Patologia układu pokarmowego przejawia się w:
-przyjmowanie pokarmu – anoreksja, bulimia
-aktywność sekrecyjna – soki trzustkowe, żołądkowe, jelitowe – wrzody, niestrawności
-degradacja składników pokarmowych
-zaburzenia motoryki – atonia – constipatio; biegunka (odcinkowe – ansa proximalis colis – działania co najmniej 15 mediatorów przeciwstawnych regulujących perystaltykę lub ogólne – pobudzenie parasympatyczne)
-zaburzenia wchłaniania
-rola w homeostazie ustrojowej – wchłanianie wody w jelitach
-rola w homeostazie hormonalnej – gastryna, bombezyna, somatostatyna, CCK (wpływ na sok trzustkowy, regulacja przyjmowania pokarmu – enzym sytości), enteroglukagon.
Zaburzenia motoryczne pp
- hipermotoryka – biegunka lub wymioty
- atonia – brak aktywności odcinkowo lub ogólna – może doprowadzić do zaparć
Przyczyny atonii:
- wyczerpanie – każde wycieńczenie powoduje atonię pp
- ciężkie zapalenia – odwrotnie niż lekkie
- stany pourazowe ciężkie (oparzenia, utrata kończyny, złamania)
Przyczyny hipermotoryki
- lekkie stany zapalne – enteritis, gastritis
Wzrost wrażliwości jelit – anormalna motoryka wynika z 3 przyczyn:
- nadmierne rozciągnięcie – hamowanie motoryki + silny efekt bólowy, sygnał do motoryki propulsyjnej i antypulsyjnej
- okluzja – ciało obce, odźwiernika, zwieracza biodrowo – ślepego
- skrajne rozciągnięcie jelit – ileus stan porażenny jelita wskutek nadmiernego rozciągnięcia – po długotrwałych zabiegach z anestezją – porażenie jelit nawet na tydzień.
Znaczenie anoreksji w chorobie
Anoreksja trwająca do 7 dni w chorobie jest dobrym zjawiskiem. Zmniejsza poziom nastawczy masy ciała, pobudza odporność, obniżenie metabolizmu, obniża poziom żelaza – które powoduje szybkie namnożenie bakterii w chorobach bakteryjnych.
Jądra boczne – centrum głodu
Jądra brzuszno – przyśrodkowe – centrum sytości
NPY – napędza pobór pokarmu
Neurony POMC, leptyna hamują przyjmowanie pokarmu
Szczury nakarmione zakażone przez Listeria monocytogenes zdechły, szczury głodne przeżyły – zbawienny wpływ anoreksji
Jak dochodzi do anoreksji
Bakterie – produkty mikrobiologiczne -> cytokiny IL1, IL6, TNFalfa, IFNgamma
Cytokiny te dostają się do podwzgórza i stymulują serotoninę, czynnik uwalniający kortykotropinę, alfaMSH, histamina – jest anoreksja.
Dopamina i NPY hamują anoreksję.
Korzystny wpływ anorekcji w chorobie
-wyzwala odporność pokarmową
-oszczedza energię związana z poszukiwaniem pokarmu
-eliminuje specyficzny efekt dynamiczny
-katabolizm białek mieśniowych umozliwia syntezę BOF
-pobudza aktywność fagocytarną
Anoreksja dłuższa niż 10 dni
-hipoproteinemia
-upośledza procesy naprawy
-cachexia
LPS, mureina wyzwalają anoreksję przez wyzwolenie produkcji cytokin.
Postępowanie przy anoreksji
Nie zmuszać do jedzenia przez pierwsze 7 dni
Zaburzenia wątrobowe u bydła
Funkcje wątroby:
- charakter wydalniczo – wydzielniczy – ze względu na żółć, BOF, albuminy, czynniki krzepnięcia, białka transportujące, metabolity
- regulacja krążenia krwi
- funkcja obronna – komórki Kupffera
- magazyn – B12, A, E, Fe
Duży potencjał odtwórczy hepatocytów- hepatocyt żyje ok. 50-70 dni. Dopiero zniszczenie 80% hepatocytów powoduje zmiany w enzymach wątrobowych.
Duże zdolności adaptacyjne – zapewnia dostawy do organizmu składników mimo zmiennych dostaw do ustroju – ze względu na swoje właściwości magazynowe.
Sinusoidy wątrobowe – dochodzą krew czynnościowa z pp i krew tętnicza – ze względu na intensywny metabolizm dostawa tlenu musi być obfita.
Stany ischemiczno-przepływowo-reperfuzyjne – ucisk [przez ropień/pasożyta/nowotwór – spadek dostawy tlenu – zalążek rozwoju stresu oksydacyjnego.
Podatność na stres oksydacyjny ze względu na magazyn żelaza – anion ponadtlenkowy trafia na Fe -> jon żelazawy-> h2O2-> rodnik hydroksylowy. (reakcja Fentona).
Mechanizmy wydzielania żółci
-zależny od soli żółciowych
- zależny od aktywnego transferu anionów org – zred. Glutation
- od transportu jonów sodu
- od transportu HCO3-
Biała żółć – zablokowany hepatocyt – a w kanaliku wydzielanie wody i elektrolitów – wydzielanie na poziomie przewodowym, ale brak bilirubiny i soli żółciowych
Hepcydyna
Komórki wątrobowe:
Hepatocyty – aktywność metaboliczna. 3 strefy hepatocytów – I – komórki przewrotne przy triadzie wątrobowej – w nich bardzo silny metabolizm tlenowy, aktywny cykl mocznikowy i produkcja cholesterolu. II – komórki dalej od triady – wczesne zmiany patologiczne, bo strefa uboga w tlen – uszkodzenie tych komórek, bo mają maly poziom enzymów detoksyfikujących. III – strefa około żyły centralnej – detoksyfikacja + biotransformacja.
Komórki owalne
Komórki gwiaździste – fizjologicznie są magazynem magazyny A i tłuszczu. Patologicznie np. zatrucie alkaloidami pirolizy nowymi, acetaminofen, stłuszczenie wątroby – komórki ulegaja biotransformacji i wytwarzają podścielisko – kolagen, elastyna – zwłóknienie + marskość wątroby – zmiana opcji działania.
Komórki Kupffera
Sś gatunki, u których na jednostkę masy ciała/wątroby wydziela się bardzo dużo żółci – królik, u psa mało. Duże różnice gatunkowe w ilości wydzielanej żółci na tę samą masę wątroby. Różny stopień działania mechanizmów wydzielania żółci.
Zaburzenia wątrobowe
- niestrawność kwaśna – powstają ropnie. Spożywanie dużej ilości skrobii – zamiast bakterii fermentacyjnych osiedlają się bakterie ropotwórcze (Arcanobacterium/Corynebacterium, Fusobacterium)
- silne zwyrodnienia w wątrobie po zatruciu ołowiem
- ketoza – stan metaboliczny z wytwarzaniem acetonu, kwasu Beta-hydroksymasłowego – lipidoza wątroby, stłuszczenie wątroby – niekompletne rozkładanie tłuszczów – syndrom okołowycieleniowego stłuszczenia wątroby.
TNFalfa, SAA sygnały do produkcji BOF– w infekcjach, toksemiach, zaburzeniach metabolicznych produkowane przez komórki Kupffera – IL6 powoduje produkcję BOF.
Stłuszczenie wątroby – wzrost poziomu niezestryfikowanych kwasów tłuszczowych
c.d. zaburzenia wątrobowe u przeżuwaczy
zmiany czynnościowe w wątrobie mają charakterystyczne oznaki:
Niewydolność narządowa – objawienie uszkodzenia narządu (ostateczne). Zmiany czynnościowe określane w teście oczyszczania zieleni indocyjaninowej lub bromosulftaleiny – jeśli wątroba nie oczyszcza organizmu z tych związków to jest niewydolna. Objawy niewydolności:
- Wzrost bilirubiny w osoczu
- Wzrost zawartości soli żółciowych w osoczu.
- Normalnie przewaga kwasów trójhydroksycholowych na dwudezoksycholowymi (27x więcej). Stosunek ten spada nawet do 0.
- Zmiana ekstrakcji wątrobowej – normalnie ok. 90% żółci podlega enterohepatycznemu krążeniu – przy niewydolnej wątrobie spadek wchłaniania żółci .
- pojawia się świąd poprzedzający zmianę barwy skóry. (sole żółciowe w skórze powodują świąd)
Zaburzenia wątrobowe u przeżuwaczy:
Zatrucie alkaloidami pirolizydynowymi, aflatoksynami z wrotycza. Rozrost przewodów żółciowych i martwica hepatocytów
Zatrucie krów mlecznych muchomorem sromotnikowym (amonityna)
Marskość wątroby z puchliną brzuszną – nadciśnienie wątrobowe u cieląt. Ucisk żył wątrobowych odprowadzających i doprowadzających.
Hepatogenne fotouczulenia u krów – przy uszkodzeniu toksycznym wątroby chlorofil nie jest rozkładany do CO2 i H20 tylko do filoerytryny, która dostaje się do skóry – wystawienie na światło -> fotouczulenia (u koni lipcówka).
Encefalopatia wątrobowa – do paszy dodawany jest mocznik, który powinien być rozkładany do amoniaku, ale przy uszkodzeniach wątroby zwierzę nie asymiluje amoniaku z mocznika i jest hiperamonemia – silny czynnik uszkadzający OUN.
Motylica wątrobowa – hiperplazje przewodów żółciowych, anemie
Bydło mięsne – ropnie wątrobowe – powodowane przez Fusobacterium necrophorum, Corynebacterium – intensywne namnażanie w żwaczu przy karmieniu dużą ilościa skrobi, która powoduje kwasicę żwacza (kwas mlekowy).
Okołoporodowy syndrom stłuszczenia wątroby – steatoza wątroby. Wytwórcze zmiany tłuszczowe, hepatocyty przeładowane kuleczkami tłuszczu. Krowy wysokomleczne HF. Spadek progesteronu w okresie okołoporodowym, wzrost PRL i NOR. Progesteron działa lipogennie w okresie ciąży, a PRL i NOR lipolitycznie – silna mobilizacja kwasów tłuszczowych. Wątroba bydła bardzo łatwo wychwytuje TGL z krwi, ale u krów usuwanie frakcji VLDL z wątroby jest bardzo trudne. Niemożność ekstrahowania VLDL powoduje lipidozę. Jeśli lipidoza występuje sama może samoistnie minąć, ale jeśli jest powikłana nie mija sama.
Toksemia ciążowa u ras mięsnych – ujemny bilans energetyczny u cielnych jałówek podczas ciąży – efekt to żółta stłuszczona wątroba i ketonuria.
Hemachromatosum – hemosyderyna nie gromadzi się w USŚ wątroby tylko w hepatocytach – dotyczy rasy Salers mięsnej – zwłóknienie wątroby, zaburzenia przepływu żółci.
Kamienie żółciowe – choledocholithiasis – przewody żółciowe, cholelithiasis – w pęcherzyku, hepatolithiasis – w przewodach w wątrobie. Kamienie: cholesterolowe, barwnikowe – (glukuronian bilirubiny fizjologicznie)gdy zakażenia bakteryjne uwalnianie Betaglukuronidazy przez bakterie – odszczepiają wolną bilirubinę która łączy się z solami żółciowymi i tworzy kamienie barwnikowe; kamienie soli żółciowych –
Pasywny zastój krwi w związku z zaburzeniami odpływu żółci – nadciśnienie w żyle czczej tylnej na tle niewydolności prawego serca. Choroba mostkowa u krów – niewydolność prawo komorowa – przy hipotensji u krów wypasanych na wysokościach – odruchowy skurcz tętniczek płucnych przy hipoksji – wzrost ciśnienia płucnego-> niewydolność prawo komorowa.
Leczenie wątroby:
-choleretyki – pobudzanie kanalikowego wydzielania soli żółciowych – Vetahepar; kwas dehydrocholowy niezależnie od energii pobudza wydzielanie soli żółciowych; kwas ursodezoksycholowy – z żółci niedźwiedzi – rozpuszcza kamienie żółciowe u ludzi; Solindac; sekretyna, IGF1; fluoroacetowenozowy, endothelina1, kwas walproinowy
-cholagogi – pobudzenie wydalania lub opróżnianie woreczka - żółć konserwowana kwasem salicylowym; kora dębu, woda ad li bitum dla bydła, taurochloan sodowy, Magnesium sulfuricum do pp; pilokarpina, CCK
Zapalenie trzustki – pancreatitis ostre lub przewlekłe
Śmiertelne u ludzi – katastroficzność wynika ze skutków działania aktywnych enzymów trzustki w krążeniu ogólnym – destrukcyjny wpływ na miąższ płuc i innych narządów
Ważne jest pobudzanie apoptozy – jako kontrolowany niezapalny stan powstrzymuje zapalne zmiany trzustki.
Klinicznie zapalenie objawia się:
-nagły, ból, wymioty, nudności
-wzrost enzymów trzustki we krwi
-uszkodzenia lokalne powodowane przez enzymy w szczególności płuc
Zdrowa trzustka wydziela po posiłku enzymy w 90% dostające się do pp, a reszta jako zymogeny jest w osoczu krwi.
W zapaleniu trzustki endogennie w trzustce zaburzone mechanizmy ochronne zapobiegające aktywacji zymogenów.
Patomechanizmy zapalenia trzustki:
W XIXw na tle infekcyjnym
Mechanizm samotrawienia – samoaktywacja wewnątrz trzustkowych enzymów
Mechanizm wstrząsowy – kardiogenny, ischemiczny, wazoaktywny – geneza zapalenie trzustki – każdy stan ischemii uszkadza śródbłonek natychmiast przepuszczalny dla enzymów trzustkowych. Trypsyna w osoczu krwi silnie aktywuje układ kalikreina – kininy – źródło bradykininy – rozszerzenie naczyń, ból, wzrost przepuszczalności naczyń. Zwiększona dostępność 5HT, H, PG z komórek zapalnych.
Każdy długookresowy stan anestezji to stan niejako wstrzasowy, bo spada ciśnienie krwi – zapalenie trzustki przez upośledzenie przepływu krwi przez trzustkę
Wzrost wewnątrzkomórkowego poziomu wapnia – wzrost aktywności trypsyny.
Czynniki genetyczne:
Kationowy trypsynogen – w niektórych liniach osobniczych pojawia się kationowy trypsyno gen zamiast His Arg – on ma dwie cechy różne od fizjologicznego – bardzo łatwo ulega samoaktywacji zależna od lizosomalnej katepsyny G. jest oporny na autolizę odwrotnie niż fizjologiczne zymogeny.
Niedobór PSTI – trzustkowy sekrecyjny inhibitor trypsyny – lub mutacja w jego genie.
Trypsyna aktywowana przez:
-Enterokinazę w jelitach
-trzustkowo przez odszczepienie peptydu trzustkowego
Zahamowana zdolność autoregeneracji trzustki.
Modelowania zapalenia trzustki poprzez:
- podanie soli żółciowych, olejów roślinnych do przewodów trzustkowych
- obliteracja przez podwiązanie przewodów trzustkowych
- podanie sekretagogów – naśladuje ją ceruloplazmiana – wyciąg ze skóry ropuchy
- sposób pokarmowy – zubożenie pokarmu w cholinę lub zastąpienie metioniny etioniną
- nadmiar Arg jako źródło NO
Ostre zjawiska w zapaleniu trzustki
- redystrybucja enzymów – do osocza
- aktywacja wewnątrz trzustkowa trypsyno genu to mechanizm samotrawienia
- TAB Tripsin Activating Peptide – żeby wykazać że jest nadmiar trypsyny oznacza się TAB, a nie trypsynę.
- hiperamylazemia
- obrzęk trzustki – wakuolizacja komórek
- spadek poziomu glutationu zwłaszcza GSH osłaniającego przez ROS=RFT spadek antyoksydantów– patomechanizm przewlekłych zapaleń trzustki
Aktywacja trypsynogenu –> nadmiar trypsyny jest blokowany przez PSTI
W moczu poziom TAB jest znaczący przy zapaleniu trzustki (nawet do 300).
Zjawiska komórkowe powodujące zapalenie trzustki
- w okresie przebiegu ostrego pancreatitis:
Zjawiska wstępne o charakterze zapalnym uszkadzającym
Zjawiska późne odtwórcze ze zdolnością do przekształcenia się w stan przewlekły.
Cytokiny: IL1,6, TNF – w zapaleniu trzustki. PAF – bardzo patogenny w pancreatitis – jeśli z nadmiernie uwalniany jest TNF i PAF, to PAF rozszerza naczynia, zwiększa ich przepuszczalność, zmniejsza ciśnienie krwi, aktywuje płytki i zapaleniu trzustki towarzyszy kollaps z zejściem śmiertelnym.
U psów i ludzi pojawia się ARDS, hipowolemia.
U ludzi
-ostre zmiany zapalne wstępne mają dwie fazy – do miejsca zapalenie dostają się limfocyty Tc, makrofagi – napędzają zapalenie uwalniając cytokiny prozapalne. W wątrobie i trzustce komórki gwiaździste – magazynujące tłuszcz i witaminę A, a w stanie zapalnym są komórkami wytwarzającymi elementy podścieliska – są komórkami wytwórczymi przewlekłego zapalenia. W drugim etapie ostrego zapalenia produkcja kolagenu, elastyny. Jeśli po aktywacji tych komórek dojdzie do ich inhibicji to jest zdrowienie – jeśli nie to jest zwłóknienie narządu i silne obkurczenie naczyń -> spada przepływ krwi w trzustce.
-następowe zmiany związane ze zdrowieniem
Zapalenia trzustki zawsze początkują proces nowotworowy jeśli trwają długo. W nabłonku wydzielniczym ma miejsce intraepithelial neoplasia – transformacja komórek nabłonkowych – niekontrolowane podziały, nadmierna proliferacja, fałdowanie błony.
Ostre w przewlekłe, przewlekłe w ostre.
Patomechanizmy przewlekłego pancreatitis:
Powtarzające się epizody ostrego
Spadek przepływu krwi przez trzustkę
- nadmiar endotheliny1 – endogenny czynnik kurczący naczynia
-NOR
-PYY – spada przepływ
Obstrukcja przewodów trzustkowych – precypitacja soli wapnia. Litostatyna blokuje przewody trzustkowe.
Metabolity przemian alkoholu
Zwiększony stres oksydacyjny
Pancreatitis kotów u psów – etiologia i patogeneza inna
Koty:
- choroby dróg żółciowych
- hiperkalcemia
- zapalenia jelit
- urazy
- Feline infestious peritonitis – zakaźne zapalenie otrzewnej
Ból, wymioty, anoreksja + objawy silnego wstrząsu
Psy:
- aktywacja wewnątrz trzustkowego trypsyno genu
- komplikacje cukrzycy
- ketoacidoza cukrzycowa
- obstrukcja przewodów trzustkowych
- aktywacja fosfolipazy trzustkowej, elastazy trzustkowej
Nietolerancje pokarmowe
- bóle trzewne, wymioty, biegunki
- dzielą się na immunologiczne i nieimmunologiczne (są nietoksyczne) mogą być też toksyczne
Immunologiczne:
- o charakterze nadwrażliwości natychmiastowej typu I
- typu II z udziałem dopełniacza cytotoksyczne
- typu II z powstawaniem kompleksów immunologicznych
- typu IV z udziałem odpowiedzi komórkowej
Nieimmunologiczne:
- nietolerancje metaboliczne – niedobór enzymów trawiennych np. laktazy u psów
- nietolerancje farmakologiczne – przyjmowanie z pokarmem amin wazo aktywnych: histamina, tyra mina, tryptamina z serów i fenyloetyloamina z czekolady
- zatrucia pokarmowe – prowadza do erupcji skórnych po wchłonięciu toksyn bakteryjnych
- idiosynkrazje – de granulacje mastocytów po wchłonięciu antygenów z poziomek, mięczaków bez udziału Ig, PC, Ag
- reakcje psychologiczne np. silny stres emocjonalny powoduje de granulacje mastocytów bez udziału Ig, PC, Ag, ale jest substancja P wydzielana w stresie – na tle neurogennym
Nadwrażliwość na pokarmy – zasada błędnego koła patologicznego vicious cycle
Stres, złość-> CRH-> ośrodki motoryczne n. X w pniu mózgu (supresja tonusu wagalnego)-> naruszenie równowagi żołądkowej-> uczucie pełności w żołądku dyskomfort epigastralny po jedzeniu= działanie stresogenne
Zabezpieczenie przed nietolerancjami
- kwas solny
- bariera śluzowkowa
- enzymy proteolityczne
- IgA
- dużo limT supresorowych
Żeby była nietolerancja pokarmowa z udziałem immunologicznym musi działac układ amplifikujący, który zwielokrotnia po wystawieniu na alergen (trofoalergen). Należy:
- degranulacja mastocytów z IgE lub bez
- dopełniacz, eikozanoidy
- chemotaksja mastocytów
Nietolerancja zależy od natury, stężenia trofoalergenu i umiejscowienia mastocytów i ich wielkości.
Mastocyty w pp są mało wrażliwe na ag w stosunku do wrażliwości tych w układzie pokarmowym.
Trofoalergen musi być mały (10-70tys) żeby przejść między enterocytami lub zostać przez nie przeniesiony.
Objawy nietolerancji
- skłonność do biegunek – wzrost uwalniania serotoniny w okrężnicy pobudzającej motorykę
- zapalenie neurogenne – wzrost ilości substancji P
- skurcze jelit pobudza histamina, serotonina, PG – działanie przeciw tym czynnikom zmniejsza perystaltykę jelit.
- owrzodzenia żołądka, bo obrót komórek nabłonka, degranulacja mastocytów, przedłużone opróżnianie żołądka z wydzielaniem kwasu – spadek motoryki żołądka
- spadek wydzielania enzymów zwłaszcza rąbka oskórkowego, maltazy, sacharozy – zahamowanie to powoduje nadmiar dwucukrów – zmiany fermentacyjne bakterii – LKT biegunka osmotyczna
Źródla alergenów:
Psy i koty mleko wołowina ryby.
Psy- soja pszenica kukurydza
Cielaki białka sojowe do odsadzenia
Problem z dostępnością fosforu – niedostępna forma fitynianów. Metabolizm fosforu nie jest regulowany przez hormony tak jak poziom wapnia. Pokarmy zazwyczaj są hipokalcemiczne, więc regulacja poziomu wapnia jest bardzo precyzyjna.
Zaburzenia endokrynne
Diabetes insupidus – moczówka prosta
Nadmiar objętości hipotonicznego moczu – hipostenuria – obniżony ciężar właściwy (poniżej 1,025).
Postaci moczówki prostej:
- nerwowa – ucisk na część nerwową przysadki lub w podwzgórzu jest ucisk (nowotwór, torbiele w okresie rozwojowym u psów z kieszonki Rathkego) – ucisk na jądro nadwzrokowe, przykomorowe – wytwarzające wazopresynę. Krwiaki pourazowe, stany zapalne z nadprodukcją gleju. Zmiany zanikowe w neuronach produkujących ADH lub w części nerwowej przysadki.
Nadmiar PTH – hyperparatyreoidyzm = wzrost poziomu wapnia w osoczu krwi- nadmiar wapnia, ubytek fosforu – wtórna moczówka prosta – blokowanie cyklazy adenylowej przez wapń – brak wpływu ADH na kanaliki.PTH mobilizuje wapń z kości do osocza szybko, zapewnia zwrotne wchłanianie wapnia w nerkach.
- nerkowa – niedobór cyklazy adenylowej – głównie w kanaliku dystalnym – brak odpowiedzi na wazopresynę – poliuria + hipostenuria
Diagnoza kliniczna łatwa miedzy moczówką nerwową a nerkową – stosowanie desmopresyny – jeśli po jej podaniu i jest poprawa (zmniejszenie polidypsja) postać nerwowa. Brak poprawy – postać nerkowa. Test z desmopresyną jest lekiem na moczówkę prostą w postaci nerwowej.
Wazopresyna argininowa, tylko u świń jest wazopresyna lizynowa – określa objętość osocza i moczu.
Tarczyca
- zagęszcza jod
- ulega hipertrofii – wzrost objętości gruczołu – niezapalne, nieneoplastyczne powiększenie w zaburzeniach metabolizmu jodu – wole
- hormony tarczycy regulują metabolizm białek i węglowodanów- wzrost zużycia tlenu, nadmierna aktywność nerwowa, pobudzanie akcji serca (choroba Gravesa – Basedowa).
Powstaje ze środkowej części zawiązka gardłowego – przesuwana jest w dół krtani, w tym samym zawiązku powstaje skupisko komórek dających początek aorcie.
U psów – otwarty przewód tarczycowo – językowy – mogą się w tych przewodach tworzyć torbiele.
Zawiązek aorty pociąga część komórek tarczycy do mediastinum – u psów rzadko u innych gatunków – jest ok. 9 guzków w śródpiersiu, więc można usuwać tarczycę u psów, bo guzki przejmą funkcję gruczołu.
Komórki C produkujące kalcytoninę – działa przeciwstawnie do PTH – powoduje magazynowanie wapnia w kościach – mineralizacja.
Jeżeli są zmiany wytwórcze w tarczycy – neoplazji ulegają komórki C – wtedy produkują zamiast kalcytoniny: PG, substancje dewastujące organizm.
Hormony tarczycy powstają pozakomórkowo w pęcherzykach.
Tyreoglobulina zawiera tyrozynę będącą substratem do produkcji T4, T3. Tyreoglobulina jest w koloidzie.
Hormony tarczycy we krwi są związane z albuminami i globulinami.
U psów mniejsze jest wiązanie przez globuliny – poziom całkowitych hormonów jest mniejszy, ale poziom aktywnej tyroksyny jest większy niż u ludzi. Ważny jest obrót dobowy hormonów tarczy.
Mózg, mięśnie, wątroba – główni odbiorcy hormonów tarczycy.
Tyroksyna obrót raz, trijodotyronina obrót dwa – większa aktywność dobowa.
Obrót hormonów większy u psów niż u ludzi.
Diagnoza hipertyreoidyzmu - koty i hipotyreoidyzmu - psy– stwierdzanie czy jest patologia produkcji hormonów. Określa się wychwyt jodu dzięki znakowanemu pierwiastkowi.
Badanie produkcji hormonu przez tarczycę – jod znakowany i wywołanie stanu obniżenia przyjmowanego jodu – przez tydzień pokarmy o obniżonej zawartości jodu(mięso niesolone gotowane) wtedy wychwyt jodu ok. 90% a nie 15% jak zwykle wychwytuje. Hipotyreoidyzm – wychwyt 5%, hiper- wychwyt 100%.
TSH – wpływ na ilość pseudopodiów komórek tarczycy i ilość wychwytywanej przez komórki tarczycy tyreoglobuliny. Wzrost poboru koloidu przez komórki syntetyzujące hormony tarczycy.
Ujemne sprzężenie zwrotne przy zwiększonych poziomach hormonów tarczycy – na TRH i TSH.
Hormony tarczycy są dewastujące – mechanizm obronny organizmu przed nimi to:
– odwrotne T3 – jeśli płód przed porodem nie potrzebuje T4, bo jego temp jest utrzymana metabolizmem matki – poziom T4 obniżony
- choroby wątroby i nerek – spadek zapotrzebowania na hormony tarczycy – aktywacja dejodynazy – przekształca T4 przez T3, odwrotna T3 odszczepienie jodu w pozycji 5-> RT3 traci aktywność metaboliczną.
Stosunek T4 do T3 u psów: 20:1
T3 powstaje z dejonowania T4 na obwodzie w sytuacjach zapotrzebowania metabolicznego.
Tempo metabolizmu decyduje o tym ile jest potrzebne T3
Aktywność hormonów tarczycy:
- mobilizowanie dostępności glukozy – pobudzone wchłanianie z pp, glikogenoliza, glukoneogeneza
- wzrost zużycia tlenu
- wzrost metabolizmu lipidów i cholesterolu – wskaźnik zaburzeń tarczycowych (dwukrotny wzrost cholesterolu – hipotyreoidyzm)
- metabolizm białek
- wpływ na skracanie potencjału czynnościowego
- pobudliwość tkanki nerwowej
Hipotyreoidyzm:
- cielaki, koźlęta, owce, prosięta – jeśli przedłużenie ciąży – dystocja, zatrzymanie łożyska to u krowy lub innej samicy jest hipotyreoidyzm – rodzące się noworodki są osłabione, słaby włos lub brak włosa, śmierć po porodzie. Objawy u matki, śmierć płodu – wrodzony hipotyreoidyzm
- cielaki, inne noworodki – dziedziczny hipotyreoidyzm – zaburzenia syntezy tyreoglobuliny
- psy – 4 powody:
1. Idiopatyczna atrofia pęcherzyków;
2. Autoimmunologiczne thyroiditis – limfocyty do tarczyc, a tyreoglobulina we krwi jest antygenem przeciwko niej produkcja PC;
3. Obustronne nieczynne guzy tarczycy z ciężkim niedoborem jodu;
4. Nieczynne guzy przysadki – brak TSH.
Spadek poziomu hormonów tarczycy w osoczu z następstwami. Pies tyje, ma zimną skórę, chowa się w ciepłe miejsca, brak wzrostu apetytu, zmiany skórne (przewaga włosów telogenowych – wyłysienia na szyi i ogonie). Hiperkeratoza, zwiększona pigmentacja, bradykardia, obrzęk śluzakowaty skóry – myxoedema (nadmiar mucyn), obrzeki i zapalenia stawów.
Wole – stan hiperplastycznej i niezapalnej tarczycy, przyczyny:
- niedobór lub nadmiar jodu
- substancje wolotwórcze – rośliny kapustne, soja, tiouracyl, tiomocznik, sulfonamidy, rzepak
- czynniki zaburzające syntezę T4, T3
Brak jodowania tyrozyny przy braku jodu. Nadmiar jodu hamuje synteze hormonów tarczycy, blokuje proteazy odszczepiające od tyreoglobuliny tyroksynę – tyroksyna leci do krwi. Nadmiar jodu brak odszczepiania T4 od tyreoglobuliny – brak T4 we krwi mimo że jest w pęcherzykach tarczycowych.
5 postaci wola:
- hiperplastyczne dyfuzyjne z niedoboru jodu – noworodki cielaki, źrebaki, jagnięta – przedłużony poród – wole też u matki. ubytek koloidu i zanik pęcherzykowych komórek
- koloidalne – po powikłaniu wola hiperplastycznego – endocytoza koloidu zaburzona – jest jego nadmiar. Spadek unaczynienia gruczołów. Mikropęcherzyki z koloidem
- z nadmiaru jodu – klacze i źrebięta z okolic morskich – silna mobilizacja jodu przez łożysko zatężające jod, gruczoł mlekowy też zatęża – źrebię dostaje 2-3x więcej jodu niż matka, która i tak ma go już dużo. Blokada syntezy T3 i T4.
- guzowe/wieloogniskowe – stare konie i mięsożerne – stan nieneoplastyczny i niezapalny (różnicowanie od guza nowotworowego: 1. Histologicznie wole wieloguzowe – tkanka gruczołowa nie jest otorbiona brak elementu ucisku na sąsiadujące tkanki, brak komórek zanikających; komórki wola wieloguzowego tworza małe pęcherzyki w guzach komórki duże monostrukturlane)
- dyshormonalne wrodzone – zaburzenia jodowania tyrozyny do tyroniny, zaburzenia produkcji tyreoglobuliny, zaburzenia proteolizy tyreoglobuliny -> hamowanie wzrostu, myxoedema, osłabienie mięśni, zaburzenia nerwowe. Gruczoł symetrycznie powiększony, komórki cylindryczne, bardzo mało koloidu w pęcherzykach. Endocytoza jest, ale brak hormonów tarczycy.
Testy na zaburzenia tarczycy:
Częstość i głębokość oddechów – spadek – hipo, wzrost hiper – spowodowane zmianami metabolizmu – zmiana zapotrzebowania na tlen.
Zmiany stężenia cholesterolu
PBJ – protein bound jodei – w osoczu jest jod w formie jodków. Jod tyroksyn owy i trijodotyroninowy jest związany z białkami. Jodki też są związane z białkami. PBJ był wskaźnikiem ilości jodu w osoczu – większość jodu hormonalnego. PBJ jest wskaźnikiem po podaniu TSH. Wtedy jeśli tarczyca odpowiada na TSH to wzrost PBJ.
Radioimmunologiczne, testy ELISA
Biopsje tarczycy, analiza koloidu, komórek tarczycowych.
Hormony regulujące gospodarkę wapniową
Zaburzenia homeostazy wapnia – zaburzenia PTH, kalcytoniny, dihydrokycholekalcyferolu
PTH
- z przytarczyc – różna lokalizacja u różnych gatunków
Usunięcie przytarczyc -> krzywica
Zaburzenia PTH
Nadczynność przytarczyc:
- pierwotny nadmiar PTH – częściej psy, rzadziej koty. Gruczolak – aktywny adenoma. Każdy gruczolak gorący wytwarza hormon autonomicznie – gorące gruczolaki produkuja hormony, zimne gruczolaki nie produkują hormonów. Goracy gruczolak -> nadmiar PTH-> hiperkalcemia.
PTH regulowany poziomem wapnia, nie ma kontroli hormonów przysadkowych. Proste sprzężenie wapniowo – parathormonalne. Jeśli gruczolak gorący PTH niezależny od poziomu wapnia!
Wzrost PTH, wzrost wapnia ciągłe napędzanie hiperkalcemii.
- hiperparatyreoidyzm – hiperplazja gruczolakowa ta
- rak
- wtórny nerkowy i pokarmowy.
Wszystkie choroby nerek mechanizm działania PTH zatrzymujący wapń i usuwający fosfor-> wapń tracony sygnał do produkcji PTH + wapń do fosforu 2:1 jeśli więcej fosforu to wzrost i proliferacja komórek przytarczyc w chorobach nerek. Brak sygnały hamującego dla PTH
Pokarmowy – niezbilansowana mineralnie dieta – za dużo fosforu, a za mało wapnia.
- pseudohyperparatyreoidyzm – u suk –nowotwory gruczołów worka odbytowego – produkcja hormonu jak PTH
Hiperparatyreoidyzm ujawnia się jako hiperkalcemia niezależnie od tego czy jest pierwotny czy wtórny.
Włóknista osteodystrofia – włókniste rozluźnienie żuchwy i szczęki – zamiast kości jest tkanka łączna – szczęka, żuchwa.
Wtórna moczówka prosta
Nefrokalcinoza – kamienie nerkowe - urolithiasis
Nadmiar produkcji witaminy D – PTH stymuluje produkcję tej witaminy w kanalikach nerkowych. Główne miejsce jej uchwytu – powoduje wzrost wchłaniania wapnia w jelitach.
Wit D z PTH mobilizuje odkostnienie, a z kalcytoniną powoduje kostnienie. Działan dwojako.
Triada hiperparatyreoidyzmu:
- hiperkalcemia
- hipofosfatemia –
- hiperfosfaturia
Hipoparatyreoidyzm
Prowadzi do tężyczki wapniowej. Sporadycznie spotykany
Spadek PTH, spadek mobilizacji wapnia z kości, utrata wapnia w nerkach, spadek wchłaniania wapnia w jelitach
Hipokalcemia – objawy tężyczki wapniowej – nadmierne skurcze mięśniowe, pobudliwy układ nerwowy, wzrost przepuszczalności błon, spontaniczne wyładowania włókien nerwowych
Spadek wapnia do 6mg/dl
Przedłużenie potencjału czynnościowego w sercu. Bradykardia, spadek częstości skurczów serca
Wzrost oporności na PTH – brak receptorów lub są zablokowane przy nadmiarze kalcytoniny – ona hamuje receptory dla PTH.
Hipomagnezemia jest powodem spadku PTH i hipokalcemii, bo magnez zwiększa uwalnianie PTH – brak Mg-> brak PTH-> hipokalcemia
Hipomagnezemia blokuje uwalnianie PTH, zwiększa oporność na PTH
Przy tężyczce podawać magnez
Syndromy hipokalcemiczne:
- porażenie poporodowe u krów – porażenie wiotkie – nidobór wapnia, fosforu, nadmiar glukozy – bo niedobór wapnia zmniejsza wydzielanie insuliny. Głowny powód porażenia to zaburzenie hormonalne kalcytoninowo-parathormonalne. Przez porodem krowa ma otrzymywać pokarm niskowapniowy wtedy nie będzie porażenia, bo spadek uwalniania kalcytoniny i mobilizacja wapnia przy rozwoju gruczołu mlekowego. Jak przed porodem wapń to uwalnianie kalcytoniny i wapń do kości blokowanie PTH brak wapnia.
- porażenie popołogowe – to nie to samo co rzucawka u kobiet, bo tam jest eklampsja wynikająca z braku rozkładu estrogenów. U suk porażenie połogowe wynika z zaburzeń metabolizmu wapnia, PTH. Porażenie spastyczne
Wiotkie u krów, a spastyczne u suk, bo u krów blokowanie uwalaniania AcH w płytce – brak skurczów. Suka – hipokalcemia zwiększa przepuszczlaność błon dla sodu – aktywność spontaniczna – samoistne wyładowania