MIKROEKONOMIA

Literatura:

1. Begg, Fischer - „Ekonomia” - Tom I

2. Bębniewski, Pałach, Zakrzewski - „Mikroekonomia. Wybrane problemy do wykładów i ćwiczeń”

3. Klimaczak - „Ekonomia”

4. Borkowska, Klimczak - „Mikroekonomia. Materiały do ćwiczeń”

5. Renowski - „Wprowadzenie do makroekonomii”

6. Kamerszen, Mc Kensie - „Makroekonomia” - Wydanie Fundacji Gospodarczej „Solidarność”

7. Smith, Begg - „Ekonomia - zbiór zadań”

8. Wiszniewska - „Mikroekonomia współczesna”

Inni autorzy:

• Oyżanowski

• Czarny

WPROWADZENIE DO GOSPODARKI ( EKONOMII )

Przedmiot, cel i zakres ekonomii

Oicos - gospodarstwo

Nomos - słowo, nauka

EKONOMIA - wiedza o procesach rządzących gospodarstwem domowym

EKONOMIA POLITYCZNA ( SPOŁECZNA )

Ekonomika - ekonomia stosowana

Ekonomia - nauka badająca w jaki sposób ludzie posiadający zasoby, zaspokajają potrzeby materialne i niematerialne.

Zagadnienia ekonomii:

• co produkować

• jak produkować

• gdzie produkować

• dla kogo

• ile produkować

Ekonomia zajmuje się procesami gospodarczymi tj:

• procesami produkcji

• procesami wymiany

• procesami podziału

• procesami konsumpcji

Ekonomia jest nauką społeczną ( tłumaczy zachowania ludzkie )

PROBLEM RZADKOŚCI

Zapotrzebowanie = ilość dóbr które ludzie chcieli by posiadać w ciągu roku

Zdolność = ilość dóbr które ludzie są zdolni wytworzyć w ciągu roku

Rozwój ekonomii

• Ekonomia klasyczna - A.Smith i D.Ricardo
  liberalizm ekonomiczny - wolnokonkurencyjna gospodarka samoczynnie, bez ingerencji zewnętrznej dąży do równowagi gospodarczej i społecznej.
  Koncepcja homo-economicus
  Niewidzialna ręka rynku uruchamia samoregulujące mechanizmy zapewniającą równowagę ekonomiczną ( prawo rynków Say'a ) - produkcja tworzy rynki zbytu
  Ekonomia wulgarna - nie sprawdzająca się w życiu - uproszczona

• Neoklasycyzm - wprowadził matematykę do ekonomii

• szkoła austriacka

• szkoła lozańska

• Ekonomia dobrobytu
  Wolność gospodarcza - nie zapewnia maximum dobrobytu społecznego

• Teoria niedoskonałej konkurencji - główny nurt ekonomiczny w czasach
  I i II wojny światowej
  Rynek sam sobie nie poradzi - potrzebna jest ochrona Państwa

• Monetaryzm - należy walczyć z inflacją za pomocą polityki monetarnej

• Nowa ekonomia klasyczna - podmioty gospodarcze podejmują swoje decyzje
  na podstawie realiów

• Marksizm

Mikroekonomia i makroekonomia

Mikroekonomia - bada części gospodarki

Makroekonomia - zajmuje się analizą gospodarki jako całości

Ekonomia pozytywna i normatywna

Ekonomia pozytywna ( opisowa ) - zajmuje się obiektywnym objaśnieniem zasad obowiązujących w gospodarce

Ekonomia normatywna ( postulatywna ) - opisuje rzeczywistość taką jaka powinna być ( oparta na sugestywnych sposobach wartościowania rzeczywistości )

Pojęcia i zagadnienia ekonomiczne

Zasoby służą do produkcji dóbr

Dobra - produkty i usługi

Zasoby - czynniki produkcji, majątek, aktywa

Zasoby ludzkie - ludzie z doświadczeniem i umiejętnościami

Zasoby naturalne - odnawialne, nieodnawialne, naturalne i sztuczne

Ograniczoność zasobów a ekonomia

Technologia wytwarzania dóbr

Do wyprodukowania jakiegoś dobra konieczne jest łączenie zasobów przy pomocy odpowiedniego procesu technologicznego.

Każdy rodzaj produktu ma swoją technologię

Krzywa możliwości produkcyjnych

Każdemu wyborowi towarzyszą określone koszty i korzyści.

Każde osiągnięcie korzyści oznacza powstanie kosztu alternatywnego.

Przy ograniczonych zasobach zakup lub wyprodukowanie dobra kosztuje konsumenta / producenta nie wykonanie innego dobra.

Zagadnienie utraconych możliwości

Linia A - H ( linia możliwości produkcyjnych ) - przy każdym poziomie produkcji jednego dobra przedstawia maksymalną możliwą produkcję drugiego dobra.

LMP - oddziela obszar dóbr osiągalnych ( poniżej ) od dóbr nieosiągalnych
( powyżej ).

Podstawowe zasady gospodarowania

Osiąganie zysków - przychody powinny być wyższe niż koszty wyprodukowania

Optimum i optymalizacja działania - najkorzystniejszy stan

Systemy ekonomiczne ( gospodarcze )

METODY I NARZEDZIA ANALIZY DANYCH

Kategorie ekonomiczne ( praca, płaca, pieniądz, banki ) - dotyczą zagadnień związanych z produkowaniem

Prawa ekonomiczne - powtarzające się prawidłowości ( np. wzrost ceny powoduje spadek popytu )

Teorie ekonomiczne - zespół praw, logiczne systemy upraszczające pojęcia rzeczywistości

Model ekonomiczny - takie ujęcie rzeczywistości w którym przedstawiony jest uproszczony model rzeczywistości. Układ o właściwościach wyodrębnionych dla modelowanego obiektu

Formy modelowego przedstawiania rzeczywistości:

• opis słowny

• tabela

• przedstawienie graficzne

• równania i układy równań ( ujęcie matematyczne )

Metody wnioskowania

Metoda dedukcyjna - pojęcie kierunku analizy od zjawisk ogólnych
do szczególnych

Metoda indukcyjna - przyjęcie kierunku analizy od zjawisk szczególnych
do ogólnych

Metoda indukcyjna zupełna - analizuje wszystkie części ( jednostka na podstawie ogółu )

Metoda indukcyjna niezupełna - analizuje wybiórczo części. Na podstawie twierdzeń jednostkowych przyjmuje się, że poszczególne jednostki mają jedną cechę każdy przedmiot posiada taką samą cechę.

Badania wyrywkowe - wybrana partia na podstawie całości

Aproksymacja - przybliżenie

Interpolacja - wyznaczanie funkcji w pewnym przedziale która przyjmuje wartości z tego przedziału

Ekstrapolacja - wyznaczanie funkcji w pewnym przedziale która przyjmuje wartości na zewnątrz tego przedziału

Wniosek - jeden z podstawowych sposobów rozumowania. Proces myślowy polegający na tym, że na podstawie zdań uznanych za prawdziwe dochodzi się
do nowych twierdzeń ( wniosków ). Wniosek może być zawodny lub niezawodny.

DANE EKONOMICZNE ( ŹRÓDŁA ) I FORMY ICH PREZENTACJI

Prezentacje:

• tabele

• rysunki

Charakter danych:

• nominalny

• realny

• relatywny

• siła nabywcza pieniądza ( ilość dóbr które można nabyć za jednostkę pieniężną )

Jednostki:

• naturalne ( Kg, Gr )

• pieniężne ( Zł, Euro )

Szeregi statystyczne:

• rosnące

• malejące

• strukturalne

• geograficzne ( przestrzenne ) - rozmieszczenie zjawiska w przestrzeni

• dynamiczne - w czasie

• szczegółowe - pojedyncza wartość zmiennej uporządkowana
  w przestrzeni lub czasie

• proste

• skumulowane

Miary opisu statystycznego

Średnie klasyczne:

• średnia arytmetyczna

• średnia prosta

• średnia ważona

• średnia geometryczna

Średnie pozycyjne:

• mediana ( wartość środkowa )

• amplituda wahań ( dominanta )

• moda ( wartość modalna )

• warunki krańcowe

Inne miary:

• odchylenie przeciętne

• odchylenie średnie kwadratowe

• odchylenie standardowe

• wariacja

• przyrost absolutny

• przyrost względny

• współczynnik wzrostu

• tempo wzrostu

• współczynnik korelacji

Wskaźniki statystyczne - wzajemny stosunek dwóch wielkości statystycznych
( wartość względna ) lub udział jednego wskaźnika w drugim

Budowa modeli:

• zagadnienia idealizacji i konkretyzacji

• pojęcie modelu

• ekonometria

• model matematyczny
  - funkcja y=f(x,v,u,w,z ....)
  - postać ogólna
  - postać analityczna y=ax+b

• szacowanie parametrów modeli

• weryfikacja modelu

• wnioskowanie w oparciu o model ( predykcja ) - przewidywanie

• składniki modelu
  - zmiany niezależne
  - zmiany zależne ( parametry, współczynniki )

TEORIE EKONOMICZNE A RZECZYWISTOŚĆ

• zasada ceredis paribus

• układ kartezjański

• konfrontacja teorii z danymi statystycznymi

Istota i cech praw ekonomicznych

Prawo ogólne:

• empiryczne

Prawo statystyczne:

• formalne

W ekonomii:

• prawidłowości ekonomiczne

• prawa ekonomiczne:
  - przyczynowe
  - współistnienia
  - funkcjonalne

Obiektywny charakter praw przyrody i praw ekonomicznych

1. Pojęcie rynku

2. Prawa popytu i podaży

3. Cena równowagi

4. Czynniki wpływające na popyt i podaż

5. Mechanizm substytucji:
   - dobra substytucyjne
   - dobra komplementarne

6. Prawo Engla

7. Elastyczność popytu

Popyt - chłonność rynku. Wartość dóbr jaka mogła by być sprzedana po danej cenie na tym rynku

Nasycenie rynku - jest zaspokojony popyt i istnieją ograniczone możliwości podnoszenia popytu

Podaż - ilość dóbr dostarczana na rynek

Cena - wartość czegoś wyrażana w pieniądzu

Prawo popytu i podaży - popyt zmienia się odwrotnie proporcjonalnie niż cena.

Krzywa popytu

Krzywa podaży

Cena równowagi rynkowej

Czynniki czasu:

• okres krótki - poniżej 1 roku

• okres średni - 1 - 5 lat

• okres długi - powyżej 5 lat

Czynniki ekonomiczne:

• cena

• dochód

Mechanizmy substytucji

Substytuty - towary o podobnym zastosowaniu ( zaspokajają te same potrzeby
co dany produkt )

Dobra komplementarne - dobra które się uzupełniają

Prawo Engla

2000-10-06 - 200-10-08

Rynek: popyt, podaż, cena

Elastyczność popytu - reakcja popytu na zmiany ceny i dochodu

Rodzaje:

• cenowa - stosunek relatywnej zmiany popytu do relatywnej zmiany ceny

• dochodowa - stosunek relatywnej zmiany popytu do relatywnej zmiany dochodu

Popyt doskonale nieelastyczny

Popyt mało elastyczny

Popyt sztywny

Popyt elastyczny

Popyt doskonale elastyczny

Elastyczność krzyżowa ( mieszana ) - wzrost ceny jednego produktu wpływa
na popyt drugiego

Dobro pośrednie ( niższego rzędu ) - konsumpcja tych dóbr maleje ze wzrostem dochodu ( maja ujemną dochodową elastyczność popytu )

Dobro normalne ( zwykłe ) - popyt wzrasta wraz z dochodem

Dobro luksusowe - popyt wzrasta więcej niż popyt

Zjawisko Gippena - spadek ceny dobra prowadzi do zmniejszenia popytu

Rynek sprzedawcy i rynek nabywcy

Rynek sprzedawcy - mało towaru

Rynek nabywcy - dużo towaru ( większa dbałość o klienta )

Popyt brutto - ilość dobra którą konsument konsumuje ( niezbędna do życia ) ( ? )

Popyt netto - popyt brutto minus to co konsument kupuje ( ? )

Gospodarka rynkowa:

• gospodarka nadmiaru

• konkurencja

• nastawienie podmiotów gospodarczych na maksymalizacje zysku

• transfer kapitału z firm słabszych do silnych ekonomicznie

• bankructwo nieefektywnych podmiotów

• zmienność warunków działania ( podaży, popytu lub cen )

Podmioty gospodarki rynkowej:

• gospodarstwa domowe

• przedsiębiorstwa

• Państwo

Funkcje gospodarstw domowych ( ekonomiczne ):

• konsumpcyjna - tradycyjna działalność gospodarstw domowych
  ( organizowanie konsumpcji )

• produkcyjna - dostarczanie środków niezbędnych do zaspokojenia potrzeb konsumpcyjnych

• oświatowa

• ochrony zdrowia

• reprodukcyjna

• wychowawcza

Swoboda wyboru

W realizacji funkcji gospodarstw domowych ważna jest swoboda wyboru modelu życia ( spożycia ).

Swoboda wyboru dotyczy takich dziedzin jak:

• kierunek edukacji

• aktywność zawodowa

• rodzaj i miejsce pracy

• struktura konsumpcji

Czynniki określające wydatki:

• subiektywne ( oszczędzanie, liczenie na odsetki z lokat, część pozostawionego spadku, skąpstwo )

• obiektywne ( czynniki demograficzne, struktura rodziny, czynniki społeczno-kulturowe, wyznanie, miejsce zamieszkania itp. )

Przedsiębiorstwo

Przedsiębiorczość - cecha określająca postawy ludzi i ich kwalifikacje. Zdolność
do podejmowania ryzyka

Otoczenie przedsiębiorstwa

Cele działania przedsiębiorstw

Gospodarstwo domowe:

• jest konsumentem i właścicielem zasobów ( środków produkcji )

• jest mikropodmiotem gospodarczym działającym głownie w sferze spożycia.
  W ich działalności występują elementy subiektywne.

• realizując funkcje kieruje się w dużym stopniu tradycją, modą, chęcią wyróżnienia itp.

• dąży do maksymalizacji dochodów

Przedsiębiorstwo - jest producentem i użytkownikiem zasobów

Linia możliwości produkcyjnych

ZASOBY

NATURALNE:

dobra dane przez naturę nie wytworzone przez człowieka

LUDZKIE:

ludzie wraz
z umiejętnościami

KAPITAŁOWE:

kapitał rzeczowy
i finansowy

ZASOBY KAPITAŁOWE

KAPITAŁ FINANSOWY

KAPITAŁ RZECZOWY

ŚRODKI PRACY

PRZEDMIOTY PRACY

ŚRODKI TRWAŁE

WYPOSAŻENIE

( przedmioty nietrwałe )

SYSTEM GOSPODARCZY

GOSPODARKA

PRYWATNA

PUBLICZNA

GOSPODARKA

NAKAZOWA

( nierynkowa )

RYNKOWA

( parametryczna )

Ze wzrostem ceny maleje popyt i rośnie podaż

Popyt

Cena

Cena

Podaż

Cena

Podaż, popyt

R

A

0

W miarę wzrostu dochodów maleje w ogólnych wydatkach udział artykułów żywnościowych

p

d

d

p

d

p

d

p

d

p

---