Organizacje międzynarodowe

Podstawowym podziałem organizacji międzynarodowych jest podział na organizacje rządowe (zwane również organizacjami międzyrządowymi) i organizacje pozarządowe.

Do pierwszej grupy zaliczyć należy organizacje tworzone przez państwa i działające na podstawie umów międzynarodowych - ich członkami są wyłącznie państwa. Są one zorganizowaną formą stałej współpracy państw, ustaloną w wielostronnej umowie międzynarodowej, obejmującą względnie stały zakres uczestników i której podstawową cechą jest istnienie stałych organów o określonych kompetencjach i uprawnieniach, działających dla realizacji wspólnych celów.

Jeżeli chodzi o drugą grupę, to tworzą je związki, instytucje, osoby prawne i fizyczne z różnych państw. W organizacjach pozarządowych łączą się różne organizacje działające w poszczególnych państwach, które łączą wspólne interesy i zainteresowania określonych grup osób. Organizacje te nawiązują ze sobą kontakty, a następnie tworzą organizację, która jest stałą i zinstytucjonalizowaną formą tych kontaktów. Jest oczywiste, że organizacji pozarządowych jest o wiele więcej niż rządowych. Działają one na podstawie nieformalnych porozumień lub na podstawie porozumień o charakterze wewnętrznoprawnym. Jest to kolejny aspekt, który odróżnia organizacje rządowe od pozarządowych, zgodnie bowiem z rezolucją Rady Gospodarczo - Społecznej Narodów Zjednoczonych (229 B (X) z 27 II 1950): "Organizacja międzynarodowa, która nie została utworzona na podstawie umowy międzynarodowej, uważana będzie za organizację pozarządową".

Do niektórych organizacji pozarządowych Rada Gospodarczo - Społeczna może zwracać się w celu przeprowadzenia konsultacji, jeżeli działalność tych organizacji jest zgodna ze sprawami wchodzącymi w zakres jej kompetencji. W tym właśnie zakresie organizacje pozarządowe mogą brać udział w działaniach organizacji rządowych.

Organizacje rządowe można sklasyfikować według trzech podstawowych kryteriów:
a) członkostwa;
b) przysługujących im kompetencji;
c) stopnia władzy wobec państw członkowskich.

Ad. a) Organizacje mogą dążyć do przyjęcia w swoje ramy jak największej liczby członków, są otwarte dla wszystkich państw. Organizacje tego typu określane mianem organizacji powszechnych lub uniwersalnych, typowym przykładem organizacji tego typu jest ONZ. W ramach tego kryterium należy również wymienić organizacje, które z założenia są skierowane do skupienia państw określonego rodzaju np.: Liga Państw Arabskich. Organizacje tego typu określane są jako organizacje regionalne lub partykularne.

Ad. b) Do tej grupy zaliczymy organizacje o kompetencjach ogólnych, które nie mają dokładnie sprecyzowanego zakresu działania np.: ONZ, Organizacja Jedności Afryki; jak również organizacje specjalne (funkcjonalne), których działalność sprowadza się do określonej dziedziny np.: gospodarki - EWG.

Ad. c) W kryterium tym zawrzeć należy organizacje o charakterze koordynacyjnym, które uzgadniają działalność swoich członków w zakresie realizacji celów określonych w statucie organizacji. Organizacje tego typu nie mają uprawnień do narzucania czegokolwiek państwom członkowskim. Drugą grupą w zakresie tego kryterium są organizacje o charakterze ponadpaństwowym, które mają uprawnienia do narzucenia państwom członkowskim decyzji akceptowanych większością głosów, nawet wbrew ich woli.

Zadaniem organizacji międzynarodowych (rządowych) jest regulowanie działalności państw członkowskich w zakresie wspólnych interesów, kontrolowanie stanu faktycznego z ustalonymi normami i wzorcami oraz własna działalność organizacji w zakresie świadczenia różnych usług przy użyciu środków pozostających w ich dyspozycji.

Jeżeli chodzi o strukturę organizacji międzynarodowych, to można ją sprowadzić do jednego podstawowego wzorca:
a) organ, w którym wszyscy członkowie posiadają swoich reprezentantów, posiadający najogólniejsze kompetencje - zgromadzenie ogólne,
b) organ wykonawczy, posiadający funkcje wykonawcze, o węższym składzie - radę,
c) organ działający stale i spełniający przede wszystkim czynności techniczne oraz biurowe - sekretariat.

Nie oznacza to oczywiście, że wszystkie organizacje międzynarodowe są zgodne z tym podziałem. W literaturze podjęto próbę klasyfikacji organizacji międzynarodowych według kilku kryteriów:
a) według składu (państwa lub osoby fizyczne);
b) miejsca w strukturze organizacji (organy główne lub pomocnicze);
c) czasu na jaki zostały powołane (organy stałe lub czasowe).

W zakresie pierwszej grupy wyróżnimy: organy plenarne - do których wchodzą wszyscy członkowie organizacji (np.: Zgromadzenie Ogólne NZ), oraz organy o ograniczonym składzie - w skład których wchodzą tylko niektórzy członkowie (np.: Rada Bezpieczeństwa). W organach składających się z osób fizycznych, osoby te działają we własnym imieniu (zaliczymy tu np.: sekretariaty organizacji).

W zakresie grupy drugiej istnieją organy główne - powołane w statucie organizacji, oraz organy pomocnicze - powołane albo w statucie albo w miarę potrzeby przez organy główne. Organy pomocnicze są podporządkowane organom głównym.

Jeżeli zaś chodzi o trzecie kryterium, to jest ono oczywiste, należy tylko wspomnieć, że organy główne są najczęściej organami stałymi, a organy pomocnicze mogą być zarówno stałe jak i powołane na pewien okres czasu.

Organizacje międzynarodowe działają głównie przez podejmowanie uchwał. Mogą się one odnosić zarówno do postępowania państwa poza organizacją międzynarodową, jak również do wewnętrznej struktury i funkcjonowania organizacji. Uchwały te mogą mieć charakter zarówno wiążący jak i występować w formie zaleceń, życzeń czy propozycji.

Podejmowanie uchwał powinno podlegać procedurze na tyle elastycznej, by zapewniała sprawne i efektywne działanie organizacji, jak również by uniemożliwiała jednej grupie państw podporządkowania jej sobie. Dlatego też w dzisiejszych organizacjach międzynarodowych obowiązuje najczęściej system podejmowania uchwał zwykłą większością głosów, bezwzględną większością głosów oraz większością kwalifikowaną. Aby jednak zapobiec sytuacji narzucenia członkom organizacji uchwał zgodnych z interesem jednego ugrupowania, niektórym państwom przyznane zostają głosy o szczególnym znaczeniu.

W ONZ rozwinęła się praktyka uzgadniania niektórych uchwał w drodze konsultacji (consensus), co daje im większą szansę prawidłowej realizacji.

Liczba istniejących organizacji międzynarodowych oraz ich rozbudowa, spowodowały, że wzrosła również liczba osób zatrudnionych przez te organizacje. Osoby te określane są mianem funkcjonariuszy międzynarodowych. Ich działalność ma charakter stały, wyłączny (nie mogą w tym samym czasie podejmować innych zajęć zawodowych) i winny być podejmowane w interesie całej organizacji międzynarodowej. Dlatego też muszą być zupełnie niezależni, nawet od władz państwa, którego są obywatelami. Aby było to możliwe, przysługują im określone przywileje i immunitety (mające głównie charakter funkcyjny tzn. związane są z wykonywaną funkcją), które mają swoje źródło w umowach międzynarodowych i w statutach organizacji międzynarodowych

RADA EUROPY

Rada Europy (ang. Council of Europe, fr. Conseil de l'Europe), międzyrządowa organizacja skupiająca prawie wszystkie państwa Europy, zajmująca się przede wszystkim ochroną praw człowieka, ochroną demokracji i współpracą państw członkowskich w dziedzinie kultury.

Rada Europy powstała 5 maja 1949 roku w wyniku podpisania przez 10 państw (Belgię, Danię, Francję, Holandię, Irlandię, Luksemburg, Norwegię, Szwecję, Wielką Brytanię i Włochy) Traktatu Londyńskiego. Obecnie liczy 46 członków. Jej siedzibą jest Strasburg.

Rada Europy jest często mylona z instytucjami Unii Europejskiej: Radą Europejską i Radą Unii Europejskiej.

Spis treści [ukryj] 1 Historia Rady Europy 2 Zakres działalności Rady Europy 3 Organy Rady Europy 4 Członkowie Rady Europy 5 Zobacz też 6 Linki zewnętrzne

Historia Rady Europy [edytuj]

Potrzeba zaistnienia zintegrowanej Europy została dobitnie zasygnalizowana wkrótce po zakończeniu II wojny światowej w szeroko cytowanych słowach byłego premiera Wielkiej Brytanii Winstona Churchilla: "musimy zbudować pewnego rodzaju Stany Zjednoczone Europy" (1946). Drugim znaczącym wydarzeniem markującym drogę ku integracji było spotkanie ponad tysiąca przedstawicieli rozmaitych ruchów opowiadających się za bardziej zjednoczoną Europą. Spotkanie to odbyło się w Hadze w 1948 roku i znane jest jako "Kongres Europy". Mając na uwadze cały pakiet rezolucji przyjętych podczas Kongresu oraz uwzględniając rozwój sytuacji w ówczesnej polityce międzynarodowej, rządy państw europejskich rozpoczęły wielostronne rokowania prowadzące do określenia kształtu nowej organizacji międzynarodowej. Ostatecznie w maju 1949 roku w pałacu St. James w Londynie, statut nowej organizacji został podpisany przez przedstawicieli dziesięciu krajów zachodnioeuropejskich. Wchodząc w życie trzy miesiące później statut ten utworzył Radę Europy.

Trzeba mieć świadomość tego, że utworzenie Rady Europy nie dokonało niczego samo przez się. Nie spowodowało ono automatycznie wykluczenia możliwości wybuchu nowej wojny. Było ono za to zaczynem pewnego procesu, który w ciągu kolejnych lat nabierał tempa i pozwolił zacieśniać współpracę między państwami - członkami Rady Europy, współpracę rozumianą jako nieodzowny czynnik zachowania pokoju w Europie. Z ponad półwiecznej perspektywy możemy dzisiaj dostrzec, jak ogromną ilość pracy Rada Europy już wykonała, nie zapominając jednak o tym, że nie jest to praca ukończona.

Zakres działalności Rady Europy [edytuj]

Rada Europy zwykle jest postrzegana jako organizacja, której zakres zainteresowań ogranicza się jedynie do sfery ochrony praw człowieka. I rzeczywiście ustanowienie systemu takiej ochrony opartego na Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (1950) można uznać za najbardziej imponujące osiągnięcie tej organizacji. Bezpośrednio z prawami człowieka powiązana jest polityka ochrony mniejszości narodowych, etnicznych, językowych, religijnych, kulturalnych, czy seksualnych; polityka językowa oraz ochrona praw migrantów: emigrantów, imigrantów, reemigrantów i repatriantów, uchodźców i azylantów, czy ludów koczowniczych, jak Romowie (Cyganie) czy Samowie (Lapończycy). Niemniej nie można zapominać, że Rada Europy prowadzi działania w wielu dziedzinach, w tym w niektórych nie powiązanych bezpośrednio z prawami człowieka. Można tu wymienić: sprawy społeczne i gospodarcze, ochronę zdrowia, edukację, kulturę, media, ochronę środowiska, sprawy młodzieży i sportu a wreszcie współpracę prawną. Do dzisiaj pod auspicjami Rady Europy zawarto blisko 200 umów międzynarodowych dotyczących wielu ważkich zagadnień z zakresu wyżej wymienionych dziedzin.

Organy Rady Europy [edytuj]

• Sekretarz Generalny Rady Europy - wybierany przez Zgromadzenie Parlamentarne (aktualnie jest nim Terry Davis),

• Komitet Ministrów - organ zarządzający, składający się z ministrów spraw zagranicznych państw członkowskich lub ich przedstawicieli (tzw. zastępców ministrów)

• Zgromadzenie Parlamentarne - organ doradczy składający sie z parlamentarzystów delegowanych przez parlamenty narodowe

• Kongres Władz Lokalnych i Regionalnych Europy - organ doradczy

• Instytucje formalnie nie będące organami Rady Europy: Europejski Trybunał Praw Człowieka - organ Europejskiej Konwencji Praw Człowieka

Członkowie Rady Europy [edytuj]

Członkowie Rady Europy

Członkiem Rady Europy może zostać każde zaproszone przez tę organizację państwo europejskie akceptujące zasady rządów prawa i ochrony praw człowieka. Kryteria te odzwierciedlają podstawowe wartości, na których ma opierać się ta organizacja. Kryteria ochrony praw człowieka, demokracji parlamentarnej oraz rządów prawa mają być strażnikami bram Rady Europy. Niestety można się zastanawiać, czy wszyscy członkowie Rady spełniają dzisiaj te kryteria.

Na początku swego istnienia Rada Europy grupowała dziesięć państw zachodnioeuropejskich. Pozostałe państwa Zachodniej Europy stopniowo przystąpiły do organizacji zanim jesienią 1989 roku rozpoczął się upadek systemu komunistycznego w Europie Środkowej i Wschodniej. Nowe demokracje z tego regionu pukające do drzwi Rady Europy były przyjmowane od początku lat dziewięćdziesiątych (Węgry w 1990, Polska w 1991). Aktualnie liczba państw członkowskich wzrosła do 46.

---