Nr13. UWAUNKOWANIA WEWNĘTRZNE I ZEWNĘTRNE FUNKCJONOWANIA PRZEDSIĘBIORSTWA.

Uwarunkowaniem zewnętrznym funkcjonowania przedsiębiorstwa jest analiza jego otoczenia, czyli zbadanie otoczenia ze względu na występowanie objawów zagrożeń dla aktualnej działalności lub nowych możliwości i szans.

1. Otoczenie dalsze:

1. Otoczenie makroekonomiczne - siły wpływające na przedsiębiorstwo są niezmiernie bogate: od rozwoju produktu społecznego brutto, poprzez wielkość bezrobocia, aż do prognozy koniunktury. Mają tu wpływ także zmiany kursów walut oraz ogólna recesja.

2. Otoczenie technologiczne - rozwój technologiczny i nowinki technologiczne są bardzo ważnym czynnikiem mającym wpływ na funkcjonowanie przedsiębiorstwa, gdyż niedostateczne zainteresowanie się tymi sprawami może szybko przerodzić się w wielki problem.

3. Otoczenie polityczno - prawne - przykładem tego typu czynników są cła importowo - eksportowe, rozporządzenia o zanieczyszczeniu atmosfery, odpowiedzialność producenta, postanowienia o dopuszczalności leków do obrotu.

4. Otoczenie socjokulturowe - szczególne znaczenie mają tu cechy demograficzne i istniejące systemy wartości ( pozycja kobiety w społeczeństwie, poziom wykształcenia, orientacja karierowa, wiek zawierania małżeństw).

5. Otoczenie naturalne - przedsiębiorstwo jest sprzężone z otoczeniem naturalnym:

• Przez techniczny proces wytwarzania produktów i niezbędne do tego materiały i energię,

• Przez produkty odpadowe procesu wytwórczego,

• Przez wytwarzane produkty i ich następstwa.

Poza tym nie wszystkie przedsiębiorstwa doceniają znaczenie problematyki ekologicznej będącej składową strategicznych rozważań planistycznych.

2. Otoczenie bliższe:

1. Zagrożenie ze strony nowych oferentów - tworzą oni nowe moce wytwórcze, próbują często poprzez dogodniejsze ceny skierować popyt na swoje wyroby i w większości wypadków pogarszają oni możliwości osiągania zysków.

2. Analiza odbiorców - odbiorcy odgrywają role pod wieloma względami np. określenia rynku, nowe potrzeby, wstrzymanie zakupów. Początkowo są oni badani jako siła konkurencyjna, która może ograniczyć rentowność w domenie. Punktem wyjścia jest siła negocjacyjna odbiorców, którą określają następujące warunki:

• Stopień konkurencji grupy odbiorców

• Udział w kosztach całkowitych odbiorców

• Stopień standaryzacji

• Groźba integracji obejmującej wcześniejsze fazy tworzenia wartości.

3. Analiza dostawców - mocni dostawcy mogą przez nadmiernie wysokie ceny lub redukcję obsługi oddziaływać istotnie na atrakcyjność rynku. Jest tak szczególnie wtedy, gdy nabywcy nie są w stanie pokryć w pełni kosztów nabycia ceną własnych towarów.

4. Wyroby zastępcze ( substytuty ) - są to wyroby z innych rynków, które w zasadzie mogą spełniać te same funkcje, jak dany wyrób. Wyroby zastępcze ograniczają potencjalne zyski w domenie i są one rodzajem konkurencji zewnętrznej. Substytuty wyznaczają górną ceny i ograniczają pole manewru dla cen danego rynku i to tym silniej, im bardziej elastyczny jest popyt.

5. Rywalizacja wśród konkurentów - konkurowanie w domenie zależy od takich czynników jak:

• Nasycenie rynku ( w fazie wzrostu, intensywność konkurencji jest mniejsza niż w fazie nasycenia ),

• Bariery wypadnięcia z rynku ( koszty demontażu, przeprowadzki, koszty wynikające z dezinwestycji, brak możliwości likwidacji urządzeń )

6. Stosunki przemysłowe i państwowe - chodzi tutaj o regulację rynku w postaci kontrolowania cen, ograniczeń importowych, zakazu eksportu, stosunki między różnymi grupami interesów ( między pracodawcami a pracownikami ).

Uwarunkowaniem wewnętrznym funkcjonowania przedsiębiorstwa jest analiza mocnych i słabych stron przedsiębiorstwa, czyli analiza dotycząca sytuacji wewnętrznej:

1. analiza zasobów - czyli analiza możliwości przedsiębiorstwa i ich wykorzystania:

• zasoby finansowe ( przepływy gotówkowe, zdolność kredytowa ),

• zasoby fizyczne ( budynki, urządzenia, stacje serwisowe ),

• zasoby ludzkie ( fachowcy, inżynierowie, personel kierowniczy ),

• zasoby organizacyjne ( systemy informacyjne, działy ingerujące ),

• zasoby technologiczne ( standard jakości, marka, know-how ).

2. analiza konkurentów - konkurenci są częścią otoczenia, a ich analiza ma zasadnicze znaczenie, gdyż ocena własnych zasobów bez porównania z konkurencją nie ma strategicznej wymowy. Analiza prowadzi do wychwycenia czy konkurenci mają słabe i mocne strony.

Nr11. Koncepcje i cechy zarządzania strategicznego.

Zarządzanie strategiczne zakreśla ogólne ramy dla zasadniczych decyzji przedsiębiorstwa. Głównym jego zadaniem jest uniknięcie problemu związanego z niedostatkami w dostosowaniu do otoczenia, ponieważ w obecnych czasach otoczenie jest dynamiczne i zachodzą w nim zmiany związane ze zmianą przepisów prawnych, czynników ekonomicznych, wykorzystywaną technologią oraz z powstawaniem nowych bądź likwidacją istniejących przedsiębiorstw.

Cechą zarządzania strategicznego jest to, że zakreśla ono ogólne ramy dla zasadniczych decyzji przedsiębiorstw, dzięki czemu może ono przy uwzględnieniu celów strategicznych ukierunkować działania codzienne.

Zarządzanie strategiczne jest związane z podejmowaniem decyzji strategicznych, które zaważą o przyszłych losach przedsiębiorstwa. Elementami zarządzania strategicznego jest:

• Analiza otoczenia,

• Analiza zasobów przedsiębiorstwa,

• Analiza konkurencji,

• Formułowanie strategii przedsiębiorstwa.

Nr15. RACHUNKOWOŚĆ JAKO SYSTEM INFORMACYJNY PRZEDSIĘBIORSTWA.

System - jest to zbiór celowo wyodrębnionych elementów i powiązań miedzy nimi; całość złożona z części wzajemnie skoordynowanych, które działają wspólnie dla osiągnięcia wiązki celów, postawionych przed systemem jako całością.

Przedsiębiorstwo może być traktowane jako organizacja składająca się z wielu systemów, tj. systemu produkcyjnego, finansowego, kadrowego, marketingowego itd. Takie podejście umożliwia podejmowanie rachunkowości jako sytemu będącego jednym z elementów zintegrowanej całości.

System informacyjny rachunkowości jest najważniejszym elementem systemu informacyjnego przedsiębiorstwa, za czym przemawiają następujące fakty;

• Umożliwia on menedżerom oraz jednostkom zewnętrznym w stosunku do organizacji uzyskanie obrazu całości przedsiębiorstwa,

• System informacyjny rachunkowości łączy inne ważne systemy informacyjne ( marketingowy, kadrowy, produkcyjny itp. ) w tak sposób, że informacje wytwarzane przez te systemy mogą być wyrażone w kategoriach finansowych w planowaniu strategii osiągnięcia celów organizacji.

Rachunkowość często traktowana jest jako ciąg wzajemnie zazębiających się czynności, którym przypisana jest szczególna rola - dostarczanie informacji do szczególnego celu - do podejmowania decyzji.

Zadanie rachunkowości jest więc przekształcenie surowych danych ( ma††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††informacje. Selekcja danych księgowych ma charakter filtrowania z uwzględnieniem zasad rachunkowości, które determinują definiowanie informacji księgowych. Proces filtrowania danych może być rozumiany jako pewna granica pomiędzy systemem rachunkowości a jego otoczenia. Granicą tą jest moment, w którym pierwotne dane o otoczeniu stają się danymi wejściowymi do systemu rachunkowości. Wyselekcjonowane dane stanowią wejście do systemu przetwarzania, który dostarcza informacji księgowych tworzących wyjście z systemu. Takie informacje wejściowe są wykorzystywane przez zidentyfikowane jednostki i grupy osób podejmujących decyzje. System informacyjny zorientowany na decyzje powinien generować informacje zaspokajające potrzeby użytkowników ( a zatem potrzeby te powinny być określone przez odbiorców informacji ). Wynika z tego, że kolejne granice systemu informacyjnego rachunkowości ustanawiane są przez specyficzne potrzeby informacyjne jego użytkowników.

OTOCZENIE → WEJŚCIE → PRZETWARZANIE → WYJŚCIE → UŻYTKOWNICY

(dowolne dane) (wybrane dane) (informacje)

Rys. Rachunkowość jako system informacyjny.

Reasumując:

1. Rachunkowość jest systemem

2. Celem systemu rachunkowości jest dostarczenie informacji, które zaspokajają potrzeby ich użytkowników ( jeżeli jesteśmy w stanie dostatecznie jasno określić te potrzeby, to możemy potem zidentyfikować istotę i charakter wyjścia z systemu)

3. Pożądane wyjście powinno wyznaczać rodzaj danych wybieranych jako wejście do przetwarzania w informacje wyjściowe.

4. Podczas selekcji należy uwzględnić cele systemu rachunkowości.

Idea omawianego procesu polega na tym, że potrzeby informacyjne użytkowników

powinny być wyznaczone nie tylko przez rodzaj danych wejściowych, ale również w pewnym stopniu przez informacje wyjściowe. Potrzeby te powinny jednak zdeterminowane przez analizę relacji koszty - korzyści oraz ich istotność dla podejmowania decyzji.

System informacyjny rachunkowości składa się z powiązanych ze sobą podsystemów, które opisują:

• Transakcje sprzedaży - zdarzenia powiązane z zamierzeniami klientów i z rachunkami za towary i usługi dostarczane odbiorcom, rejestrami przychodów oraz należności,

• Transakcje zakupu - zdarzenia związane z ulokowaniem zamówień u dostawców, rachunkami za zakupione materiały i towary oraz rejestrami zakupów i zobowiązań,

• Transakcje gotówkowe - zdarzenia związane z wpływami gotówkowymi od kontrahentów oraz wydatkami gotówkowymi związanymi z zapłatą zobowiązań dostawcom,

• Transakcje wynagrodzeń - zdarzenia związane z rejestrami czasu pracy pracowników oraz wypłatami wynagrodzeń za wykonane przez nich prace,

• Transakcje produkcyjne - zdarzenia związane z wytwarzaniem wyrobów i świadczeniem usług, rachunkiem kosztów, ewidencją zapasów, materiałów i wyrobów gotowych.

Wymienione podsystemy, przyporządkowane transakcjom powiązanym merytorycznie,

tworzą system informacyjny rachunkowości.

Rachunkowość jest językiem przekazywania informacji ekonomicznej tym wszystkim odbiorcom z otoczenia rachunkowości, którzy zgłaszają zapotrzebowanie na taką informację, a ich potrzeby determinują cele systemu informacyjnego rachunkowości. Generalnie można wskazać dwie różne grupy użytkowników informacji ekonomicznej dostarczanej przez rachunkowość:

• odbiorców zewnętrznych, z otoczenia przedsiebiorstwa,

• odbiorców wewnętrznych z przedsiębiorstwa.

Uwzględniając ten podział można określić różnice pomiędzy odpowiadającymi im działaniami rachunkowości: rachunkowością finansową i rachunkowością zarządczą.

Rachunkowość finansowa - ma za zadanie dostarczyć historycznych informacji dla jednostek zewnętrznych w sposób obiektywny oraz w zwartej postaci. Dostarczane informacje odpowiadają ogólnie akceptowanym zasadom, przy czym zasadą nadrzędną jest przedstawienie odbiorcom zewnętrznym prawidłowej i wiernej oceny sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. Podstawowymi dokumentami do dostarczania tych informacji są sprawozdania finansowe, rachunek przepływów, których aktualną formę i sposoby sporządzania określa ustawa o rachunkowości z dnia 29 września 1994 roku.

Rachunkowość zarządcza - punkt wyjścia w tej rachunkowości jest zasadniczo odmienny. Tutaj głównym kryterium nie jest to czy informacja odpowiada powszechnie akceptowanym zasadom rachunkowości, lecz czy jest przydatna do zarządzania przedsiębiorstwem. Rachunkowość zarządcza powinna dostarczyć informacji o tym co się stało w przeszłości oraz o tym co się dzieje obecnie, ewentualnie dokonać oceny tego co się wydarzy w przyszłości.

---