Skład i rola śliny?

Skład śliny od 0, 5 - 2 litra na dobę, pH ok. 6,8:

99% woda + 1% - składniki organiczne i nieorganiczne:

Organiczne to:

- IgA, które wraz z lizozymem niszczą bakterię- funkcje detoksacyjne

• Białka Dużo proliny (antybakteryjne)

• Cholesterol

• Mucyny( część ciągliwa opalizująca w ślinie: mukopolisacharydy, mukoproteiny) wytwarzane ze śliną poprzez gruczoły ślinowe podjęzykowe i częściowo przez ślinianki podżuchwowe; sklejają pokarm w kęs i otaczają kęs śliską otoczką ułatwiając jego połknięcie

• Lizozym- białko kationowe, ma właściwości enzymu hydrolitycznego rozkładającego peptydoglikan ściany komórkowej bakterii. Działanie lizozymu polega na rozerwaniu wiązań β-1,4-glikozydowych wewnątrz łańcucha.

• Mocznik

• Laktoferyna- białko globularne o właściwościach przeciwbakteryjnych, klasa transferaz. Ma duże powinowactwo do żelaza, i wyłapuje je, tym samym blokuje dostępność żelaza dla bakterii. Trawienie enzymatyczne laktoferryny prowadzi do uzyskania peptydu- laktoferrycyny o silniejszych właściwościach przeciwbakteryjnych niż białko macierzyste.

Enzymy amylolityczne - karbohydrazy.

α amylaza ślinowa (ptialina) wydzielana przez ślinianki przyuszne, najaktywniejsza w pH 6,9 (6,6-6,8 / 37⁰C) oraz w obecności jonów Cl^-(chloru), substrat skrobia i glikogen, aktywuje wiązania α-1,4-glikozydowe od wewnątrz łańcucha (endoamylaza) ,

Enzymy lipolityczne - esterazy

lipaza ślinowa (z gruczołów Ebnera znajdującej się na powierzchni grzbietowej języka), optimum pH 4,0-4,5, substrat triacyloglicerole, odszczepia któtkołańcuchowe kwasy tłuszczowe w pozycji -3. trawi triacyloglicerole mleka u oseska musi być naturalnie zemulgowana (długie łańcuch lipaz przecina na krótkie)

Nieorganiczne to:

1. Chlorki - magnez, sód, potas, wapń, chlor, fosfor - aktywują amylazę ślinową i neutralizują kwasy i inne substancje szkodliwe, oraz HCO₃ - wodorowęglan.

Obronno - ochronna rola śliny:

1. Ochronne czynniki śliny (pierwsza bariera detoksykacyjna):

• Obecność czynników bakteriostatycznych (lizozym, laktoferyna, immunoglobulina IgA),

• Lilozyn rozkłada otoczki bakteryjne.

• Laktoferyna wiąże żelazo (zabiera bakteriom, aby nie mogły rosnąć)

• Immunoglobulina typu IGA

• Mechaniczne spłukiwanie śluzówki jamy ustnej,

• Rozcieńczanie soli w pokarmach i zabezpieczenie przed zaburzeniami osmotycznymi,

• Buforowanie kwasów i zasad w pokarmie poprzez wodorowęglany (HCO₃)

• wytworzenie nabłonkowego czynnika wzrostowego (EGF), który zapewnia szybką regenerację nabłonków w przewodzie pokarmowym,

Trawienie w jamie ustnej?

Trawienie powinno trwać w długim czasie a pokarm powinien być dokładnie rozdrobniony.

1. Rozpuszczanie związków chemicznych zawartych w pokarmie - czujemy smak ze związku rozpuszczonego (receptory znajdują się na językach).

2. Ślina trawi 40% skrobi i glikogenu, trawi naturalnie z emulgowany tłuszcze triacylogliceroli - mleka i jaj, atakuje przy 3 węglu.

3. Wydzielanie śliny na bazie ruchu bezwarunkowego i warunkowego.

4. Ułatwianie połykania pokarmu stałego po przez zlepienie go w kęs, który pokryty mucyną z łatwością przechodzi przez część gardłową. Działanie enzymów amylolitycznych (α amylaza) i lipolityczne (lipaza ślinowa), które są obecne w ślinie, (woda pomaga w wydobywaniu dźwięku)

5. Regulacja gospodarki wodnej org., termoregulacja.

6. Pierwsza bariera bakteriostatyczna ( lizozym- rozkłada otoczki bakterii, laktoferynna- zawiera żelazo, IgA)

7. Wytworzenie nabłonkowego czynnika wzrostowego (EGF), który zapewnia szybką regenerację nabłonków w przewodzie pokarmowym

Ślina jest przesączem krwi, składniki drobno cząsteczkowe przenikają do ślinianek jamy ustnej, w gruczołach Ebnera - zlokalizowane na języku. Włókna nerwowe przywspółczulne.

1. Ślinianki przy uszne 25% ślina surowiczej, rzadka, bogata w enzymy trawiący polisacharydy α - amylaza ślinowa, niska lepkość (wodnista), posiadający aktywność enzymatyczną, bogatą w białko właściwe.

2. Ślinianki podjęzykowe 5% ślina śluzowa, zawiera mucynę - glikoproteina ułatwia połykanie.

3. Ślinianki podżuchwowe 70% ślina surowiczo - śluzowej

4. 1% śliny wydzielane z gruczołów na całej jamie ustnej - ślina wodnista hipotoniczna.

Sygnały motoryczne podrażnienie receptora mechanoreceptora, przekazanie do analizatora nerwem ośrodkowym, efektor i przekazywane do ośrodków podwzgórza przez nerwy błędne i wydziela się cholecystokinina

Regulacja pobierania pokarmu?

Ośrodek głodu-znajduje się w bocznej części podwzgórza, wyzwala mechanizm poszukiwania, znajdowania, zdobywania i przyjmowania pokarmu.

Ośrodek sytości-znajduje się w brzuszno - przyśrodkowej części podwzgórza; hamuje apetyt. (leptyna).

Do ośrodków tych przekazywane są informacje o aktualnym stanie organizmu i przewodu pokarmowego. Służą temu cztery rodzaje sygnałów: motoryczne, hormonalne, metaboliczne i termiczne, przy czym te sygnały pobudzają jeden ośrodek a na drugi wpływają z reguły hamująco.

Sygnały motoryczne-związane z rozszerzeniem i obkurczaniem się żołądka. Rozciągnięcie ścian żołądka przez spożyty pokarm daje odczucie „pełności” i jest sygnałem hamującym spożycie. Natomiast skurcze żołądka po pewnym czasie od spożycia posiłku stanowią sygnał, do spożycia posiłku. Sygnały motoryczne odbierane są przez mechanoreceptory ściany żołądka i przekazywane do ośrodków podwzgórza przez nerwy żołądkowe i nerwy błędne.

Sygnały metaboliczne-związane z koncentracją we krwi: Glukozy, wolnych kwasów tłuszczowych, AA. Sygnały te odbierane są bezpośrednio przez wyspecjalizowane neurony podwzgórza lub do niego przesyłane na drodze nerwowej z innych części cała, które mają odpowiednie receptory. Ścisły związek między poziomem danego składnika we krwi a odczuciem głodu i sytości, stało się podstawą odpowiednio do:

• Teorii glukostatycznej Meyera.

Spożycie pokarmu powoduje, że zawartość glukozy we krwi wzrasta (hiperglikemia), czemu towarzyszy pojawienie się odczucia sytości i stopniowa utrata chęci do jedzenia. Natomiast spadek cukru we krwi (hipoglikemia) pojawia się kilka godzin po posiłku, co powoduje odczucie głodu. Informacja o zapotrzebowaniu krwi w glukozę odbierana jest bezpośrednio przez podwzgórze lub za pośrednictwem wątroby. Dla ośrodków głodu i sytości istotny jest nie tyle bezwzględny poziom glukozy we krwi, co różnica jej koncentracji między krwią żylną a tętniczą, a w dłuższych okresach rezerwy glikogenu w mięśniach i wątrobie.

• Teoria lipostatyczna Kenedy'ego.

Odczucie głodu i sytości z zawartością we krwi wolnych kw. tłuszczowych, które stanowią zastępcze źródło energii. Po posiłku, gdy podaż glukozy jest wystarczająca, stężenie tych kwasów we krwi jest małe. Rośnie z upływem czasu, gdy zawartość glukozy we krwi się obniża i jest sygnałem pobudzającym ośrodek głodu. Bezpośrednim sygnałem dla podwzgórza może być w tym przypadku adypsyna - białko wydzielone do krwi przez komórki tłuszczowe, neuropeptyd galanina, leptyna.

• Teoria aminostatyczna Melinkoffa.

Regulacja spożycia pokarmu na zdolność mózgu do monitorowania koncentracji AA w plaźmie krwi. U podłoża tej teorii leżą:

• Obserwacje o odwrotnie proporcjonalnej zależności między poziomem AA we krwi a subiektywnym odczuciem głodu,

• Towarzyszące anoreksji anormalne poziomy AA w plaźmie i mózgu,

• Ograniczenia w spożyciu diety wysoko białkowej u zwierząt laboratoryjnych. Wpływ AA na regulacje spożycia łączy się z powstaniem z nich różnych neuroprzekaźników (neurotransmittery) tj. wydzielanych przez neurony substancji chemicznych, które biorą udział w przekazywaniu pobudzenia z jednej komórki nerwowej do drugiej. Neurotransmitterami są: katecholaminy, histamina, serotonina i kw. γ- aminomasłowy, które powstają odpowiednio z tyrozyny, histydyny, tryptofanu i glicyny. O tym, że nie tylko ilość, ale także wzajemne proporcje aminokwasów mają znaczenie dla funkcjonowania ośrodków głodu i sytości, świadczy to, iż zwierzęta żywione eksperymentalną dietą zawierającą białko niezbilansowane aminokwasowo istotnie redukują spożycie pokarmu, a mając możliwość wyboru wolą dietę zawierającą niezbilansowane białko.

Sygnały hormonalne-hormony produkowane m.in. przez przewód pokarmowy i trzustkę oddziaływujące na podwzgórze. Cholecystokinina (CCK)-hormon wydzielany przez ścianę jelita, którego głównym zadaniem jest wywołanie skurczu pęcherzyka żółciowego i rozszerzenie żołądka. Insulina (hormon) - wydzielany z wysepki trzustki w odpowiedzi na wzrost poziomu glukozy we krwi oddziałuje na ośrodek sytości i przyczynia się do ograniczenia konsumpcji. Insulina hamuje w mózgu syntezę neuropeptydu, który uważa się za potencjalny stymulator spożycia.

Sygnały termiczne-przekazywane przez termoreceptory znajdujące się na powierzchni i wewnątrz ciała. Mają udział w powstawaniu odczuć głodu i sytości, wspólnie z hormonem tyreotropowym TSH, dostosują wielkość spożycia do potrzeb energetycznych organizmu, związanych z utrzymaniem stałej ciepłoty ciała. (termogeneza posiłkowa) Teoria termostatyczna zakłada, że regulacja spożycia opiera się na ilości „extra” ciepła powstającego w procesach przyswajania spożycia pokarmu (swoiście dynamicznym działaniem pokarmu - Sddp), a nie na jego wartości energetycznej czy bilansie energii, wpływa również na kończenie posiłku, determinuje odstęp między posiłkami oraz ilość pokarmu spożytego w następnym posiłku.

Sytość		Głód
Rozszerzony	Żołądek	Obkurczony
Podwyższony	Poziom glukozy we krwi	Obniżony
Obniżony	Poziom WKT we krwi	Podwyższony
Zwiększone	Zapasy tłuszczu	Zmniejszone
Zmniejszone	Poziom aminokwasów obojętne we krwi	Zwiększone
Podwyższony	Poziom cholecystokininy	Obniżony
Podwyższony	Poziom insuliny we krwi	Obniżony
Podwyższony	Ciepłota ciała	Obniżony
Zwiększone	termogeneza posiłkowa	Zmniejszone

Skład i rola soku żołądkowego pH soku żołądkowego wynosi ok.0,8, w ilości 2-3 l / dobę oraz śluz.?

Żołądek - pokarm nadtrawiony, nawilgocony, wyjałowiony, przez ślinę, otoczony mucynami, dostarczony do żołądka, działanie α - amylazy ślinowej po wymieszaniu z sokiem żołądkowym zostaje zahamowane i zaczyna się właściwe trawienie w żołądku. Dzięki obecności żołądka w organizmie, zostaje spowolnienie przepływ pokarmu, zgromadzenie w wewnątrz, przedłużony proces trawienia. Sok właściwy ma trawić i wyjaławiać, zostaje pokarm nawilgacany, nadtrawiany i wyjaławiany, przechodzi w formę płynna. gromadzenie pokarmu, mieszanie i trawienie z wydzieliną żołądka, przemieszczanie do dwunastnicy.

W żołądku występują różne komórki wydzielnicze: główne, okładzinowe i dodatkowe.

Dwa rodzaje właściwości soku, wytwarzane w trzonie i okolicy dna żołądka, przez komórki główne, produkujące enzymy i okładzinowe wytwarzające HCl.

Pierwszy to właściwy, który ma za zadanie trawić pokarm.

Drugi ma za zadanie ochraniać żołądek i wyjaławiać.

Skład soku żołądkowego: -

1. Woda, Składniki nieorganiczne: HCl - (pH 1, 3 - 3, 2), Ca - Wapń, Mg - Magnez, P - Fosfor, K - Potas, Na - Sód, Cl - Chlor, HCO₃. HCl - wydzielany przez komórek okładzinowe, (dzięki oddychaniu komórki końcowym etapem jest jony wodór + jony chloru z światła żołądka tworzy nam HCl), aktywuje pepsynogen.

2. Składniki organiczne: białka - enzymy (pepsynogen - przyśpiesza reakcję), kwas moczowy, mocznik, cholesterol, mucyna.

3. Enzymy lipolityczne - esterazy

1. Lipaza żołądkowa (przyszła ze śliną działa do momentu obniżenia pH z 4 do poziomu pH żołądkowego ok. 1) - Acyloglicerole. Atakuje wiązania estrowe naturalnie z emulgowanych tłuszczów.

4. Enzymy proteolityczne - protezy - trawiące białko

1. Pepsynogen ( ogen - nie aktywny), pepsynogen aktywuje się w żołądku przy wymieszaniu z kwasem solnym HCl pH - 1 - 2, wydziela się z komorek głównych. Atakuje wiązania peptydowe w sąsiedztwie aminokwasów aromatycznych, leucyny i kwasu glutaminowego (endopeptydaza). Dzieli na polipeptydy przy wiązaniu peptydowym COO a HN₂

2. Podpuszczka inna nazwa to chymozyna u osesków i cukrzyków - pH ok. 4,0, jony Ca mleka - kazeina łączy się z wapniem i powstaje skrzep, przekształca się w parakazeinę wapnia, na która dopiero w tedy może działać pepsyna.

3. Żelatynaza działa na białko rozkłada do polipeptydów od 10 do 100 AA.

Śluz w żołądku wydzielany przez komórki dodatkowe + HCO^-₃ (wodorowęglan) tworzy osłonę żołądka 1 mm. (sluz + HCl)przed otarciami mechanicznymi, chemicznymi - (kwasu solnego, salicylany, przyprawy pikantne, marynaty, kwas octowy, kawa, alkohol, chelikobakter) niszczą osłonę w żołądku i powstają wrzody żołądka, wydzielany jest na początku i końcu żołądka.

Funkcje soku żołądkowego:

1. Druga bariera detoksykacyjna dzięki HCl, który denaturuje białkowe osłonki bakterii.

2. Gromadzenie pokarmu przedostającego się przez wpust z przełyku do światła tego narządu oraz mieszania treści pokarmowych z wydzieliną żołądka.

3. W trawieniu:

• Białek przy pomocy enzymów proteolitycznych tj. (pepsyna pH 1 - 2), (rennina pH ok. 4, 0, aktywator jony wapnia), żelatynaza.

• Tłuszczy przy pomocy lipazy ślinowej, której optimum pH wynosi 4, 0-4, 5, po zmieszaniu się z kw. żołądkowym, przestaje się trawić. Przechodzą w fazę płynna.

Procesy wydzielnicze:

W okolicy odźwiernika śluzówka utkana jest nabłonkiem cylindrycznym oraz gruczołami wydzielającymi śluz, natomiast w części pozostałej występują w niej tzw. gruczoły wydzielnicze właściwe, składające się z 4 zasadniczych rodzajów komórek:

Sok żołądkowy powierzchniowy:

• Komórki nabłonkowe - produkujące śluz (mukoza)-ochrania śluzówkę przed uszkodzeniami fizycznymi i chemicznymi, tworząc na powierzchni żołądka warstwę żelu, po którym treść łatwo przesuwa się, nie uszkadza leżących pod nią komórek. Żel ten chroni również śluzówkę przed samo strawieniem. Śluz ulega degradacji przez pepsynę.

Mitoza - mukopolisacharydy - śluz pod wpływem HCl twardnieje i powstaje 1mm warstwa ochronna.

Sok żołądkowy właściwy:

• Komórki okładzinowe - produkujące kwas solny, oraz wytwarzają białko(glikoproteid), które w momencie uszkodzenia wnika do krwi i tworzy przeciwciała. Komórki okładzinowe pobierają z płynu między komórkowego (z krwi): O₂, CO₂, glukozę, kwasy tłuszczowe, jony chloru i potasu. A oddają: jony sodu i (HCO^-₃), jony wodorowęglanów i jony wodoru + jony chloru w świetle żołądka tworzą HCl.

• Komórki główne - produkują pepsynogen, aktywowany przy pomocy jonów wodoru (H⁺) odszczepiając od pepsynogenu protekcyjnie działający polipeptyd i odsłaniający aktywną pepsynę. Optimum pH dla aktywności 1,5-3,5.

• Komórki wewnątrzwydzielnicze - produkujące i uwalniające do krwi hormony peptydowe: Gastrynę, Serotoninę, Heparynę, Somatostatyna, Motylina.

Regulacja wydzielania soku żołądkowego - gruczoły błony śluzowej ok. 3 l, pH 1,0 , 3 fazy?

Uwalnianie soku żołądkowego odbywa się w trzech zachodzących na siebie fazach: głowowej (jeszcze przed dojściem kęsa pokarmowego do żołądka), żołądkowej i jelitowej.

I Faza głowowa 20% (dawniej nerwowa) - wydzielanie soku jest stymulowane przez pobudzenie zmysłu wzroku, węchu i smaku, a także działanie wyższych ośrodków nerwowych. Ośrodki zawiadujące tą fazą są umiejscowione w korze mózgowej, w jądrach podstawy mózgu i w podwzgórzu. Impulsacja z ośrodków nadrzędnych jest przewodzona do żołądka na drodze nerwów błędnych. Przez odruchy bezwarunkowe (gdy pokarm w jamie ustnej drażnią receptory). Podrażnienie nerwu błędnego, który działa na neurony przywspółczulne, które pobudzają wydzielanie acetylocholiny, która działa na komórki G, które z kolei wydzielają gastrynę a ta z kolei na komórki główne, które wytwarzają pepsynogen lub przy udziale histaminy komórki okładzinowe wydzielają na zewnątrz w wyniku procesu beztlenowego oddychania komórkowego jony H + jony chloru w świetle żołądka tworzą HCl, oba procesy zachodzą jednocześnie.

II Faza żołądkowa 60%(humoralna)-na skutek podrażnienia błony śluzowej przez pokarm zachodzi odruchowe i bezpośrednie oddziaływanie na kom. dokrewne G. wydzielają one gastryna do krwi a ta pobudza komórki główne żołądka które wydzielają pepsynogen lub gastryna przy udziale histaminy pobudza komórki okładzinowe które wytwarzają HCl. Gastryna we krwi na drodze humoralnej pobudza do wydzielania gruczoły błony śluzowej żołądka. Ta faza trwa przez cały czas przebywania pokarmu w żołądki i wydzielane jest >60% dobowej objętości soku żołądkowego. Pokarm w żołądku

III Faza jelitowa-treść pokarmowa przechodzi z żołądka do dwunastnicy. Określa ona wydzielanie soku żołądkowego, trwające do kilku godzin po przejściu pokarmu do jelita cienkiego. Uważa się, że faza ta jest wynikiem działania hormonów, uwalnianych przez błonę śluzową jelita i transportowanych przez krew do żołądka. Tylko kilkanaście % dobowej objętości soku żołądkowego wydzielanych jest w jej wyniku. Dostosowuje się do zwartości pokarmu.

Warunki działania pepsyny i podpuszczki?

Enzymy proteolityczne - protezy - trawiące białko

Pepsynogen ( ogen - nie aktywny), pepsynogen aktywuje się w żołądku przy wymieszaniu z kwasem solnym, przez jony H, pH - 1 - 2, wydziela się z komórek głównych. Polega na odłączeniu polipeptydu maskującego centrum aktywne enzymu przy wiązaniu peptydowym COO a HN₂ Rozpada się na 2 łańcuchy- ten dłuższy to pepsyna, która działa na białka Atakuje wiązania peptydowe w sąsiedztwie aminokwasów aromatycznych, leucyny i kwasu glutaminowego (endopeptydaza).

Podpuszczka inna nazwa to chymozyna u osesków i cukrzyków - pH ok. 4,0, jony - kazeina łączy się z wapniem mleka i powstaje skrzep, przekształca się w parakazeinę wapnia, ną która dopiero w tedy może działać pepsyna.

Krążenie żołądkowo jelitowe?

Ruch perylstatyczny przy pomocy mięsni okrągłych i wzdłużnych.

Krew dopływająca przez żyłę wrotną zawiera składniki wchłonięte w przewodzie pokarmowym oraz wydzielone do krwi przez narządy, od których krew odpływa do żyły wrotnej. Do składników zatrzymywanych przez wątrobę należą monosacharydy (glukoza), wolne kwasy tłuszczowe (które przekształcają się w wątrobie do triglicerydów, a częściowo są przekształcane na acetylo-koenzymA, a ostatecznie ciała ketonowe: kwas acetylooctowy, beta- hydroksymasłowy i aceton) i aminokwasy.

Hepatocyty wychwytują z krwi dopływającej przez żyłę wrotną bilirubinę, wydzielaną z żółci do dwunastnicy i zwrotnie wchłoniętą w jelicie cienkim, oraz inne związki powstające w jelitach.Wątroba stanowi także filtr dla związków wytwarzanych w innych tkankach, poza przewodem pokarmowym (amoniak, glutamina, kwas glutaminowy). Z amoniaku jest syntetyzowany w wątrobie mocznik, który następnie jest wydzielany do krwi.

Wątroba zatrzymuje większość krążących we krwi hormonów i w ten sposób pośrednio reguluje ich stężenie we krwi.Wątroba zaopatrzona jest w krew z dwóch źródeł: z żyły wrotnej i tętnicy wątrobowej. Przez żyłę wrotną dopływa do wątroby ok. 70% krwi, a [przez tętnicę wątrobowa-pozostałe 30%.

Wchłanianie bierne-mechanizm, składniki.

• Dyfuzji prostej - jeżeli będą cząsteczki o odpowiedniej wielkościach to przejdą ze stężenia wyższego do niższego na drodze dyfuzji prostej (transport bierny) bez użycia energii. Składniki te to: O₂ CO₂, hormony steroidowe, kw. tłuszczowe, a także mocznik i H₂O.

Wchłanianie czynne-mechanizm, składniki.

• Przeciw gradientowi stężeń, (glukoza, galaktoza, AA forma L, A, D, E, K) - związany jest z użyciem energii powstałej z ATP.

• Transport aktywny pierwotny (inaczej ułatwionej dyfuzji)-polega na przenikaniu przez błonę zgodnie z gradientem stężeń, z pomocą określonej substancji pełniącej rolę przenośnika,

• Transport aktywny wtórny-przenikanie przez błonę, przeciw gradientowi stężeń, z udziałem określonego przenośnika, jonów sodu i energii pochodzącej z rozpadu ATP,

• Pinocytozie - przenikanie pod postacią miceli przez wpukloną błonę komórkową.

Hormony przewodu pokarmowego.

Na drodze nerwowej i humoralnej zachodzi pobudzenie i hamowanie żołądka,

- W dwunastnicy wytwarza się gastryna i cholecystokinina (CCK) pobudzają wydzielanie żołądka,

- Sekretyna dwunastnicza działa hamująco,

Za pomocą odruchu jelitowo-żołądkowego hamowanie opróżniania żołądka i wydzielanie soku żołądkowego. Hormony dokrewne mają również wpływ na wydzielanie soku żołądkowego:

• Hormony kory nadnerczy - glikokortykoid działa zwiększająco na wydzielanie soku żołądkowego,

• Hormony rdzenia nadnerczy-adrenalina i noradrenalina hamująco.

Hormony wzmacniające żołądek

Gastryna - G - główny regulator pH w żołądku. Wydzielany przez komórki G wewnątrzwydzielnicze błony śluzowej żołądka. Zwiększa produkcję kwasu solnego i zwiększa motorykę żołądka.

Motylina - wzmaga motorykę żołądka i wydzielanie soku żołądkowego.

Insulina (hormon) - wydzielany z wysepki trzustki w odpowiedzi na wzrost poziomu glukozy we krwi oddziałuje na ośrodek sytości i przyczynia się do ograniczenia konsumpcji. Insulina hamuje w mózgu syntezę neuropeptydu, który uważa się za potencjalny stymulator spożycia.

Cholecystokinina (CCK) hormon wytwarzana przez komórki wewnątrzwydzielnicze błony śluzowej dwunastnicy i początkowych odcinków jelita czczego. Wydzielany jest do krwi. Pobudza wydzielanie soku trzustkowego, w mniejszym stopniu soku żołądkowego, jelitowego i żółci. Osłabia perystaltykę jelit, hamuje zaś perystaltykę żołądka.

Sekretyna o łańcuch peptydowym złożona z 27 aminokwasów, -wydzielana jest do krwi przez komórki S wewnątrzwydzielnicze błony śluzowej dwunastnicy i jelita cienkiego pobudzone przez bardzo kwaśną treść pokarmową (chymę). Pobudza trzustkę do produkcji soku bogatego w dwuwęglan sodu. Hamuje perystaltykę żołądka i jelit.

Wazoaktywny peptyd jelitowy (VIP)-hamuje motorykę żołądka i wydzielanie soku żołądkowego oraz zwiększa wydzielanie soku jelitowego, trzustkowego i żółci.

Żołądkowy peptyd inhibitorowy (GIP)- Peptyd hamujący czynność żołądka hamuje wydzielanie soku żołądkowego.

Somatostatyna - hamuje wydzielanie insuliny i glukagonu.

Peptyd trzustkowy (PP)-hamuje wydzielanie trzustkowe, opóźnia wchłanianie składników pokarmowych.

Adrenalina hamuje wydzielania enzymów i soku żołądkowego

Nordadrenalina hamuje wydzielania enzymów i soku żołądkowego.

Skład i rola soku trzustkowego? pH soku w granicach 7,0-8,7; wydzielana ok.1,5 l/dobę.

Rola, soku trzustkowego - trawienie + zobojętnianie treści pokarmowej.

Woda - roztwór elektrolitu,

Sód, Potas, Wapń, Magnez, Chlor, Siarka, Fosfor, Wodorowęglany, Azot ogólny, Azot resztkowy, Mocznik, Kwas moczowy śladowo.

Sok trzustkowy:

• Wodnym roztworem elektrolitów o dużym stężeniu HCO^-₃ i enzymów trawiących podstawowe składniki pokarmowe,

• Wysokie stężenie białka (0,1-10%), którego głównym składnikiem są enzymy wydzielane przez komórki pęcherzykowe.

• enzymy występujące w soku możemy podzielić na grupy:

Enzymy amylolityczne-karbohydrazy:

1. α- amylaza trzustkowa-aktywator jony Cl^-, optimum pH ok.7,1, substrat skrobia i glikogen, atakuje wiązania α-1,4-glikozydowe od zewnątrz łańcucha (egzoamylaza).

Enzymy lipolityczne-esterazy:

1. Lipaza trzustkowa-aktywator żółć, fosfolipidy, enzym hydrolizuje tłuszcze roślinne i zwierzęce, w punkcie topnienia niższym od 46 ⁰ C do kwasów tłuszczowych i glicerolu, optimum pH ok. 8,0, substrat acyloglicerole, atakuje wiązania estrowe tłuszczów zemulgowanych przez żółć, natomiast z acylogliceroli zawierających długołańcuchowe kwasy tłuszczowe odłącza jedynie kwasy w pozycjach skrajnych 1 i 3, pozostawiając monogliceryd,

2. Fosfolipaza - aktywator trypsyna, jony Ca²⁺, substrat fosfolipidy, odszczepia kwasy tłuszczowe od fosfolipidów,

3. Esteraza karboksylowa-aktywator żółć, jony Ca ²⁺, substrat estry cholesteroli, atakuje kwasy tłuszczowe połączone z cholesterolem.

4. Kolipaza czynnik emulgujący kolipaza + lipazę ma działanie lipolityczne i rozkłada tłuszcz triacyloglicerole. Odłącza wiązanie 1 i 3 i zostaje monoglicerol

Enzymy proteolityczne-proteazy:

1. Trypsynogen - aktywowany przez enterokinazę do trypsyny, enzym wydzielany przez błonę śluzową dwunastnicy oraz autokatalityczne pod działaniem samej trypsyny,, optimum pH ok. 7,9, substrat białka, polipeptydy, atakuje wiązania peptydowe utworzone, przez lizynę lub argininę (endopeptydaza), przy AA zasadowych

2. Chymotrypsynogen - aktywowany przez trypsynę do chymotrypsyny, optimum pH ok. 8,0, substrat białka, polipeptydy, atakuje wiązania peptydowe w sąsiedztwie AA aromatycznych leucyny i metioniny (endopeptydaza),

3. Proelastaza - aktywowana przez trypsynę do elastazy, substrat białka (elastyna), polipeptydy, atakuje wiązania peptydowe utworzone przez AA alifatyczne i aromatyczne (endopeptydaza)

4. Prokarboksylaza typu A i B - aktywowana przez trypsynę do karboksypeptydazy, substrat polipeptydy, oligopeptydy, odłącza od końca łańcucha AA, A aromatyczne, alifatyczne, obojętne a B zasadowe) z wolną grupą karboksylową (egzopeptydaza)

Enzymy nukleolityczne-nukleazy:

1. Rybonukleaza - substrat RNA, rozkłada do nukleotydów.

2. Deoksyrybonukleaza - substrat DNA, rozkłada do nukleotydów.

Regulacja wydzielania soku trzustkowego - wydzielanie na życzenie? pH soku w granicach 7,0-8,7; ok.1,5 l/dobę, lekko zasadowy.

Trzustka wydziela sok zarówno pod wpływem impulsów nerwowych, pod wpływem impulsacji przywspółczulnej, przekazywanej przez nerwy błędne, i na drodze czynników humoralnych przez sekrentynę i choecystokininę, pankreozyminę oraz inne hormony jelitowe już po dostaniu się pokarmu do jamy ustnej. Wyróżnia się trzy fazy wydzielania (mogą występować jednocześnie):

W fazie głowowej uczestniczy ok. 20% całości odpowiedzi trzustki. Mechanizmy uruchamiające wydzielnicze:

1. bezpośrednie pobudzenie cholinergiczne i peptydergiczne (GRP) komórek pęcherzykowych,

2. uwalnianie cholinergiczne gastryny i stymulacja wydzielania żołądkowego kwasu solnego, który przechodząc do dwunastnicy uwalnia tam sekretynę i CCK, a te z kolei pobudzają wydzielanie trzustkowe.

W fazie żołądkowej, która uczestniczy w ok. 5-10% wydzielania trzustkowego uczestniczą zasadniczo te same mechanizmy wydzielnicze, co w głowowej, z tą tylko różnicą, że bodźce wydzielnicze działają tu przez żołądek.. Bodźce fazy głowowej i żołądkowej powodują wydzielanie soku trzustkowego bogatego w enzymy, ale ubogiego w HCO^-₃.

W fazie jelitowej, na którą przypada ok. 70-80% całości wydzielania popokarmowego. Główną rolę spełniają tu dwa hormony: sekretyna i CCK. Uwalniają się one z błony śluzowej dwunastnicy i jelita czczego pod wpływem kwasu solnego z żołądka oraz produktów trawienia białek i tłuszczów w jelicie. Dostosowuje się do zwartości pokarmu.

Za działalność wewnątrzwydzielniczą trzustki odpowiadają tzw. Wysepki Langerhansa, które znajdują się głównie w obrębie ogona trzustki i są zbudowane z trzech głównych typów komórek:

1. Komórki α - wydzielające glukagonu

2. Komórek β - wydzielające insulinę

3. Komórki δ - wydzielające peptydazę trzustkową i somatostatynę.

Opróżnianie się żołądka i przechodzenie treści żołądkowej do dwunastnicy wywołuje wydzielanie do krwi przez błonę śluzowa dwunastnicy CHOLECYSTOKININY (CCK), która krążąc we krwi pobudza komórki trzustki do wydzielania soku trzustkowego bogatego w enzymy.

Pod wpływem odczynu kwaśnego w dwunastnicy pH poniżej 5 następuje wydzielenie do krwi przez błonę śluzową hormonu-SEKRETYNY (S). Polipeptyd ten po dostaniu się za pośrednictwem krwi do trzustki pobudza ją do wydzielania dużych ilości soku trzustkowego ubogiego w enzymy, ale znacznej zawartości wodorowęglanów, hamuje skurcze błony mięśniowej żołądka i hamuje wydzielanie kwasu solnego oraz zabezpiecza dwunastnicę przed uszkadzającym działaniem ślinie kwaśnej treści żołądkowej.

Skład i rola żółci, gdzie się wytwarza? 0,5 - 1 l

Żółć wątrobowa - Żółć pęcherzykowa: woda, sucha pozostałość, kwasy żółciowe, mucyna i barwniki żółciowe, sole nieorganiczne, tłuszcze i lipidy, kwasy tłuszczowe, tłuszcze obojętne, fosfolipidy, cholesterol, węglowodany.

Żółć jest odpowiedzialna za funkcje trawienne wątroby, jest lepkim płynem (mucyna) złożonym z wody i elektrolitów oraz składników: fosfolipidy, cholesterol, tłuszcze i kwasy tłuszczowe, bilirubinę i inne. Głównymi anionami żółci są Cl ^- i HCO^-₃.

Żółć zawiera cztery rodzaje kwasów żółciowych - sole sodowe i potasowe:

• Pierwotne - kwasu cholowego, kwasu chenodeoksycholowego zwany także chenowym,

• Wtórne kwasu deoksycholowego litocholowy: glikoholowy, glikotaurowy,

Kwas cholowy i chenodeoksycholowy należą do pierwotnych kwasów żółciowych i powstają wyłącznie w hepatocytach.

W jelicie, zwłaszcza grubym, kwasy te ulegają pod wpływem bakterii dechyroksylacji na wtórne kwasy żółciowe:

Kwas litocholowy (słabo rozp. w wodzie i w większości wydalany z kałem)

Kwas deoksycholowy (wchłaniany częściowo z jelit i wracający krążeniem wrotnym do wątroby, gdzie po stężeniu z glicyną lub tauryną jest z powrotem wydzielany do żółci).

Barwniki żółciowe 0,2%: bilirubina, urobilinogen.

W czasie trawienia w jelicie cienkim żółć dopływa do dwunastnicy przez

• przewodziki żółciowe,

• przewód wątrobowy prawy i lewy,

• przewód wątrobowy wspólny,

• przewód żółciowy wspólny,

• bańkę wątrobowo-trzustkową.

W okresie między trawieniem pokarmów żółć gromadzi się w pęcherzyku żółciowym.

Rola żółci w trawieniu tłuszczy?

Udział żółci w trawieniu.

• Sole kw. żółciowych-

• Aktywują lipazę - enzym hydrolizujący tłuszcze,

• Zmniejszają napięcie powierzchniowe, emulguje tłuszcz - hydrofilowa do wody i hydrofobowa do tłuszczu powierzchnia.

• Łączą się z produktami lipolizy: kw. tłuszczowymi o długich łańcuchach i monoglicerydami,

• Wzmaga perystaltykę jelit.

• Z fosfolipidami i monoglicerydami są odpowiedzialne za emulgację tłuszczów, co umożliwia ich trawienie.

• Bariera bakterjoststyczna

Funkcje wątroby - (Krzymowski 4 funkcję)?

Do podstawowych jej czynności należą:

1. Tworzenie i wydzielanie żółci,

2. Udział w podstawowych przemianach metabolicznych ustroju, zwłaszcza węglowodanów, białka, lipidów i cholesterolu,

3. Degradacja i sprzężenie hormonów steroidowych i inaktywacja hormonów polipeptydowych,

4. Funkcje krążeniowe związane z gromadzeniem i filtracją krwi odpływającej z układu pokarmowego.

Wątroba zaopatrzona jest w krew z dwóch źródeł: z żyły wrotnej i tętnicy wątrobowej. Przez żyłę wrotną dopływa do wątroby ok. 70% krwi, a [przez tętnicę wątrobowa-pozostałe 30%

1. Filtrowanie - funkcja ochronna, odtruwanie organizmu z leków i trucizn: m.in. alkoholu i innych substancji toksycznych pobranych z pokarmem albo powstałych w jelitach podczas procesów gnilnych, przekształca je w mniej trujące związki o większej rozpuszczalności w wodzie, które mogą być wydalane z moczem np. amoniak (pochodzący z degradacji AA) przekształca się w mocznik,

2. Funkcje wewnątrzwydzielnicze - składniki przemiany trafiają do krwi:

• Białek Powstawanie białek osocza (α i β globuliny, albuminy, fibrynogen) niezbędne w regulacji gospodarki H₂O i transportowania różnych związków chemicznych, protrąbina-biorąca udział w krzepnięciu krwi (heparyna-zapobiega krzepnięciu krwi), białko transportujące jony Cu²⁺ i Fe³⁺

• Kwasów tłuszczowych do triacylogliceroli i VLDL (lipoprotein o małej gęstości), utlenianie kw. tłuszczowych do ciał ketonowych,

• Cukrów regulowanie poziomu glukozy i innych metabolitów we krwi, przemiana glukozy na glikogen, zamiana nadmiaru węglowodanów na kw. tłuszczowe

• Synteza związków zawierających N₂-zasad purynowych i pirymidowych

3. Funkcja zewnątrzwydzielnicza. Wydzielana jest do pęcherzyka żółciowego pod wpływem hormonów acetylocholiny spływa do dwunastnicy.

• Produkcja żółci, która ułatwia trawienie i wchłanianie tłuszczy,

• Za pośrednictwem żółci wydalane są związki toksyczne i zbędne dla organizmu,

• Wydalanie: produktów resztkowych jak bilirubina (końcowy produkt rozpadu hemoglobiny) i nadmiaru cholesterolu,

• Zasadowe pH żółci alkalizuje treść pokarmową w dwunastnicy.

2. Magazynowanie:

• witamin A, D, E, K,

• glikogen (stanowiący rezerwę glukozy),

• białko,

• nie magazynuje tłuszczów.

Skład i rola soku jelitowego?

Makrocząsteczki pożywienia zostają rozłożone na części składowe, nadające się do wchłonięcia przez organizm:

1. Węglowodany na monosacharydy (głównie glukozę)

2. Tłuszcze na kwasy tłuszczowe, glicerol i monoglicerol (monoacyloglicerol)

3. Białka na aminokwasy

4. Kwasy nukleinowe na zasady purynowe i pirymidynowe oraz pentozy.

W ścianach jelita cienkiego znajdują się gruczoły (Lieberkuhna i Brunnera) produkujące sok jelitowy, który zawiera enzymy kończące procesy trawienia wszystkich trzech makroskładników pożywienia, który ma odczyn słabo zasadowy lub zasadowy. W trawieniu treści wypełniającej jelito biorą udział. Sok jelitowy wydziela się pod wpływem bezpośredniego mechanicznego podrażnienia błony śluzowej przez przesuwającą się treść jelitową i pośrednio pod wpływem działania hormonów żołądkowo - jelitowych. Sok trzustkowy, Sok jelitowy, Żółć.

Skład soku jelitowego:

Sód, Potas, Wapń, Magnez, Chlor, Siarka, Fosfor, Wodorowęglany, Azot ogólny, Azot resztkowy, Mocznik, Kwas moczowy śladowo.

Enzymy występujące w soku jelitowym to:

Enzymy amylolityczne-karbohydrazy:

1. Glukoamylaza - substrat dekstryny, oligosacharydy, atakuje wiązania α-1,4-glikozydowe odszczepiając pojedyncze cząsteczki glukozy,

2. amylo-1,6-glukozydaza (glukozydaza amylopektynowa)-substrat skrobia i dekstryny, atakuje boczne łańcuchy wiązania α-1,6-glukozydowe wielocukrów,

3. izomaltaza-oligo-1,6-glukozydaza substrat oligosacharydy, odszczepia boczne łańcuchy glukozowe,

4. sacharaza-optimum pH 5,0-7,0, substrat sacharoza, rozkłada na glukozę i fruktozę,

5. maltaza- optimum pH 5,8-6,2, substrat maltoza i maltotrioza, rozkłada do glukozę,

6. laktaza- optimum pH 5,4-8,0, substrat laktoza, rozkłada do glukozy i galaktozy,

Enzymy lipolitycze - esterazy:

1. Lipaza jelitowa - aktywator żółć i fosfolipidy, substrat acyloglicerole, atakuje wiązania estrowe tłuszczów zemulgowanych przez żółć (z acylogliceroli zawierających długołańcuchowe kwasy tłuszczowe odłącza jedynie kwasy w pozycjach skrajnych 1 i 3, pozostawiając monogliceryd),

2. Fosfataza alkaliczna-substrat fosfolipidy, odszczepia reszty fosforanowe,

3. Lipaza trzustkowa

Enzymy proteolityczne-proteazy: (enzymy nie aktywne - Trypsynogen, Chymotrypsynogen aktywowane przez )

1. Aminopeptydaza - egzopeptydaza, substrat polipeptyd, oligopeptydy, odłącza końcowe aminokwasy z wolną grupą aminową

2. Dipeptydaza - substrat dipeptydy, rozkłada do AA,

Enzymy nukleolityczne-nukleazy:

1. Nukleotydaza - substrat nukleotydy, rozkłada na zasadę purynową lub pirymidynową i fosforan pentozy.

Trawienie i wchłanianie białek.

Trawienie przez enzymy proteolityczne

• Jama ustna-brak trawienia,

• Żołądek -pepsyna, reninna (jony Ca²⁺), żelatynaza,

• Dwunastnica - trypsyna, elastaza, karboksypeptydaza,

• Jelito cienkie - aminopeptydaza, dipeptydaza.

Wchłanianie:

Przez transport aktywny-L-izomery AA oraz w niewielkich ilościach dwupeptydy i w jeszcze mniejszym oligopeptydy w obecności jonów Na⁺, co nosi nazwę pompy aminokwasowej. Wewnątrz komórek nabłonka jelita cienkiego dwupeptydy i oligopeptydy rozkładane są do AA i w tej postaci dyfundują do krwi.

D-izomery AA są znacznie wolniej wchłaniane na zasadzie dyfuzji biernej.

Białeka

• Niezbędny materiał do budowy, odbudowy i regeneracji komórek,

• Składnik płynów ustrojowych, śródtkankowych, składników wydzielin-mleko i wydalin-mocz,

• Odpowiedzialne są za utrzymanie ciśnienia osmotycznego,

• Transportery związków biorących udział w krzepnięciu krwi (fibrynogen), biorą udział w równowadze kwasowo-zasadowej, dzięki amfoteryczności, nadają krwi odczyn obojętny, odpornościowa,

• Z białek tworzą się białkowe części enzymów.

Jest to grupa aminokwasów, które nie mogą być syntetyzowane w organizmie zwierzęcym i muszą być dostarczane w pożywieniu, w przeciwieństwie do aminokwasów endogennych.

Wzorzec FAO podaje ilość aminokwasów egzogennych (niezbędnych) w [ g/100g białka], aby białko było pełnowartościowe.

Wzorzec białka do 1956r białko jaja całego.

Aminokwasy niezbędne według wzorca FAO.

Tryptofan, Metionina i cysterna, Treonina, Izoleucyna, Walina, Lizyna, Fenyloamina i tyrozyna, Lucyna,

U dzieci należy jeszcze dodać Histydyna, Arginina

Mamy białka pełnowartościowe w których znajdują się wszystkie aminokwasy egzogenne w odpowiedniej proporcji, jak i białka nie pełno wartościowe.

Procesy degradacji białek.

Wszystkie białka w organiźmie mają charakter funkcyjny (enzymatyczny, transportowy, strukturalny), z tym, że zapotrzebowanie na nie zmienia się w czasie z tego względu białka są nieustannie rozkładane, w miejsce jednych są syntetyzowane inne, a proces wymiany białek zachodzący stale w komórkach jest nazywany TURNOVER białek.

Białka wewnątrzkomórkowe są rozkładane przez kilka systemów enzymatycznych:

• w cytozolu, przez niskocząsteczkowy enzym zależny od ATP zwany UBIKWITYNĄ (rozkłada ona głównie białka źle syntetyzowane i białka regulatorowe o krótkim okresie półtrwania). Jego rolą jest największa w okresie wzrostu i rozwoju.

• w lizosomach przez szereg enzymów dotyczy głównie KATEPSYNAMI. Ta degradacja dotyczy głównie białek błonowych i wchłanianych przez lizosomy.

• w tkance mięśniowej w okresie max skurczu przez KALPAINY (I i II). Enzymy zależne od jonów Ca²⁺.

Przemiany puli AA.

75-80% AA ulega w komórce resyntezie.

Część białek ustrojowych jest nieczynna. KERATYNA-białko „tracone” (włosy, paznokcie), nierozpuszczalna w wodzie.

1. Wydalanie z moczem-(AA nie są wydalane z moczem). Jeżeli taka sytuacja wystąpi, to mamy do czynienia z patologią. Mówiąc o wydalaniu, mamy na myśli siarkę, która występuje w AA siarkowych. Siarka jest przekształcana w siarczany, estry, fenole, indole, łącząc się z substancjami toksycznymi. Proces ten zachodzi w wątrobie.

2. Hormony i neurotransmittery-powstają tam gdzie są syntetyzowane ale nie w wątrobie. AA pojedyncze są prekursorami do wytwarzania aktywnych substancji w komórce. Serotonina, adrenalina, melatonina.

3. Kreatyna- powstaje w wątrobie z metioniny, glicyny, argininy a z wątroby dostaje się do mięśni i ulega ufosforylowaniu. Kreatyna przechodzi w fosfokreatynę. Fosfokreatyna -donorem reszt fosforanowych dla ADP by rozłożyć ATP.

Fosforyzacja -proces chemiczny polegający na przyłączeniu reszty fosforanowej do związku chemicznego.

Dawcą reszt fosforowych jest ATP.

Rozróżniamy trzy rodzaje fosforylacji:

1. fotofosforylacja,

2. fosforylacja oksydacyjna,

3. fosforylacja substratowa.

4. Puryny i pirymidyny - syntetyzowane w wątrobie z AA. Służą do biosyntezy nukleotydów NAD, NADP, ATP, RNA i DNA. RNA jest w dynamicznej równowadze z pulą AA.

W czasie resyntezy puryny są przekształcane do kw. moczowego.

5. Transaminacja. Wymiany grupa AA z aminokwasów i ketokwasów na inny

6. Deaminacja - przekształcanie 1-go AA, produktów katabolizmu tłuszczu i węglowodanów. Aminacja - nadtworzenie

Deaminacja AA-usunięcie gr aminową i powstaje w nim mocznik, zachodzi w wątrobie i mózgu, aby pozbyć się azotu.

Procesy te zachodzą w wątrobie i we wszystkich tkankach.

Deaminacja zachodzi tylko w wątrobie. Mózg jest w stanie włączyć amoniak w cykl cytrynianowy.

Trawienie i wchłanianie węglowodanów.

Przez enzymy amylolityczne:

• jama ustna-ptialina,

• żołądek-brak trawienia,

• dwunastnica-α-amylaza trzustkowa,

• jelito cienkie-amylo-1,6-glukozydaza,

oligo-1,6-glukozydaza,

maltaza,

sacharaza,

laktaza,

glukoamylaza.

Wchłaniane w postaci monocukrów, transport aktywny-glukoza, galaktoza przy pomocy jonów Na⁺, a fruktoza na zasadzie dyfuzji biernej.

Wchłanianie monosacharydów odbywa się w wyniku wtórnego transportu aktywnego, względnie dyfuzji prostej lub ułatwionej. Do transportu glukozy i galaktozy przez nabłonek jelitowy potrzebny jest odpowiedni przenośnik i obecność jonów Na⁺, podczas gdy transport fruktozy odbywa się jedynie z udziałem specyficznego przenośnika, zaś pentozy są absorbowane bez jakiejkolwiek pomocy. Glukoza żyłą wrotną wraca do wątroby. Fruktoza może być zamieniana w energię bezpośrednio w jelicie, wchodzi w przemiany glukozowe, jest źródłem energii by zmetabolizować lipidy dla cukrzyka. Glukoza zamieniana jest w wątrobie na glukozę w formie ufosforylowaną.

Fizjologiczna rola węglowodanów.

• Glukoza jest jedynym źródłem energii dla enterocytów i mózgu, wzmaga wchłanianie wapnia w jelitach,

• Są substratem energetycznym stanowiącym w procesie utleniania komórkowego źródłem energii swobodnej do syntezy ATP,

• Odgrywa dużą rolę w gospodarce wodnej i mineralnej, zmniejszając wydalanie tych składników,

• Materiał budulcowy do wytwarzania elementów strukturalnych komórki,

• Umożliwiają oszczędną gospodarkę białkami i lipidami,

• Warunkują prawidłowy przebieg spalania związków ketonowych.

Wchłanianie tłuszczy?

Źródła tłuszczowców-podział.

Tłuszcze roślinne otrzymuje się z nasion lub owoców roślin oleistych, a zwierzęce pozyskuje z tkanek lub mleka zwierząt lądowych oraz tkanek zwierząt morskich (nasycone, Jednonienasycone, wielonienasycone); Olej słonecznikowy, Olej sojowy, Olej rzepakowy, Olej rzepakowy tłoczony na zimno, Oliwa z oliwek, Masło, Smalec

Fizjologiczna rola tłuszczowców.

1. Najbardziej skoncentrowane źródło energii (nie wykorzystywane w enterocytach i tkankach nerwowych),

2. Wygodna i główna forma zapasowa energii,

3. Składnik błon komórkowych i białej substancji mózgu,

4. Nagromadzony w tkance podskórnej bierze udział w procesach termoregulacyjnych,

5. Są źródłem NNKT.

Trawienie i wchłanianie tłuszczów.

Przez enzymy lipolityczne:

• jama ustna-lipaza ślinowa,

• żołądek-brak trawienia,

• dwunastnica-lipaza trzustkowa, fosfolipaza, esteraza karboksylowa,

• jelito cienkie-lipaza jelitowa, fosfataza alkaliczna.

Wchłanianie obejmuje zasadniczo trzy etapy:

1. skupianie się kw. tłuszczowych, glicerolu, monoglicerydów przy udziale kw. żółciowych w formę zawieszonych w wodzie małych miceli i przechodzenie ich do wnętrza enterocytu na drodze pinocytozy,

2. resyntezę w enterocytach triglicerydów (z długołańcuchowych kw. tłuszczowych i monoglicerydów) oraz tworzenie hylomikronów i lipoprotein o bardzo małej gęstości VLDL które obok trójglicerydów zawierają cholesterol, fosfolipidy, witaminy rozpuszczalne w tłuszczach oraz białka,

3. uwalnianie hylomikromów i VLDL do układu limfatycznego przez który trafiają do krwioobiegu i dalej tętnicami rozprowadzane są po organiźmie.

Jelito grube?

W jelicie grubym zachodzą cztery zasadnicze procesy:

1. Woda zawarta w treści jelita grubego jest zwrotnie wchłaniana.

2. Wchłaniane są elektrolity, witaminy, i aminokwasy.

3. Formowany jest kał i są tam czasowo magazynowane nie strawione produkty.

4. Drobnoustroje stale są mnożone, wytwarzające związki zarówno dla organizmu niezbędne (niektóre witaminy), jak i toksyczne (np. tyraminę, amoniak itp.)

Gruczoły błony śluzowej jelita grubego nie wytwarzają enzymów trawiennych ich jedyną wydzieliną jest śluz.

9

---