PIERŚCIENICE

1. Cechy pierścienic

• żyją w wodach słodkich i słonych, rzadko w glebie

• ciało w przekroju jest wydłużone, obłe lub nieco spłaszczone grzbietobrzusznie

• ciało (wraz z celomą) podzielone na poprzeczne segmenty (metamery)

• obecność narządów tworzących układy (nie występuje układ oddechowy)

• charakterystyczne tworzenie mezodermy (powstaje ze specjalnych komórek - prakomórek mezodermalnych, które mnożąc się, tworzą somity - w obrębie somitów tworzy się celoma)

• niektóre organizmy są pasożytami

• są filtratorami gleby, glebożercami, mułożercami

2. Budowa pierścienic

1. ogólna

WIELOSZCZETY	SKĄPOSZCZETY	PIJAWKI
ciało poprzedzielane jest segmentami (metamerami), oddzielonymi poprzecznymi przegrodami - septum (taki podział wynika z rozwoju zarodkowego, gdzie z każdej pary somitów tworzy się jeden segment) metamery są do siebie bardzo podobne (metameria homonomiczna)
segmenty odpowiadają wewnętrznemu podziałowi jamy ciała (są obrazem poszczególnych somitów)		segmenty są wynikiem sfałdowania nabłonka
dobrze wyodrębniona głowa	słabo wyodrębniona głowa
pierwsze i ostatnie pierścienie ulegają przekształceniu	pierwsze pierścienie ulegają nieznacznemu przekształceniu (pojawia się przyssawka przednia)	brak

2. przekształcenia pierścieni u wieloszczetów

• przednie pierścienie




• tylne pierścienie




ORGANELLA	OPIS
płat przedgębowy (czołowy)	pierwszy segment zaopatrzony w głaszczki, czułki, oczy i mózg
płat gębowy	dwa lub trzy segmenty, w których po brzusznej stronie ciała znajduje się otwór gębowy
głowa	płat przedgębowy + płat gębowy; powstaje w procesie cefalizacji
parapodia (przynóżki)	boczne wyrostki występujące we wszystkich segmentach (prócz tworzących głowę i otwór odbytowy); składa się z dwóch płatów (gałązek) - grzbietowego i brzusznego; służą jako kotwice, biorą udział w wymianie gazowej zwiększając powierzchnię oddechową
kutykula	zbudowana z chityny

3. układy

• pokarmowy























































• krążenia

• zamknięty układ krwionośny

• ma postać systemu kanalików (naczyń krwionośnych), przebiegających wzdłuż ciała (naczynie grzbietowe i brzuszne) jak i okrężnie (naczynia okrężne)

• brak serca (jego rolę spełnia kurczliwe naczynie grzbietowe lub - jak u niektórych skąposzczetów - kilka naczyń okrężnych)

• krew ma różne zabarwienie (czerwone, zielone, żółte lub jest bezbarwna)

• barwniki oddechowe rozpuszczone w osoczu

• nerwowy

• centrum układu stanowi pierścień okołogardzielowy znajdujący się z przodu ciała

• w każdym segmencie znajdują się dwa brzuszne zwoje segmentowe, połączone ze sobą spoidłem poprzecznym (komisura)

• wszystkie brzuszne zwoje segmentowe połączone są ze sobą dwoma, podłużnymi pniami nerwowymi (niekiedy są zlepione w jeden)

• dobrze wykształcone narządy zmysłu (zwłaszcza oczy, które niekiedy są pęcherzykowate)




• wydalniczy

• ma postać systemu kanalików (nefrydia), które występują parami w metamerach

• każde nefrydium zbudowane jest z orzęsionego lejka otwartego do jamy ciała i krętego kanalika kończącego się otworem wydalniczym

• główną funkcją wydalanie amoniaku (u wodnych pierścienic) lub mocznika (u lądowych)

3. Rozmnażanie

WIELOSZCZETY	SKĄPOSZCZETY	PIJAWKI
rozmnażanie płciowe, rzadko bezpłciowe	rozmnażanie płciowe
rozdzielnopłciowość (brak dymorfizmu płciowego)	obojnactwo
zapłodnienie zewnętrzne (w wodzie)	zapłodnienie krzyżowe
rozwój złożony	rozwój prosty
brak	występuje siodełko

u lądowych pierścienic zapotrzebowanie na tlen zaspokaja wymiana gazowa przez powierzchnię ciała; u wodnych występują skrzela zewnętrzne

wyodrębnianie głowy

wyjątkiem pijawki

łączą ze sobą główne naczynia

gdy zawiera hemoglobinę lub erytrokruorynę

gdy zawiera chlorokruorynę

zwany u pierścienic drabinkowym układem nerwowym

inaczej obrączka okołogardzielowa; składa się z dwóch par zwojów: zwoje nadgardzielowe (zwane mózgiem) i zwoje podgardzielowe

zwany u pierścienic metanefrydialnym układem wydalniczym

wytwarza śluzowatą mufkę, z której formuje się kokon posiadający zapłodnione jaja (u skąposzczetów do zapłodnienia dochodzi w mufce, u pijawek zapłodnienie jest wewnętrzne)

1

2




jelito przednie




jelito tylne

jelito środkowe

otwór odbytowy

otwór gębowy

umięśniona gardziel (niekiedy uchodzą do niej gruczoły produkujące ślinę zawierającą hirudynę - substancja ta zapobiega krzepnięciu krwi; u wielu drapieżników może wysuwać się w postaci ryjka, często uzbrojonego w chitynowe ząbki lub szczęki)

przełyk (u dżdżownicy uchodzą do niego gruczoły wapienne, które neutralizują kwasy humusowe występujące w glebie)

wole (nie zawsze) magazynujące pokarm (niekiedy mają w tym celu specjalne kieszonki)

żołądek (nie zawsze)




---