oprac. dr Róża Bazińska SWPS, 2007

1

Grupy społeczne – dlaczego ludzie tworzą grupy i przynależą

do grup.

PRZETRWANIE – aspekt biologiczny, podejście ewolucyjne:

Na wczesnych etapach ewolucji gatunku ludzkiego przynależność do grupy miała
ważne znaczenie dla przetrwania. Osoby, które tworzyły grupę miały większe szanse
dożycia wieku, w którym mogły doczekać się potomstwa i przekazać mu tym samym
dążenie wspólnotowe.

Grupa zapewniała większą efektywność w:

„

Zdobywaniu pożywienia – w kulturach łowieckich i zbierackich

„

Obronie – grupa może odeprzeć większą liczbę zagrożeń, chronić jednostkę
wówczas gdy jest bezbronna (sen)

„

Opiece – choroba, rodzenie dzieci i opieka nad kobietami i dziećmi

teoria wzajemnego altruizmu, Axelrod, Cosmides, Hamilton, Williams

Mechanizmy psychiczne odpowiedzialne za działanie na rzecz osób niespokrewnionych mogą

się wykształcić jeżeli uczynki altruistyczne są odwzajemniane, obopólne zyski tworzą

warunki do rozwoju wzajemnego altruizmu

oprac. dr Róża Bazińska SWPS, 2007

2

Grupy społeczne – dlaczego ludzie tworzą grupy i przynależą
do grup.

PRZETRWANIE – aspekt psychologiczny

(przykłady)

:

„

Potrzeba więzi emocjonalnej

z opiekunami – potrzeba przywiązania – Bowlby:

„Dzieci maja wrodzoną , wewnętrzną potrzebę związku z drugim człowiekiem i pozostawania w

stanie zależności od niego”. Dziecko potrzebuje fizycznej obecności matki, jej pieszczot,

przytulania, utulania i pocieszania. Przejawia zachowania zmierzające do utrzymania bliskości –

reaguje płaczem na opuszczenie, podąża za matką starając się pozostać w kontakcie z nią
Więź oparta na poczuciu bezpieczeństwa – Erik Erikson –buduje bazowe zaufanie do ludzi i

świata

„

Potrzeba przynależności

(the need to belong) –

lęk przed wykluczeniem

(social

exclusion), Roy Baumeister. Mark Leary

Potrzeba przynależności jest fundamentalną motywacją człowieka.

Posiada dwie główne właściwości:

1.

Ludzie potrzebują częstych osobistych kontaktów i interakcji z innymi, które najlepiej gdyby były

afektywnie pozytywne, ale głównie chodzi o to, aby były pozbawione konfliktów i negatywnego

afektu

2.

Ludzie mają potrzebę budowania więzi z innymi, które mają charakter stabilny, długotrwały,

nastawiony na przyszłość. (Interakcje z osobą w kontekście zapowiedzianej przyszłej jej

kontynuacji, powoduje zmianę zachowania w porównaniu z interakcja krótkotrwałą, incydentalną

oprac. dr Róża Bazińska SWPS, 2007

3

Grupy społeczne – dlaczego ludzie tworzą grupy i przynależą
do grup.

„

Potrzeba afiliacji i władzy (Murray) – potrzeba przebywania wśród ludzi oraz
potrzeba sprawowania kontroli nad otoczeniem

„

Potrzeba porównań społecznych – Festinger, badania Schachtera nad
potrzeba afiliacji i odczytywaniem własnych stanów emocjonalnych

„

Wsparcie społeczne – jako jeden ze sposobów radzenia sobie ze stresem

„

Grupa jako narzędzie realizacji konkretnych zadań – podział zadań i
specjalizacja, konstytuowania się ekspertów, których wysokie kompetencje
zwiększają efektywność działań

oprac. dr Róża Bazińska SWPS, 2007

4

Jak ludzie wybierają grupy?

TEORIA WYMIANY SPOŁECZNEJ

Homans- życie społeczne jako wymiana dóbr między racjonalnie kalkulującymi

jednostkami.

„

Życiem społecznym rządzi norma wzajemności. Relacjom

społecznym oraz uczestnictwu w grupie towarzyszą zyski i koszty

– relacje opierają się na wymianie zasobów między jednostkami.

„

Spostrzegana atrakcyjność grupy jest wypadkową bilansu

kosztów i zysków związanych z angażowaniem się w jej struktury.

Według Foa i Foa istnieje sześć rodzajów korzyści, jakie można

czerpać z uczestnictwa w grupie: miłość, pieniądze, status,

informacje, dobra, usługi. Można je uporządkować według dwóch

dymensji: (1) partykularyzmu (partykularne- uniwersalne, np.

miłość – pieniądze), (2) konkretności [konkretne – symboliczne,

np. pieniądze – miłość]

oprac. dr Róża Bazińska SWPS, 2007

5

Teoria wymiany społecznej

w wariancie Thibaulta i Kelleya

„

Satysfakcja i uczestnictwo w grupie stanowią względnie

odrębne dymensje warunkujące przynależność do grupy.

„

Oznacza to, że satysfakcja z przynależności do grupy nie jest

wystarczająca do pozostania w grupie, podobnie jak i brak

satysfakcji nie musi prowadzić do odejścia z niej (np.przemoc w

rodzinie)

„

Satysfakcja z przynależności do grupy (relacji interpersonalnej)

zależy od

1.

poziomu porównań – PP, który ma charakter indywidualny,

jednostkowy i oznacza poziom oczekiwań, który jednostka

kieruje wobec grupy (partnera) tj. ile oczekuje, na co, w swojej

opinii, zasługuje. Owo oczekiwanie tworzy się na podstawie

indywidualnych doświadczeń.

2.

Poziomu porównań dla istniejących alternatyw – PP

ALT.

Spostrzegana atrakcyjność grupy zależy od istniejących

alternatyw tj. jak grupa oceniana jest na tle innych, możliwych

oprac. dr Róża Bazińska SWPS, 2007

6

Atrakcyjność grupy dla podmiotu zależy od oceny sprawiedliwości

w podziale „dóbr” między członkami grupy

„

Zasada równości – każdy otrzymuje taka samą część wspólnie

wypracowanych „zysków”. System ten nie motywuje do zwiększonego wysiłku.

W badaniach Tannen kobiety w grupach jednorodnych wykazują tendencje do

budowania relacji równorzędności, której sprzyja zasada równości. Mężczyźni

natomiast dążą do podporządkowania, czemu nie sprzyja zasada równości w

podziale „zysków”.

„

Zasada proporcjonalności – podział nagród (zysków) stosowny jest do

wkładu, członek grupy wkładający więcej do wspólnego zysku, otrzymuje

większy udział.

„

Podział zysku w grupie opiera się na trzech podstawowych regułach

(Walster, Walster i Berscheid):

1.

Ludzie dążą do maksymalizacji swoich zysków

2.

Grupy decydują o podziale zysków przyjmując określony system

dystrybucji (równość bądź proporcjonalność)

3.

Jeśli w ocenie podmiotu podział dóbr nie jest właściwy, budzi to

niezadowolenie oraz podejmowanie prób przywrócenia sprawiedliwości.

ODBUDOWYWANIE RZECZYWISTEJ (zmniejszenie wysiłku, wystąpienie o

podwyżkę wynagrodzenia) vs, PSYCHOLOGICZNEJ

PROPORCJONALNOŚCI (racjonalizowanie)