Zagadnienia (przykładowe pytania) na egzamin instruktorski z części ogólnej

Odnowa biologiczna

1. Wymień znane Ci środki odnowy biologicznej i opisz 3 wybrane.

2. Opisz wpływ sauny na organizm, wskazania i przeciwwskazania do korzystania z sauny.

3. Wymień i opisz metody schładzania tkanek w ramach krioterapii.

4. Na czym polega i co daje trening wibracyjny?

Żywienie

5. Wymień zasady prawidłowego żywienia.

6. Co to jest wskaźnik BMI i o czym świadczy?

7. Scharakteryzuj podstawowe składniki pokarmowe oraz ich zapotrzebowanie w sporcie.

8. Wymień cele i zadania diety.

Odnowa biologiczna:

Ad. 1 Wymień znane Ci środki odnowy biologicznej i opisz 3 wybrane.

Zabiegi ciepło lecznicze:

• Ogólne: sauna fińska, sauna parowa,

• biosauna, kąpiele (w temperaturze 37-42⁰ C)

• Miejscowe: ciepłe okłady borowinowe lub żelowe (temp.ok.40-50⁰ C),

• naświetlania IR,

• termofory

, poduszki elektryczne, gorący piasek,

gorące kamienie,

Zabiegi zimno lecznicze:

• Ogólne: Kąpiele z lodem lub ze śniegiem, kriokomory, kriosauny.

• Miejscowe: okłady i masaż lodem lub schłodzonym żelem, spraye oziębiające, krioterapia miejscowa (skroplony azot, zimne powietrze dwutlenek węgla).

Wodolecznictwo: kąpiele solankowe, kwasowo węglowe i ozonowe.

natrysk biczowy i szkocki, masaż podwodny.

Masaż suchy: klasyczny, segmentalny, drenaż limfatyczny, z użyciem przyrządów

Metodyczne, psychologiczne, farmakologiczne, higieniczne i higieniczno-biologiczne (m.in. dieta) środki odnowy.

Ad. 2 Opisz wpływ sauny na organizm, wskazania i przeciwwskazania do korzystania z sauny.

Sauna fińska - sucha
- istotą działania jest odpowiednie przegrzanie (suche powietrze) i schłodzenie organizmu (zimna woda)
- czas przegrzewania do12 min.
- czas schładzania powinien być taki sam jak nagrzewania
- 1 cykl składa się z przegrzania i schłodzenia, można wykonać jednorazowo do 3 cykli
- temp. w saunie 60-110⁰C i rośnie z wusokością
- średnia wilgotność ok.5-20%

Wpływ sauny na organizm:

• silne rozszerzenie naczyń krwionośnych całego organizmu,

• intensywne pocenie się (od 300-700 ml potu podczas jednego zabiegu, które wywołuje odwodnienie i utratę jonów sodu i potasu,

• przyspieszenie akcji serca (tętno do 160)

• może nastąpić nagłe obniżenie ciśnienia tętniczego,

• zmniejszenie przepływu krwi przez trzewia i mięśnie,

• temperatura ciała wzrasta o 0,5-2,0 OC,

• początkowo pojawia się uczucie niepokoju, które przechodzi w osłabienie,

• wydziela się duża ilość hormonów takich, jak adrenalina, endorfiny i prolaktyna.

Kontrola stanu swojego organizmu w saunie:

Powinniśmy przerwać fazę nagrzewania gdy wystąpi:
-wzrost tętna o 50-60 % wyjściowego w pierwszym przegrzaniu, 70-80% w drugim przegrzaniu
-obfite poty na czole i klatce piersiowej.

Utrata masy ciała nie powinna przekraczać 500-700g po całym zabiegu.

Po zabiegu koniecznie uzupełniamy płyny, średnio ok. 1 l wody bogatej w sole mineralne.

Wskazania:

• choroby dróg oddechowych,

• częste choroby bakteryjne i wirusowe,

• zaburzenia odporności organizmu,

• otyłość,

• zmiany przeciążeniowe narządu ruchu, wzmożone napięcie mięśni, mięśniobóle, szybsza regeneracja po wysiłku fizycznym - usuwanie toksyn przez skórę

• trening układu krążeniowo - oddechowego,
  

Przeciwwskazania:

• ostre stany chorobowe,

• ciężkie niewydolności krążenia,

• wszystkie ostre stany zapalne tkanek,

• nowotwory,

• wyniszczenie organizmu np. po leczeniu farmakologicznym,

• stany po świeżych urazach.

Ad. 3 Wymień i opisz metody schładzania tkanek w ramach krioterapii.

Do krioterapii należą zabiegi z wykorzystaniem temperatury poniżej 0 *C, przy temperaturach powyżej 0 jest zimno lecznictwo. Schładzanie w krioterapii wykonuje się przy zastosowaniu ciekłego azotu, zimnego powietrza oraz okładów z lodu, żelu, borowiny. Zabiegi krioterapii dzieli się na miejscowe i ogólnoustrojowe.

Schładzanie miejscowe :

• okłady plastikowymi woreczkami wypełnionymi kostkami lodu - temperatura około 0ºC, czas trwania pojedynczego zabiegu od 1 do 60 minut,

• okłady woreczkami wypełnionymi chłodzonym żelem silikonowym - temperatura od -5 do 0ºC, czas trwania pojedynczego zabiegu 20-30 minut,

• masaż kostką lodu - temperatura około 0ºC, czas trwania pojedynczego zabiegu 3-5 minut z 10 sekundowymi odstępami pomiędzy kolejnymi zabiegami,

• kąpiele w śniegu (ice slush) polegające na zanurzaniu chorych kończyn w pojemniku z częściowo roztopionym śniegiem na okres 3-5 sekund,

• częściowa kąpiel w wodzie z lodem - do 3 min.,

• okłady ze schłodzonych ręczników (ice towels) polegające na układaniu wilgotnych, dobrze wykręconych, bawełnianych ręczników uprzednio schłodzonych w specjalnych zamrażarkach bezpośrednio na skórze w okolicy zmiany chorobowej. Czas trwania pojedynczego zabiegu - 5-10 minut,

• aerozole oziębiające - zraszanie powierzchni skóry w okolicy zmiany chorobowej przy użyciu substancji lotnych (np. chlorek etylu). Czas trwania jednorazowej aplikacji wynosi 5 sekund, a w przypadku schładzania kilku miejsc równocześnie - nie powinien przekraczać 30 sekund,

• kompresy chłodzące - schładzanie powierzchni skóry w okolicy zmiany chorobowej za pomocą woreczków zawierających substancje, które po zmieszaniu (np. za pomocą uderzenia dłonią w woreczek) wywołują reakcję endotermiczną. Czas trwania zabiegu to zwykle 30 minut.

• pary ciekłego azotu (-160 do -196 *C)

zimne powietrze (-30 do -60 *C) lub dwutlenek węgla (-70 *C)

• odległość dyszy od ciała 10 - 15 cm,

• wykonywanie okrężnych ruchów dyszą, żeby gaz nie trafiał w jedno miejsce,

• czas zabiegu początkowo 30 sec. - aż do 3 min. (zależy od wielkości miejsca)

do 12 min przy kilku miejscach tego samego zawodnika,

do 3 min. na stawy.

• Cykl terapeutyczny 10-30 zabiegów 1 do 2 razy dziennie (w odstępie minimum 6 godz.)

• wykonywanie ćwiczeń gimnastycznych po zabiegu.

Schładzanie całego ciała:

• kriokomory - temperatura od -176 *C (ciekły azot)

-70 do -110 *C zimne powietrze

• czas początkowy 30 sec. Wydłuzany do 3 min.,

• ubranie w strój kąpielowy skarpety , rękawiczki, nauszniki, drewniaki,

• powolne oddychanie (wdech dwa razy krótszy) przez maskę chirurgiczną

• zastosowanie przedsionka do adaptacji organizmu do niskich temperatur (-60*C, 30 sec.)

• w komorze (do 5 osób) chodzi się i wykonuje energiczne ruchy kończynami,

• kontakt wzrokowy i słuchowy z obsługą,

• po wyjściu z komory wykonywanie ćwiczeń gimnastycznych.

• Kriosauna - pomieszczenie jednoosobowe do schładzania całości ciała lub do ramion (-100 do -160*C, czas do 3 min.)

Ad. 4 Na czym polega i co daje trening wibracyjny?

Podczas „Wibracji Całego Ciała” wibracje mechaniczne są przenoszone na ciało dzięki podstawie (platformie) wibrującej. Na przykład w urządzeniu fitvibe® częstotliwość wibracji może być ustawiona w zakresie od 20 do 60 Hz (20 do 60 wibracji na sekundę). Stymulacja mechaniczna powoduje odruch rozciągania mięśni, zależny w sile od ustawionej częstotliwości, a powodujący mimowolne skurcze włókien mięśniowych. Oznacza to, że mięśnie reagują na wibrację automatycznymi, naprzemiennymi skurczami i rozkurczami. Przy częstotliwości 30 Hz i wyższej naprężenia mięsni są bardzo intensywne i skuteczne. Przy niższych częstotliwościach uzyskuje się optymalny efekt relaksacyjny.

Podczas konwencjonalnych ćwiczeń pracuje jedynie 40% włókien mięśniowych. Podczas „Wibracji Całego Ciała” pracuje aż do 100%. Dodatkowo wibracja ma pozytywny wpływ także na ścięgna, kości, system nerwowy oraz równowagę hormonalną.

Najważniejsze korzyści płynące z „Wibracji Całego Ciała” w porównaniu do klasycznych ćwiczeń:

• Ćwiczenie jest efektywne i nie tak czasochłonne!

• Urządzenie nie zajmuje dużo miejsca.

• Jest łatwe w użyciu.

• Sesje ćwiczeń zajmują mało czasu (średnio 10 - 15 minut na sesję).

• Widoczne efekty w krótkim czasie!

• Może być stosowana u osób, które nie mogą stosować silnych obciążeń.

• Przeznaczona zarówno dla osób młodych, starszych i dzieci.

• Szerokie zastosowanie.

• Duża gama ćwiczeń, angażująca niemal wszystkie grupy mięśniowe.

Najważniejsze efekty:

• Modelowanie sylwetki

• Aktywacja krążenia krwi

• Zwiększenie siły mięśni

• Zwiększenie elastyczności

• Zwiększenie relaksacji mięśni

• Zwiększona koordynacja / stabilność

• Zmieszenie cellulitisu

• Zapobieganie osteoporozie

• Spalanie tłuszczu

Żywienie:

Ad. 1 Wymień zasady prawidłowego żywienia.

• zrównoważony bilans energetyczny

• udział energii pochodzącej: z węglowodanów powinien wynosić 55-65%, z tłuszczy do 30%, z białek ok.15%

• pożywienie powinno dostarczać wszystkich niezbędnych składników pokarmowych

• właściwe rozłożenie posiłków w ciągu dnia: 4-5 dziennie zwłaszcza dzieci i młodzież (z przerwami 4 godzin.), dorośli przynajmniej 3 dziennie (z przerwami 4-6 godzinnymi)

• śniadanie powinno pokrywać 25-35% dziennej racji pokarmowej

• ostatni posiłek nie mniej niż 2 godziny przed snem

• Piramida prawidłowego żywienia

* tłuszcze zwłaszcza roślinne, umiarkowanie słodycze

** mięso wraz z rybami, jaja

*** produkty mleczne

**** warzywa, owoce

***** podstawa - węglowodany złożone

Ad. 2 Co to jest wskaźnik BMI i o czym świadczy?

W celu określenia masy ciała stosowany jest wskaźnik Queteleta- Body Mass Index BMI

BMI=masa ciała [kg]/ (wysokość ciała [m])2

Prawidłowy zakres BMI 18,5 - 25

Wykorzystywany jest jako praktyczne kryterium względnej oceny stopnia nadwagi i otyłości (nie uwzględnia rozkładu tkanki tłuszczowej oraz składu procentowego tkanki tłuszczowej
i mięśniowej).

Ad. 3 Scharakteryzuj podstawowe składniki pokarmowe oraz ich zapotrzebowanie w sporcie.

Prawidłowe żywienie powinno odpo­wiadać ogólnie przyjętym wymaganiom racjonalnego odżywiania. Głównym warunkiem pełnego zaspokojenia za­potrzebowania organizmu na składniki odżywcze jest zróżnicowanie przyjmowa­nego pokarmu, uwzględniające włączenie do racji żywieniowych sześciu grup składników.

• Woda, najbardziej znaczący ilościowo składnik ciała ludzkiego, wszystkie procesy organizmu zachodzą w środowisku wodnym. Właściwe nawodnienie to jeden z podstawowych warunków prawidłowego funkcjonowania organizmu. W warunkach wyczerpującego wysiłku fizycznego picie dużych ilości czystej wody nabiera szczególnego znaczenia. W okresie odchudzania powinno się wypijać 3-5 litrów wody nie gazowanej dziennie. Ze względu na właściwości odwadniające herbatę, kawę i colę liczymy tylko w połowie czyli np. szklanka herbaty to odpowiednik połowy szklanki czystej wody.

• Węglowodany, podstawowe źródło energii dla organizmu. 1g weglowodanów dostarcza 4kcal. Energia jest potrzebna w ogromnych ilościach nie tylko podczas treningu ale także do  naprawy i budowy nowych włókien mięśniowych w procesie regeneracji. Z węglowodanów powinno pochodzić 55-75% kalorii spożywanych codziennie. Do węglowodanów należy też włókno pokarmowe, znane też pod nazwą błonnika. Jest to mieszanina związków o charakterze polisacharydowym (takich jak: celuloza, hemiceluloza, pektyny) oraz niesacharydowym (ligniny). To właśnie ta pierwsza grupa ma tak korzystne działanie na organizm. Błonnik spełnia bardzo ważną rolę w procesie trawienia, skracając czas przechodzenia resztek pokarmowych przez jelito grube. Badania wykazały, że niektóre rodzaje błonnika zawartego w pożywieniu, a szczególnie pektyny, mają zdolność obniżania cholesterolu we krwi. Twierdzi się, że istnieje ścisła zależność między zawartością błonnika w diecie a zdrowiem.

• Białka, (inaczej proteiny) są głównym materiałem budulcowym organizmu i stanowią około 15% masy ciała człowieka, w tym głównie układu mięśniowego. Są również głównym składnikiem większości enzymów i hormonów, wchodzą w skład ciał odpornościowych, biorą udział w odtruwaniu organizmu. 1g białka dostarcza 4kcal. Białka to wielkocząsteczkowe substancje naturalne - biopolimery, których składową są aminokwasy. Z obecnie znanych około 300 aminokwasów, tylko 22 biorą udział w syntezie białek. Spożyte białko, aby mogło tworzyć włókienko mięśniowe musi najpierw być przebudowane, czyli rozłożone i powtórnie zsyntetyzowane, ze względu na odmienność w budowie białka mięśniowego od przyjmowanych białek z zewnątrz. Białka mięśniowe to aktyna i miozyna, które występują w postaci włókienek wsuwających się między siebie podczas skurczu mięśni. Podczas intensywnej pracy treningowej włókienka owe ulegają mikrouszkodzeniom mechanicznym, do tego dochodzą straty związane z wymianą starych białek przez organizm. To wszystko powoduje ciągłe zapotrzebowanie na ten składnik. Dzienne spożycie białek powinno wahać się w granicach 12-14%. Przy dużym obciążeniu wysiłkiem może wynieść nawet do 30% (np. w sporcie). Białko składa się z aminokwasów, są one podstawowym składnikiem białek (22 aminokwasy proteogenne) oraz pełnią cały szereg czynności ustrojowych (aminokwasy nieproteogenne - pozostałe). Pierwsze zostały podzielone na dwie grupy ze względu na możliwość syntetyzowania ich przez organizm na endogenne, wytwarzane w organizmie i egzogenne (leucyna, izoleucyna, lizyna, metionina, fenyloalanina, treonina, tryptofan i walina), które muszą być dostarczane wraz z pokarmem. Aminokwasy można również podzielić na proste i rozgałęzione (BCAA). Aminokwasy podawane jako suplement są łatwiej i chętniej przyswajane przez organizm. Nie wymagają zużywania energii, wystarczy z nich zbudować odpowiednie białko (spożyte białko najpierw musi być rozłożone na pojedyncze aminokwasy, z których są zbudowane białka ustrojowe. Aminokwasy rozgałęzione są wykorzystywane głównie jako źródło energii. Poza czynnościami budulcowymi aminokwasy spełniają wiele innych funkcji, często tożsamych z funkcjami witamin, jako regulatory, źródło energii, np. arginina wpływa na syntezę hormonów anabolicznych. Dawkowanie: aminokwasy rozgałęzione podaje się rano i przed treningiem, aby dostarczały energii przed i w czasie treningu, natomiast aminokwasy proste po treningu i tuż przed snem aby dostarczyć organizmowi w jak najkrótszym czasie materiału budulcowego w czasie najintensywniejszego przebiegu procesów restytucyjnych.

• Tłuszcze, to przede wszystkim źródło energii. Są jej najbardziej skoncentrowanym źródłem. 1g tłuszczu dostarcza 9kcal. Pełnią także inne ważne funkcje, zwłaszcza chodzi tu o tzw. niezbędne kwasy tłuszczowe odgrywające istotną rolę w procesie regeneracji błon komórkowych. Tłuszcze powinny stanowić źródło 15-20% kalorii spożywanych codziennie. Częstym błędem żywieniowym jest całkowita eliminacja tłuszczy. Najnowsze normy żywieniowe mówią nawet o spożywaniu tłuszczy na poziomie 30% dziennej energii. Z tym, że są to tłuszcze nienasycone. Tłuszcze wielonienasycone są powszechnie stosowane jako suplementy diety zwłaszcza w okresie odchudzania. Najczęściej jest to kw. linolowy (CLA) i kw. linolenowy (ALA).

• Witaminy, pełnią ważne funkcje regulujące i wspomagające metabolizm, wzmacniają odporność. Ich niedobór często jest przyczyną problemów z regeneracją i zahamowania postępów. Witaminy są to związki egzogenne (muszą być dostarczone) i spełniające w organizmie rolę regulatorów (biokatalizatorów). Witaminy stanowią bardzo ważną grupę związków potrzebnych do prawidłowego przebiegu wielu czynności życiowych organizmu. Ilości koniecznych dawek witamin są na ogół bardzo małe. Urozmaicone pożywienie zazwyczaj zapewnia potrzebne ilości witamin, co pozwala na normalne funkcjonowanie organizmu. Ze względu na rozpuszczalność rozróżniamy :

• witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E, K).

• witaminy rozpuszczalne w wodzie (C, B, PP).

Przy dużym obciążeniu wysiłkiem nawet starannie dobrana żywność bogata w warzywa i owoce nie zaspokoi zapotrzebowania na te składniki. Dlatego konieczne staje się stosowanie preparatów witaminowo-mineralnych, które spożywa się zawsze po posiłkach.

• Składniki mineralne, są niezbędne do utrzymania na określonym poziomie procesów fizjologiczno - biochemicznych organizmu. Decydują o stałości składu chemicznego oraz utrzymują właściwe pH każdej komórki żywego organizmu. Wzmożony wysiłek fizyczny wymaga zwiększonego dostarczania wielu makro i mikro elementów. Zarówno tych, które biorą udział w regulowaniu metabolizmu jak i uczestniczących w procesach budowy tkanek. Składniki mineralne można podzielić na makroelementy (obecność w organizmie w ilości powyżej 25 g) i mikroelementy (występujących w organizmie śladowo w ilościach mniejszych od 15 mg). Do najważniejszych makroelementów należą :

• magnez - wpływa na pracę mięśni, przewodnictwo nerwowe i nerwowo - mięśniowe, procesy wytwarzania energii na poziomie komórkowym, glikolizy i syntezy białek.

• wapń - stanowi o prawidłowej pracy mięśni (bez wapnia skurcz włókien mięśniowych byłby niemożliwy), wpływa na przewodnictwo nerwowo - mięśniowe, krzepliwość krwi, uszczelnianie naczyń krwionośnych, główny składnik kości.

• Pozostałe to: żelazo, jod, fluor, miedź, cynk, chrom, wanad, molibden, mangan, krzem, cyna, selen, kobalt.

Występują one w organizmie w niewielkich ilościach (śladowych).

Zapotrzebowanie na składniki pokarmowe zależy nie tylko od rodzaju dyscypliny sportowej, ale również od okresu treningowego i indywidualnych uwarunkowań w danym okresie przygotowawczym.

B : T : W

1g : 1g : 4,5g /kg beztłuszczowej masy ciała

Wymogi diety sportowców:

1. dostarczenie optymalnej ilości energii w celu zabezpieczenia bilansu energetycznego specyficznego dla danej dyscypliny sportowej. Przez zapotrzebowanie na energię zawodnika rozumiemy taką ilość energii dostarczonej w pożywieniu, która pokrywa jego wydatek energetyczny,

2. dostarczenie witamin i soli mineralnych niezbędnych dla regulacji intensywnej przemiany materii. Wysokie zapotrzebowanie na energię oraz podstawowe składniki odżywcze u zawodnika prowadzi także do zmienionego zapotrzebowania na sole mineralne i witaminy,

3. dostarczenie odpowiedniej ilości płynów celem utrzymania na właściwym poziomie równowagi kwasowo-zasadowej a także termoregulacji.

• Owoce i warzywa 5-9 porcji dziennie;

• Produkty zbożowe i ziemniaki 4-6 porcji dziennie;

• Prod. Bogate w wapń 2-4 porcje dziennie;

• Prod. Bogate w białko 2-4 porcje dziennie;

• Zdrowe tłuszcze 1-2 porcje dziennie;

• Owoce i warzywa 5-9 porcji dziennie;

• Produkty zbożowe i ziemniaki 4-6 porcji dziennie;

• Prod. Bogate w wapń 2-4 porcje dziennie;

• Prod. Bogate w białko 2-4 porcje dziennie;

• Zdrowe tłuszcze 1-2 porcje dziennie;

Spożycie węglowodanów przy treningu:

• 3-5 godzin/tydz. 4-5g

• 5-7 godz./tydz. 5-6g

• 1-2 dziennie 6-7g

• 2-4 dziennie 7-8g

• Ponad 4 godziny dziennie 8-10g

Spożycie białek

• wytrzymałościowy 1,2-1,4g

• Szybk-siłowy i wytrzym-sił. 1,4-1,8g

• Redukujący TT 1,6-2,0g

• Wzrost masy mięśniowej 1,8-2g

Żywienie zawodników w okresie treningu kształtującego siłę.

Trening siłowy ma na celu zwiększenie siły mięśniowej. Zależy ona nie tylko od przekroju fizjologicznego mięśnia, też od zdolności naprężenia, liczby jednostek ruchowych pobudzonych do pracy w tym samym czasie i prędkości ich skracania. Kształtują beztlenowy proces resyntezy ATP. Dieta bogatsza przede wszystkim w białko. Wzrost masy mięśni jest warunkiem wyrobienia siły. 2 g białka na 1 kg masy ciała. W wybitnie siłowych dyscyplinach 3g białka. Stosunek białka pełnowartościowego i niepełnowartościowego powinien być jak 3:2.

Żywienie zawodników w okresie treningu kształtującego szybkość.

Racja pokarmowa bogatsza nie tylko w białko, lecz także w produkty dostarczające składników mineralnych, zwłaszcza fosforu. Mleko, sery, orzechy, jaja. Należy podawać niewielkie ilości niezbyt stężonych napojów. Wysiłek szybkościowy wykonywany jest kosztem energetycznych reakcji anaerobowych.

Żywienie sportowców w okresie postartowym (odnowy).

Przez odnowę należy rozumieć wszystkie procesy biochemiczne, które po intensywnym wysiłku przywracają organizmowi pierwotną gotowość wysiłkową. Podstawa to np. po krótkich intensywnych wysiłkach szybka odnowa białka tkankowego oraz zasobów fosfagenowych. Po długotrwałych uzupełnienie strat w białku i fosforze oraz w zasobach glikogenowych. W czasie wysiłku równolegle do ubytku glikogenu z wątroby następuje proces przenikania do niej obojętnego tłuszczu. Aby wątroba mogła odbudować cukier zapasowy należy podawać pożywienie bogate w związki lipotropowe jak mleko, sery i wątroba. W okresie postartowym 2-3 dni ograniczyć do niezbędnego minimum podaż tłuszczów. Korzystnie na odtłuszczenie wątroby oraz syntezę glikogenu wpływa podawanie cukrów prostych, produkty jak owoce, soki, słodycze. Często zawodnikowi już na mecie daje się około 150 ml płynu z glukozą, sacharozą, sokiem owocowym i solami mineralnymi.

Dożywianie podczas długotrwałych wysiłków fizycznych.

Ma ono na celu:

• usprawnienie procesów glikolitycznych,

• wzbogacenie potencjału energetycznego,

• uzupełnienie strat wody, elektrolitów i witamin.

W trakcie długotrwałych wysiłków podaje się zawodnikowi do ssania suszone owoce. Gwarantuje to równomierną podaż niewielkich ilości cukrów dla pracujących tkanek.

Ad. 4 Wymień cele i zadania diety.

W procesie odnowy biologicznej dieta powinna służyć podwyższeniu wydolności fizycznej i przyspieszeniu regeneracji organizmu po wysiłku fizycznym. Celem diety jest:

• wyrównanie ubytków energetycznych i strat substancji odżywczych;

• normalizacja masy ciała do BMI=18,4-24,9;

• przywrócenie prawidłowych procesów metabolicz­nych;

• detoksykacja organizmu ze szkodliwej mikroflory i pier­wiastków metali ciężkich oraz oczyszczenie jelita grubego ze złogów kałowych przez zwiększenie spożycia błonnika;

• hamowanie przewlekłych procesów oksydacyjnych i zmniejszenie stężenia wolnych rodników poprzez zwiększone spożycie witamin i składników mineralnych antyoksydacyjnych;

• zmiana nawyków żywieniowych oraz uświadomienie ważności stosowania prawidłowej diety w celu optymalnego uzupełniania wydatków energetycznych wiązanych z treningiem ruchowym.

Ponadto:

• Podstawą komponowania diety jest określenie wielkości dziennego zapotrzebowania energetycznego organizmu.

• Dieta powinna dostarczać odpowiedniej ilości energii dla zapewnienia prawidłowego wzrostu dzieci, młodzieży, osób dorosłych, potrzeb ciąży i karmienia. Powinna być dostosowana do wykonywanej pracy i aktywności fizycznej. Powinna utrzymywać odpowiedni wskaźnik stanu odżywienia (BMI)

• Dzięki stosowaniu odpowiednio dobranej diety można szybko i efektywnie leczyć wiele chorób lub skutecznie wspomagać leczenie farmakologiczne. W niektórych schorzeniach np. nadwadze, otyłości, cukrzycy, chorobie niedokrwiennej serca dieta jest podstawowym lub często jedynym elementem terapii.

• Dieta powinna oszczędzać chory lub upośledzony narząd.

• Żywienie dietetyczne powinno zapewniać odpowiednią ilość energii oraz wszystkich niezbędnych składników odżywczych, potrzebnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu.

• Dieta powinna uzupełniać niedobory składników odżywczych w organizmie powstałe na skutek choroby.

• Dieta powinna stymulować proces zdrowienia.

• Dieta powinna wykluczać czynniki alergizujące lub takie, których przemiana w organizmie jest upośledzona np. uwarunkowana genetycznie nietolerancja galaktozy.

• Podczas planowania żywienia ważne jest indywidualne podejście, dobór odpowiednich produktów i ich wzajemne dopasowanie.

• Aby nadmiernie nie obciążać przewodu pokarmowego, pożywienie powinno być lekkostrawne.

8

---