4 Dywizja Pancerna - Wehrmacht

4 Dywizję Pancerną sformowano w Wuerzburgu 10 listopada 1935. Była pierwszą z "drugiej serii" niemieckich jednostek szybkich. Przedwojenne lata upłynęły jej na ciągłych ćwiczeniach i manewrach. Nie wzięła ona udziału w zajęciu Czechosłowacji, lecz stacjonowała nad granicą polską, a w sierpniu 1939 została włączona do XVI Kpanc z 10 A(gen. Reichenau).

Podczas kampanii polskiej 4 Dpanc była jedną z pierwszych jednostek, które przekroczyły granicę. Została ona jednak zatrzymana i poniosła ciężkie straty w znanej bitwie pod Mokrą. Sprawczynią takiego "lania" była Wołyńska BK dobrze rozstawiona i zamaskowana w lesie. Podczas walk wyszła na jaw słabość niemieckich czołgów Pz I i Pz II, co zemściło się później w ZSRR. Mimo strat jednostka podążała dalej, pod Warszawę, gdzie dotarła 8 września. Wraz z dołączonym do dywizji pułkiem SS "Leibstandarte Adolf Hitler" próbowała zdobyć miasto z marszu. Bezskutecznie. Znów niemieckie wozy pancerne okazały się łatwymi celami. Wobec takiego obrotu sprawy OKW zdecydowało pozostawić pod stolicą Polski tylko niewielkie ubezpieczenia, a 4 Dpanc skierować nad Bzurę, gdzie pojawiła się szansa okrążenia dużych sił przeciwnika. W tych walkach jednostka poradziła sobie znakomicie zatrzymując, a następnie niszcząc wiele polskich oddziałów. Po bitwie nad Bzurą została wycofana na uzupełnienie strat w rejon Niederrhein nad Renem.

Do inwazji na Belgię, Holandię i Luksemburg 4 Dpanc przystąpiła w składzie XVI Kpanc(gen. Kleist) z 6 A(gen. Reichenau). Po błyskawicznym uderzeniu przez Liege i Charleroi dotarła pod Bethune biorąc udział w niszczeniu okrążonych wojsk brytyjskich. Słynny "rozkaz powstrzymujący" Hitlera zastał ją w odległości zaledwie 30 km od Dunkierki. Na początku czerwca, wraz z całym XVI Kpanc wzięła udział w ataku na Francję przebywając w ciągu zaledwie kilkunastu dni odległość od Peronne do Grenoble, gdzie zatrzymała się ze względu na zawieszenie broni.

Po kilku miesiącach służby okupacyjnej w Francji pod koniec listopada przeniesiono jednostkę na macierzysty poligon w Wuerzburgu, gdzie przeszła reorganizację i częściowe przezbrojenie:
- 36 p. cz. Oddano do 14 Dpanc
- dodano nowy III Bat/103 p. art.

Po tych przetasowaniach(zmienił się również dowódca) 4 Dpanc skierowano do Prus Wschodnich, a następnie pod Brześć nad Bugiem do XXIV Kpanc(gen. Geyr von Schweppenburg). 22 czerwca 1941 dywizja ruszyła do ataku na ZSRR. Zaskoczenie przeciwnika było tak wielkie, iż pierwszego dnia oddziały korpusu dotarły do Kobrynia, 65 km od linii demarkacyjnej. Następnie dywizja wzięła udział w rozgromieniu sił radzieckich w kotle pod Mińskiem(ok. 300 000 jeńców po stronie rosyjskiej!) oraz w walkach o Homel i kocioł kijowski. 30 września ruszyła, wraz z całą GA "Środek" do bitwy o Moskwę. Walcząc w niezwykle trudnych warunkach czołówki dywizji(w tym GO "Eberbach") dotarły pod Mceńsk i Tułę tworząc południowe ramię kleszczy mających oskrzydlić stolicę ZSRR.

Do Tuły prowadziła jednak tylko jedna szosa i natychmiast utworzył się na niej gigantyczny korek, będący doskonałym celem dla radzieckiego lotnictwa. Błoto, zimno oraz krzepnący radziecki opór sprawiał, iż kolejne natarcia nie przynosiły rezultatu. W związku z tym oddziały niemiecki otrzymały rozkaz przejścia do obrony pod Moskwą 5 XII. Następnego dnia rusza wielka radziecka kontrofensywa. Dywizja, biorąc udział w ciężkich walkach odwrotowych(przeciętny stan czołgów dywizji pancernej pod Moskwą wynosił wtedy 25) wycofała się w rejon Orła, gdzie roztopy zatrzymały dalsze postępy Rosjan. Z powodu ciężkich strat zlikwidowano I Bat/35 p. cz.; dywizja posiadała od tej pory do stycznia 1943 tylko jeden batalion czołgów. Cały rok 1942 to dla 4 Dpanc walki pozycyjne pod Orłem.

Odpieranie natarć pancernych, łatanie wyłomów, czasem lokalny kontratak. Mimo niewielkich stanów osobowych i zużycia sprzętu jednostka wzięła udział w północnym uderzeniu pod Kurskiem, a po radzieckim przeciwuderzeniu pod Orłem wycofała się na linię Desny. Po kolejnych rosyjskich atakach udało się wreszcie utworzyć linię frontu pod Bobrujskiem, gdzie dywizja stacjonowała zimą 1943/44. Wobec akcji dezinformacyjnej radzieckiego wywiadu mającej na celu zmylenie Niemców, co do miejsca następnego ataku. Udało się to i 4 Dpanc(jak zresztą prawie wszystkie jednostki szybkie GA "Środek" przewieziono pod Kowel, gdzie OKW spodziewało się natarcia radzieckiego.

Miało to tragiczne w skutkach dla Niemców następstwa: operację "Bagration" i jej wielki sukces. Wtedy to sytuacja strategiczna Niemców na froncie wschodnim zaczęła się stawać beznadziejna. Mimo to, niemieckiemu XXXIX Kpanc(gen. Decker) - w jego składzie walczy też 4 Dpanc udaje się 30 VII w bitwie pancernej pod Wołominem odepchnąć radziecki III Kpanc i zadać mu dotkliwe straty. Wobec gwałtownego pogorszenia się sytuacji na Litwie i w Kurlandii jednostka zostaje przeniesiona do 3 Apanc. Jest już jednak za późno na wszelki działania: 16 i 18 A zostają odcięte w Kurlandii, a GA "Północ" zostaje rozbita na kilka części. Również 4 Dpanc zostaje rozcięta. Niektóre oddziały pozostają na Łotwie, gdzie wegetują bezczynnie do końca wojny, reszta natomiast zostaje zniszczona w Prusach Wschodnich w kwietniu - maju 1945.

Dowódcy:

Gen.Maj. Georg-Hans Reinhardt 11.10.38 - 2.04.40
Gen.Maj. Ludwig Ritter von Radlmeier 2.04.40 - 2.10.40
Gen.Maj. Johann Joachim Stever 2.11.40 - 7.23.40
Oberst Hans Frhr. von Boineburg-Lengsfeld 7.24.40 - 9.07.40
Gen.Maj. Willibald Frhr. von Langermann und Erlencamp 9.08.40 - 12.26.41
Oberst Dietrich von Saucken 12.27.41 - 1.02.42
Oberst Heinrich Eberbach 1.06.42 - 3.01.42
Oberst Otto Heidkamper 3.02.42 - 4.03.42
Gen.Maj. Heinrich Eberbach 4.04.42 - 11.26.42
Oberst Dipl. Ing Erich Schneider 11.27.42 - 5.30.43
Gen.Lt. Dietrich von Saucken 5.31.43 - 1.??.44
Gen.Maj. Dipl. Ing Hans Junck 1.??.44 - 2.??.44
Gen.Lt. Dietrich von Saucken 2.??.44 - 4.30.44
Oberst Clemens Betzel 5.01.44 - 3.27.45
?? 3.27.45 - 4.10.45
Oberst Ernst Hoffmann 4.10.45 - 5.08.45

Skład:

1939

4.Schützen-Brigade
Schützen-Regiment 12
Schützen-Bataillon I
Schützen-Bataillon II
5.Panzer-Brigade
Panzer-Regiment 35
Panzer-Abteilung I
Panzer-Abteilung II
Panzer-Regiment 36
Panzer-Abteilung I
Panzer-Abteilung II
Artillerie-Regiment 103
Artillerie-Abteilung I
Artillerie-Abteilung II
Aufklärungs-Abteilung 7
Panzerabwehr-Bataillon 49
Pionier-Bataillon 79
Nachrichten-Abteilung 79
79th Divisional Support Units

Służba:

Data	Korpus	Armia	Grupa Armii	Miejsce
9.39	XVI	10. Armee	Süd	Polska
12.39 - 4.40	reserve	6. Armee	B	Niederrhein
5.40	XXVII	6. Armee	B	Maastricht, Lille
6.40	XVI	6. Armee	B	Peronne-Grenoble
7.40	XXVIII	2. Armee	C	Francja
8.40 - 10.40	XV	2. Armee	C	Francja
11.40	XXXIX	1. Armee	D	Francja
12.40	XXXXVII	11. Armee	C	Home
1.41	reserve	-	C	Home
2.41 - 4.41	XXXIX	7. Armee	D	Francja
5.41	reserve	-	B	East Prussia
6.41 - 12.41	XXIV	2. Panzergruppe	Mitte	Gomel, Kiev, Tula, Rjäsan
1.42	LIII	2. Pz. Armee	Mitte	Orel
2.42 - 4.42	XXIV	2. Pz. Armee	Mitte	Orel
5.42	XXXXVII	2. Pz. Armee	Mitte	Orel
6.42 - 1.43	XXXV	2. Pz. Armee	Mitte	Orel
2.43	reserve	2. Armee	B	Orel, Kursk
3.43	reserve	2. Armee	Mitte	Orel, Kursk
4.43	reserve	-	Mitte	Orel, Kursk
5.43	reserve	2. Pz. Armee	Mitte	Orel, Kursk
6.43	XXXXVII	2. Pz. Armee	Mitte	Orel, Kursk
7.43	reserve	-	Mitte	Orel, Kursk
8.43	reserve	9. Armee	Mitte	Orel, Kursk
9.43 - 12.43	LVI	2. Armee	Mitte	Desna, Gomel
1.44	LVI	2. Armee	Mitte	Pripjet
2.44	LVI	9. Armee	Mitte	Bobruisk
3.44	XXXXI	9. Armee	Mitte	Bobruisk
4.44	LVI	2. Armee	Mitte	Kowel
5.44 - 6.44	reserve	4. Pz. Armee	Nordukraine	Kowel
7.44	Harteneck	2. Armee	Mitte	Bug, Narew
8.44 - 9.44	XXXIX	3. Pz. Armee	Mitte	Litwa, Kurlandia
10.44	XXXIX	18. Armee	Nord	Courland
11.44 - 12.44	X	18. Armee	Nord	Courland
1.45	VI. SS	16. Armee	Nord	Courland
2.45	VII	2. Armee	Weichsel	Prusy Wschodnie
3.45	XXXXVI	2. Armee	Weichsel	Prusy Wschodnie
4.45	XXIII	Ostpreussen	-	Prusy Wschodnie

---