Zbiorniki astatyczne to zbiorniki wodne charakteryzujące się nieregularnymi i często bardzo znacznymi zmianami poziomu wody, a co za tym idzie znaczną zmiennością warunków bytowania organizmów żywych. Zbiorniki astatyczne często całkowicie wysychają, zwykle są płytkie i niewielkich rozmiarów. Nie występuje w nich stratyfikacja termiczna oraz najczęściej przemarzają do dna. Są polimiktyczne. Najmniejsze i najbardziej krótkotrwałe zbiorniki astatyczne są w zasadzie kałużami, większe są stawami (sadzawkami). Większe zbiorniki astatyczne są często porośnięte szuwarami lub pleustonem (rzęsą). Ze względu na możliwość wyschnięcia zwykle brak w nich ryb, jednak są siedliskiem dla płazów oraz wodnych owadów i innych bezkręgowców. Pełnią też funkcję wodopojów. Do zbiorników astatycznych zaliczamy zbiorniki okresowe, krótkotrwałe, np.: płytkie rowy, nisko położone tereny łąkowe lub śródleśne zalewane wodą powodziową lub przez wody roztopowe i deszczowe oraz zbiorniki okresowe wiosenno-letnie, spotykane głównie na turzycowiskach lub na torfowiskach.
Organizmy występujące w zbiornikach astatycznych charakteryzują się szeroką amplitudą ekologiczną, potrafią przetrwać niekorzystne warunki środowiska poprzez wytworzenie form przetrwanych, mogą zmieniać formy życiowe (z typowo wodnej na lądową),mają dużą liczbą potomstwa, dużą dyspresyjnością (zdolność do rozprzestrzeniania się), osobniki dorosłe są zazwyczaj są małych rozmiarów, krótko żyją, charakteryzują się szybkim wzrostem, występują często stadia larwalne.
Przykładowymi roślinami występującymi na zbiornikach astatycznych są trzcina, pałka szerokolistna, tatarak, rzęsa, rdest ziemnowodny, grążel żółty, grzybień biały, kotewka orzech wodny, salwinia pływająca. Fauna mogąca występować w zbiornikach astatycznych to przede wszystkim larwy komarów, ochotki, chrząszcze, jętki, larwy ważek, nartniki, larwy muchówek, chruścików. Zbiorniki astatyczne pełnią wielorakie funkcje: gospodarczą, społeczną i krajobrazową. Zwiększają lokalną retencje wody, są układem przejściowym między biocenozami i ekosystemami wodnymi (stanowią korytarze ekologiczne, łączą obszary podmokłe i umożliwiają swobodną migrację gatunków flory i fauny). Co jest szczególnie ważne dla rzadkich gatunków.
Zbiorniki okresowe są jedynym środowiskiem życia dla przekopnicy. Jest to liścionóg, który pojawia się w kwietniu w zbiornikach astatycznych jego cykl życiowy jest bardzo krótki, bo giną one wraz z wyschnięciem zbiornika, skorupiaki te żyją, więc niezwykle szybko i za młodu liniejąc co kilkanaście godzin, często w ciągu tygodnia osiągają całkowitą dorosłość, po czym zaczynają składać ogromne ilości niemal niezniszczalnych jaj, które mogą czekać wiele lat, aż zaleje je woda.
Zbiorniki astatyczne pełnia bardzo ważna role w zachowaniu bogatej różnorodności biologicznej. U wielu gatunków postać larwalna jest przystosowana do wodnego trybu życia, kiedy postać imago do lądowego. W zbiornikach astatycznych zazwyczaj nie występują kręgowce, dlatego jaja mogą przetrwać. Jest to idealne dla larw komarów. Wiele taksonów bezkręgowców po wyschnięciu zbiornika nie przeżywa w glebie, a częściej udaje im się przeżyć dzięki aktywnej kolonizacji niż pasywnej
Zbiorniki śródpolne występujące na terenach rolniczych urozmaicają monotonną przestrzeń. Są miejscem występowania organizmów, które w przeciętnej agrocenozie nie występują, a zasiedlają je tylko na pewien okres w dalszej swojej aktywnej wędrówce. Dzięki temu obszary te są bardziej atrakcyjne o dużej bioróżnorodności. W terenie wiejskim zbiorniki astatyczne mogą stanowić jedyny obszar wodny, być ostoją dla wielu gatunków zwierząt i roślin. Zbiorniki śródpolne są narażone na wzrost trofii, spowodowany dużym dopływem materii organiczne i związków mineralnych z ich zlewni. Również rolą zbiorników astatycznych dla obszarów wiejskich jest zatrzymywanie wód gruntowych, magazynowanie wody spływającej po roztopach i obfitych opadach deszczu, ich wpływ na mikroklimat, są wodopojem dla zwierząt, są miejsce rozrodu płazów i owadów.