem, choć to była niedziela, zadzwoniła do swego

wydawcy i oznajmiła mu, że rozpoczęła wreszcie pracę nad nową

powieścią i wkrótce ją skończy. Ta będzie najlepsza ze wszystkich,

zapewniła. Odłożyła słuchawkę pełna euforii, smakując sławę,

jaka w wyniku przyszłego sukcesu stanie się jej udziałem, aż nagle

już w łóżku, na progu świata snów, kiedy zwinęła się w kłębek

kołysana śpiewem muezina, poczuła, że czarne chmury zalegają

jej żołądek, i doznała w nim takiej pustki, jakby ciasto się ulotniło,

pozostawiając po sobie niedosyt straty.

ROZDZIAŁ 22

Santiago Laguna śnił o burzy. Kiedy się obudził, zobaczył masę

szarych chmur zgromadzonych na niedzielnym niebie i serce mu

zlodowaciało. Rana na opuszce palca otwierała się rysą o fioleto-

wych obrzeżach i sączyła ropę jak żółć owada. Wsunął rękę pod

poduszkę, ale bolało nadal. Wreszcie uspokoiło go wspomnienie

niezrozumiałej kołysanki Ursuli. Po chwili miał wrażenie, że niebo

jeszcze bardziej pociemniało, a błyskawica przecina je na wskroś.

Deszcz dzwonił na chodnikach, gontach i ocynkowanych dasz-

kach jak uderzające ostrza noży. Dzwonienie stawało się coraz

głośniejsze, aż przeszło w łoskot kojarzący się z zagładą świata.

Ale Santiaga bardziej zajmowało to, że jego usta spotkały whisky,

zamiast cierpkiego jak odór myszy smaku poranka, że dym papie-

rosowy z oparami piwa i kawy po irlandzku wpycha mu się w nos,

a dziesiątki twarzy wpatrują się w niego uważnie. Stał rozgorącz-

kowany w światłach sceny, oczekując czegoś, czego nie potrafił

zrozumieć. Dopiero kiedy jeden z żyrandoli rozprysnął się po ko-

lejnej błyskawicy i wypełnił lokal gigantycznym wiciokrzewem,

zdał sobie sprawę, że znajduje się w samym środku koszmaru,

który go niepokoił w nocy. Walczył, by się obudzić. Niebo nadal

było szare, ale nie spadła ani kropla deszczu. Niedzielny ranek na

razie ograniczał się do smakowania burzy.

Zapalił papierosa i ułożył się na poduszce, czekając, aż minie mu

ochota, by uściskać ojca Rafaela, podać mu lekarstwo, zatroszczyć

się o niego podczas sjesty i opowiedzieć baśń z posmakiem konse-

krowanego wina. Odczekał pięć minut, dziesięć, aż zdołał uśmie-

rzyć to pragnienie i zastąpić je pożądaniem, w którym pogrążyła

go Ursula Perla Montoya. Cale pomieszczenie wypełniło się tylko

nią. W genitalia kłuł go sztylet dekoltu, obłęd oznaczający szpic,

314

a zraniona opuszka paliła od samego wyobrażania sobie, że po raz

pierwszy jej dotyka. Wygiął plecy w łuk i wstrzymał oddech. Ból

spowodowany powstrzymywaniem się dla niej dał mu więcej rozko-

szy niż samo pozostawienie na prześcieradle męskiego strumienia.

Kiedy zdołał odzyskać siły, poszukał jej w oknie, ale białe okiennice

były zatrzaśnięte. Wszedł więc do wanny z ciepłą wodą, oparł głowę

na ręczniku i zaczął czytać Namiętność na sofie o zmierzchu.

Kartki książki, w jego wyobraźni zapisane fioletowym atramen-

tem, przeniosły go do pałacu w starożytnej Persji, gdzie śliczna

dziewczyna cierpiała z powodu złego czaru rzuconego przez dżina,

ponieważ odrzuciła jego miłość. Za twardość serca została zmie-

niona w diament i uwięziona w alkowie pod strażą niewolnicy,

która ją stroiła i polerowała każdego ranka ku uciesze złego ducha.

Jednak niewolnica, ukrywająca pod zasłoną i złotymi bransoletami

wiedzę czarownicy, zlitowała się któregoś dnia nad dziewczyną.

Sprowadziła do alkowy sofę i umieściła ją pod oknem ze stru-

gami fontann. Sofa przechowała w swoim damasceńskim jedwabiu

moc niszczenia każdego czaru podczas zapadającego zmierzchu.

I tak, kiedy alkowa wypełniała się purpurowym światłem zacho-

dzącego słońca, niewolnica-czarownica kładła diament na sofie,

a dziewczyna odzyskiwała ludzką postać. Zaraz potem otwierały

się tajemne drzwiczki i wchodził jej ukochany, człowiek pustyni

zasłonięty aż po oczy. Był zmęczony, ponieważ przebrnął przez

splątany labirynt przejść, za przewodnika mając czasami lirykę

swego uczucia, a czasami żądzę krocza.

Na początku musieli się nauczyć miłości, słuchając architektu-

ry magii, ponieważ tylko część ciała ukochanej stawała się ludzka,

druga nadal była diamentem. Zakochany człowiek pustyni wkrót-

ce nauczył się czerpać rozkosz ze smaku kamienia. Szarpał po-

tem włosy z rozpaczy i zanosił prośby do swojego boga, by jak naj-

szybciej nadszedł kolejny zmierzch. Po upływie tygodni, a nawet

miesięcy wypełnionych żarem miłosnych płomieni zakończonych

błyskiem szlachetnego klejnotu, stali się wirtuozami wyrachowa-

nej miłości i swawolili na sofie bez jednego ruchu. Jednak pewnej

nocy niewolnica-czarownica, która zwykle śledziła ich zza para-

wanu, ze zdziwieniem stwierdziła, że miłosne igraszki kochan-

ków skończyły się, pozostawiając smutek, który jedynie usadzał

ich objętych na sofie.

315

Santiago wyszedł z wanny, nie kończąc lektury. Wytarł się ręcz-

nikiem, fantazjując, co by robił, gdyby to Ursula Perła Montoya le-

żała o zmierzchu na sofie i zmieniała się w diament. „Wszystko mi

jedno - pomyślał - jestem gotów ją kochać niezależnie od formy,

jaką przyjmie, żywą, martwą, czy jako senną marę".

Umówił się z Isidrem, że pójdą razem na mszę do kościoła

Santo Cristo del Olivar. Stróż czekał na niego przy bramie z po-

ważną miną.

- Któraś chmura dziś upadnie, chłopcze. Z całą pewnością niebo

chce się rozbić o ziemię, tylko jeszcze nie wie gdzie.

- Tego się obawiam.

Chmury otulały Madryt ołowianym opętaniem. Oblegały go

w każdej z jego ulic z cierpieniem wody, która przebijała serce

miasta i nurzała niedzielę wypełnioną przekąskami i mszami

w niepokoju oczekiwania.

Zjedli w barze smażone ziemniaki polane ostrym pomidorowym

sosem i sardele w occie. Wychylali się przez okno, by spoglądać na

niebo: „Jeszcze nie grzmi, jeszcze nie - powtarzały usta umalowane

pianą wódki z trzciny cukrowej - ale jeśli już zagrzmi, to porząd-

nie". Ciężar nieba pochylił korony ulistnionych drzew, a psy zraszały

klomby, zdezorientowane zaduchem widmowego deszczu.

Podczas mszy w kościele Santo Cristo del Olivar grupa młodych

ludzi grała na gitarach i śpiewała. Santiago podniósł się, by zapalić

świece za swoich zmarłych: za praprababkę, którą znał jedynie dzięki

nadprzyrodzonej obecności w pokoju pachnącym dębowym lasem,

drugą za matkę noszącą imię kwiatu, kolejną za Manuelę Lagunę,

budzącą dziecięce wyrzuty sumienia z powodu środka użyźniającego

do róż. Następną - drżącą dłonią - poświęcił Olvido, a ostatnią ojcu

Rafaelowi, by mu przyniosła spokój. Usiadł z powrotem obok przy-

jaciela, śpiewając nisko ze skrzeczącą chrypką, która przypominała

mu jego pozycję człowieka przeklętego. Przyjął z namaszczeniem ko-

munię, choć nie zdołał opanować dawnego pragnienia wina, a potem

pomodlił się pod czujnym okiem Isidra, pilnującego, by do pacierzy

Santiaga nie wkradały się ewangeliczne apokryfy Ursuli.

Po mszy wybrali się na drinka. Santiago poczuł nagle dziki głód,

co powiązał z deszczem, który nie zdecydował się spaść. Od jakiegoś

czasu był młodym szczupłym mężczyzną o subtelności Francuza,

316

i nie przypominał sobie, by zjadł kiedykolwiek tyle, co tamtego po-

południa. Przy pierwszych czterech porcjach Isidro pochwalił ape-

tyt chłopaka, uznając to za objaw dobrego zdrowia i uwolnienia od

zmartwień, ale kiedy sam poczuł się już pełny, a Santiago zamówił

jeszcze grillowane krewetki posypane gruboziarnistą solą, smażone

pieczarki z czosnkiem i tortillę ziemniaczaną, pośród innych dań,

a do tego sporo zimnego piwa, przyjaciel zaczął się martwić.

- Być może masz pasożyta we wnętrznościach i chociaż tak

dużo jesz, nigdy się nie nasycasz.

- Jeśli niebo się wreszcie oczyści, przejdzie mi głód. Albo niech

w końcu spadnie deszcz i już się to wszystko stanie!

- A co wspólnego ma żołądek z pogodą? - zdziwił się Isidro. -

Czy to czasem nie miłość pożera ci wszystko, co wpada do środka?

- Miłość także, i owszem. - uśmiechnął się Santiago.

Nadal jadł, aż błyskawica rozbiła przygnębienie nieba. W tym

samym momencie poczuł się syty.

- Chodźmy - odezwał się do przyjaciela.

Zapłacił i wyszli na ulicę. Jednak po błyskawicy świat wyglą-

dał wciąż tak samo. Chmury zaciskały uda, by nawet jedna kropla

deszczu nie spadła na miasto, pozostawiając je znowu w niepo-

koju oczekiwania.

I tak trwało nadal. Gdy Isidro odsypiał już sjestę na swojej kana-

pie ukołysany filmami dokumentalnymi, Santiago przygotowywał

bułeczki z ciasta francuskiego posypane cynamonem. O piątej po

południu Ursula Perla Montoya otworzyła okiennice. Świeży po-

ranny powiew teraz stał się buchającą upałem i powodującą senność

sauną. Omdlałe z gorąca jaskółki szukały schronienia w szczelinach

dachów, a gołębie rzucały się jak strzała w głębinę fontann.

Tej niedzieli letargu i samobójstw Santiago Laguna po raz pierw-

szy dotknął skóry kobiety, której szukał przez pięć lat. Zdarzyło

się to, kiedy zaniósł jej bułeczki. Przyjęła go w swoim mieszkaniu.

Niedawno wyszła spod prysznica, owinięta w szlafrok osłaniający

kolana i z turbanem z ręcznika na głowie. Po mieszkaniu snuły

się jeszcze zapachy snu i skupienia nad literackimi wyzwaniami.

Na początku było to tylko muśnięcie, kiedy Ursula odebrała talerz

z wypiekami. Ale on zmienił ten gest w dotyk, w smakowanie ciała,

i na tym się zatrzymał, gdy tymczasem przebijał go cierń umiera-

nia i zmartwychwstania jednocześnie.

317

- Upadną mi na podłogę - odezwała się, posyłając mu uśmiech.

Uwolnił ją i zacienionym korytarzem szedł za nią aż do kuchni.

- To cynamonowe bułeczki, o których ci mówiłem wczoraj. Na-

uczyła mnie je piec babcia.

W oczach Ursuli wciąż błyszczały fragmenty powieści, a jej spoj-

rzenie rzucało fioletowe błyski. Położyła bułeczki na stole. Jeśli

spróbuje jeszcze czegokolwiek z wypieków swego sąsiada, zapro-

wadzi ją to do grobu. Na śniadanie zjadła kolejny kawałek ciasta

i teraz nadal czuła w ustach smak Santiaga.

- Chcesz kawy lub coli?

- Nie, dziękuję.

- Może opowiesz mi jakąś historię albo coś więcej o sobie,

o twojej rodzinie...

- Opowiem ci, co tylko zechcesz, chociaż potem możesz ściąć

mi głowę.

- Pójdę się przebrać. Brakiem szacunku byłoby skazać cię na

śmierć w szlafroku.

- Jesteś piękna taka jak teraz, z tym ręcznikiem na głowie.

Żar synkopy usidlił ich zmysły. Ręcznik zaczął ciążyć Ursuli,

potem szlafrok, ramiona, kolana. Chciała zaprowadzić mężczyznę

do salonu, by tam poczekał, aż ona założy ubranie. Ale Santiago

poprosił, by pokazała mu miejsce, gdzie pracuje.

- Już je znasz.

- Widzieć to nie to samo, co być.

Gabinet był mniejszy, niż wydawał się przez okno. Dwa kwiet-

niki ze złowieszczymi smoczymi dracenami strzegły kątów, któ-

rych Santiago nie zdołał zobaczyć ze swego mieszkania. Kiedy

tylko wszedł, rośliny zaczęły obrastać nowymi gałązkami. W po-

koju nie było wiele mebli: stół, krzesło, sofa i regał, gdzie na pół-

kach tłoczyły się, prócz książek, także pergaminy.

- Czy mogę rzucić na nie okiem?

Ursula wybrała jeden i rozwinęła z takim namaszczeniem, jakby

dotykała własnego dzieciństwa.

- To wiersze mojej babci. Zawsze pisała na pergaminie, ptasim

piórem, które po niej odziedziczyłam. Mawiała, że na przekór czasom

ma duszę antyczną i tylko takie narzędzie może ją inspirować.

Wydłużona i spiczasta kaligrafia biegła przez arkusz pergaminu,

rozsypując nostalgię podobną do śmierci.

- W jakim języku są napisane?

- W perskim. Babcia urodziła się w Iranie, w Sziraz, mieście

poetów. Wychowała mnie.

- Żyje jeszcze?

- Ależ nie, moi rodzice także. Spędzali dni w podróżach, byli

aktorami, i zginęli jakiś czas temu w katastrofie lotniczej.

- Ja też jestem sierotą.

Ursula pogładziła go po twarzy. Pergamin zwinął się w tym

samym czasie, kiedy serce Santiaga pogrążyło się w drżącym za-

pomnieniu.

- Czy mogę spytać, co się wydarzyło?

- Obiecałem ci opowiedzieć, co tylko zechcesz. Moja matka rzu-

ciła się przez okno, kiedy byłem niemowlęciem. Nieszczęśliwa mi-

łość. To ryzyko urodzenia się w rodzinie przeklętej. Ojciec zmarł

na chorobę nerek parę lat temu.

- Przykro mi, jesteś jeszcze taki młody.

- Mam dwadzieścia jeden lat - spojrzał na nią z lekką zarozu-

miałością Francuza.

Ursula rozwinęła pergamin, by ukryć zmieszanie.

- Znasz perski?

- Babcia mnie nauczyła.

- Przetłumaczyłabyś mi ten wiersz?

- Oczywiście. A także ten, który opowiada historię dżina, który

nigdy nie zlitował się nad oczami młodzieńca.

Ursula zaczęła recytować wersy w perskim, oddając się niedo-

rzeczności poezji. Każdy heksametr, mimo że nieodgadniony dla

Santiaga, pobudzał jego zmysły, pogrążając go we wzburzonym

gorącu popołudnia i w radości egzystencji. Kiedy skończyła, po-

zwoliła, by pergamin się zwinął, i zaczęła od początku recytować

poemat, lecz tym razem w kastylijskim i z pamięci, gdy tymcza-

sem jej palce bawiły się włosami Santiaga, wplątując się w nie

i wyplątując. Nie doczekał końca. Pocałował ją w usta, profanując

antyczne wersy. Blizna na nadgarstku otworzyła mu się w plamę

o kształcie irysa, a zapach kwiatu rozlał się po pomieszczeniu.

Pergamin spadł na podłogę, a ręcznik zsunął się z wilgotnych

włosów. Zagubili się w bezsenności popołudnia. Santiago kon-

templował sztylet dekoltu i pozwolił, by jego usta zsunęły się z rę-

kojeści na ostrze, rozwiązując pasek szlafroka i atakując brzuch

Ursuli aż po krańce wszechświata. Rynny okrążające patio osza-

lały od przybytku i odprowadzania wody, która zakłócała sjestę

sąsiadów, złuszczając z fasad plamki pleśni. Każdy mebel w po-

mieszczeniu stał się częścią ich jaźni. Ursula rozebrała go, a on

uniósł ją, łapiąc w talii, i posadził na stole. Popłynął na skrzyd-

łach powieści, rozlewając w uścisku zawartość kałamarza. Kreślił

jej piersi fioletową lawą, pisał wiersze, rysował na skórze gołębie

aż do zapomnienia liter alfabetu i wszystkich gatunków fauny, aż

do zatracenia własnego imienia i snów. Kochali się w cyrkowych

ewolucjach na krześle, oparci o regał z pergaminami, co szeleś-

ciły magią baśniowych wieków jak pustynny piasek.

Zaspokojeni padli na sofę, miażdżąc wachlarz z pawich piór.

Ursula pozostawała pod władzą tej nadzwyczajnej mocy, z którą

przyszedł na świat Santiago Laguna. Nasycona - nie nasyciwszy

się smakiem ciasta kochanka - krzyczała, że inspiracja jest tylko

zabawą... Tymczasem nowe kiełki dracen zaczęły rosnąć w namo-

rzyny niezwykłej bujności, a patio rozpływało się w szarej zapo-

wiedzi zmierzchu, który bez wątpienia przeobrazi w diamenty...

Wieczorem niebo nad Madrytem nadal było ciężkie i groziło nie-

uchronną burzą. Santiago pożegnał się z Ursulą, całując ją w ramię.

- Muszę iść, o dziesiątej mam występ w cafe.

Po miłosnym starciu zalała ich fala czułości. Badali swoje ciała

łaskotkami i śmiechem, spoglądając sobie w oczy bez słowa, paląc,

wdychając głęboko wieczność jak czujne psy.

- Przyjdź do mnie, kiedy skończysz, będę czekała.

Kiedy ruszył w kierunku kafeterii, blok chmur powstrzymał

ulewę, a księżyc rysował się jak widmowa plama. Mimo że San-

tiago wziął prysznic i założył czyste ubranie, nadal pachniał Ursulą,

dlatego nie zauważył, że pomiędzy samochodami i semaforami, la-

tarniami i domami z innych wieków błądzi ślad deszczu. Pierwsze

krople spadły, gdy dotarł do lokalu. Dopiero wtedy przypomniał so-

bie to nienasycone przeczucie, które dręczyło go w sennym koszma-

rze. Ogarnął go lęk przed dzwonieniem deszczu, monotonią wody,

błyskawicami oświetlającymi ulewę i ogłuszającymi grzmotami.

Teraz, nocą, niedzielna publiczność kafeterii była nieco starsza

niż zazwyczaj, zamawiała drogie koktajle i dobre markowe wina

z obcymi etykietami. Niemal wszystkie stoliki były zajęte, sączyła

się muzyka Nacha Pop*, światła były przygaszone. Płomienie świe-

czek w maleńkich lampionach falowały odbite w szkle, pracowite

wentylatory pod sufitem kroiły upał, jakby to była żelatyna.

- Późno się zjawiasz - barmanka podała mu whisky, którą

zwykle pił przed występem. - Dziś jest szef i nie pójdę z tobą do

piwnicy, co tak bardzo lubisz. Ale nie poszłabym tam z tobą, na-

wet gdyby go nie było. Nie chciało ci się zobaczyć ze mną przez

cały dzień, a wczoraj byłeś nieznośny.

- Teraz jestem z kimś, kto jest dla mnie bardzo ważny - wy-

chylił alkohol dwoma łykami.

- Wszyscy mężczyźni to fiuty - rzuciła rozgoryczona, ciskając

ściereczkę na blat - a im lepsze, tym gorzej dla nas.

Światła sceny mrugały zachęcająco, i Santiago wszedł na po-

dest. Muzyka ucichła. Właściciel cafe przedstawił go jako kogoś,

kto mimo iż pochodzi z kraju lasów i chłodnych gór, wspaniale

opowiada historie o morzu. Po tym wstępie zostawił go samego

i zagrzmiały oklaski. Blade światło skupiło się na szczupłej po-

staci młodego mężczyzny.

- Opowiadano, że w pewnej krainie wiele lat temu po północ-

nych morzach pływał statek widmo, napełniając trwogą serca

prostych marynarzy i kapitanów. Zimna i gęsta jak włosy mar-

twych mgła pokrywała wówczas niebo i morze i niczego nie można

było wyraźnie zobaczyć. Nie wiedziano nawet, czy jest dzień, czy

noc... - nagle musiał przerwać opowieść.

Niebo nad Madrytem runęło jak w jego śnie, deszcz z ulgą za-

dudnił o szyby kawiarni, o dymiący od upału asfalt ulic. Widzo-

wie przez chwilę podziwiali siłę burzy.

- Niewielu ośmielało się pływać po tych wodach - ciągnął San-

tiago - ale ci, którzy tego dokonali i pozostali przy życiu - huknął

grzmot - opowiadali, że spośród mgły nagle wyłaniał się ogromny

galeon z armatami podtrzymywanymi przez syreny. Wszyscy wie-

dzieli, co teraz nastąpi, i zakrywali sobie uszy, by uniknąć potwor-

nego zagrożenia: to czerwony dzwon zwisający z głównego masz-

tu, rozpalony jak pochodnia... - załamał mu się głos. Na wysokim

* Nacha Pop - hiszpański zespół muzyczny popularny w latach osiemdzie-

siątych.

321

krześle przy barze siedziała kobieta, jej włosy okrywała biała chust-

ka. Nie zauważył, jak weszła, i przysiągłby, że kiedy on się zjawił,

jej jeszcze nie było. Spróbował się opanować, nieważne skąd przy-

szła, on teraz stoi na scenie, a wszyscy mu się przyglądają.

Strumień grzmotów i świetlistych zygzaków oświetlił niebo,

szyby kafeterii zadrżały.

- Dzwon okrętu widma wypowiadał imię jednego z maryna-

rzy obecnych na statku. Kapitan musiał oddać nieszczęśnika zło-

wrogiej zjawie, mimo że ten płakał i błagał, ponieważ przeklęty

okręt, kiedy już wypełnił ładownie podobnymi nieszczęśliwcami,

obejmował kurs do piekła. Pewnego dnia... albo nocy... zjawił się

chłopak, nosił buty z podkowami na podeszwach, jak nie przy-

mierzając osioł... - przerwał znów, czując, jak w gardle rośnie mu

rozłożysty krzew wiciokrzewu.

Szmer widowni wypełnił lokal.

- Na języku... miał wytatuowaną... listę sławnych czynów...

Zapewnił marynarzy, że uwolni ich od zagrożenia... od statku

widma... w zamian za trzy baryłki... złota. Koniec z oddawaniem

się... pod władzę czerwonego dzwonu - Santiago zsiniał. - Tak

też uczynił. Oddał się we władanie dzwonu, ale... przeobraził się

w galeon... widmo...

Nie mógł kontynuować. Gęsta cisza rozeszła się po stolikach,

a wtedy kobieta siedząca przy barze odwróciła się, spojrzała na

Santiaga oczami takimi jak te, które zasnuł grób łez. Zawładnęła

nim przeszłość. Aromat gotowanych warzyw przesycił słodką wo-

nią powietrze, a kobieta podniosła się, z odsłoniętymi włosami po-

deszła do sceny i odezwała się:

- Szyja chłopca rozciągnęła się, aż osiągnęła wysokość głów-

nego masztu, a na nim zawisł dzwon, brzęczący jak owczy dzwo-

neczek. Mgła się rozproszyła, lecz chłopiec-okręt odpłynął. Pojawi

się dopiero, gdy upłynie sto lat. W sztormowe noce, kiedy sygnał

z masztu zabrzmi jak kopyta osła dudniące po ziemi, marynarze

zadrżą na dźwięk złowrogiego tonu, który im skradnie duszę.

Wybuchły oklaski, jakby to, co się zdarzyło, było elementem przed-

stawienia, ale Santiago stał bez ruchu w sztucznym blasku migocą-

cych plamek światła, sparaliżowany grymasem lęku i rozkoszy.

ROZDZIAŁ 23

- Nie płacz.

Burza się skończyła. Chmury uwolniły niebo, pozwalając zo-

baczyć szkielety konstelacji. Miasto pachniało deszczem bardziej

niż kiedykolwiek. Kamienne obramowania drzew były zalane, da-

chówki kapały czkawką wilgotnego szlochu, na asfalcie wiły się

strumienie jak łzy spływające po twarzy Santiaga.

- Obejmij mnie.

W kałużach na ulicy las Huertas błądziło światło latarni.

Olvido przycisnęła wnuka do piersi. Czerwony Dom zakiełko-

wał w brzuchu młodego mężczyzny i rósł, aż zadusił go w selwie

wspomnień. Nagle przeniósł się do przestronnej radosnej kuchni,

poczuł woń przesyconą dymem znad potraw i słodyczą, zobaczył

pocałunki na dyniach z przeszłości, sutki lepkie od konfitur i mas,

garście mąki ciskane dla zabawy. Powrócił czas, gdy malował,

gdy tworzył wiersze w zaciszu wiciokrzewów zalanych słońcem,

powrócił czas lektury świętego Jana od Krzyża, różanej trucizny,

by mogli cieszyć się sobą, igraszek w porcelanowej wannie i nocy

w blasku kominka, i baśni.

- Wybacz mi.

Uścisk stał się jeszcze mocniejszy, ale Santiago znajdował się

teraz w ociekającym deszczem lesie, patrzył na zdradę owiec, miał

na sobie wilgotne ubranie i przeszywał go chłód. Na nowo odkry-

wał, co się wydarzyło w sypialni o woni dębu, wróciły ogień, płacz,

popiół, a jego gardło rozrywała skarga jak krzyk świerszczy.

- Nie powinnam była odejść w taki sposób - spojrzała mu

w oczy.

Nieliczne samochody sunące ulicą pozostawiały słupy spalin

i błota. Santiago oparł plecy o fasadę budynku, wdzięczny wilgotnej

323

bryzie, że pomogła mu złapać oddech. W dusznym wnętrzu cafe

przesyconym zapachem kawy brakowało mu powietrza.

- Dlaczego mnie opuściłaś?

- Po tym co się wydarzyło, uznałam, że ojciec Rafael wychowa

cię lepiej niż ja. Pokochał cię jak syna. Wymogłam obietnicę, że

zamieszkasz przy kościele, że nie zostaniesz sam w Czerwonym

Domu, na łasce młodego prawnika lub kogokolwiek innego.

- Ojciec Rafael wiedział, że żyjesz?

- Tamtego dnia, o świcie, kiedy spałeś jak dziecko, zaprószyłam

ogień w stajni, po czym wymknęłam się do kościoła. Obudziłam

księdza i wyznałam mu wszystko pod tajemnicą spowiedzi. Mój

plan wydał mu się szaleństwem. Nalegał, żebym to rozważyła,

„Znajdziemy inny sposób", błagał, ale ja byłam pogrążona w roz-

paczy i gotowa, by cię od tego uwolnić. „Stajnia już płonie, ojcze -

oświadczyłam - za późno, żeby się cofnąć. Obiecaj, że dotrzymasz

słowa. Trzeba go ratować" - płomienie rozpaliły smutne spojrze-

nie. - Jednak ksiądz martwił się swoją chorobą, tym, że wkrótce

umrze, i zostaniesz sam. Przewidziałam także i to. Dałam mu

adres twojego ojca w Paryżu, żeby nawiązał z nim kontakt, kiedy

uzna, że jest bliski śmierci. Napisałam list do Pierre'a, prosząc, by

cię przyjął, i zapewniając, że mu wybaczam.

- Co mu wybaczyłaś? Dlaczego? Czy mój ojciec skrzywdził cie-

bie lub mamę?

Zmarszczka na czole Olvido pogrążyła się w otchłani powsta-

łej pomiędzy brwiami.

- Nie mogłam dalej tak trwać, sprawy przyjmowały zły obrót.

Musiałam cię od siebie uwolnić. Gorące pragnienie, by cię chronić,

miało się skończyć zniszczeniem ci życia.

- Moja mama zabiła się, ponieważ jej przeklęta krew spowodo-

wała, że ojciec jej nie kochał.

Ołvido poczuła na nowo falę cierpienia, które zabarwiło jej

włosy bielą i wyżłobiło oczy strumykami płaczu.

- Ponieważ kochał mnie, mój Santiago, a Margarita odkryła

jego uczucie i to ją zabiło.

Ruszył ulicą Prado, Olvido szła za nim. Zatrzymał się po kilku

krokach, przytulił się do zabytkowej różowawej fasady i wsunął

palce we włosy.

- A ty czułaś coś do niego?

324

- Ależ nie. Zawsze kochałam tylko twojego dziadka. Młodość

Pierre'a przypominała mi Estebana, ale nic poza tym, nigdy nie

dałam mu najmniejszej nadziei. Musiałam potem nauczyć się żyć

z piętnem winy za śmierć twojej matki. Ulgę przynosiło mi jedy-

nie pocieszanie się tobą, wychowywanie cię z niezłomnym posta-

nowieniem, że pokonam wszystko, co mogłoby nas rozdzielić, co

mogłoby cię zranić.

- Dlaczego wróciłaś? - płakał cicho i rozdzierająco.

- Nie mogłam znieść myśli, że czujesz się winny z powodu mo-

jej śmierci. Skazałam cię na to samo cierpienie, którego doznałam

po stracie Margarity.

- Zwlekałaś pięć lat, żeby wyznać mi prawdę!

- Kiedy się uspokoiłam i przyszedł czas na chwilę refleksji, nie

wiedziałam, jak się cofnąć. Rozmawiałam przez telefon z ojcem

Rafaelem, pisywaliśmy do siebie, a on zapewniał, że miewasz się

dobrze, jesteś nieco smutny, ale kontynuujesz naukę i niczego ci

nie brakuje. Odziedziczyłeś sporo pieniędzy. Zastanawiałam się

przez te wszystkie lata, do dziś dręczy mnie ta niepewność, co

sprawiłoby ci większy ból: wiadomość, że żyję, kiedy już przy-

wykłeś do mojej śmierci, czy zezwolenie, by owładnęło tobą po-

czucie winy. Kiedy umarł ojciec Rafael, spytałam nowego księdza,

czy wyjechałeś do Francji, a on odpowiedział, że odbywasz służbę

wojskową. Wtedy zgubiłam twój ślad, myślałam, że oszaleję...

- Jak mnie znalazłaś?

- Te nowoczesne miejskie wynalazki... Znajoma z restauracji,

w której pracuję jako kucharka, poradziła mi zwrócić się do pry-

watnego detektywa, i tak zrobiłam. Kiedy przekazał mi, że prze-

bywasz w Madrycie, tak blisko mnie, a do tego zostałeś bajarzem,

pomyślałam, że nie mogło być inaczej - spojrzała na niego z za-

chwytem. - Jesteś taki piękny, i taki dorosły!

- Dlaczego postanowiłaś się ujawnić? - zapalił papierosa.

- Santiago, wracam do miasteczka, do Czerwonego Domu. Mu-

szę pójść na cmentarz, dotknąć ziemi na grobie twojego dziadka,

potrzymać ją w dłoni, pogłaskać. Chcę odetchnąć jeszcze raz za-

pachem gór, sosen, odwiedzić dąbrowę i zobaczyć, jak się złocą

jesienne buki. Chcę usłyszeć miłosne ryki jeleni, wciągnąć w płuca

woń prochu z myśliwskiej strzelby. Tęsknię za naszą kuchnią, świe-

żością ogrodu, widokiem kwitnących hortensji i wilców, główkami

stokrotek i zielenią wiciokrzewów, muszę znów to wszystko po-

czuć, jeszcze raz... Ale najbardziej potrzebowałam cię objąć, spoj-

rzeć ci w oczy, błagać o wybaczenie... I odejść pewna, że jesteś

szczęśliwy i nie czujesz się winny. Miłość czasami obiera zły kie-

runek, kiedy kocha się zbyt mocno, ale nie przestaje być miłością,

która zawsze może powrócić na właściwą drogę. Tak bardzo cię

kocham - pogłaskała go po twarzy. - Jesteś moim dzieckiem, moim

jedynym wnukiem, a ja jestem twoją babcią - wzięła głęboki od-

dech, zdawała się płonąć. - Będę na ciebie czekała w Czerwonym

Domu. Jeśli zechcesz mnie zobaczyć, przyjedź.

- Cóż możemy na to poradzić - Santiago wypuścił długie pasmo

dymu z papierosa. - Koniec końców wszyscy jesteśmy przeklęci.

Uśmiechnęła się ze smutkiem.

- Czy były chwile, kiedy mnie nienawidziłeś? Całym sobą?

- Odkąd się urodziłem, potrafiłem cię jedynie kochać - dym

z papierosa rozpłynął się w ciemności.

- Jesteś najwspanialszym z rodziny Laguna, jedynym mężczyzną

i jedynym, jakiego zaakceptowali, a nawet pokochali inni. Dzięki

tobie ludzie zaczęli się do mnie uśmiechać po niedzielnej mszy,

zapraszać na podwieczorki, dzięki tobie mogłam pokazać własny

świat, pochwalić się swoimi przepisami i nawet chwilami czułam

się rozumiana. Jesteś wyjątkowy, bo nie zasmakowałeś niechęci

do nikogo z naszej rodziny, nigdy nie chciałeś zemsty. Przez lata

z dala od Czerwonego Domu pojęłam, że naszym prawdziwym

przekleństwem jest nienawiść, o której nie chcemy zapomnieć. Od-

daliśmy się pod władzę zemsty. Twoja prababcia miała rację, jesteś

wybrańcem. Wraz ze mną umrą zło i klątwa rodziny Laguna.

Santiago zdeptał niedopałek, dreszcz przeczuwanej straty szarpnął

jego sercem, jakby trafił do jednego ze swych sennych koszmarów.

- Jesteś chora?

- Przejdźmy się trochę - ujęła go pod ramię. - Uwielbiam spa-

cerować ulicą Prado nocą, w górę, potem w dół, zwłaszcza w nie-

dziele. Latarnie dają takie łagodne światło, chodniki umyte przez

polewaczki lśnią świeżością, a drzewa wydają się znacznie więk-

sze niż w świetle dnia. I prawie nie ma samochodów. Człowiek

czuje się inaczej, jakby jego smutek zniknął, umknął za te wysokie

budynki. Wtedy odnoszę wrażenie, że to wielkie miasto do mnie

mówi, tak jak kiedyś góry, i to jedyny moment, by je usłyszeć.

- Babciu, ty umierasz, dlatego chcesz wrócić do Czerwonego

Domu, dlatego postanowiłaś mnie odszukać - usta objął mu pło-

mień przeczucia.

- Nie wspominaj o śmierci teraz, kiedy zaczęłam żyć na nowo -

przytuliła się do niego. - Wracam do świata żywych.

Spacerowali od fontanny Neptuna aż do placu Cibeles, potem

ruszyli w kierunku maleńkiej stacji Atocha, i znów wrócili do Nep-

tuna. Olvido opowiadała o latach spędzonych w Madrycie, gdzie

pracowała jako kucharka w różnych lokalach. Zamieszkiwała w pen-

sjonacie na Echegaray, który w najbliższych dniach zamierzała opuś-

cić i powrócić do Czerwonego Domu. Młody mężczyzna pominął

w swojej relacji samobójczy epizod z udziałem cudownego palca

świętej Pantolominy, a kiedy babcia spytała o bliznę, przypisał winę

przykremu zdarzeniu podczas służby wojskowej, gdy czyścił bagnet.

Nie chciał jej ranić, tak bardzo cieszyli się sobą nawzajem! Santiago

mówił teraz o tym, jak po raz pierwszy w Walencji zobaczył morze.

Zapewniał, że wtedy, na widok bezkresu wody zarysowanego linią

kaligrafii na horyzoncie, tak gwałtownie atakującego plażę, myślał

jedynie o niej. Zaproponował, by wspólnie odbyli podróż nad mo-

rze, przed powrotem Olvido do Czerwonego Domu. Ale jedynym

morzem, które teraz pragnęła zobaczyć Ołvido, było to z obrazu

w sypialni, od czasów jej dzieciństwa pulsujące w baśniach Manu-

eli Laguny. Santiago wspomniał też o stróżu, o meczach Atletico,

kiedy dopingował graczy pomiędzy jednym a drugim kawałkiem

tortilli, o spacerach wzdłuż rabat dalii ogrodu botanicznego, które

nawadniał swoimi baśniami. Nagle ze zdziwieniem pojął, że mówi

o Ursuli, opisuje kaskady kasztanowych włosów i oczy perskiej

poetki. Młoda kobieta chwyta ptasie pióro, którym tworzy powieści

o orientalnych miłościach, czyta pergaminy zmarłej babci, recytuje

kastylijskie poematy. Potem, wsparta w oknie, w świetle księżyca

słucha opowiadanej baśni, nuci kołysanki równie niezrozumiałe jak

magiczne formuły, wachluje się pawimi piórami.

Była blisko trzecia nad ranem, kiedy Santiago odprowadził Ol-

vido do pensjonatu na Echegaray i wrócił do domu. Wyjął z sekret-

nej kieszonki wojskowego worka kolekcję obrazków i przycisnął

je do piersi. Modlił się, łzy zmieniały grymas męki w coraz śmiel-

szy uśmiech. Schował swój skarb, prócz wizerunku świętej Pan-

tolominy, który wsunął do kieszonki koszuli. Wychylił się przez

327

okno sypialni: Ursula pracowała, owinięta w turecki szlafrok. Tak

zobaczył ją po raz pierwszy.

- Przyjmujesz jeszcze wizyty? - zapytał.

- Nie sądziłam, że aż tak się spóźnisz, teraz jestem zajęta -

umieściła papieros w długim ustniku i wciągnęła głęboko haust

dymu.

- Nadal nie zdradziłem, gdzie cię spotkałem, zanim przekro-

czyłem próg tego mieszkania.

- Pewnie w jakimś czasopiśmie lub dodatku literackim, a może

przeczytałeś notę w mojej książce, nic interesującego - wciągnęła

kolejny obłok, jakby zamiast papierosa chciała wypalić mężczyznę

wzrokiem.

- Ależ nie, chcę ci o tym opowiedzieć. Już wiesz, że jeśli ci się

nie spodobają moje słowa, jestem gotów na egzekucję.

- Mam nadzieję, że nie ryzykujesz życia na próżno - podniosła

się, by otworzyć mu drzwi.

Kiedy stanęli obok siebie w korytarzu, mogli się jedynie poca-

łować. Zaprowadziła go do sypialni, której ściany były obwieszone

fotografiami pustyni, tysiącletnich ruin i słonych równin, a na ko-

modzie stał intrygujący czarno-biały portret kobiety w sznurze

pereł. Nadzy padli na łóżko, w zamęcie pieszczot, które prowoko-

wały piaskowe burze i upadające kolumny pałaców królów. Wtedy

szepnął jej do ucha, że widział ją w swoich snach i odtąd nie prze-

stawał jej szukać, lecz Ursula miotała się w niepewności, czy to

prawda, czy tylko podstępna sztuczka, by jeszcze bardziej rozpalić

pożądanie, które ich zawiedzie do śmiertelnej rozkoszy.

Kiedy się zaspokoili, ona podniosła się, by sięgnąć po papie-

rosa, i wtedy dostrzegła wśród ubrań rozrzuconych na podłodze

obrazek, który wysunął się z kieszeni.

- Kto to jest? - spytała.

Santiago przytulił Ursulę i po raz pierwszy opisał małe kastylij-

skie miasteczko zagubione wśród chłodnych gór, jesienią wydzie-

lające woń grzybów. Opowiedział o jeleniach łamiących z miłości

poroża, o głębokich błękitnych śniegach, które lukrują szczyty gór,

o kolorowych kwitnących wiosnach, o lecie z koncertami cykad.

Opowiedział o Czerwonym Domu i o jedynej żyjącej kobiecie z ro-

dziny Laguna, o swojej babci Ołvido.

ROZDZIAŁ 24

Czerwony Dom pozostawał we władzy duchów.

Leśny trakt pokryto asfaltem, i sosnowy las wydawał się prze-

cięty zwęgloną blizną. Tablica powitalna straciła splendor złoco-

nych liter, które rozświetlały czasy lupanaru i okres panowania

Manueli Laguny. Przez pręty bramy ranił oczy obraz zdziczałego

i uschniętego ogrodu. Bezduszny wiatr poskręcał gałęzie i jałowe

chaszcze, malując je pożółkłą barwą. Wiciokrzewy zmieniły się

we wspomnienie, kasztanowiec, pod którym siadywał ojciec Impe-

rio, w rumowisko kości, ogródek warzywny, szturmowany przez

chrząszcze i uskrzydlone mrówki, w cmentarzysko zwiędłych

warzyw. Każda hortensja, każdy dzbanuszek wilca zawodził na

wietrze pieśń rozpaczy. Barbarzyńskie poczynania czasu przeżyły

tylko stokrotki wśród kamieni, wystawiając główki jak maleńkie

peryskopy ponad niekończące się języki suchych liści, a w sa-

mym środku ogrodu różanego niepodzielnie władał krzew euka-

liptusa. Powietrze rozrzedzało ślady przeszłości, zagęszczając je

w przezroczystą melancholię. W samym centrum tego wszystkiego

tkwiło połamane ogrodzenie i stajnia jak pasmo popiołu cierpiące

w akcie skruchy.

Jednak to wewnątrz domu trwała nieprzerwana walka. Woń

dębu wymknęła się z sypialni Clary Laguny, zajmując całe piętro

i pełznąc w dół schodami aż do przedsionka, aby opanować także

parter domu. Ale ten znajdował się pod wszechwładzą krwi ko-

gutów i pachnących miętą róż, których gałązki rozciągały się od

różanego labiryntu aż do pokoju Manueli Laguny. Wspinały się

po ścianie i przez wybite okno prześlizgiwały się aż do salonu.

Duchowa wojna o władzę nad domem była straszliwa, dęby prze-

ciw kogutom i różom ścierały się w przedsionku, na polu bitwy,

329

gdzie roje pszczół jak pomruki armatnich wystrzałów nacierały

na żywych.

- Każdy na swoje miejsce - poleciła Ołvido Laguna, rozdając

klapsy, gdy tylko weszła do domu. - Teraz ja tu rządzę i chcę

umrzeć w spokoju.

Santiago, który postanowił towarzyszyć jej w podróży i zostać

przez tydzień w miasteczku, by pomóc przywróconej do życia

babci, poczuł, że ta wojna wręcz go obezwładnia.

Ołvido urządziła się w swoim dawnym pokoju. Wszystko po-

zostało na swoim miejscu: łóżko ze srebrnego metalu, biurko pa-

miętające młodzieńcze lekcje, obraz z morskim pejzażem, fotel

ze starymi sprężynami, zamurowane okno... Santiago zajął po-

mieszczenie, gdzie sypiał od dziecka, to samo, w którym miesz-

kał niegdyś Pierre Lesac.

Przez pierwsze dni zajęli się sprzątaniem wnętrz. Ściereczkami

i strumieniami ługu oraz detergentu skłonili duchy do ustąpienia.

Dęby wycofały się do sypialni Clary Laguny, koguty i róże do po-

koju Manueli, tuż obok kuchni. Naprawili okno i przycięli różane

krzewy w ogrodzie, nakazując im odwrót w granice ich królestwa.

Ale wykorzystując chwile odpoczynku żywych, duchy kontynuo-

wały starcia w kolejne noce. Atakowały uderzeniami róż, krusząc

szyby w oknach, wirowały tumulty podwiązek, które spadały ze

schodów, a inne zjawy próbowały się wedrzeć na ich terytorium,

atakując gardłami kogutów.

- Jak mam wam wytłumaczyć, że w tym domu każdy ma swoje

miejsce, i to ja o nim decyduję? - groziła szeptem Olvido, by nie

obudzić wnuka. - Spapraliście mi życie, ale teraz nie zniszczycie

mi chwili śmierci.

Krok za krokiem walka została zredukowana do maleńkich

pachnących korowodów, które pojawiały się, kiedy Ołvido wycho-

dziła do ogrodu, by porządkować warzywne grządki, poddając je

procesowi zmartwychwstania podobnego do własnego.

Kiedy czarne staruszki wachlujące się na krzesełkach dostrze-

gły, jak Ołvido przechodzi pod ramię z wnukiem, i poznały mimo

siwych włosów i zmarszczek najpiękniejszą kobietę świata, na-

tychmiast uciekły do domów, żegnając się jedne na widok cudu,

inne widząc samiuteńkiego Belzebuba spokojnie spacerującego

w centrum miasteczka.

330

Jej wejście do sklepu, który nowoczesne czasy przeobraziły

w miejscowy supermarket, spowodowało takie wzburzenie, że

sparaliżowało nawet zapadający wczesnosierpniowy zmierzch,

znieruchomiały w poświacie purpurowego osłupienia. W dziale

warzywnym tradycyjnie sprzedawano bakłażany i dynie Olvido

Laguny, więc także ci, którzy byli blisko warzyw, odsunęli się na-

tychmiast, gdy tylko ją poznali, jak gdyby rośliny także przybrały

postać duchów.

- Proszę się nie obawiać - odezwała się z uśmiechem Ołvido. -

Uznaliście pewnie, że zmartwychwstałam przed czasem.

Podczas kolejnych dni na placu, w zaułkach ulic, salonach

i kuchniach rodziły się i potężniały kolejne plotki. Komentarza nie

odmówił sobie także nowy ksiądz, młody elegant z włosami uło-

żonymi żelem, który na poświęconej ziemi czuł się zobowiązany

poruszyć tę sprawę podczas niedzielnej mszy, na której pojawiła

się Olvido z wnukiem.

- Drodzy bracia, my, którzy dziś spotykamy się w tej świątyni,

jesteśmy i zawsze byliśmy absolutnie żywi, wszystko pozostałe

jest wymysłami śmiertelnych - zakaszlał ptasim głosem.

Santiago poruszył się niespokojnie w ostatniej ławce, dręczony

wspomnieniami ojca Rafaela, magicznego podium i palca świętej

Pantolominy.

Od tej niedzieli tworzono i podawano sobie z ust do ust mnóstwo

historii próbujących wyjaśnić, gdzie przebywała Ołvido w ostat-

nich latach i dlaczego kazała się uznać za zmarłą. Ona nie tru-

dziła się zaprzeczaniem, przeciwnie, zachęcała ludzi do pytań,

rozbawiona każdą z kolejnych teorii. Mówiono, że atak amne-

zji, z powodu wrażenia wywołanego ogniem, popchnął ją w góry,

i tam przeżyła, żywiąc się korzonkami i drobnymi zwierzątkami

w świetle księżyca, aż osiwiała, a rozum i pamięć wróciły jej tego

wieczoru, gdy usiłowały pożreć ją wilki. Żeńska część miasteczka

preferowała wersję, według której Olvido upozorowała własną

śmierć, żeby uciec z miasteczka i wyruszyć w podróż po świecie

jako ukochana hiszpańskiego granda rezydującego w Logrońo, bo-

gatego i jeszcze niezbyt starego, ale za to z obsesją otaczania się

potomkiniami sławnych prostytutek.

Syn prawnika, który zajmował się administrowaniem mająt-

kiem rodziny Laguna i niegdyś polecił uznać Olvido za zmarłą,

331

teraz wezwał ją do swojej kancelarii, by zalegalizowała powrót

do świata żywych.

- Proszę się nie kłopotać - zapewniła go. - Nie warto. Jak tylko

otrzyma pan nowe dokumenty, i tak będą nieaktualne. Niech pan

zostawi sprawy ich własnemu biegowi, wkrótce same się ułożą.

Ołvido Laguna nie przejęła się również subtelnościami zwią-

zanymi z przywracaniem do ładu ogrodu warzywnego. Wyrwała

z korzeniami zmumifikowane dynie i pomidory, wytępiła chrząsz-

cze i mrówki środkiem owadobójczym, który rozpylał się w różowe

obłoki, krystalizując owady na podobieństwo dziecięcych lizaków,

potem użyźniła ziemię, wygładziła, obsiała, a popołudniami zasia-

dała, by przyglądać się, jak rozkwita. W tym czasie Santiago za-

jął się uporządkowaniem reszty ogrodu. Opanował wylewy jesieni,

rozczłonkował szkielety roślin nożycami ogrodowymi, powyrywał

chwasty, a kiedy zdołał wyplenić z tego miejsca ślady zaniedbania,

podupadły ogród zakwitł na nowo w cieple krwi żywego Laguny.

Hortensje i wilce obsypały się pączkami, zazieleniły się wiciokrzewy,

kasztanowiec wystrzelił białymi pąkami, a ogród różany dopuścił

ponowne narodziny wielobarwnej wiecznej wiosny. Nadszedł mo-

ment, by zdecydować o losie spopielałej kordyliery, jaką stała się

stajnia. Santiago wiedział, że jego babcia roniła łzy, ilekroć na nią

spojrzała. Przedłużył więc swój pobyt w Czerwonym Domu o ko-

lejny tydzień, chociaż w każdej godzinie myślał o Ursuli i dręczyła

go żądza, aby wziąć ją w ramiona. Łopata za łopatą wrzucił popiół

na taczki i wystawiając plecy na sierpniowy żar, wywiózł go daleko

poza granice Czerwonego Domu i pomógł wsypać na ciężarówkę.

Samochód zabrał resztki, zostawiając za sobą jedynie tuman, który

jeszcze czas jakiś zgrzytał w zakamarkach jego duszy.

Przez tygodnie, które upływały na powolnym zmartwychwsta-

waniu ogrodu i umacnianiu rozejmu z duchami, zmęczenie ledwie

pozwoliło im cieszyć się wspomnieniami żalów i zakazanych mi-

łości. Przez wiele nocy usiłowali ożywić sesje baśni przy kominku,

ale przy pierwszym uderzeniu baśniowej fali od morza zasypiali,

chrapiąc gromko aż do rana. Nie rozmawiali także o chorobie

Olvido, ale w dniu, w którym Santiago miał wreszcie wracać do

Madrytu, symptomy objawiły się na jej policzkach, chociaż usi-

łowała je ukryć.

332

- Zostaję - oświadczył, stawiając walizki w przedsionku.

- Ona czeka na ciebie - powiedziała cicho Ołvido z poszarzałą

twarzą.

- Teraz ja tu rządzę i powtarzam, że będę się tobą opiekował.

Troszczył się o regularne podawanie lekarstw, okrywanie jej

i kładzenie zimnych kompresów na czoło, kiedy rosła gorączka.

Ołvido miewała halucynacje, w których wracała do czasów młodo-

ści i spacerowała z Estebanem po lesie sosnowym: on patrzący na

własne buty, a potem paznokcie u dłoni, ona opowiadająca o czar-

nym koniu, nie tracąc z oczu rąk chłopca, ogorzałych i silnych.

Przygotowywał także posiłki, jeśli babcia nie znajdowała w so-

bie dość sił, by się podnieść z łóżka, i wracał do chwil pocałunków

dyń i pieszczot papryk, a serce biło tęsknotą. Czasami był przeko-

nany, że czuje w kuchni owczy fetor zdrajcy Ezequiela Montesa lub,

co gorsza, widzi jego postać, wyrzeźbioną siłą gór, przebiegającą

kamienny trakt stokrotek. Ale wiedział, że to niemożliwe. Opowia-

dano mu, że upłynęły już trzy zimy, odkąd pasterz wyruszył ze

swoimi stadami do Estremadury, a o jego powrocie nie wiedziano

nic. Albo związał się z jakąś mieszkanką tego regionu i kochał się

z nią na pastwiskach, albo rzucił się w otchłań wąwozu.

Santiago zatęsknił nawet za swoją przyjaciółką od leczniczych

wywarów i miłostek, wnuczką aptekarza, której nie było w mia-

steczku - studiowała farmację na uniwersytecie.

Tak jak postępował z ojcem Rafaelem, tak i teraz używał baśni,

prócz środków łagodzących, by uśmierzyć bóle, a kiedy Olvido

zasypiała pośród leków i wspomnień, siadywał na ganku i roz-

myślał o Ursuli, pisał dla niej wiersze i czytał jej powieści. Zwy-

kle dzwonił do niej po zapadnięciu nocy, po tym jak wznowiono

połączenia telefoniczne dla Czerwonego Domu. Często nie pod-

nosiła słuchawki, a wtedy wyobrażał ją sobie, jak pracuje, osnuta

pustynnym proszkiem pergaminów. Trwało tak do pewnego ranka,

kiedy upłynęło już półtora miesiąca od chwili powrotu do Czer-

wonego Domu, a on obudził się z płaczem i wiedział, że to na-

stąpi właśnie dziś.

W ciągu dnia przeniósł Ołvido w jasną plamę wiciokrzewów,

i ukryty w słońcu, napisał dla niej ostatnie wiersze o cierpieniu

przyrody, a tymczasem ona czytała świętego Jana od Krzyża. Potem

zaniósł ją do kuchni - Olvido była już tylko wróbelkiem uskrzydlonym

333

przez śmierć - i zajęli się, rozbawieni jak dawniej, przygotowaniem

bułeczek z cynamonem z ciasta francuskiego, a potem królika du-

szonego z cebulą, chociaż ona miała ściśnięty żołądek i niczego nie

mogła spróbować. Podczas sjesty drzemali na fotelach na ganku,

ukołysani kwitnącym szeptem dobiegającym z ogrodu, a po zacho-

dzie słońca rozpalili w kominku. Wnuk opowiadał baśnie, by babcia

uzupełniła zakończenie. Ale koniec nie nadchodził. Santiago czepiał

się kurczowo nadziei, że jego sny, po raz pierwszy, nie spełnią się.

- Dlaczego się uśmiechasz? - spytała babcia.

Przycisnął ją mocno do piersi, a Olvido dostrzegła, jak jej życie

zatoczyło krąg do niedzieli, kiedy podawała mu do ssania puste

piersi wśród sosen spłakanych deszczem.

Położyli się wcześnie, obawiając się, że to nastąpi blisko pół-

nocy. Santiago odczekał, aż babcia zaśnie, i strzegł jej oddechu,

siedząc na krzesełku, które kiedyś sprofanowała Manuela Laguna.

Modlił się do świętej Pantolominy, modlił się do jej włosów prze-

tykanych irysami, przepełniony żarliwą wiarą zrozpaczonych.

Kiedy minęła północ, wrócił do swojego pokoju i nadal się modlił,

aż pokonało go zmęczenie.

Rano zdrowie Ołvido poprawiło się w cudowny sposób. Pod-

niosła się z łóżka bez bólu i gorączki, a jej policzki jaśniały gór-

ską świeżością.

- Teraz możesz pojechać do tamtej kobiety - napomknęła wnu-

kowi, przygotowując śniadanie.

Ale on odroczył jeszcze wyjazd o tydzień, na wypadek nawrotu

choroby, który jednak nie nadszedł. Na przekór jego ostrzegaw-

czym snom, Ołvido podpisała rozejm ze śmiercią.

Jej oczy musiały jeszcze stać się świadkami ostatniego cudu.

ROZDZIAŁ 25

Październik wywołał bladość na twarzy Ursuli. Madryt był teraz

strumieniem pośpiechu i kawy z mlekiem. Błękitne niebo świtało

szarymi chmura™- Santiago jeszcze pachniał pociągiem, kiedy do-

tarł do miasta, i dalej do domu Ursuli, a ona przyjęła go z mdłoś-

ciami wypisanymi na twarzy i z potami niezwykłymi dla początku

jesieni. Nie mógł jej podziwiać w całej okazałości, stała się przezro-

czysta w swojej białej koszuli nocnej, kiedy rozpaczliwie usiłowała

zasnąć. Ale właśnie w te) chwili zdał sobie sprawę, że pokochałby

ją tak mocno, jak kochał ją w tym momencie, nawet gdyby nigdy

się nie pojawiła w Jego snach, choćby nigdy nie wyszła z jego nad-

garstka jako tchnięcie orientalnego dymu. Zakochałby się w niej

z mocą wodospadu od pierwszego wejrzenia, widząc, jak pisze

ptasim piórem i wachluje się półnaga, jak się uśmiecha, zjadając

kanapkę z kurczakiem, ciesząc się jej twarzą w świetle księżyca, sły-

sząc, jak recytuje wiersze swojej babci. A jeśli nie mógłby jej mieć,

myślał, obejmuJąc jej talię, nadal by ją kochał platoniczną miłością,

na którą nie znalazłby antidotum nawet we własnej śmierci.

- Tak bardzo za tobą tęskniłem - powiedział.

Ale Ursula odsunęła się od niego i wymierzyła mu policzek.

Santiago, zgodnie ze swoim biblijnym wychowaniem, nadstawił

jej drugi, płonący zaczerwienioną skórą. Miała plamy z atramentu

na ustach, na szyi, na dłoniach, jakby się nurzała w bajorze peł-

nym fioletu; jeszcze bolały ją palce od gorączkowego pisania tej

nocy i wielu poprzednich, kiedy ostrze pióra uginało się popę-

dzane przez gorące pragnienie jego powrotu. Pisała jak tubylec,

żywiąc się inspiracją, którą on zasiał w jej brzuchu, żyjąc dzięki

niej i dla niej, paląc się w chłodzie przypominania i nieobecności,

oczekiwania.. • A on się nie zjawiał. Zapisała setki niedorzecznych

335

kartek, najlepszych w swoim romantycznym życiu literackim, i po-

darła je z pierwszym zagrożeniem świtu w szaleństwie powtarzania

ich następnego dnia, czując go jeszcze mocniej, jeśli w ogóle to było

możliwe. Podarła je, wpadając w obłęd, wiedziona strachem, że go

straci, że postawi kropkę i zakończy powieść, której tak się doma-

gał jej wydawca. Obawiała się, że dla Santiaga pustka przebywania

bez niej przerodzi się w normę i zabierze go na zawsze na strych

powieści zapomnianych i mężczyzn porzuconych, by kontynuować

tę rutynę uczuć, które przychodzą i odchodzą, inspirują i umierają.

A jednak jedna część Ursuli pragnęła powrócić do spokoju tej rutyny,

która, aż do teraz, stabilizowała jej emocje. „Zbyt późno", pomy-

ślała, patrząc w oczy Santiaga, i przeklęła urodę tego mężczyzny,

jego absurdalną młodość, wstrząsającą żarłoczność w miłości, której

wspomnienie nie pozwalało zasnąć, a potem czułość na zakończe-

nie miłosnej potyczki. Przeklęła tę rozkoszną mękę, która stawała

się lękiem, ten lęk, który roziskrzał w niej nienawiść.

Pocałował ją w usta, przyciskając mocno do siebie, gwałtow-

nymi dłońmi zrywając z niej sen, koszulę, świadomość, a tymcza-

sem istotka Laguna żeglująca w jej wnętrznościach, rozpoznawała

smak swojego ojca.

Ursula nadal pisała w czasie ciąży, tkając słowami całun Pe-

nelopy, który pruła rankiem, patrząc, jak śpi w jej łóżku, nagi

i piękny jak egzotyczny bożek. Pisała dalej i przerywała, kiedy on

zaczął jej rysować leśne zwierzątka na brzuchu, coraz większym,

kiedy pokrywał go pocałunkami, szczęśliwy jak w dawnych cza-

sach mesjańskich. Nadal pisała i darła arkusze papieru po dniach

jesiennych, czytając mu zakurzone pergaminy swojej babci. Pisała

i darła po spacerach zimowych z iskrzącym mrozem, który zaciągał

ich do igraszek w sypialni. Pisała i darła w ten śnieżny dzień, kiedy

Santiago objął ją i wyszeptał: „Wyjdź za mnie", a ona, śmiejąc się,

przypomniała mu fragment ze swojej ostatniej powieści:

- Miłość bez wolności staje się smutna, przypomnij sobie, co

się wydarzyło kochankom na sofie! Musieli wszystko skalkulować,

żeby z niej nie spaść, a to niewolnictwo zniszczyło ich uczucia.

Nadal pisała i darła, mimo że on odparował na końcu:

- Pamiętaj, że ponieważ nie mogli przezwyciężyć przekleństwa

dżina, mężczyzna chciał cierpieć to samo przeznaczenie, co jego

ukochana. Pamiętaj, że pewnego wieczoru niewolnica-czarownica

336

zawiodła dżina do alkowy, a kiedy zobaczył dziewczynę na sofie,

cudowną w swej nagości, wpadł we wściekłość, rzucając nowe za-

klęcie. Ale w tym momencie pojawił się człowiek pustyni i także

przeobraził się w diament. I tak oboje doznali na wieczność szczęś-

liwego losu kamieni.

Nadal pisała i darła, mimo że zapewniała wydawcę, iż jej po-

wieść za kilka miesięcy będzie gotowa, a sobie obiecując, że już

nigdy nie podrze kartek. Pracowała nad nią popołudniami, które

Santiago spędzał z przyjacielem na meczach Atletico, i nocami,

gdy pracował w kafeteriach.

Na nic się to zdało. Ursula Perla Montoya, walcząc w swojej

niemal ośmiomiesięcznej ciąży, nadal pisała i darła, nawet w to

wiosenne popołudnie, kiedy zasnęła na pergaminach i zaczęła śnić

o bramie, która na szczycie miała żałobną żelazną wstęgę z zapro-

szeniem, i o domu o czerwonych fasadach, otoczonym niezwykłym

ogrodem, i o kobiecie bardzo podobnej do Santiaga, która, stojąc

w przedsionku, czekała na Ursulę. I widziała, jak w jej brzuchu rośnie

obfitość stokrotek, róż, wiciokrzewów, i budziła się, czując w ustach

smak dębowych żołędzi. Powtarzalność tego snu wywołała u niej

taki niepokój - sen nie opuszczał jej ani podczas sjest, ani nocami

wypełnionymi ciągłym oddawaniem moczu - że pewnego promien-

nego ranka powiedziała do Santiaga, owinięta obłędem perskich oczu:

- Zabierz mnie do Czerwonego Domu.

I nadal pisała i darła, kiedy on, rozentuzjazmowany mądrością

świętej Pantolominy, spełnił prośbę ukochanej kobiety, by nie prze-

ciwstawić się przeznaczeniu. Popołudniem w ostatnich dniach marca,

z dzieckiem niespokojnie obracającym się w brzuchu, jakby w poczu-

ciu bliskości swych korzeni, zobaczyła przez okno taksówki plac z ka-

miennym wodotryskiem siekącym wodą z trzech rynien, kościół ze

średniowiecznymi kryptami, gdzie mieszkał jej ukochany. Dostrzegła

las sosnowy przecięty blizną asfaltu, a jej sny wybrukowały się rzeczy-

wistością: brama, żelazna wstęga, dom, piękna kobieta w przedsionku,

która powitała Santiaga uściskiem, a ją delikatnie pocałowała w czoło.

- Ursula Perła, jakie piękne imiona! Witaj w Czerwonym Domu.

- Bardzo mi miło. Chciałabym trochę odpocząć, podróż mnie

wyczerpała...

- Zaprowadzę cię do największej sypialni, jaką mamy. Teraz tu

jest twoje miejsce - odezwała się Olvido, obejmując ją.

337

Odkąd Santiago zadzwonił z wieścią o przyjeździe, jego bab-

cia wiedziała już, że młoda kobieta zjawiła się w miasteczku, by

wydać na świat nową istotę w rodzinie Laguna, w miejscu odpo-

wiednim dla niej. Tak też się stało. Skoro tylko Ursula postawiła

stopę w pomieszczeniu pachnącym dębowym lasem, rozpoznała

aromat, który przez te wszystkie godziny czuła w ustach.

Ołvido odsunęła grubą kołdrę i pomogła jej się położyć, a tym-

czasem Santiago obserwował je zza drzwi. Wówczas wzdęty

brzuch skurczył się, ściskany coraz szybszym oddechem. Dziecko

nie chciało dłużej czekać. Blada Ursula krzyknęła i skręciła się

w skurczu na kołdrze zemsty. Rozsunęła nogi i popłynęła struga

wody. Santiago, który stanął obok narzeczonej, kiedy zaczęła od-

czuwać bóle, zapytał zaniepokojony:

- Co się dzieje?

- Dzwoń po lekarza, ona rodzi! Będziesz mieć dziecko niespo-

kojne i bardzo sprytne. Doskonale wiedziało, gdzie powinno się

urodzić. Nic go nie powstrzyma przed wyjściem na świat. Nie

pozwoliło nam nawet zjeść jagnięciny w sosie malinowym, którą

przygotowałam na kolację.

Jasnowłosy lekarz, który nadal pracował i krył w sekretnych za-

kątkach swojej torby środki przeczyszczające z sodą i cytryną na

zazdrość oraz igły i nici, by zszywać samobójcze nadgarstki, zja-

wił się po dwóch godzinach. Ursula we władaniu dzikich pustyn-

nych burz parła ze wszystkich sił, a tymczasem Santiago ściskał

jej dłoń i ocierał czoło. A z każdym skurczem, który zbliżał naro-

dziny, Ołvido słabła. Towarzyszyła lekarzowi, podając narzędzia,

o które prosił, przynosząc ręczniki, ciepłą wodę i czyste płótno.

Jednak kiedy maleństwo wychyliło główkę, jej puls zaczął dygo-

tać, na pałające policzki wróciła gorączka, a ból raz po raz prze-

szywał jej kości. Usprawiedliwiła się szybko, wyszła na korytarz

i odetchnęła głęboko, aż usłyszała głos Santiaga:

- Babciu, babciu, już jest!

Kiedy zgasło ostatnie światło zmierzchu, narodziła się magiczna

dziewczynka. Miała otwarte oczy, błyszczące i bystre jak sny jej

ojca, lecz podobne do pszenicy i jesiennych buków, barwy bur-

sztynu, który kiedyś pogrążył sypialnię w uciesze orientalnych

pantalonów. Lekarz chwycił dziecko za nóżki i wymierzył klapsa

w maleńkie pośladki, by zaczęło płakać. Dziewczynka nie wystra-

szyła się. Była bardzo zaintrygowana, wdychając woń kurzej krwi

sączącą się przez drzwi, i uśmiechnęła się, słysząc lament w ję-

zyku duchów, że oto przybywa kolejny bękart Laguna.

- Czy dziecko czuje się dobrze? - spytał Santiago lekarza.

- Nie mogłoby być lepiej! Nie płacze, ponieważ nie ma na to

ochoty - odpowiedział zaskoczony lekarz.

Owinął maleństwo ręcznikiem i oddał w objęcia matki. Jeszcze

zakrwawiona po wielkim wysiłku, Ursula spoglądała przez długą

chwilę z ciekawością, i wtedy pojęła, że te sny nigdy nie były jej,

lecz jej córki, która wreszcie jest tu, gdzie tak bardzo pragnęła być.

Teraz mogła wrócić do pisania bez niszczenia kolejnego arkusza,

mogła wrócić do pisania powieści, być może wiecznej jak wiosna

w ogrodzie Czerwonego Domu.

Santiago zbliżył się i pocałował obie delikatnie w usta.

- To wspaniała dziewczynka z rodziny Laguna, ale ona nie bę-

dzie cierpieć jak my - powiedział, badawczo patrząc na Olvido.

Ta napełniła ciepłą wodą miednicę w błękitne arabeski, zabrała

prawnuczkę z ramion Ursuli i wykąpała, a tymczasem w brzuchu

ściskał ją skurcz wątpliwości. Nie zostało jej jednak sił na nic wię-

cej. Teraz nadszedł czas Santiaga. Oddała mu dziecko i schroniła

się w swojej sypialni.

Nie wyszła pożegnać lekarza, który opuścił Czerwony Dom,

kiedy zmierzch zawładnął światem. Położyła się do łóżka, pełna

oczekiwań, i zasnęła. O trzeciej nad ranem obudziły ją kościelne

dzwony, w szale wybijając pochwalną melodię. Podniosła się i po-

deszła do okna. Zostawiła je otwarte, aby zimno nocy wpełzło

przez szczelinę i chłodziło rozpacz. Melodia stała się głośniejsza.

Olvido złamała krzesło o ceglany mur, a kolejnym uderzała, wbi-

jając sobie drzazgi pod paznokcie, obdzierając palce, aż ceglasta

zapora rozpadła się w strzępy. Wielki haust wiatru pachnącego

sosnowym lasem smagnął jej włosy, a głos dzwonów przemienił

się w krzyk miłości. W długiej koszuli skierowała się do sypialni

Clary Laguny, gdzie spał Santiago z Ursulą i córeczką.

- Żegnaj, babciu, opiekuj się nimi. Dziewczynka ma twoje oczy,

ale jeśli Bóg zechce, nie odziedziczy klątwy.

Złoty uśmiech potrząsnął baldachimem nad łóżkiem.

339

Olvido ruszyła korytarzem i zeszła po schodach. Światło gwiazd

sączyło się przez szparę pod drzwiami.

- Żegnaj, mamo - rzuciła w głąb przedsionka. - Wyrównały-

śmy rachunki.

Poczuła, jak podmuch lawendy uchodzi z szafy, lecz nie zwró-

ciła na to uwagi.

Pokonała trakt kwitnący stokrotkami, wśród hortensji i wilców

wyrosły dziewicze irysy, zostawiła za sobą żałobną wstęgę i ru-

szyła wzdłuż drogi, śledząc przyjemny dźwięk dzwonów. Kiedy

szła, las żegnał się z nią, huczały sowy, poruszały się gałęzie sosen

i buków, a potężne głazy chrzęściły mchem. Nie zwlekała z przy-

byciem do miasteczka. Bose stopy zastąpiły chorobę lekkością

kroków piętnastoletniej dziewczyny. Na placu, oblewanym przez

rynny wodotrysku, kilkoro mężczyzn i kobiet waliło w kościelną

bramę, skarżąc się na ten obłęd dzwonów, który ich wyrwał ze snu.

Olvido przeszła obok nich w poświacie istoty zmartwychwstałej.

Niektórzy nie poznali jej: włosy znów miała lśniące i czarne, twarz

jaśniała młodością, sylwetka była prosta... A ci, którzy poznali,

zapamiętali ten obraz do grobowej deski.

Ruszyła ścieżką prowadzącą na cmentarz, przydrożne kamie-

nie perliły się w świetle księżyca jak weselny diadem. Kiedy do-

tarła do celu, cmentarna brama była uchylona. Pchnęła ją, drżąc

na całym ciele. Pełna emocji jak panna młoda, która zbliża się do

ołtarza, wiedząc, że wszystko zostało jej przebaczone, skierowała

się do starej części nekropolii.

Gwiazdy ozdobiły jej dłonie kwiatem pomarańczy, szpalery cy-

prysów odzianych we fraki cieni zerkały na nią z podziwem, a sroki

z błyszczącymi piórami obsiadły panteony i grobowce. Wtedy go

zobaczyła, jak stoi przy płycie ze swoim imieniem, jasny i piękny

jak młodzieniec, którym nigdy nie przestał być: krótkie włosy i oczy

pełne burzy rozjaśnione wiecznością. Esteban wymówił jej imię

i zanim usłyszała „kocham cię" i pocałowała go, poczuła, jak od

pełni szczęścia dzieli ją tylko woń trocin i skręconych wiórków.

Rano grabarz znalazł ją martwą na grobie ukochanego. Było

to ciało ponad pięćdziesięcioletniej kobiety, ale na jej ustach błą-

kał się uśmiech, którego nie zdołała zgasić nawet wstrzemięźli-

wość całunu.

PODZIĘKOWANIA

Dziękuję Clarze Obligado za wszystko, czego mnie nauczyła, za

jej wkład w powstanie tej powieści, a także mojemu wydawcy Al-

bertowi Marcosowi za pomoc i zachętę, których mi nie szczędził

aż do końca pracy.

Składam również podziękowania Belen Cerradzie i Miguelowi

Angelowi Rincón, którzy zabrali mnie na polowanie, ocalili z cha-

osu informacyjnego, w który popadłam, i nieustannie wspierali.

I przyjaciołom z warsztatów literackich za niezliczone popołudnia

spędzone przy baśniach i frytkach.

Wydawnictwo Otwarte sp. z o.o.,

ul. Kościuszki 37, 30-105 Kraków. Wydanie I, 2010.

Druk: Colonel, ul. Dąbrowskiego 16, Kraków.

---