Grupy krwi kotów
Badanie grup krwi u kotów jest bardzo ważne z dwóch powodów:
W wypadku transfuzji, niedopasowanie krwi może wywołać reakcję wstrząsową.
Kot z grupą krwi B posiada liczne alloprzeciwciała przeciwko antygenom A na powierzchni erytrocytów, dlatego podanie kotu z grupą krwi B, krwi z grupy A powoduje silną reakcję hemolityczną.
biorca B + dawca A = silna reakcja hemolityczna
Koty z grupą krwi A posiadają nieliczne alloprzeciwciała przeciwko antygenom B na powierzchni erytrocytów.
Może wystąpić konflikt serologiczny pomiędzy matką a potomstwem.
kot A ♂ + kot B ♀ = kociaki z grupą krwi A i B
Kotka przekazuje potomstwu przeciwciała z siarą w pierwszych dwóch dobach!
Zapobieganie:
oznaczyć grupy krwi rodziców przed kryciem
jeśli taki konflikt występuje, przez pierwsze dwa dni karmić kociaki preparatami mlekozastępczymi
Aby ustrzec się tego, należy badać grupy krwi dawców, biorców i rodziców!
Częstotliwość występowania grup krwi u różnych ras kotów
|
Typ A (%) |
Typ B (%) |
Abisyński |
86 |
14 |
Birmański |
84 |
16 |
Brytyjski krótkowłosy |
60 |
40 |
Burmański |
100 |
0 |
Cornish rex |
66 |
34 |
Devon rex |
59 |
41 |
Europejski |
99 |
1 |
Himalajski |
93 |
7 |
Japoński bobtail |
84 |
16 |
Maine Coon |
98 |
2 |
Norweski leśny |
93 |
7 |
Perski |
86 |
14 |
Szkocki kot zwisłouchy |
82 |
18 |
Syjamski |
100 |
0 |
Sfinks |
81 |
19 |
Somalijski |
83 |
17 |
Grupy krwi psów
U psów wyróżnia się grupy krwi uwzględniając występujące na krwinkach czerwonych, erytrocytarne antygeny powierzchniowe (DEA - dog erytrocit antigen). W związku z tym ustalono kilka grup psiej krwi, określanych mianem DEA 1.1, DEA 1.2, itd.
Ze względu na fakt, iż w osoczu krwi psiej jest mała zawartość alloprzeciwciał - przeciwciał do zwalczania obcych antygenów, to podczas pierwszej transfuzji nie ma jeszcze "bariery ochronnej" w organizmie biorcy, w postaci przeciwciał przeciwko antygenom grupowym dawcy.
W efekcie nie dochodzi do reakcji wstrząsowych.
Przeciwciała powstają dopiero po okresie ok. 2 tygodni od pierwszej transfuzji. Oznacza to, że powtórna transfuzja, zaplanowana np. na za 2 tygodnie musi być poprzedzona próbą krzyżową.
Dzięki tym testom jesteśmy w stanie wyeliminować niepożądane reakcie poprzetoczeniowe.
Nie każda krew dawcy wywołuje proces powstawania przeciwciał, tylko antygen DEA 1.1 posiada takie właściwości.
Stąd wniosek, że tylko krew dawcy z grupą DEA 1.1 powoduje wytworzenie przeciwciał u biorcy.
W najbliższych latach będziemy ustalać grupy krwi dawców i jeśli to możliwe, również grupy krwi biorców pod kątem istotnego antygenu DEA 1.1.
Będziemy posiadali też możliwość stwierdzenia czy powyższy antygen występuje na powierzchni erytrocytów (DEA 1.1 "pozytywny") czy też jest nieobecny (DEA 1.1 "negatywny").
Kiedy podajemy krew lub preparaty krwiopochodne?
Wskazania |
|
Niedokrwistości |
|
Silne krwotoki |
|
Zatrucia warfaryną |
|
Hemofilia A |
|
Hemofilia B |
|
Choroba von Willebrandta |
|
Trombocytopenia |
|
DIC |
|
Hypoproteinemia |
|
Uniwersalna prędkość podawania preparatów krwi to 1 kropla / 1 sek., co odpowiada prędkości 3 ml / min.
Grupy krwi u człowieka
W otoczce krwinek czerwonych występują antygeny tzw. aglutynogeny, które decydują o podziale na grupy. Są one glikoproteidami, a więc maja typową dla związków białkowych dziedzicznie uwarunkowana swoistą budowę. Mieszanie krwinek czerwonych z osoczem osobnika tego samego gatunku powoduje ich natychmiastowe zlepienia, czyli izoaglutynację. Występuje ona wówczas, jeśli krwinki zmieszane z surowicą natrafia na przeciwciała, czyli izoaglutyniny skierowane przeciw antygenowym substancjom zawartym w otoczce krwinki.
Łącząc krwinki z surowicą innych osobników w obrębie tego samego gatunku, upewniamy się, że nie w każdym przypadku następuje aglutynacja. Jej brak dowodzi nieobecności izoaglutynin w surowicy bądź też braku odpowiedniego aglutynogenu w otoczce krwinki. Istotę zjawiska obecności grup krwi najłatwiej zrozumieć na przykładzie występowania grup krwi u człowieka. Na zasadzie łączenia osocza z krwinkami ustalono u człowieka istnienie w krwinkach czerwonych trzech aglutynogenów, czyli substancji grupowych: A, B i 0.
Na podstawie obecności aglutynogenów i izoaglutynin ustalono więc istnienie 4 podstawowych grup A, B, AB i 0.
Grupa krwi A - posiada w otoczce krwinek czerwonych aglutynogen A, a w osoczu izoaglutyniny anty-B, czyli beta.
Grupa krwi B - posiada w otoczce erytrocytów aglutynogenu B, a w osoczu izoaglutyniny anty-A, czyli alfa.
Grupa krwi AB - posiada w otoczce erytrocytów oba rodzaje aglutynogenów A i B, a w osoczu nie ma w ogóle izoaglutynin.
Grupa krwi 0 - w otoczce krwinek czerwonych nie występuje aglutynogen A ani B, natomiast w osoczu posiada izoaglutyniny anty-A oraz anty-B.
Z powyższych informacji wynika, iż osoba z grupą A może dawać swoją krew wyłącznie osobie z taką sama grupa krwi. Identyczna sytuacja ma miejsce z osobami z grupami krwi B oraz AB. Natomiast krew osoby z grupa 0 może być przetaczana do organizmu osób każdej grupy, ponieważ obecne w tej grupie krwi krwinki czerwone nie napotykają biorców izoaglutyniny anty-0. Przetaczając krew grupy 0 osobom z grupy A, B lub AB, wprowadzamy do ich krwi pewna ilość izoaglutyniny alfa i beta. Jak wynika z powyższego, osoby z grupą 0 są uniwersalnymi dawcami krwi.
Niektórzy ludzie posiadający aglutynogen A maja jeszcze dodatkowy aglutynogen A1, dlatego grupa A została podzielona na podgrupę A1 ( w otoczce erytrocytów obecne aglutynogeny A i A1) i podgrupę A2 ( obecny tylko aglutynogen A). Obecnie więc w praktyce lekarskiej, uwzględniając niejednorodność aglutynogeny A, rozróżnia się nie 4, lecz 6 podstawowych grup: A1, A2, B, 0, A1B, A2B. Ponadto we krwi człowieka, poza przedstawionymi aglutynogenami, w układzie AB0 stwierdzono w krwinkach kilkadziesiąt ( co najmniej 30) pobocznych układów antygenowych oznaczonych różnymi symbolami literowymi (np. M, N, S, P, G, C, D, He itp.).
Poza podziałem na 6 omówionych grup, rozróżnia się jeszcze dwie grupy: Rh dodatnią (+), zawierającą w krwinkach czerwonych tzw. czynnik Rh, i grupę Rh ujemną (Rh-), gdy w krwinkach nie występuje czynnik Rh. Rh dodatnie występuje u około 85% ludzi, natomiast Rh ujemna u 15 %. Czynnik Rh nie jest jednorodny, mianowicie składa się z wielu aglutynogenów, z których najsilniejszy jest aglutynogen D.
Jeśli osobie z grupą Rh, nie mającej aglutynogenu D, przetoczy się w krwinkach ten aglutynogen, wytworzy ona przeciw niemu własne przeciwciała. Ponieważ przy wielokrotnych transfuzjach poziom przeciwciał anty-D, może być wysoki, biorca może aglutynować przetaczaną mu krew. Dlatego w celach praktycznych , poza oznaczaniem podstawowych grup w układzie ABO, stosuje się również oznaczanie grupy Rh.
Niezgodność w obrębie grupy Rh ma również inne ważne znaczenie praktyczne. Jeśli kobieta z grupa krwi Rh- ma płód, który odziedziczył po ojcu cechę Rh+, to cecha ta jest genetycznie dominująca. Przy porodzie lub w czasie ciąży przedostanie się nawet nielicznych krwinek płodu do krwi matki powoduje wytworzenie u niej przeciwciał skierowanych przeciwko krwinkom płodu. W każdej następnej ciąży poziom przeciwciał we krwi matki staje się coraz wyższy, stąd mogą one przenikać przez łożysko do krwi płodu i hemolizować jego krwinki (żółtaczka hemolityczna u noworodków). W sytuacjach krańcowych dochodzi do obumarcia płodu i poronienia.
Hematokryt to jeden z parametrów ocenianych w standardowym badani krwi - morfologii. W typowym wydruku badania hematokryt jest skrótowo zapisywany jako "Ht". Dostarcza on informacji, jaki procent krwi stanowią elementy upostaciowane, konkretnie erytrocyty czyli czerwone krwinki.
Wielkość ta jest zależna od ilości erytrocytów, a także od ich wielkości. Należy pamiętać, że tylko 1% wartości liczby hematokrytowej przypada na krwinki białe i płytki krwi. Pozostałą część stanowią krwinki czerwone.
Hematokryt może zmieniać się podczas choroby, wysiłku fizycznego, ubytku erytrocytów.
Na podstawie wartości hematokrytu można w przybliżeniu określić stężenie Hb we krwi i liczbę czerwonych krwinek ( tylko w stanach prawidłowych).
Hematokryt, liczba hematokrytowa (gr. αίμα krew, κριτής) - stosunek między objętością erytrocytów a objętością całej krwi. Wyrażany zwykle w procentach lub w tzw. frakcji objętości Normy są różne u człowieka zależne także od płci i wieku badanej osoby. Dla dorosłych normy hematokrytu to 37-47% u kobiet oraz 40-45% u mężczyzn. Wyjątkowo wysokie wartości hematokrytu występują fizjologicznie u noworodków. W pierwszych dniach życia parametr ten może sięgać nawet 60%. Obniżenie hematokrytu świadczy o niedoborze erytrocytów lub nadmiarze osocza krwi, podwyższenie na odwrót..
Prawidłowe wskaźniki:
dla kobiet: 37-47%,
dla mężczyzn: 42-52%,
dla niemowląt i dzieci: 30-40%
koń: 35%
krowa: 35%
pies: 45%
świnia: 42%
owca: 38%
Ocena zmian hematokrytu zawsze musi być dokonywana w oparci o pozostałe parametry morfologi. Najogólniej można powiedzieć, że wzrasta, gdy krew jest zagęszczona i maleje, gdy staje sie bardziej rzadka. Stąd jedną z najczęstszych przyczyn wzrostu hematokrytu jest odwodnienie. Poważniejsze przyczyny wzrostu Ht to czerwienica prawdziwa (choroba rozrostowa, w przebiegu której dochodzi do nadprodukcji czerwonych krwinek) oraz poliglobulia.Zmniejszenie wartości hematokrytu jest typowe dla różnego rodzaju niedokrwistości(anemi). Może też wystąpić przy nagłym zwiększeniu się objętości osocza krwi (np. po napojeniu dużą objętością płynu, lub po szybkim podaniu kroplówki). Przyczyną przewodnienia organizmu mogą też być różne choroby nerek (w tym ich ostra lub przewlekła niewydolność). Spadek wartości hematokrytu może występować także w czasie trwania ciąży jest to przykład adaptacji układu krążenia kobiety ciężarnej do wymogów płodu. Obniżeniu hematokrytu zwykle towarzyszą inne odchylenia od normy w morfologii lub pozostałych badaniach pomocniczych.
Wskaźniki czerwonokrwinkowe
MCV
(ang. mean corpuscular volume) - wskaźnik średniej objętości krwinki czerwonej.
Wartość poniżej 80 fl świadczy o niedokrwistości mikrocytowej (przebiegającej ze zmniejszeniem rozmiaru krwinki czerwonej). Jest ona charakterystyczna dla stanu niedoboru żelaza. Natomiast wynik powyżej 110 fl może być najczęściej sygnałem niedokrwistości megaloblastycznej, związanej z niedoborem witaminy B12 lub/i kwasu foliowego. Nieznaczne podwyższenie MCV bywa spowodowane wzrostem ilości retikulocytów (młodych postaci erytrocytów, które mają większą objętość), co nie zawsze jest patologią.
MCH
(z ang. mean corpuscular hemoglobin lub mean cell hemoglobin) - wskaźnik średniej masy hemoglobiny w krwince czerwonej .
Wzrost średniej zawartości hemoglobiny w krwince czerwonej może wystąpić w niedokrwistościach makrocytowych natomiast zmniejszenie średniej zawartości hemoglobiny może być spowodowany przez zaburzenia wodno-elektrolitowe typu przewodnienia hipotonicznego i niedokrwistości niedobarwliwe.
MCHC
(ang. mean corpuscular hemoglobin concentration, MCHC) - jeden ze wskaźników erytrocytowych, odzwierciedlający średnie stężenie hemoglobiny w objętości krwinek czerwonych.
Wzrost MCHC może wystąpić we wrodzonej sferocytozie i w stanach hipertonicznego odwodnienia. Zmniejszenie MCHC może być spowodowane przez zaburzenia wodno-elektrolitowe typu hipertonicznej hiperhydracji i niedokrwistości z niedoboru żelaza.
Krwinki czerwone transportują tlen w połączeniu z hemoglobiną. Ilość dostarczonego tlenu zależy od ilości i sprawności krwinek czerwonych. Wartości MCV, MCH, MCHC odzwierciedlają zawartość hemoglobiny i rozmiar krwinek.
MCV w krwince jest poniżej normy krwinkę nazywa się mikrocytem
MCV w granicach normy to normocyt
MCV większe niż norma, krwinkę nazywamy makrocytem
MCHC poniżej normy, krwinkę nazywamy hypochromiczną
MCHC w granicach normy krwinkę nazywamy normochromiczną
MCHC większe niż norma, krwinkę nazywamy hyperchromiczną
Hemoglobina
Hemoglobina oznaczana również skrótami Hb lub HGB jest najważniejszym składnikiem krwinek czerwonych i stanowi 95% ich suchej masy.
Głównym zadaniem Hb jest transport O2 oraz CO2 w organiźmie a jest to możliwe dzięki obecności jednostki niebiałkowej, a mianowicie grupy hemowej.
Az 96% Hb stanowi białko globulina, pozostałe 4% to barwnik-hem.
Białko globina zbudowane jest z 4 łańcuchów które pod względem budowy chemicznej stanowią 2 identyczne pary. Każdy łańcuch peptydowy zawiera ok 150 aminokwasów ułożonych w odpowiedniej, genetycznie uwarunkowanej sekwencji. Między pętlami zwiniętych łańcuchów znajdują się cząsteczki barwnika krwi hemu.
Cząsteczka hemu z kolei zbudowana jest z położonego centralnie dwuwartościowego atomu żelaza, przyłączonego z czteroma wzajemnie powiązanymi pierścieniami pyrolowymi.
Każda cząsteczka hemu ma zdolność do nietrwałego, luźnego przyłączenia jednej cząsteczki tlenu który to wiąże się z między żelazem a jedną z reszt histydyny.
Hb kręgowców składa się z 4 łańcuchów polipeptydowych,
HbA-występująca u dorosłego człowieka posiada 2 łańcuchy alfa i 2 beta.
HbA2-2% całej Hb składa się z 2 łańcuchów alfa i 2 delta.
Hb zarodka i płodu we wczesnej fazie rozwoju-2 zeta i 2 epsylon
HbF-płodowa od 3 do 9 m-ca- 2 alfa oraz 2 gamma.
Anemia sierpowata.
-Krwinki czerwone pacjentów z tym schorzeniem przyjmują kształt sierpowaty,kiedy zmniejszone zostaje stężenie tlenu.W rzeczywistości wadliwym elemenyem tych komórek jest sama Hb.
Hb zawarta w krwinkach sierpowatych nazywana jest powrzechnie HbS
W warunkach fizjologicznych Hb zawarta w krwinkach czerwonych uczestniczy również w transporcie CO2 .Jej rola w tym procesie polega przede wszystkim na udziale w natychmiastowym odbiorze całego dyfundującego z tkanek do naczyń włosowatych dwutlenku węgla.i przekazaniu go do pęcherzyków płucnych.
Występujący w spalinach, w gazie świetlnym i innych nie do końca spalonych zw. org. tlenek węgla, tzw.czad, łączy się z Hb na takiej samej zasadzie jak tlen z tym że powinowadztwo hemoglobiny do tlenku węgla jest około 300 razy większe niż do tlenu.
Powstałe połączenie zwane karboksyhemoglobiną jest kilkasetkrotnie trwalsze, trudniej dysocjujące. Dlatego też niewielki procent CO w powietrzu, którym oddycha człowiek lub zwierzę, prowadzi do zablokowania hemoglobiny i do uduszenia z powodu przerwy w transporcie tlenu oraz zablokowania enzymów oddechowych w tkankach zawierających w swojej cząsteczce żelazo np.(mioglobina, cytochromy, katalazy)
Podobnie tylko bardziej gwałtownie działają cyjanki.
Ilość hemoglobiny może się zmieniać we krwi w zależności od liczby erytrocytów i zawartości hemoglobiny w poszczególnych erytrocytach. Krew różnych gatunków zwierząt zawiera różną ilość hemoglobiny, no ogół mniejszą niż krew człowieka. U mężczyzn w 100ml krwi ,czyli w 1 dl znajduje się 16g Hb, czyli w 16g%, a u kobiet 14,5g na 100ml, czyli 14,5%.
Ilościowe oznaczanie Hb we krwi należy do podstawowych badań hematologicznych. Największe praktyczne zastosowanie mają metody kolorymatryczne w której porównuje się barwę zhemolizowanej krwi z barwą wzorca o znanej zawartości Hb
Gatunek |
średnia |
Zakres |
Koń |
12.5 |
10-16 |
Bydło |
11,00 |
8-14 |
Owca |
12,00 |
8-16 |
Swinia |
13,00 |
10-16 |
Pies |
15.00 |
12-18 |
Człowiek |
Mężczyzna 16,0 Kobieta 14,5 |
|