Piotr Koryl

Gr. 307

PLAN PRACY

pt. "CELE I INSTYTUCJE WSPIERANIA MAŁEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI"

1. Rola MSP w gospodarce

1. wstęp

2. organizacje reprezentujące przedsiębiorców

3. sektor MSP w Polsce

• liczba zarejestrowanych przedsiębiorstw

• struktura przychodów ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów w tym sektorze (także import, eksport)

• zasoby osobowe w tym sektorze

• udział MSP w tworzeniu PKB i wartości dodanej

• nakłady inwestycyjne

1. Uwarunkowania :

1. ekonomiczne,

• bariery funkcjonowania firmy w ocenie MSP

• ocena możliwości rozwojowych firmy

1. finansowanie MSP

2. prawne, technologiczne oraz inne

1. Cele polityki Rządu wobec sektora MSP oraz ich realizacja

1. Instrumenty polityki państwa wobec rozwoju MSP

2. Zwiększenie konkurencyjności sektora MSP

3. Wzrost eksportu sektora MSP

1. Wzrost nakładów inwestycyjnych w tym sektorze

2. UE a polski sektor MSP

 

INFORMACJE

Mimo iż plan pracy wyraźnie nie wykazuje instytucji wspierania małej przedsiębiorczości zawarte one są we wszystkich punktach, dlatego też uważam za bezcelowe powtarzanie informacji. Instytucje będą się przewijać w każdym punkcie mojej pracy.

LITERATURA I MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE

• red. Prof. B.Winiarski "Polityka Gospodarcza" PWN 1999

• Rocznik Statystyczny 1999

• M.H. Grabowski, P.Kulawczuk "Finansowe wspieranie rozwoju małych przedsiębiorstw - rozwiązania światowe i ich adaptacja do warunków polskich", Transformacja Gospodarki nr 9, Gdańsk 1991, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową

• GOSPODARKA NARODOWA nr 1/1998 "Polityka strukturalna Polski w perspektywie integracji z Unią Europejską. Raport końcowy"

• GOSPODARKA NARODOWA nr 7/1996, Martin Forst "Wsparcie dla małego biznesu w Europie Środkowej i Wschodniej"

• RZECZPOSPOLITA "Jak pomagać małym i średnim" Lidia Oktaba nr 29 z 4 lutego 1999, "Koło zamachowe gospodarki" Horst Koehler nr 113 z 17 maja 1999

• Strony w internecie Ministerstwa Gospodarki url: service1.mg.gov.pl

1. Sektor MSP w Polsce

W tym rozdziale przedstawię obecną sytuację sektora MSP w Polsce, który w ostatnich 10 latach odnotował ogromny wzrost do poziomu decydującego o PKB. Mimo tylko ok. 40 % udziału w tworzeniu PKB sektor ten charakteryzuje się znacznie większą elastycznością i mobilnością niż sektor państwowy. Dlatego też rozpatrując zmiany wielkości PKB należy przede wszystkim rozważać zmiany w sektorze MSP. Obecnie w Polsce zarejestrowanych jest niemal 2,4 mln przedsiębiorstw z czego 98,9 %to małe firmy, średnie natomiast stanowią zaledwie 0,9 procent. Niestety liczba faktycznie działających firm wynosi ok.1,3 mln. Aby uzmysłowić sobie wielkość i przewodnią rolę sektora MSP w gospodarce polski należy spojrzeć na liczby pokazujące rozmiary sektora MSP.

Udział tego sektora w liczbie pracujących wzrósł od 1993 roku z 55,7% do 59,2% w roku 1996 i 61,13% w 1997 roku. Odnotowano także wysoki (trzykrotny) wzrost przychodów ze sprzedaży produktów i towarów. W 1997 roku wskaźnik rentowności obrotu brutto w przedsiębiorstwach do 50 pracujących wyniósł 2,5 %, a w przedsiębiorstwach o liczbie pracujących od 51 do 250 osób wyniósł 3,4 %. W tym przedziale czasowym firmy zaliczane do sektora MSP zwiększały poziom nakładów inwestycyjnych. Jednakże udział tego sektora w nakładach inwestycyjnych w sektorze przedsiębiorstw w latach 1993-96 miał tendencję malejącą i wynosił w 1993 roku 38%, a w 1996 roku 37 procent. W 1997 roku udział ten wzrósł do 41,7 %. W omawianym okresie systematycznie wzrastała wielkość eksportu tego sektora. Jednakże jego udział w eksporcie ogółem miał w latach 1993-96 tendencję malejącą, natomiast w 1997 roku udział ten wzrósł do 22 %.

Sytuacja taka może świadczyć o przenoszeniu odpowiedzialności za stan gospodarki z przedsiębiorstw z udziałem Skarbu Państwa do spółek prywatnych. Jest to najlepszy dowód na stopniowe lecz trwałe przechodzenie z gospodarki centralnie planowanej do zasad wolnego rynku obowiązujących w polskiej gospodarce.

W 1995 roku Rząd przyjął program pt.: "Małe i średnie przedsiębiorstwa w gospodarce narodowej", w którym określił politykę wobec sektora MSP do 1997 roku. Większość zadań została zrealizowana. Uchwalono m.in. następujące ustawy:

1. Ordynacja podatkowa,

2. Prawo bankowe,

3. O poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne,

4. O Krajowym Rejestrze Sądowym

5. O zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów.

Uchwały te obowiązują dopiero od niedawna, dlatego też ich wpływy na funkcjonowanie badanego przeze mnie sektora będzie można ocenić dopiero w przyszłości.

W zakresie instrumentów finansowych utworzono w 1995 roku Fundusz Poręczeń Kredytowych przekształcony w 1997 r. w Krajowy Fundusz Poręczeń Kredytowych. Oprócz tego funduszu istniało także 15 funduszy lokalnych bądź regionalnych. Niemniej ważne okazało się współdziałanie z utworzoną Polską Fundacją Promocji i Rozwoju Małych i Średnich Przedsiębiorstw, której głównym zadaniem jest koordynacja działań na rzecz podniesienia konkurencyjności przedsiębiorstw tego sektora na rynku krajowym i zagranicznym.

Podsumowując ten rozdział należy podkreślić dynamiczny rozwój tego sektora i dużą elastyczność w dostosowywaniu się do zmieniającej rzeczywistości. Efektem tego jest coraz lepsza konkurencyjność z produktami z krajów wyżej rozwiniętych co pozytywnie świadczy o przeprowadzanych zmianach w polskiej gospodarce.

2. Uwarunkowania rozwoju sektora małych i średnich przedsiębiorstw

Kondycja i perspektywy rozwojowe małych i średnich przedsiębiorstw, jak i innych uczestników życia gospodarczego, uzależnione są przede wszystkim od uwarunkowań makroekonomicznych. Dlatego za podstawowy warunek długofalowego rozwoju sektora małych i średnich przedsiębiorstw uznać należy prowadzenie przez państwo stabilnej polityki makroekonomicznej, zapewniającej długookresową równowagę gospodarczą, a przy tym prowadzącej do stopniowego obniżania obciążeń podatkowych oraz stóp procentowych.

2.1 Uwarunkowania ekonomiczne

Jednocześnie istnieją zewnętrzne (makroekonomiczne) uwarunkowania wpływające na kondycję ekonomiczną przedsiębiorstw. Są to ogólny stan i tendencje wzrostu gospodarczego kraju, w tym stan równowagi gospodarczej, dynamika wzrostu gospodarczego, stabilność waluty, poziom popytu i podaży na rynkach krajowych i zagranicznych. Do uwarunkowań tych należą także regulacje systemu finansowo-podatkowego, od których w dużej mierze zależy możliwość akumulowania kapitału przez małe i średnie przedsiębiorstwa w celu samofinansowania bieżącej działalności i rozwoju. Z dostępnych analiz i ocen wynika, że obecny system finansowo-podatkowy nie tworzy dostatecznej zachęty do gromadzenia środków na cele inwestycyjne, rozwojowe i na promocję eksportu. Konieczne są zatem działania programowe na rzecz wyraźnego obniżania skali podatków i innych obciążeń fiskalnych wpływających na koszty działalności małych i średnich przedsiębiorstw. Działaniem takim może być obniżenie stawek podatku dochodowego kosztem likwidacji istniejących ulg.

Do elementów silnie oddziaływujących na stan małych i średnich przedsiębiorstw należy zaliczyć czynniki systemu finansowo-podatkowego, takie jak:

• realna stopa opodatkowania zysku, decydująca o możliwościach akumulacji finansowej w przedsiębiorstwach,

• stawki amortyzacji środków trwałych,

• stawki składek na ubezpieczenie społeczne, wpływające na udział kosztów pracy w wartości produkcji,

• oficjalna stopa oprocentowania Narodowego Banku Polskiego, kształtująca poziom kosztów kredytów bankowych,

• kurs złotego,

• wsparcie finansowe i pozafinansowe państwa,

• dostępność usług bankowych i ubezpieczeniowych oraz regulacje prawne w zakresie windykacji wierzytelności.

Natomiast odpisy amortyzacyjne nie zapewniają odnowy środków trwałych, dlatego m.in. odtwarzanie majątku wytwórczego nie występuje w stopniu dostatecznym, co rzutuje na poziom inwestowania.
Związane z wynagrodzeniami narzuty, w tym zwłaszcza wysoka składka na ubezpieczenie społeczne, znacznie zwiększają koszty pracy, wpływają na wzrost cen produktów i ogólny poziom inflacji oraz ograniczają konkurencyjność przedsiębiorstw.
Należy pamiętać, iż małe przedsiębiorstwa ciągle współpracują z dużymi firmami. Zdrowa gospodarka stwarza warunki rozwoju i dla jednych i dla drugich. Duże przedsiębiorstwa często są centralnymi punktami systemów powiązań biznesowych i mają żywotny interes w rozwijaniu wiarygodnych oraz wysokiej jakości kontaktów z mniejszymi firmami.

2.2 Finansowanie sektora MSP

Rozwój sektora małych i średnich przedsiębiorstw w dużej mierze zależy również od wielkości kapitału rozwojowego, który pochodzi z samofinansowania (zasobów własnych przedsiębiorcy) oraz od dostępu do zewnętrznych źródeł (kredyty, pożyczki, venture capital, granty, subwencje itd.). W Polsce zdolność tego sektora, a zwłaszcza przedsiębiorstw przemysłowych, do finansowania rozwoju, zarówno ze źródeł wewnętrznych jak i zewnętrznych, jest nadal ograniczona. Bez zwiększenia tej zdolności szansę konkurencji rynkowej tego sektora, tak w kraju, jak i za granicą będą niewielkie.

Finansowanie działalności małych przedsiębiorstw odbywa się głównie poprzez wykorzystanie środków z:

1. firm Venture Capital,

2. banków inwestycyjnych i komercyjnych,

3. funduszów własnych.

Warunki kredytowania przedsiębiorstw przez banki stanowią jedną z głównych barier rozwojowych małych i średnich przedsiębiorstw. Konieczność korzystania przez małe i średnie przedsiębiorstwa z finansowania bankowego, wobec wysokiej realnej stopy procentowej, niejednokrotnie wiąże się dla przedsiębiorstw z ryzykiem utraty płynności finansowej, a nawet upadłości.

Zakres korzystania MSP z kredytu bankowego jest również w zasadniczy sposób uzależniony od prężności lokalnego rynku finansowego (w Polsce aktualnie występuje koncentracja w dużych miastach instytucji finansowych prowadzących działalność kredytową na rzecz przedsiębiorstw).
Z przeprowadzonych badań wynika, że małe i średnie przedsiębiorstwa mają utrudniony dostęp do finansowania bankowego ze względu na duże wymagania banków w procesie udzielania kredytów (brak historii kredytowej, która ułatwia ocenę wiarygodności przedsiębiorstwa, relatywnie wysokie koszty rozpatrzenia wniosku kredytowego, brak zabezpieczeń wymaganych przez bank do udzielenia kredytu to podstawowe bariery występujące w procesie ubiegania się MSP o kredyt bankowy).

Istnieje ścisły związek wysokości zadłużenia MSP z atrakcyjnością inwestycyjną regionu, w którym znajduje się firma. Na skalę zewnętrznego finansowania małej przedsiębiorczości ma w dużej mierze wpływ jakość infrastruktury i łączności, dostępność komunikacyjna, chłonność rynku oraz stopień rozwoju zaplecza biznesu i zaawansowanie przekształceń własnościowych. Uaktywnienia więc wymagają działania podnoszące atrakcyjność regionu dla MSP, szczególnie tam gdzie występuje wysoki poziom bezrobocia.

Wobec trudności w uzyskaniu dostępu do finansowania zewnętrznego decydujący wpływ na funkcjonowanie i rozwój MSP ma ich płynność finansowa, dlatego opóźnienia w płaceniu należności i przewlekłość postępowań sądowych wpływają szczególnie niekorzystnie na MSP.
Rynek kapitałowy w Polsce jest mało przychylny niewielkim spółkom akcyjnym, gdyż charakteryzuje się bardzo wysokimi wymaganiami wobec emitentów. Koszty korzystania z publicznego rynku kapitałowego są również bardzo wysokie, natomiast obrót papierami wartościowymi na rynku pozagiełdowym jest w początkowym etapie rozwoju i ma wciąż marginalne znaczenie dla sektora MSP.

Bardzo ważnym, a zarazem nowym sposobem finansowania początkowej działalności małych i średnich firm jest korzystanie z unijnych środków przedakcesyjnych. Jednakże wykorzystanie tych środków wiąże się z profesjonalnym podejściem do planowania i realizacji przedsięwzięcia w ramach MSP. Niestety krajowym małym przedsiębiorstwom często brakuję tych cech, co dyskwalifikuje je już na starcie. Projektowaniem przedsięwzięć inwestycyjnych powinny także się zainteresować władze lokalne, gdyż to właśnie małe i średnie przedsiębiorstwa napędzają koniunkturę regionalną.

2.3 Uwarunkowania prawne, technologiczne i inne

Na kondycję ekonomiczną i konkurencyjność ma wpływ wiele czynników i uwarunkowań wewnętrznych (mikroekonomicznych). Należą do nich przede wszystkim: wielkość majątku jakim dysponuje przedsiębiorstwo, zdolność do wdrażania postępu naukowo-technicznego, sprawność zarządzania zasobami przedsiębiorstwa, wiedza i przedsiębiorczość kadry, jakość oferowanych produktów, ogólny poziom rentowności produkcji, powiązania kooperacyjne itp.
Na rozwój sektora MSP hamująco wpływa również brak aktywnych form wspierania innowacyjności, badań wdrożeniowych, inwestycji produkcyjnych, promocji rzemiosła oraz instytucji otoczenia biznesu, zwłaszcza na szczeblu lokalnym i regionalnym.
Występują także przeszkody o charakterze biurokratycznym utrudniające podjęcie i prowadzenie działalności gospodarczej oraz powiększające jej koszty. Związane są one między innymi z trudnymi do spełnienia warunkami, kryteriami i procedurami udzielania koncesji i zezwoleń, a także z niejasnością i koniecznością uzyskiwania dodatkowych interpretacji przepisów prawa gospodarczego, finansowego, podatkowego i administracyjnego.
Istotną przeszkodą jest również brak regulacji prawnych dotyczących zasad wykupu przez przedsiębiorców lokali użytkowych będących w gestii samorządów lokalnych.
Brak jest ponadto rozwiązań systemowych określających m.in. zasady i warunki odszkodowań dla przedsiębiorców dotkniętych skutkami klęsk żywiołowych, które zmniejszyłyby ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej.

Analizując poziom eksportu MSP można wnioskować, że zwiększa się liczba przedsiębiorstw, które potrafią sprostać konkurencji międzynarodowej. Jednak w ofercie eksportowej MSP przeważają jeszcze towary niskoprzetworzone, a ich konkurencyjność polega w dużej mierze na niskich kosztach pracy.
Postępujący proces integracji Polski z Unią Europejską oraz liberalizacja wymiany handlowej z zagranicą powodują konieczność szybkiego przystosowania polskich przedsiębiorstw do rosnącej konkurencji.
Niezbędne jest zatem osiągnięcie przez sektor MSP wyższego poziomu zdolności konkurowania zarówno na rynku krajowym jak i międzynarodowym.

Od stycznia 1999 roku firmy polskie mogą korzystać z naukowo-badawczych grant przeznaczonych dla MSP w UE. W ich zdobyciu pomaga Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej. Jedną z form współpracy z firmami z UE i transferu od nich nowoczesnych technologii jest kooperacja. Wspomniany program (grant) umożliwia nawiązanie kontaktów z zagranicznymi partnerami oraz udział we wspólnych przedsięwzięciach. Ponadto Unia Europejska i podległe jej organizacje zaplanowały a kilka lat do przodu seminaria, wykłady oraz spotkania z przedsiębiorcami, na które Unia przeznaczy 30 tysięcy euro.

1. Cele

Strategicznym celem polityki makroekonomicznej państwa jest trwały, zrównoważony wzrost gospodarczy. Wokół tego celu winny być skoncentrowane wszelkie polityki cząstkowe, o krótszym horyzoncie czasowym, do których zaliczyć należy także politykę wobec małych i średnich przedsiębiorstw.
Analizując w tym kontekście zaprezentowane powyżej globalne wskaźniki, charakteryzujące udział małych i średnich przedsiębiorstw w gospodarce narodowej, można stwierdzić, że potencjał rozwojowy tego sektora nadal nie jest w pełni wykorzystany. Udział sektora MSP w liczbie pracujących ogółem (61,13%) jest znacznie wyższy niż udział w przychodach ze sprzedaży (50%). Wynika z tego, że miejsca pracy w MSP są znacznie mniej produktywne, niż w przedsiębiorstwach dużych. Przyczyn takiego stanu rzeczy należy upatrywać między innymi w niskim poziomie nakładów inwestycyjnych małych i średnich przedsiębiorstw (udział MSP w nakładach inwestycyjnych w sektorze przedsiębiorstw wyniósł 41,7%).
Z drugiej jednak strony, począwszy od 1994 r. zaobserwować można wyraźne trendy wzrostu udziału sektora MSP zarówno w przychodach ze sprzedaży, jak i w nakładach inwestycyjnych w gospodarce narodowej. Polityka Rządu wobec MSP powinna stwarzać warunki dla kontynuacji i wzmacniania tych pozytywnych trendów. W nadchodzących latach przyrost wartości dodanej wytworzonej w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw winien być wyższy, niż w sektorze przedsiębiorstw dużych, czyli wzrost gospodarczy powinien być generowany przede wszystkim w sektorze MSP. Taka właśnie sytuacja występuje obecnie w krajach Unii Europejskiej, gdzie małe i średnie przedsiębiorstwa wytwarzają około 2/3 wartości dodanej.
Głównym celem polityki Rządu wobec MSP do roku 2002 jest kształtowanie warunków dla tworzenia i pełnego wykorzystania potencjału rozwojowego sektora małych i średnich przedsiębiorstw.
Jak stwierdzono powyżej, na kondycję małych i średnich przedsiębiorstw wpływają zarówno ogólne uwarunkowania makroekonomiczne, jak i specyficzne czynniki charakterystyczne dla tego sektora. Dlatego skuteczne działania wobec sektora MSP muszą być prowadzone w dwóch płaszczyznach tzn. poprzez stosowanie instrumentów i rozwiązań wspólnych dla ogółu przedsiębiorstw, uzupełnionych instrumentami szczególnymi, adresowanymi wyłącznie do MSP.

W sferze instrumentów wspólnych dla wszystkich przedsiębiorstw szczególne znaczenie przypisać należy:

• uzdrawianiu finansów publicznych, polegającym na ograniczeniu deficytu budżetowego poprzez racjonalizację wydatków budżetowych. Działania takie powodują obniżenie stopy inflacji oraz ograniczenie potrzeb pożyczkowych budżetu. Te czynniki z kolei prowadzą bezpośrednio do polepszenia dostępu przedsiębiorstw, w tym małych i średnich, do bankowych i pozabankowych źródeł zewnętrznego finansowania oraz do obniżenia kosztów takiego finansowania.

• stworzeniu systemu podatkowego, promującego inwestycje i przyjaznego dla podatnika. System taki winien charakteryzować się niskimi stawkami podatku dochodowego, jednolitymi dla ogółu przedsiębiorstw, oraz dużą prostotą i przejrzystością. Istotne jest także określenie takich zasad amortyzacji, które pozwalałyby przedsiębiorstwom na pełne odtwarzanie majątku produkcyjnego.

• ograniczaniu obciążeń i barier biurokratycznych, które powodują nieuzasadniony wzrost kosztów działalności przedsiębiorstw, a przez to zmniejszają ich konkurencyjność. Obciążenia biurokratyczne są szczególnie dotkliwe dla małych i średnich przedsiębiorstw, bowiem w ich przypadku udział tego rodzaju kosztów w całkowitych kosztach działalności jest najwyższy.

Natomiast wśród instrumentów specyficznych dla sektora małych i średnich przedsiębiorstw szczególne znaczenie mają te, które służą wyrównywaniu szans w konkurowaniu na wolnym rynku, jak np.:

• rozbudowa systemu doradztwa dla przedsiębiorców, we wszystkich dziedzinach związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa. W przedsiębiorstwach dużych istnieją wyspecjalizowane służby marketingowe, finansowe itd., natomiast w MSP funkcje te często muszą być realizowane przez samego właściciela, lub wąskie grono osób, niekoniecznie będących specjalistami we wszystkich tych dziedzinach.

• poprawa dostępu MSP do informacji istotnych z punktu widzenia prowadzonej działalności gospodarczej, poprzez tworzenie i udostępnianie baz danych dotyczących np.: potencjalnych możliwości eksportowych i kooperacyjnych, regulacji obowiązujących na jednolitym rynku europejskim itd.

• rozbudowa systemu funduszy poręczeń kredytowych dla MSP. Małe i średnie przedsiębiorstwa charakteryzują się niską wartością majątku trwałego, co powoduje trudności w przedstawianiu bankom wiarygodnych zabezpieczeń zaciąganych kredytów. Fundusze poręczeń kredytowych dla MSP są skutecznym i sprawdzonym w praktyce instrumentem łagodzącym te bariery.

• rozwiązania prawne i instytucjonalne służące rozwojowi rynku kapitałowego, a zwłaszcza funduszy podwyższonego ryzyka (venture capital). Doświadczenia państw o dojrzałej gospodarce rynkowej wskazują, że fundusze tego typu są optymalnym źródłem kapitału dla przedsiębiorstw niewielkich, lecz o dużym potencjale rozwojowym.

W załączniku nr 1 przedstawione są instrumenty realizacji "Kierunków działań Rządu wobec MSP do 2002 roku", usystematyzowane według powyższych kryteriów.

Dalsza analiza uwarunkowań rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw pozwala na dokonanie dezagregacji sformułowanego powyżej celu ogólnego na trzy cele pośrednie (cząstkowe):

CEL 1. Zwiększenie konkurencyjności sektora małych i średnich przedsiębiorstw

Przyrost sprzedaży towarów i usług wytwarzanych przez małe i średnie przedsiębiorstwa będzie możliwy o tyle, o ile będą one w stanie sprostać konkurencji innych wytwórców krajowych i zagranicznych. Tymczasem, w wyniku procesu integracji naszego kraju z Unią Europejską oraz postępującej liberalizacji wymiany handlowej Polski z zagranicą, konkurencja na rynku wewnętrznym staje się coraz silniejsza. To samo zjawisko można zaobserwować na rynkach zewnętrznych. Zwiększenie konkurencyjności sektora małych i średnich przedsiębiorstw jest zatem koniecznym warunkiem dla wzrostu jego udziału w tworzeniu produktu krajowego brutto.

Działania Rządu, służące zwiększeniu konkurencyjności sektora MSP, będą polegały przede wszystkim na:

• zmianach legislacyjnych służących obniżeniu kosztów związanych z zatrudnianiem pracowników,

• finansowym wsparciu przedsięwzięć innowacyjnych i wdrożeniowych podejmowanych przez przedsiębiorstwa, w tym przedsięwzięć służących wprowadzaniu systemów jakości,

• rozwoju infrastruktury gospodarczej, w tym m.in. sieci doradztwa gospodarczego,

• tworzeniu sieci zapewniających powszechny dostęp przedsiębiorców do informacji istotnych z punktu widzenia prowadzonej przez nich działalności gospodarczej,

• ułatwianiu przedsiębiorcom dostępu do wiedzy w zakresie prowadzenia przedsiębiorstwa.

CEL 2. Wzrost eksportu sektora małych i średnich przedsiębiorstw

Udział małych i średnich przedsiębiorstw w eksporcie ogółem wykazywał w ostatnich latach tendencję malejącą. Odwrócenie tej tendencji, czyli wzrost sprzedaży MSP na rynki zewnętrzne stanowić będzie istotny komponent służący realizacji głównego celu polityki.

Działania Rządu służące wzrostowi eksportu sektora MSP będą polegały m.in. na:

• dofinansowaniu środkami budżetowymi udziału przedsiębiorstw w zagranicznych imprezach wystawienniczych,

• rozbudowie systemu informacji o możliwościach eksportowych, opartego między innymi na informacjach gromadzonych przez polskie placówki ekonomiczno-handlowe za granicą,

• upowszechnianiu wśród przedsiębiorców wiedzy o regulacjach obowiązujących na jednolitym rynku europejskim,

• dofinansowywaniu udziału polskich przedsiębiorstw w programach Unii Europejskiej, służących nawiązywaniu transgranicznej współpracy handlowej,

• uproszczeniu zasad, warunków i procedur ubezpieczeń kredytów eksportowych przez Korporację Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych (KUKE) w celu ułatwienia dostępu MSP do tych ubezpieczeń.

CEL 3. Wzrost nakładów inwestycyjnych w sektorze
małych i średnich przedsiębiorstw

Inwestowanie jest nieodzownym warunkiem rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw. Tymczasem udział MSP w nakładach inwestycyjnych w gospodarce narodowej jest relatywnie niski. Realny wzrost nakładów inwestycyjnych w tym sektorze jest więc niezbędny dla wzrostu jego zdolności wytwórczych, a tym samym dla wzrostu jego udziału w tworzeniu produktu krajowego brutto.

Działania Rządu służące wzrostowi nakładów inwestycyjnych w sektorze MSP będą polegały m.in. na:

• wzmocnieniu proinwestycyjnego oddziaływania systemu podatkowego, w tym poprzez wprowadzenie korzystniejszych regulacji dotyczących amortyzacji,

• rozbudowie i dokapitalizowaniu systemu funduszy poręczeń kredytowych, ułatwiającego przedsiębiorcom dostęp do finansowania bankowego,

• promowaniu rozwoju pozabankowych instytucji finansowego otoczenia sektora małych i średnich przedsiębiorstw, takich jak: fundusze typu venture capital, pozagiełdowy regulowany rynek papierów wartościowych.

Analizując wymienione powyżej trzy cele cząstkowe należy stwierdzić, iż są one wzajemnie ze sobą powiązane. Przykładowo: wzrost eksportu nie jest możliwy bez wzrostu konkurencyjności, ten z kolei wymaga poniesienia nakładów inwestycyjnych. Dlatego też zastosowana w dalszej części typologia przyporządkowania przewidywanych działań Rządu poszczególnym celom ma przede wszystkim charakter porządkujący. W istocie większość spośród tych działań służyć będzie, choć w niejednakowym stopniu, realizacji każdego z celów cząstkowych.
Dla realizacji polityki Rządu wobec sektora małych i średnich przedsiębiorstw zostanie utworzona Agencja Promocji i Rozwoju Przedsiębiorczości (na bazie Polskiej Fundacji Promocji i Rozwoju MSP).
W trakcie realizacji działań Rządu konieczna będzie okresowa ocena stopnia wykonania założonych celów. Dla zobiektywizowania takich ocen niezbędne jest zastosowanie wymiernych wskaźników. Wskaźniki dotyczące realizacji celów cząstkowych 2 (wzrost eksportu) i 3 (wzrost nakładów inwestycyjnych) powinny zapewniać porównywalność danych dzięki ich skorygowaniu o stopę inflacji i zmianę kursów dewiz. Za wskaźnik stopnia realizacji celu
cząstkowego 1 (wzrost konkurencyjności) przyjęto stosunek przychodów ze sprzedaży sektora MSP do produktu krajowego brutto. Wreszcie jako syntetyczny wskaźnik, służący do oceny stopnia realizacji celu głównego przyjęto udział małych i średnich przedsiębiorstw w tworzeniu produktu krajowego brutto. Oczywiście przyjęcie takiego miernika oparte jest na w pełni uprawnionym założeniu, że w tym czasie będzie następował coroczny wzrost PKB. W tych warunkach rosnąca wartość wskaźnika udziału MSP w PKB oznaczać będzie, że rozwój sektora MSP jest szybszy, niż rozwój gospodarki narodowej ogółem, a zatem - że założony cel jest osiągany.

Dużą rolę w realizacji polityki Rządu wobec małych i średnich przedsiębiorstw mogą i powinny spełniać samorządy gospodarczy i terytorialny. Mogą one skutecznie uczestniczyć, również z korzyścią dla siebie, w promowaniu rozwoju przedsiębiorczości, realizacji polityki gospodarczej regionów i organizowaniu finansowania przedsięwzięć gospodarczych. Samorząd terytorialny może stosować szereg instrumentów wspierania małych i średnich przedsiębiorstw takich jak tworzenie ośrodków doradztwa i inkubatorów przedsiębiorczości, przygotowywanie terenów pod inwestycje, pomoc w nawiązywaniu kontaktów zagranicznych, ułatwianie dostępu do zamówień publicznych itd. Rząd będzie inicjował współpracę w tej dziedzinie oraz stosował instrumenty ją pobudzające.
Rząd będzie realizował te spośród zadań, które mają wymiar lokalny, przede wszystkim tam, gdzie samorządy terytorialne zaangażują się, także finansowo, we współdziałanie przy realizacji zadania. Także gotowość do częściowego pokrywania kosztów przez samych przedsiębiorców lub ich organizacje winna być jednym z podstawowych kryteriów oceny, czy dany projekt wychodzi naprzeciw potrzebom jego adresatów.
Współpraca instytucji rządowych z organizacjami samorządu gospodarczego będzie polegała przede wszystkim na konsultowaniu opracowywanych projektów aktów prawnych, a także podejmowaniu wspólnych działań promocyjnych i edukacyjnych. Szczególnie istotna rola przypadnie samorządowi gospodarczemu w sferze pozaszkolnej edukacji zawodowej. Dotychczasowe doświadczenia bowiem wskazują na to, że kształcenie zawodowe prowadzone przez samych przedsiębiorców (w szczególności rzemieślników) stanowi istotne uzupełnienie państwowego systemu szkolnictwa zawodowego.
Po określeniu ram prawnych dla funkcjonowania samorządu gospodarczego, w miarę jego rozwoju i umacnianiu się jego pozycji w życiu gospodarczym kraju będzie możliwe sukcesywne rozszerzanie jego kompetencji o niektóre dziedziny pozostające dotychczas w zakresie działania administracji państwowej, w tym także dotyczące realizacji zadań wynikających z tego dokumentu.

---