NASIENNE (ZALĄŻKOWE)

1. Cechy nasiennych:

• mają w pełni wykształcone tkanki

• przemiana pokoleń z przewagą sporofitu (gametofit jest od niego niezależny i samodzielny)

• łodygi i korzenie zdolne do wtórnego przyrostu na grubość

• liście typu makrofilii

• posiadają zalążek (żeński organ rozrodczy, w którym znajduje się komórka jajowa. Po jej zapłodnieniu zalążek staje się nasieniem)

• nie potrzebna woda do zapłodnienia

• podział nasiennych: okrytonasienne, nagonasienne

2. Budowa organów

1. korzeń

• 
  budowa pierwotna (naprzemienny układ wiązek przewodzących)

• przyrost korzenia na grubość odbywa się dzięki ciągłemu podziałowi komórek kambium, które zakłada się w postaci falistego pierścienia w taki sposób, że drewno pierwotne jest wewnątrz niego, a łyko pierwotne na zewnątrz. Powstające komórki różnicują się w elementy drewna wtórnego (po stronie wewnętrznej kambium) i łyka wtórnego (po stronie zewnętrznej kambium). Ochrona możliwa jest dzięki perycyklowi, który przekształca się w fallogen i wytwarza kolejne warstwy (korkowica). Rozrastanie się tkanki twórczej powoduje pękanie kory pierwotnej, która odpada ze skórką i śródskórnią

• w korzeniu wyróżniamy cztery strefy:

• stożek wzrostu

• strefa wzrostu

• strefa włośnikowa

• strefa korzeni bocznych

• korzenie tworzą system korzeniowy:

• palowy (obecność korzenia głównego)

• wiązkowy (wszystkie korzenie jednakowe)

2. łodyga

• budowa pierwotna (podwójne wiązki łyko-drzewne)

• 
  przyrost łodygi na grubość odbywa się dzięki ciągłemu podziałowi komórek kambium, które powiększa się w postaci pierścienia w taki sposób, że drewno pierwotne jest wewnątrz niego, a łyko pierwotne na zewnątrz. Powstające komórki różnicują się w elementy drewna wtórnego (po stronie wewnętrznej kambium) i łyka wtórnego (po stronie zewnętrznej kambium). Ochrona możliwa jest dzięki fallogenowi, który wytwarza się pod skórką i wytwarza komórki korka (po stronie zewnętrznej fallogenu) i fallodermę (po stronie wewnętrznej kambium) - tworzy się korkowica

Budowa poprzeczna korzenia i łodygi:

WARSTWA	FUNKCJE
skórka	pierwotna tkanka okrywająca
kora pierwotna	bardziej rozwinięta w korzeniu niż w łodydze (w łodydze obecne są chloroplasty) znajduje się tutaj tkanka wzmacniająca najbardziej wewnętrzna warstwa to śródskórnia zbudowana z drobnych komórek, których ściany ulegają suberynizacji
walec osiowy	duża część wypełniona tkanką miękiszową; w centralnej części (tzw. rdzeń) miękisz ten pełni funkcję spichlerzową w peryferycznej części znajdują się wiązki przewodzące w korzeniu warstwa zewnętrzna to okolnica zbudowana z komórek twórczych

3. liść

• są typowymi makrofilami

• liście tworzą ulistnienie:

• skrętoległe

• naprzeciwległe

• okółkowe (gdy tworzą się po kilka z jednego węzła)

• liście u:

• nagonasiennych

• drobnolistne

• liście pojedyncze z dwudzielną (czyli dychotomiczną) nerwacją, często z podłużnymi wcięciami lub równowąskie przekształcone w igły

• wielkolistne

• blaszka ulega podziałowi (niekiedy wielokrotnie) na pierzasto ułożone listki, tworząc liść złożony

• niekiedy dochodzi do redukcji blaszki (stają się pojedyncze lub taśmowate)

• okrytonasiennych

• duże zróżnicowanie

4. kwiat

• podział:

• jednopienne

• jednopłciowe

• obupłciowe

• dwupienne

• zawiera pręciki (mikrosporofile) oraz owocolistki (makrosporofile), kwiat żeński u roślin dwupiennych jest owocolistkiem

• kwiat u:

• nagonasiennych

• szyszka męska

• stanowi kłos zarodnionośny (kwiat męski)

• kłosy zarodnionośne są zbiorem liści zarodnionośnych, tzw. pręcików

• każdy pręcik ma podczepione dwa worki pyłowe (mikrosporangia), w których powstają ziarna pyłku (mikrospory)

• w każdym ziarnie pyłku rozwija się gametofit męski (przedrośle męskie) składający się z niewielkich komórek przedroślowych i dwóch dużych komórek - wegetatywnej i generatywnej

• ziarna mają ponadto dwie puste komory powietrzne (przystosowanie do przenoszenia przez wiatr)

• szyszka żeńska

• stanowi kwiatostan

• kwiatostan jest zbiorem łusek nasiennych (owocolistek, kwiat żeński)

• każda łuska nasienna ma dwa zalążki, posiadające ośrodek (makrosporangium), w którym powstają cztery makrospory (trzy zamierają) i osłonkę

• z jednej makrospory rozwija się gametofit żeński (przedrośle żeńskie)

• gametofit żeński wytwarza dwie rodnie, w których rozwija się po jednej komórce jajowej (reszta gametofitu przekształca się w bielmo pierwotne)

• okrytonasiennych

• najczęściej obupłciowe

• stanowią zbiór liści zarodnionośnych i płonnych

• składają się z:

• pręcików (pręcikowie)

• zbudowane z nitki pręcikowej i główki

• każda główka ma cztery worki pyłowe (mikrosporangia), w których powstają ziarna pyłku

• w każdym ziarnie pyłku rozwija się gametofit męski (przedrośle męskie) składający się z dwóch komórek - wegetatywnej i generatywnej

• owocolistków

• zrastają się tworząc słupek (lub kilka słupków - słupkowie) zbudowany z znamienia, szyjki i zalążni

• każda zalążnia ma liczne zalążki, posiadające ośrodek (makrosporangium), w którym powstają cztery makrospory (trzy zamierają) i dwie osłonki

• z jednej makrospory rozwija się gametofit żeński (przedrośle żeńskie), tzw. woreczek zalążkowy

• gametofit żeński rozrasta się na cały ośrodek, a jego jądro trzykrotnie dzieli się mitotycznie tworząc osiem haploidalnych jąder - dwa z nich łączą się w diploidalne wtórne jądro woreczka zalążkowego, a pozostałe otaczają się cytoplazmą tworząc sześć komórek - komórka jajowa, dwie synergidy i trzy antypody

3. Przekształcenia liści

łuskowate	ochrona delikatnych części szczytu pędu np. lilak
spichrzowe	gromadzenie substancji zapasowych np. cebula lub wody np. aloes
przykwiatowe	ochrona kwiatów
chwytające owady	chwytanie owadów np. dzbanecznik
kolce	ochrona przed roślinożercami np. róża
wąsy czepne	wspinanie się rośliny umożliwiając wzrost w górę np. groch

4. Przekształcenia korzeni

spichrzowe	gromadzenie substancji zapasowych np. marchew
asymilacyjne	zachodzi w nich fotosynteza np. storczyk
kurczliwe	zdolność do kurczenia, mogą wciągać roślinę głębiej w glebę np. lilie
czepne	wspinanie się rośliny umożliwiając wzrost np. winorośl

5. Przekształcenia łodyg

spichrzowe	gromadzenie substancji zapasowych np. ziemniak lub wody np. kaktus
asymilacyjne	zachodzi w nich fotosynteza np. kaktus
czepne	wspinanie się rośliny umożliwiając wzrost w górę np. liany

6. Cykl rozwojowy

1. nagonasiennych

• ziarno pyłku opuszcza worek pyłowy i przeniesione zostaje przez wiatr (wiatropylność) na okienko zalążka i dalej do zalążka - następuje zapylenie

• komórka wegetatywna gametofitu męskiego tworzy wyrostek - łagiewkę pyłkową (wrasta w ośrodek aż do czasu dotarcia do jednej z dwóch komórek jajowych)

• komórka generatywna gametofitu męskiego, dzieląc się, tworzy dwie komórki plemnikowe (nieruchliwe, pozbawione wici), które wędrują następnie łagiewką i jedna z nich łączy się z komórką jajową (powstaje zygota)

• zygota dzieli się mitotycznie - powstaje zarodek (sporofit) zbudowany z zawiązka korzeniowego (utworzy korzeń zarodkowy i później korzeń), pączka wierzchołkowego (utworzy łodygę zarodkową i później łodygę) i liścieni

• zarodek otacza się bielmem pierwotnym powstałym z reszty gametofitu (bielmo powstaje przed powstaniem zygoty, jeśli zygota nie powstanie, to bielmo i tak powstanie)

• osłonka zalążka twardnieje i przekształca się w łupinę nasienną (niekiedy tworzy się skrzydełko ułatwiające przenoszenie przez wiatr) - powstało nasienie




2. okrytonasiennych

• ziarno pyłku opuszcza worek pyłowy i przeniesione zostaje przez owady (owadopylność) lub wiatr na znamię słupka i dalej do zalążni - następuje zapylenie

• komórka wegetatywna gametofitu męskiego tworzy wyrostek - łagiewkę pyłkową (wrasta w ośrodek aż do czasu dotarcia do jednej z dwóch komórek jajowych)

• komórka generatywna gametofitu męskiego, dzieląc się, tworzy dwie komórki plemnikowe (nieruchliwe, pozbawione wici), które wędrują następnie łagiewką i obie łączą się: jedna z komórką jajową (powstaje zygota), druga z diploidalnym jądrem centralnym (powstaje triploidalne jądro 3n) - tzw. podwójne zapłodnienie

• zygota dzieli się mitotycznie - powstaje zarodek (sporofit) zbudowany z zawiązka korzeniowego (utworzy korzeń zarodkowy i później korzeń), pączka wierzchołkowego (utworzy łodygę zarodkową i później łodygę) i liścieni (dwóch u dwuliściennych, jednego - u jednoliściennych)

• zarodek otacza się bielmem wtórnym powstałym z podziałów mitotycznych jądra triploidalnego (bielmo powstaje po powstaniu zygoty, jeśli zygota nie powstanie, to bielmo też nie, co jest bardzie korzystne energetycznie)

• podwójne osłonki zalążka twardnieją tworząc dwuwarstwową łupinę nasienną, ściana zalążni przekształca się w owocnię, więdną i opadają płatki korony, pręciki i słupki (łupina nasienna + owocnia = owoc). Intensywność wzrostu i wielkość owoców zależy od produkcji przez zarodek auksyn (stąd owoce wielonasienne są większe od jednonasiennych)




7. Stadia rozwojowe w cyklu rozwojowym roślin nasiennych:

1. rozwój wegetatywny

• rozwój embrionalny

• nasiona są w spoczynku, a następnie w spoczynku względnym lub spoczynku bezwzględnym

• kiełkowanie

• w odpowiednich warunkach rozpoczyna się kiełkowanie (kiełkowanie określają: energia kiełkowania i siła kiełkowania):

• pęcznienie nasion

• w wyniku odżywiania zarodek rozpoczyna intensywny wzrost

• w wyniku działania fitohormonów pęka łupina nasienna

• na zewnątrz wydostaje się siewka - najpierw korzeń zarodkowy (zaopatruje siewkę w wodę i sole mineralne), potem łodyżka zarodkowa, dalszy rozwój przebiega różnie:

• u roślin kiełkujących nadziemnie




• u roślin kiełkujących podziemnie




• okres juwenilny




2. rozwój generatywny

• ze względu na częstość kwitnienia i owocowania wyróżniamy:

• monokarpiczne

• polikarpiczne

3. okres starzenia i obumieranie

8. Wpływ czynników na rozpoczęcie kwitnienia:

1. temperatura

• najbardziej pobudzający wpływ mają temperatury niskie na rośliny dwuletnie i zboża ozime - niska temperatura powoduje wernalizację (rośliny dwuletnie po pierwszym roku wytwarzają jedynie organy wegetatywne, a po przejściu zimy - zakwitają; rośliny ozime zakwitają po zimie, stąd wysiewa się je jesienią)

• miejscem percepcji bodźca termicznego jest merystem wierzchołkowy, tzn. że merystem wierzchołkowy jest najbardziej wrażliwy

• podział roślin ze względu na wymagania temperaturowe:

• kriofity

• mezofity

• termofity

2. fotoperiod

• miejscem percepcji bodźca fotoperiodycznego są młode liście, tzn. że młode liście są najbardziej wrażliwe, w nich występuje fitochrom

WŁAŚCIWOŚCI	ODMIANY FITOCHROMU
	P660	P730
pochłaniane światło	jasnoczerwone	ciemnoczerwone
przekształcanie w drugą formę	w dzień pod wpływem światła w nocy trwały	w dzień pod wpływem światła w nocy nietrwały - wolno przekształca się w P660
aktywność fizjologiczna	nieaktywny	aktywny
wzrost stężenia powoduje:	zakwitanie RKD hamowanie kwitnienia RDD	zakwitanie RDD hamowanie kwitnienia RKD

• podział roślin ze względu na czas trwania okresów światła i ciemności:

• rośliny krótkiego dnia

• rośliny długiego dnia

• rośliny neutralne

9. Podział nasion

1. ze względu na miejsce gromadzenia substancji zapasowych:

• bielmowe

• bezbielmowe

• obielmowe

2. ze względu na rodzaj substancji zapasowych:

• skrobiowe

• oleiste

• białkowe

10. Podział owoców:

1. ze względu na liczbę zalążni biorących udział w ich wytwarzaniu:

• owoc pojedynczy

• owoc zbiorowy

• wieloorzeszkowe

• wielopestkowcowe

• owocostan

2. ze względu na rodzaj owocni:

• mięsiste

• jagoda




• pestkowiec




• suche

• pękające

• mieszek




• strąk




• torebka




• łuszczyna




• rozłupnia




• niepękające

• orzech




• ziarniak




• niełupka




Niektóre rośliny wytwarzają owoc pozorny.

11. Dla roślin korzystne jest zapylenie krzyżowe, a niekorzystne samozapylenie.

Rośliny chronią się przed samozapyleniem przez:

• rozdzielnopłciowość

• dwupienność

• przedprątność lub przedsłupność

• samopłonność

• różnosłupkowość

• kwiaty długoszyjkowe

• kwiaty krótkoszyjkowe

12. Porównanie roślin okrytonasiennych: jednoliściennych i dwuliściennych.

JEDNOLIŚCIENNE	DWULIŚCIENNE
zarodek z jednym liścieniem	zarodek z dwoma liścieniami
okwiat pojedynczy	okwiat podwójny
łodyga z rozrzuconymi zamkniętymi wiązkami przewodzącymi	łodyga z koncentrycznie ułożonymi otwartymi wiązkami przewodzącymi
miękisz asymilacyjny niezróżnicowany	miękisz asymilacyjny zróżnicowany na palisadowy i gąbczasty
liść bezogonkowy z nerwacją równoległą	liść ogonkowy z nerwacją pierzastą lub dłoniastą, czasami obecność przylistków
wiązkowy system korzeniowy	palowy system korzeniowy
często wiatropylne	często owadopylne
aparaty szparkowe otwierają się przez rozsunięcie komórek	aparaty szparkowe otwierają się przez wygięcie komórek
np. tulipan, cebula, czosnek, trawy, przebiśnieg, irysy, zboże, palmy	np. większość drzew

13. Rozprzestrzenianie się roślin

• możliwie dzięki wykształceniu diaspor

• rodzaje rozsiewania nasion:

• samosiewność zachodzi przez:

• wzrost pędów na długość (pędy przenoszą nasiona)

• ruchy higroskopijne

• obcosiewność

• anemochoria

• hydrochoria

• zoochoria

• działalność człowieka (transport lub introdukcja)

14. Organy wegetatywne pełniące rolę diaspor:

1. nadziemne

• rozłogi




2. podziemne

• kłącza




• bulwy




• cebule







15. Znaczenie

• źródło pożywienia i schronienia

• produkcja tlenu

• tworzą poziom producentów

• biorą udział w obiegu pierwiastków w całej biosferze

• stosowane w przemyśle (np. produkcja papieru, mebli, ubrania, lekarstw, używek)

inaczej okrytozalążkowe

inaczej nagozalążkowe

zawiera zgrupowanie komórek twórczych, w nim następują intensywne podziały w wyniku mitozy. Stożek ochrania czapeczka zbudowana z komórek miękiszowych

inaczej strefa wydłużania

inaczej strefa różnicowania się; w niej zachodzą zmiany struktury komórek w celu ich wyspecjalizowania do pełnienia określonej funkcji oraz wchłanianie wody (włośniki zwiększają powierzchnię chłonną) - włośniki wrastają pomiędzy cząstki gleby i pobierają wodę oraz sole mineralne (w strefie tej ściana komórkowa jest cienka i łatwo przepuszczalna, brak skorkowaciałych tkanek ograniczających wchłanianie wody, dobrze wykształcona jest tkanka przewodząca)

inaczej perycykl

sposób rozmieszczenia liści na łodydze

pęd o ograniczonym wzroście, stanowiący skupienie liści zarodnionośnych i płonnych, jest więc kłosem zarodnionośnym

rośliny, u których na jednym osobniku występują kwiaty męskie (zawierające pręciki) oraz kwiaty żeńskie (zawierające owocolistki)

inaczej rozdzielnopłciowe; kwiaty, w których razem nie występują pręciki i owocolistki (np. nagonasienne)

kwiaty, w których razem występują pręciki i owocolistki

rośliny, u których na jednym osobniku występują tylko kwiaty męskie, a na innym tylko kwiaty żeńskie (np. wierzby, pokrzywa)

są męskimi liśćmi zarodnionośnymi, tworzą zarodniki

są żeńskimi liśćmi zarodnionośnymi, na nich osadzone są zalążki

inaczej integumentem; osłonki nie zrastają się całkowicie tworząc otwór - okienko

tkanka odżywcza

pozostałość liścia zarodnionośnego

inaczej jądro centralne

pozostałość rodni

leżą po przeciwnej niż komórka jajowa stronie woreczka zalążkowego

obejmuje rozwój embrionalny - od zapłodnienia do powstania nasion

inaczej stan życia utajonego lub anabioza; na skutek odwodnienia nasion i działania inhibitorów tworzonych przez nasiona ustają w nich procesy wzrostu, a metabolizm jest spowolniony, są one wtedy odporne na czynniki zewnętrzne

występuje u nasion, które osiągnęły dojrzałość morfologiczną, anatomiczną i fizjologiczną, ale nie kiełkują z powodu niekorzystnych warunków

występuje u nasion, które osiągnęły dojrzałość morfologiczną, ale nie anatomiczną lub fizjologiczną, więc nie kiełkują np. twarda skorupa, opóźnienie rozwoju zarodka w stosunku do innych tkanek

określa procent nasion, które wykiełkowały w krótkim czasie (3-10 dni); określa więc zdolność nasion do szybkiego kiełkowania i wskazuje żywotność

określa procent nasion, które wykiełkowały w dłuższym czasie (5-28 dni); określa więc liczbę nasion żywych zdolnych do kiełkowania

intensywne pobieranie wody i tlenu - skutkiem wzmożone oddychanie komórkowe oraz synteza cytokinin (przełamują działanie inhibitorów), giberlin (powodują wytwarzanie hydrolaz, które rozkładają materiały zapasowe zgromadzone w bielmie i liścieniach i odżywiają zarodek) i auksyn

inaczej rośliny kiełkujące epigeicznie; wydłuża się podliścieniowa część zarodka (tzw. hipokotyl) i liścienie wynoszone są ponad powierzchnię gleby, zdolne są do asymilacji

inaczej rośliny kiełkujące hipogeicznie; wydłuża się nadliścieniowa część zarodka (tzw. epikotyl) i liścienie pozostają w glebie, niezdolne są do asymilacji (pierwszymi liśćmi asymilacyjnymi są liście właściwe)

inaczej okres rozwoju młodocianego; obejmuje wykształcenie korzenia, łodygi i liści (organy wegetatywne) oraz różnicowanie komórek: biegunowość (inaczej polarność) - ustalenie bieguna korzeniowego i pędowego rośliny (w biegunie korzeniowym wyrastają korzenie, a w biegunie pędowym pędy niezależnie od położenia rośliny), korelacja - współzależność występująca między organami rośliny, które nie funkcjonują niezależnie (np. wierzchołek wzrostu pędu rośliny hamuje rozwój pąków bocznych) i regeneracja

obejmuje wykształcenie kwiatów, nasion i owoców (organy generatywne)

kwitną i owocują tylko raz w życiu - jednoroczne i dwuroczne

kwitną i owocują wiele razy w życiu; długość ich życia ograniczona jest tylko przez wyczerpanie się składników odżywczych lub infekcję

preferują niskie temperatury (poniżej 20ºC)

preferują średnie temperatury (ok. 20-40ºC)

preferują wysokie temperatury (powyżej 40ºC)

odpowiednia długość dnia i nocy; rośliny reagują na fotoperiod (tzw. fotoperiodyzmem, za który odpowiada barwnik - fitochrom), co jest ewolucyjnym przystosowaniem do zmieniających się na różnych szerokościach geograficznych pór roku

RKD; kwitnienie wymaga przewagi nocy nad dniem, jasność hamuje kwitnienie (m.in. rośliny strefy równikowej np. tytoń szlachetny, chryzantema)

RDN; kwitnienie wymaga przewagi dnia nad nocą, ciemność hamuje kwitnienie (m.in. rośliny strefy umiarkowanej np. szpinak, jęczmień, owies)

RN; nie wykazują wrażliwości fotoperiodycznej

dobrze wykształcone bielmo pierwotne lub wtórne

w czasie dojrzewania nasion bielmo zanika, a jego rolę przejmują liścienie

wokół bielma tworzy się obielmo, które, po wyczerpaniu bielma, przejmuje jego rolę

powstaje z kwiatu pojedynczego z jednym słupkiem

powstaje z kwiatu pojedynczego ze słupkowiem; owoc właściwy osadzony jest na owocu rzekomym; jest owocem mięsistym

owocem właściwym orzeszki np. wieloorzeszkowiec truskawki

owocem właściwym pestki np. wielopestkowiec jeżyny

zbiór owoców, powstaje z kwiatostanu np. ananas, figa

mają soczystą owocnię bogatą w cukry i witaminy

wielonasienny owoc powstały z kilku owocolistków np. jagoda pomidora

jednonasienny owoc powstały z jednego owocolistka; ma twardą, zdrewniałą pestkę chroniącą nasienie np. pestkowiec czereśni

mają skórzastą lub zdrewniałą owocnię

w czasie dojrzewania pękają; zwykle wielonasienne

owoc powstały z jednego owocolistka; owoc pęka wzdłuż szwu np. mieszek ostróżki

owoc powstały z jednego owocolistka; owoc pęka wzdłuż szwu i nerwu środkowego np. strąk grochu

owoc powstały z kilku owocolistków; owoc pęka w różny sposób (wzdłuż szwu i nerwu lub otworkami w ścianie) np. torebka maku

owoc powstały z dwóch owocolistków; owoc pęka wzdłuż przegrody owocni np. łuszczyna rzepaku

owoc powstały z kilku owocolistków; owoc pęka na pojedyncze, jednonasienne rozłupki; niektóre mają skrzydełka służące do rozsiewania np. rozłupka klonu

w czasie dojrzewania odpadają w całości; zwykle jednonasienne

owoc powstały z jednego owocolistka; niektóre mają skrzydełka, kolce lub szczecinki służące do rozsiewania np. orzech dębu

owoc powstały z dwóch owocolistków; ma owocnię zrośniętą z łupiną nasienną (okrywa owocowo-nasienna) np. ziarniak pszenicy, kukurydzy (w rolnictwie ziarniaki określa się mianem ziarna)

owoc powstały z dwóch owocolistków; niektóre mają puch służący do rozsiewania np. niełupka mniszka lekarskiego, niełupka słonecznika

inaczej owoc rzekomy; owoc który nie powstaje jedynie z zalążni, ale także z innej części kwiatu np. jabłko czy gruszka (owocem właściwym jest sama ogryzka), truskawka (owocem właściwym są żółtawe orzeszki)

inaczej obcopylność; zachodzi między różnymi osobnikami tego samego gatunku, zapewnia zmienność genetyczną

zapylenie własnym pyłkiem, uniemożliwia zmienność genetyczną i często prowadzi do powstania słabo rozwiniętych nasion

wcześniejsze dojrzewanie pręcików (tzw. czasowe rozdzielenie płci)

wcześniejsze dojrzewanie słupków (tzw. czasowe rozdzielenie płci)

inaczej samosterylność; polega na wytwarzaniu przez roślinę substancji przeciwdziałających rozwojowi na znamieniu słupka jej własnego pyłku

inaczej heterostylia; specyficzna budowa kwiatów

słupek jest wyższy niż pręciki

pręciki są wyższe niż słupek

zbudowany tylko z działek okwiatu

zbudowany z działek kielicha i płatków korony

część rośliny, która przeniesiona na pewną odległość da początek nowej roślinie; wyróżniamy: diaspory generatywne (zarodniki, nasiona, owoce) i diaspory wegetatywne (rozłogi, kłącza, bulwy, cebule)

zachodzi przy wykorzystaniu własnych sił (nie są one zbyt duże, stąd nasiona i owoce nie oddalają się zbyt daleko; z tego powodu samosiewność odgrywa ważną rolę w zagęszczaniu populacji)

odwracalne ruchy roślin polegające na nierównomiernym pęcznieniu i wysychaniu ścian komórkowych pod wpływem zmian wilgotności powietrza np. otwieranie się strąków roślin motylkowych

zachodzi przy wykorzystaniu czynników zewnętrznych

inaczej wiatrosiewność; diaspory mają przystosowania do przenoszenia przez wiatr: skrzydełka, baloniki, puch (tzw. aparat lotny)

inaczej wodosiewność; diaspory mają przystosowania do przenoszenia przez wodę: przestwory wypełnione powietrzem i wodoodporną okrywę

diaspory mają przystosowania do przenoszenia przez zwierzęta: wyrostki, kolce, haczyki, lepkie włoski i odporną na działanie enzymów okrywę

działalność rolnicza mająca na celu wprowadzenie nowych gatunków na obcy dla nich teren (np. przywiezienie ziemniaka z Ameryki Południowej)

bezlistne, płożące łodygi powstające jako odgałęzienia dolnej części pędu; wierzchołek rozłogu wypuszcza korzenie przybyszowe i tworzy zaczątek łodygi , po pewnym czasie rozłóg zostaj przerwany np. poziomki, truskawki

przekształcone łodygi cechujące się znaczną grubością (gromadzą bowiem substancje zapasowe przystosowując roślinę do niekorzystnych warunków), brakiem chloroplastów, liści asymilacyjnych i kwiatów (są to cechy umożliwiające im bycie formami przetrwalnikowymi); charakterystyczne dla bylin

zgrubiała, mięsista łodyga cechująca się poziomym wzrostem, wytwarzaniem korzeni przybyszowych i łuskowatych liści, brakiem czapeczki na stożku wzrostu oraz podobną anatomicznie budową (są to cechy upodabniające ją do korzeni) np. paprocie

bezlistna, silnie skrócona, zgrubiała łodyga np. ziemniaki

silnie skrócona łodyga (tworząca tzw. piętkę), z której wyrastają korzenie przybyszowe, i nad którą znajduje się pąk wierzchołkowy, z którego wyrasta nadziemny pęd, a resztę rośliny stanowią liście asymilacyjne, okrywające i spichrzowe np. cebula, czosnek, tulipan

18










































































































---