LUDZIE SPOŁECZNICY
W literaturze pozytywistycznej królował typ bohatera - społecznika. Bojownika o dobro społeczne, o edukacje i godne Zycie nizin społecznych. Przykładem społecznika jest główny bohater powieści Stefana Żeromskiego „Ludzie bezdomni” - Tomasz Judym. Był on synem biednego szewca- alkoholika. Nie wychował się jednak u niego. Swoje dzieciństwo i młodość spędził u zamożnej ciotki, która często go obrażała i biła, dzięki niej jednak mógł uczęszczać do szkoły. Kiedy ją ukończył, poszedł na studia medyczne a następnie odbywał praktykę lekarską w Paryżu. Człowiek ten całe swoje życie poświęcił pomagając innym. Zrezygnował z tego powodu z osobistego szczęścia. Nigdy nie odwrócił się do żadnego potrzebującego plecami.
Kiedy doktor Tomasz Judym powrócił z praktyki z Paryża do Warszawy mógł zacząć zarabiać duże pieniądze jako młody i nowoczesny lekarz. Nie powiodło mu się to jednak gdyż odważył się powiedzieć, że pomoc medyczna adresowana jest tylko do ludzi bogatych, co spowodowało złość innych lekarzy na Tomasza. Lekarze ci, w zemście wyrobili później Judymowi złą opinię wśród pacjentów. Głosili, że doktor Tomasz nie jest dobrym lekarzem ponieważ nie posiada doświadczenia. Ludzie wierzyli w te oszczerstwa i w rezultacie Judym nie posiadał pacjentów i był zmuszony do zamknięcia swojego gabinetu lekarskiego
Później podobna sytuacja miała miejsce w Cisach, gdzie Judym pracował w uzdrowisku. Mimo niezadowoenia miejscowych lekarzy założyl on tam bezpłatny szpital dla biedoty. Starał się również przenieść czworaki w których mieszkała biedota w zdrowsze miejsce, by zapobiec rozwojowi chorób. Upowszechniał również zasady higieny. Po kilku miesiącach pracy w kurorcie Judym odkrył, że „uzdrowisko” w rezultacie takie zdrowe nie jest i jest to raczej wylęgarnia chorób. Judym twierdził, że okoliczne sadzawki, stawy i baseny ozdobne są źródłem nadmiernej wilgotności. Poza tym gnijące w wodzie liście i wodorosty sprzyjają nadmiernemu rozwijaniu się bakterii chorobotwórczych. Kiedy Tomasz przedstawił te zarzuty wraz z pomysłem osuszenia stawów właścicielom uzdrowiska, kazano mu się nie wtrącać. W rezultacie doszło do rękoczynów i Judym został zwolniony z pracy. Gdyby Judym przestał kłócić się z kierownictwem (mimo, iż posiadał rację) to przynajmniej miałby z czego żyć, a tak to sytuacja w uzdrowisku i tak nie uległa zmianie a on został bez środków do życia.
Kolejnym argumentem świadczącym o tym, że Judym przekładał szczęście innych ponad własne jest to, że odszedł on od ukochanej kobiety Asi Podborskiej. Zostawił ją mimo tego, że bardzo mu na niej zależało. Zrobił to dlatego, ponieważ bardzo chciał pomagać biednym, a po ślubie z nią nie miałby na to czasu.
Bohater powieści Nad Niemnem Witold Korczyński to reprezentant młodego pokolenia polskich pozytywistów, którzy realizują hasła pracy organicznej i pracy u podstaw. Uzyskuje wykształcenie w szkole agronomicznej. Zdobytą wiedzę i umiejętności wykorzystuje w życiu. Witold zafascynowany jest ludem wiejskim, jego kulturą, patriotyzmem oraz siłą. Chce ulepszyć sytuację polskich chłopów na wsi oraz ułatwić im pracę, służąc radą i pomocą. Uczy mieszkańców zaścianka jak posługiwać się narzędziami, maszynami rolniczymi usprawniającymi ułatwiającymi pracę.
Witold to ideał młodego pozytywisty starającego się pogodzić zdobyte wykształcenie rolnicze z kulturą i obyczajami wsi poprzez wniesienie kaganka oświaty. W rozmowie z ojcem wypowiada słowa: „szczytem moich marzeń jest to, aby ludzie nie obchodzili się z ludźmi jak z bezmyślnymi bydlętami”.
Obydwaj przedstawieni bohaterowie