Mapy książek
Proces sporządzania notatek z książek dzieli się na dwie części -
przygotowania i zastosowania. W obrębie każdej z nich wyróżniamy 4
etapy.
Przygotowanie
1. Obejrzenie książki - narysowanie centralnego obrazu mapy (10 minut).
Zanim zaczniesz czytać książkę, ważne jest abyś ją...
pooglądał. Przyjrzyj się okładce, spisowi treści. Przekartkuj
książkę.
Następnie zacznij rysować mapę, oczywiście od centralnego obrazu.
Jeśli znajdziesz w książce rysunek, który jakoś szczególnie
zapadnie Ci w pamięć, możesz użyć go jako centralnego obrazu w swojej
mapie. Spis treści może być pomocny w sporządzeniu głównych
gałęzi mapy.
Rozpoczynając tworzenie mapy myśli na tak wczesnym etapie, dajesz swojemu
umysłowi punkt odniesienia i tworzysz strukturę, w ramach której
będziesz integrować wiedzę z książki.
2. Ustalenie czasu przeznaczonego na naukę i jej zakresu (5 minut).
W zależności od tego w jakim celu czytasz książkę, o czym ona jest i
jaki jest Twój dotychczasowy poziom wiedzy na temat poruszanych w niej
zagadnień, ustal, ile czasu poświęcisz na całe zadanie, ile na
poszczególne części.
3. Narysowanie mapy swojej dotychczasowej wiedzy z dziedziny, o której
traktuje książka (10 minut).
Odłóż książkę i szkic mapy, którą zacząłeś tworzyć.
Weź nową kartkę papieru i naszkicuj na niej mapę, w której zawrzesz
swoją dotychczasową wiedzę na temat, którego dotyczy książka.
Dzięki temu wielu ludzi z zaskoczeniem przekonuje się, jak duży jest ich
dotychczasowy poziom wiedzy. Poza tym ta czynność ma jeszcze inną
zaletę - uruchamia schemat związany z danym zagadnieniem oraz uruchamia
system pamięci gotowy przyjąć nowe informacje. Ponadto pozwala na
zidentyfikowanie obszarów kompetencji i luk w Twojej wiedzy. Zauważysz
też na co warto zwrócić szczególną uwagę.
4. Określenie i spisanie w postaci mapy swoich celów i oczekiwań (5
minut).
Możesz dokonać tego albo uzupełniając nakreśloną wcześniej mapę
(np. dopisując uwagi innym kolorem) albo sporządzając nową mapę
myśli, na której zawrzesz swoje cele i oczekiwania. Zapisuj pytania, na
które chcesz znaleźć odpowiedź, obszary wiedzy, które chcesz lepiej
poznać bądź umiejętności, które chcesz posiąść.
Mapa taka jest dobrą motywacją do dalszych poszukiwań, wywołuje
"głód wiedzy", a poza tym ułatwi Ci zwrócenie uwagi na informacje
najbardziej dla Ciebie istotne.
Zastosowanie
5. Ogólny przegląd książki - dodanie głównych ramion mapy.
6. Przeglądanie wstępne - pierwszy i drugi poziom.
7. Przeglądanie uzupełniające - wpisanie szczegółów mapy.
8. Przeglądanie końcowe - dokończenie tworzenia mapy.
Możesz rysować mapę w miarę czytania książki bądź zaznaczać w
książce najważniejsze według Ciebie fragmenty i nakreślić mapę
myśli po ukończeniu lektury. Obydwa sposoby są równie dobrze i to od
Ciebie zależy, który wybierzesz.
Sporządzanie mapy w trakcie czytania przypomina "konwersację" z autorem.
Mapa taka będzie rozrastać się w miarę jak będziesz zagłębiać
się w książkę. Umożliwi Ci to kontrolowanie stopnia zrozumienia
tekstu oraz subtelne modyfikowanie kąta, pod którym zgłębiasz
informacje.
Sporządzenie mapy dopiero po przeczytaniu książki to tworzenie jej
dopiero, gdy zrozumiesz całość materiału, wszystkie powiązania i
zależności pomiędzy poszczególnymi wątkami i zagadnieniami. Taka mapa
będzie z reguły lepiej zorganizowana i bardziej przejrzysta. Raczej nie
będzie wymagała przedredagowania.
Pamiętaj, że przy sporządzaniu notatek z książki nie chodzi o
przepisywanie myśli autora, tylko o zintegrowanie nowych informacji w
zrozumiałej i przystępnej dla Ciebie formie. Bardzo istotna jest Twoja
interpretacja materiału. Dobrze jest, gdy mapa zawiera Twoje komentarze,
myśli i twórcze odkrycia wynikające z lektury. Dla odróżnienia od
myśli autora zapisuj je innym kolorem.
Mapy sporządzane na podstawie wykładów, wideo, komputera, filmów
Tworzenie takich map jest bardzo podobne do map z książek z tym, że
trudniej pozwolić sobie na luksus w postaci przeskakiwania do różnych
części tekstu. Dlatego bardzo ważne jest, by przed przystąpieniem do
sporządzania mapy znać ogólny zarys tematu wykładu.
Zanim rozpocznie się wykład czy film, narysuj centralny obrazek mapy i jak
najwięcej je głównych ramion. Jeśli masz możliwość naszkicuj
błyskawicznie mapę Twojej dotychczasowej wiedzy na ten temat, by lepiej
przygotować się na przyswajanie nowych informacji.
W trakcie wykładu lub filmu stopniowo uzupełniaj mapę. W razie potrzeby
modyfikuj jej strukturę. Uwzględnij własne komentarze i uwagi dotyczące
tego, co widzisz i słyszysz. Zapisz je innym kolorem.
Przeglądanie map myśli
Przy powtarzaniu materiału zamiast biernego odczytywania sporządzonych
wcześniej map, dobrze jest zacząć od naszkicowania mapy z materiału,
który już pamiętasz. Dzięki temu przekonasz się, że jesteś w
stanie przypomnieć sobie materiał bez żadnej pomocy. Później
oczywiście porównaj mapę "powtórkową" z tą sporządzoną
wcześniej. Dodaj konieczne poprawki i uzupełnienia.
Według T. Buzana najlepsze rezultaty dają powtórki w następujących
odstępach czasowych:
po upływie 10 minut (na przeglądanie poświęć 10 minut)
po 24 godzinach (2 - 4 minuty na powtarzanie)
po tygodniu (2 minuty)
po miesiącu (2 minuty)
po upływie 6 miesięcy (2 minuty)
po roku (2 minuty)