skrypt drugie kolokwium geografia polityczna


Opracowanie tematów 8 - 14 z geografii politycznej

Opracował: Adam Górka

8. Organizacja przestrzeni wewnątrzpaństwowej.

Elementy administracji terytorialnej:

Poziomy władzy terytorialnej:

Zarządzanie wielopoziomowe (multi-level governance) - tworzenie wielu poziomów władzy (np. terytorialnej). Można to odnosić do wielu rodzajów władzy, również do organizacji międzynarodowych (w UE: Unia -> państwo -> region). Zarządzanie wielopoziomowe jest zjawiskiem pozytywnym, poprawia efektywnoœć władzy.

Dwoistoœć funkcji władz terytorialnych:

Podział terytorialny - tworzenie ładu przestrzennego w realizacji działań publicznych, które obejmują działalnoœć władczą i organizatorską, zarówno o charakterze zarządzającym jak i kierowniczym.

Charakter zarządzający (sfera materialna) - np. administrowanie majątkiem państwowym czy samorządowym

Charakter kierowniczy (sfera społeczna) - np. tworzenie przepisów porzadkowych

Kategorie podziału terytorialnego:

Atrybuty podziału terytorialnego:

Podział terytorialno-administracyjny - względnie trwały podział przestrzeni państwa dokonany w odpowiednich formach prawnych dla jednostek realizujących zadania administracji publicznej.

Jednostka terytorialno-administracyjna - związek terytorialny stworzony w celu wykonywania zadań wobec mieszkańców danego terytorium i władzy państwowej. Jego cechami charakterystycznymi są terytorializacja i instytucjonalizacja.

Relacje w podziale terytorialnym:

Decentralizacja a dekoncentracja:

Decentralizacja

Dekoncentracja

podmiot otrzymujący władzę jest niezależny

podmiot otrzymujący władzę jest zależny

autonomia organizacyjna

ograniczona autonomia organizacyjna

organy z wyboru

organy mianowane

własne dochody

scentralizowane dochody

własne kompetencje

delegacja kompetencji

własne mienie

struktura hierarchiczna

osobowoœć prawna

Procesy terytorializacji władzy:

Wymiary decentralizacji:

Subsydialnoœć - koncepcja zgodnie z którą każdą sprawę ma rozwiązać organ możliwie najniższego szczebla. Dopiero gdy on nie może sobie poradzić, wkracza organ szczebla wyższego.

Umocowanie prawne podziałów terytorialnych:

Czynniki wpływające na kształt podziału terytorialnego:

Szeble administracji terytorialnej:

1. regionalny

2. subregionalny A

3. subregionalny B

4. lokalny

5. sublokalny

Powody asymetrycznoœci kompetencji:

Czynniki wpływające na wielkoœć jednostek podziału terytorialnego:

9. Proces regionalizacji w Europie.

Region - pojęcie to można rozumiec na różne sposoby. Po pierwsze, może to być jednostka przestrzenna o okreœlonych właœciwoœciach przyrodniczych, gospodarczych, historycznych etnicznych lub kulturowych. Po drugie, umownie wydzielony, względnie jednorodny, odróżniający się od innych obszar. Po trzecie, region może być rozumiany jako jednostka podziału administracyjnego najwyższego stopnia, wyodrębniona przez ustawodawcę i wyposażona we względną samodzielnoœć lub autonomię. Wspólnotowa Karta Regionalizacji stwierdza, że region to obszar zwarty i w miarę jednolity z punktu widzenia społeczno-gospodarczego lub kompleks takich obszarów, który wyznaczają wspólne elementy społeczne, gospodarcze i kulturowe jednoczące ludnoœć działającą na rzecz ich zachowania, podtrzymania i rozwijania. Europejska Karta Samorządu Regionalnego definiuje region jako jednostkę administracyjną usytuowaną między rządem centralnym a samorządem lokalnym. Cechą specyficzną regionu powinna być zdolnoœć do prowadzenia względnie samodzielnej polityki gospodarczej, społecznej i kulturalnej.

Typy prawno-ustrojowe regionów:

Regionalizacja - formowanie się lub przekształcanie regionalnego poziomu władzy i administracji. Proces polityczny polegający na decentralizacji władzy i zarządzania na poziomie regionu. Na proces regionalizacji składają się:

Można mówić o regionalizacji od góry i regionalizacji od dołu.

Regionalizacja od góry wypływa z dążeń państwa i jest wynikiem decentralizacji kompetencji (Francja, Portugalia). W tym przypadku mozna wyróżnic następujące etapy:

Regionalizacja od dołu wypływa z realizacji żądań regionalistycznych i koniecznoœci uznania samorządnoœci lub autonomii regionów przez władze centralne. Tu z kolei możemy zaobserwować następujący proces:

10. Geografia wyborcza - teoria i praktyka.

Geografia wyborcza jest to nurt badań politologicznych zajmujący się:

Geografia wyborcza bada preferencje wyborcze elektoratu w ujęciu przestrzennym. Analizuje też zmiennoœć przestrzenną partycypacji (czyli zróżnicowanie frekwencji) oraz organizację przestrzenną okręgów wyborczych i jej wpływ na wynik wyborów.

Czynniki wpływające na oddanie głosu:

Wszystkie te czynniki zachodzą równoczeœnie, wzajemnie na siebie wpływają i napędzają się i wzmacniają.

Zjawisko manipulacji wyborczej możemy podzielić na:

Gerrymandering to zmiana granic okręgów wyborczych w taki sposób aby odnieœć maksymalne korzyœci. Nie musi być to własne zwycięstwo wyborcze ale na przykład przegrana lub ograniczenie sukcesu frakcji przeciwnej.

Metody gerrymanderingu:

Malapportioment - jest to zjawisko powstałe w skutek zaniedbań w zakresie aktualizacji granic okręgów wyborczych. Przez to może dojœć do nadreprezentacji jednego regionu kosztem innego.

Efekt œw. Mateusza - występuje w systemie wyborczym first past the post. Polega na tym, że zwycięzca dostaje niewspółmiernie wiele do iloœci oddanych na niego głosów.

Obszary wyborcze w Polsce (wg S. Otoka):

Charakterystyka geografii wyborczej w Polsce:

Polski wyborca nie jest wierny.

W czasie wyborów istnieje zjawisko premii za pochodzenie. W rodzinnej miejscowoœci polityk może liczyć na duże poparcie niezależnie od poglądów politycznych mieszkańców.

Nadal mozna zauważyć wpływ podziału na zabory. Było to szczególnie widoczne w referendum unijnym 2003.

Polski wyborca często nie głosuje za ale przeciwko komuœ.

Języczkiem u wagi są w polskich wyborach województwa łódzkie i kujawsko-pomorskie. Tam jest najwięcej głosów niezdecydowanych i zmiennych. Pozostałe regiony są w miarę stałe.

11. Konflikt Północ - Południe na przełomie XX i XXI wieku.

Geneza podziału:

Do końca zimnej wojny istniał podział na I, II i III œwiat. Œwiatem pierwszym były USA i skupione wokół nich kraje kapitalistyczne. Œwiat drugi to ZSRR i jego kraje satelickie. Œwiat trzeci natomiast to kraje postkolonialne.

PóŸniej pojawił się podział na Północ i Południe (Global North - Global South). Powodem tej zmiany było wchłonięcie częœci II œwiata przez I œwiat.

Kryteria podziału:

Północ a Zachód:

Nie są to pojęcia tożsame. Zachód można raczej okreœlić jako centrum Północy. Zachód powstał po II wojnie œwiatowej pod przewodnictwem USA. Była to opozycja wobec ZSRR i komunizmu. Zachód w swych wzajemnych stosunkach wyrzekł się siły co prowadziło do rozwoju. Cechami Zachodu są:

Filary systemu zachodniego:

Ekonomia oparta na gospodarce rynkowej i indywidualnej przedsiębiorczoœci. Pojęcie państwa dobrobytu, postindustrialny poziom rozwoju, deindustrializacja (przenoszenie przemysłu do państw biedniejszych, dominacja międzynarodowych korporacji, uspołecznienie własnoœci w postaci kapitału akcyjnego, konkurencja pozacenowa, tworzenie społeczeństwa informacyjnego.

Ustrój demokratyczny, wspólna kultura polityczna, społeczeństwo obywatelskie.

Wysoki poziom instytucjonalizacji stosunków międzynarodowych.

Południe i jego organizacje:

UNCTAD (konferencja ONZ do spraw handlu i rozwoju) - powstała w 1964 na wniosek państw postkolonialnych. Państwa te wysuwają roszczenia wobec Północy, postrzegając ją jako winowajców własnego niedorozwoju.

W 1955 roku odbyła się konferencja w Bandungu (Indonezja). Wtedy wykształcił się Ruch Państw Niezaangażowanych. Uczestnicy konferencji opowiedzieli się za zniesieniem kolonializmu, przeciwdziałaniem dyskryminacji rasowej i neutralnoœcią wobec polityki mocarstw.

Teorie dotyczące różnic Płn-Płd:

12. Współczesne problemy globalne.

Globalizacja - proces, w wyniku którego wydarzenia, działania i decyzje w jednej czeœci œwiata mogą mieć poważne konsekwencje dla społeczeństw w odległych częœciach globu. Wyróżnia się dwie płaszczyzny globalizacji:

Rozumienie globalizacji:

Problemy globalne można podzielić na trzy kategorie:

Problem ludnoœciowy dotyczy ograniczonych zasobów Ziemi, które nie moga zaspokoić podstawowych potrzeb wszystkich jej mieszkańców. Za problem z tej dziedziny można też uważać migracje oraz nierównomierny rozkład liczby ludzi i surowców naturalnych na œwiecie.

Problem dysproporcji rozwojowych - dotyczy dwóch pojęć - luki rozwojowej i nawiasu zadłużeniowego. Luka rozwojowa to dystans pomiędzy poziomem rozwoju poszczególnych państw. Nawias zadłużeniowy to taki poziom zadłużenia odziedziczonego po poprzednich pokoleniach, pochodzącego z przeszłoœci jaki przekracza aktualne możliwoœci płatnika. Powoduje on uruchomienie mechanizmu pętli wzrostu zadłużenia.

Problem ekologiczny to zagrożenia powstające w wyniku spustoszeń dokonywanych w powietrzu przez emisję szkodliwych pyłów i gazów. Rezultatem są kwaœne deszcze, efekt cieplarniany, dziura ozonowa. W efekcie dochodzi do nadmiernej erozji, pustynnienia ziemi, ginięcia wielu gatunków roœlin i zwierząt, znieczyszczenia wód.

Problemy globalne związane ze zjawiskiem globalizacji:

Pozytywne aspekty globalizacji:

13. Współczesne migracje międzynarodowe.

Migracje wewnętrzne to zmiany miejsca pobytu stałego lub czasowego, związane z przekroczeniem granicy administracyjnej miasta lub gminy. Do migracji wewnętrznych zalicza się również przemeldowania z pobytu czasowego na pobyt stały. Zmiana miejsca zamieszkania w ramach tej samej jednostki administracyjnej nie jest traktowana jako migracja. Migracją nie jest również przemieszczenie krótkotrwałe na czas do 2 miesięcy.

Migracje zagraniczne to przemieszczenia stałe lub czasowe, w których następuje przekroczenie granicy państwa. Z punktu widzenia państwa opuszczanego migracja jest emigracją, natomiast z punktu widzenia państwa przyjmującego jest imigracją.

Migracje długookresowe to migracje na co najmniej 12 miesięcy. Można okreœlać czas pobytu w kategorii czasu zamierzanego pobytu jak i pobytu faktycznego.

Migracje krótkookresowe to migracje na czas od 2 do 12 miesięcy.

Migracje na pobyt stały są szczególną formą migracji długookresowych i związane są z osiedlaniem się w nowym miejscu. Przypadki migracji na pobyt stały znajdują odzwierciedlenie w ewidencji ludnoœci.

Migracje czasowe dotyczy zarówno migracji długo- jak i krótkookresowych. Jej charakterystyczną cechą jest brak zamiaru migranta do pozostania w danym miejscu na stałe.

Repatriant to osoba powracająca do kraju w sposób prawnie zorganizowany po stałym lub długokresowym pobycie za granicą. Wyjazd z kraju mógł mieć charakter przymusowy ale również dobrowolny.

Kraj urodzenia to kraj, w którym dana osoba przyszła na œwiat, przy zastrzeżeniu, że uwzględnia się aktualne granice państw. Jeżeli ktoœ urodził się we Lwowie przed 1939 rokiem to pomimo tego, że były to wtedy ziemie polskie, jego krajem urodzenia jest Ukraina.

Obywatelstwo to prawna więŸ między osobą a państwem. Obywatelstwo nie definiuje pochodzenia etnicznego ani narodowoœci.

Cudzoziemiec to osoba nie posiadająca obywatelstwa państwa, w którym aktualnie się znajduje.

Bezpaństwowiec to osoba nie posiadająca obywatelstwa żadnego kraju.

UchodŸca to osoba przebywająca poza granicami państwa, którego obywatelstwo posiada, ze względu na obawę przed przeœladowaniem. Powodem przeœladowania może być rasa, religia, narodowoœć, przynaleznoœć do okreœlonej grupy społecznej lub poglądy polityczne.

Azyl poza Polską jest synonimem statusu uchodŸcy. W Polsce jednak oznacza oddzielną instytucję uregulowaną konstytucyjnie i ustawowo. Azyl jest nadawany wyjątkowo i tylko gdy przemawia za tym ważny interes Rzeczpospolitej.

Strumień migracyjny to liczba migrantów wyjeżdżających z kraju lub do niego przyjeżdżających w danym okresie.

Zasoby imigracyjne to iloœc imigrantów w kraju w danym momencie.

Przyczyny migracji mogą być różne. Przyjąć należy, że migranta coœ z kraju ojczystego musi wypychać a coœ innego go do nowego kraju przyciągać. Przykładowe przyczyny migracji to:

Teorie imigracji:

14. Geografia konfliktów międzynarodowych na przełomie XX i XXI wieku.

Ponieważ koleżanki przygotowujące referaty na temat konfliktów w Irlandii Północnej, Ruandzie oraz Tybecie były łaskawe przygotować przy okazji dla nas gotowe notatki, ograniczę się do konfliktu w Darfurze.

Darfur to zachodnia częœć Sudanu, zamieszkiwana przez arabskich nomadów oraz murzyńskich rolników. Początków konfliktu należy doszukiwać się w 1955 roku, kiedy to wybuchł bunt murzynów przeciwko ludnoœci arabskiej ze względu na złe traktowanie tych pierwszych. Do roku 1972 trwały regularne walki. Zakończył je pokój w Addis Abebie przyznający południu większą autonomię. Jednak kiedy w 1983 roku w Sudanie odkryto złoża ropy naftowej, konflikt odżył.

Starcia nasiliły się zwłaszcza od 2004 roku.

Obecnie w Darfurze stacjonują jednostki AMIS czyli misja Unii Afrykańskiej. Planowano tam również wysłać w styczniu 2008 jednostki UNAMID (wystawione wspólnie przez UE i ONZ) jednak nie idzie to najlepiej.

ONZ wystosował wiele rezolucji w sprawie Darfuru jednak w zasadzie nic nie robi w kierunku polepszenia sytuacji w tym regionie.

Pomoc humanitarna jest nieefektywna ze względu na to, że konwoje są napadane i okradane.

Na ustabilizowaniu sytuacji w Sudanie nie zależy Chinom z powodu ich udziałów w sudańskiej ropie oraz dochodów wynikających z eksportu broni do tego kraju. Chiny zaœ mają wystarczająco mocną pozycję aby paraliżować działania ONZ w tej sferze.

Liczba ofiar œmiertelnych konfliktu jest szacowana na od 100 do 400 tys. Doliczono się aż 2,5 mln uchodŸców.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
skrypt drugie kolokwium ms, Stosunki międzynarodowe, geografia
Skrypt 1 Kolokwium geografia polityczna, Studia, geografia polityczna
Zagadnienia na kolokwium Adam Danek, Geografia polityczna UJ
Geografia polityczna pytania na kolokwium
skrypt geografia polityczna
skrypt geografia polityczna 2
geografia polityczna klucz pr
kolonie, Materiały do studiów z geografii, Geografia Polityczna
geografia polityczna Pojęcia na Fliskiego
geografia polityczna pojecia slownik
19 Geografia polityczna odpowiedzi
Polityka Społeczna kolokwium, Studia, Polityka społeczna
Konflikty religijne, Geografia polityczna i konflikty zbrojne
rozdział 7, Geografia - HMiK WNGiG, Semestr I, Geografia polityczna
OK Monarchie praktyka, Geografia - HMiK WNGiG, Semestr I, Geografia polityczna
Geografia polityczna i gospodarcza europy, Geopolityka
Geografia polityczna - tabela 01, Studia

więcej podobnych podstron